Slagerijen wat-voor-vlees-heeft-u-in-de-kuip

Het koop-, kook- en
tafelgedrag van de
Nederlandse consument

Wat voor vlees heeft u in de kuip?

De ontwikkelingen en trends in het consumentengedrag volgen elkaar steeds sneller op. Enerzijds biedt dit nieuwe kansen,
anderzijds kan dit een bedreiging vormen voor de versspeciaalzaken, zoals de ambachtelijke slagerijen. Het marktaandeel van
de supermarkt groeit nog steeds en het aantal versspeciaalzaken neemt nog steeds af.
In opdracht van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) en de Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie (KNS) is onderzoek
gedaan naar de (markt)ontwikkelingen in vleesproducten. Het onderzoek is uitgevoerd door Q&A Research & Consultancy.

Doel van dit onderzoek is om eventuele bedreigingen in kaart te brengen en de ambachtelijke slagers handvatten
aan te reiken om hun huidige marktpositie te behouden en waar mogelijk te versterken.

Het onderzoeksrapport geeft inzicht in het huidige koop-, kook- en tafelgedrag van de Nederlandse consument.
De algemene sociaaldemografische gegevens, zoals inkomen, leeftijd en geslacht van de consument, zijn niet meer toereikend
om het koopgedrag te bepalen en te verklaren. Ook hier geldt een nieuwe trend, namelijk het identificeren van
consumentendoelgroepen op basis van hun kenmerken, gedragingen en koopgedrag. Dit onderzoeksrapport is opgesteld
op basis van deze doelgroepanalyse.

Onderwerp pagina

inleiding 7
1 Kansrijke doelgroepen van vandaag en morgen 9
2 de rol van vlees tijdens traditionele eetmomenten 25
3 de speciaalzaak 31
4 de zelfstandige slager 37
5 Koopgedrag van de segmenten 45
6 Kansen voor de slager 61
7 de toekomst van de slager 79
8 Conclusie: actiepunten waarmee u direct aan de slag kunt gaan 99

Waarom koopt de Nederlandse consument wel of niet bij de speciaalzaak? Hierin inzicht verkrijgen is essentieel voor het
behouden of verbeteren van de positie van de slagerondernemer. Door indeling van consumentengroepen op basis van de
hoogte van de bestedingen en regelmaat van de aankopen, krijgt de zelfstandig ondernemer inzicht in welke segmenten voor
hem interessant zijn.

In dit onderzoek zijn vijf verschillende segmenten geïdentificeerd, namelijk ‘Trendvolgers’, ‘Prijskopers’, ‘Genieters’, ‘Traditionelen’
en het segment ‘Eten moet’. Deze groepen worden later uitgebreid beschreven.

Ook worden de prestaties van de speciaalzaken vergeleken met die van de concurrentie. Op deze manier wordt bekeken
wat het onderscheidend vermogen van de zelfstandig ondernemer is en op welke punten grote kansen voor zowel de
zelfstandig ondernemer als voor de branche liggen.

KansrijKe doelgroepen
van
vandaag en morgen
“Jan Modaal bestaat niet meer”

Vertegenwoordigen 22% van de bevolking en zijn verantwoordelijk

voor 22% van de omzet van de slager.
jong, hoog opgeleid en hebben een goed inkomen. Een deel
Zijn

zal op termijn verschuiven naar het ‘Genieters’-segment.
en tafelen is hun hobby en men is gevoelig voor trends op
Koken
dit gebied.
Hechten veel waarde aan koken en tafelen met vrienden en familie.

het kopen van vlees zijn personeel, een ruim aanbod en keuze
Bij

belangrijk.
Kopen nog regelmatig vlees bijde slager.

11


ijn jong, hebben een benedengemiddeld inkomen, grote
Z

gezinnen met thuiswonende kinderen en een groot aandeel
vrouwen.
Houden van koken en tafelen met familie en vrienden.
Volgen weinig trends op gebied van koken en tafelen.
ijn zeer prijsbewust. Dit geldt ook voor het kopen van
Z

vleesproducten.
open voornamelijk vlees bij de supermarkt en minder vaak
K

bij de slager.

1


van alle segmenten de groep met het hoogste inkomen,
Zijn

hoge opleidingen en kleine gezinnen.
Besteden de meeste tijd en geld aan koken en tafelen en zijn te

typeren als Bourgondiërs.
Hebben behoefte aan een ruim aanbod en variatie en zijn

geïnteresseerd in vleesbereiding en recepten.
vaker aankopen in het weekend en de avonduren.
Doen
Brengen het vaakst een bezoek aan de slager.

1


oudere consumenten met een benedengemiddeld inkomen
Zijn

en grote gezinnen.
Houden erg van tafelen en koken en hechten veel waarde aan het

eten met familie, vrienden en kennissen.
geïnteresseerd in vleesbereiding en recepten.
Zijn

prijsbewust. Dit geldt ook voor het kopen van vleesproducten.
Zijn

Kopen bij de slager en de supermarkt, maar zijn in de afgelopen

jaren duidelijk minder vaak gaan kopen bij de slager.

1

groep vertegenwoordigt 18% van de bevolking en is
Deze
verantwoordelijk voor 11% van de omzet van de slager.
Gemiddeld de oudste consumenten en het laagste inkomen.

Bovengemiddeld veel gescheiden mensen en alleenstaanden.

Zij eten dus ook vaak alleen.
Houden niet van koken en tafelen en besteden hier zo min

mogelijk tijd en geld aan.
Gemak is belangrijk bij het kopen van vlees. Hebben behoefte aan

voorverpakt vlees en kant-en-klaar maaltijden.
Kopen vooral bij de supermarkt en brengen het minst vaak

een bezoek aan de slager.

1

Geslacht Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
man 50% 46% 55% 49% 56%
vrouw 50% 54% 45% 51% 44%

Leeftijd Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
18 t/m 24 jaar 12% 15% 12% 13% 12%
25 t/m 34 jaar 30% 23% 20% 20% 14%
35 t/m 44 jaar 21% 29% 31% 20% 27%
45 t/m 54 jaar 21% 18% 24% 24% 26%
55 t/m 64 jaar 16% 15% 13% 23% 21%
gemiddeld: 39,6 41,7 40,2 42,1 42,6

Inkomen Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
minimum (minder dan € 9.500) 1% 6% 0% 3% 4%
Beneden modaal (€ 9.500 - € 28.500) 17% 24% 13% 21% 27%
rond modaal (€ 28.500 - € 34.000) 31% 32% 22% 33% 32%
Tussen 1 en 2 keer modaal (€ 34.000 - € 56.000) 31% 27% 40% 29% 28%
Twee keer modaal of meer (meer dan € 56.000) 20% 11% 26% 13% 9%

Inkomen Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
grote stad 30% 30% 35% 27% 36%
Kleine stad 41% 41% 33% 42% 37%
platteland 13% 17% 19% 16% 17%
verstedelijkt platteland 15% 12% 12% 15% 10%

21

VERGELIjKING
VAN DE SEGMENTEN
in percentage van de bevolking zijn de segmenten ‘prijskopers’, ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’
het grootst. ‘eten moet’ en de ‘genieters’ zijn het kleinst. interessanter is echter de
verdeling van de bestedingen aan vlees bij de slager.
‘genieters’ - het kleinste segment - heeft daarbij het grootste aandeel in de totale bestedingen.
daarna besteden ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’ het meest bij de slager.

Vergelijking van de segmenten in omvang en in waarde

TRENDVOLGERS PRIJSKOPERS GENIETERS TRADITIONELEN ETEN MOET

30% 29%

24%
25%
23% 22%
22% 22%
21% 21%
20% 20%
20%
18% 18%
15% 15%
15%
11%
10%

5%

0%
% van de bevolking % van bestedingen % van bestedingen
aan vlees algemeen aan vlees slager

2

de rol van vlees
Tijdens
TradiTionele eeTmomenTen
“Wat eten we vandaag”

2

TRADITIONELE EETMOMENTEN

de segmenten verschillen weinig van elkaar met betrekking tot de rol die vlees inneemt tijdens de
traditionele eetmomenten. Het aankoopgedrag laat wel duidelijk verschillen zien. ‘genieters’ zijn dui-
delijk het meest interessante segment. Ze kopen het meest frequent vlees en ze kopen ook het meest
frequent bij de slager. opvallend is dat ze ook het meest frequent in het weekend kopen.

Gebruik van vlees tijdens moment Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
ontbijt 56% 56% 56% 59% 60% 53%
lunch 92% 90% 90% 96% 94% 93%
avondeten 97% 96% 96% 98% 99% 99%
Gebruiksfrequentie per week Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
ontbijt 4,1 3,8 4,0 3,9 4,6 4,4
lunch 4,6 4,6 4,5 4,3 4,9 4,7
avondeten 5,7 5,6 5,7 5,7 5,8 5,8

Frequentie ontbijt Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
doordeweek meer vlees 11% 6% 9% 8% 13% 19%
Weekend meer vlees 20% 23% 23% 31% 15% 10%
gelijk 69% 71% 68% 62% 72% 71%
Frequentie lunch Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
gelijk 71% 72% 73% 67% 76% 70%
Frequentie avondeten Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
gelijk 76% 80% 76% 75% 77% 74%

Algemeen Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
Koopfrequentie totaal 2,3 2,4 2,2 2,7 2,4 2,0
% aankopen in weekend 32% 31% 30% 37% 28% 35%
Slager Totaal Trendvolgers Prijskopers Genieters Traditionelen Eten moet
Koopfrequentie slager 1,2 1,1 1,1 1,4 1,2 1,1
% aankopen in weekend 20% 20% 17% 30% 13% 20%

2

GERECHTEN

Traditionele nederlandse gerechten worden het meest gegeten, gevolgd door italiaanse
gerechten. de segmenten verschillen weinig van elkaar met betrekking tot wat ze eten.
‘Traditionelen’ en ‘eten moet’ eten wel vaker een traditioneel nederlands gerecht.
‘genieters’ kiezen vaker voor een ovenschotel of salade.

Welke soort gerechten die vlees bevatten eet u zoal
door de week tijdens het avondeten?

100%
90% 84%
80%
70%
57%
60%
50%
36%
40%
30% 23%
20% 12%
6%
10%
0%
Standaard Chinees gerecht Italiaans gerecht Salade Ovenschotel Anders
Hollands gerecht (bijv. Nasi of Bami) (bijv. Pasta of
(aardappelen, Lasagne
groenten en vlees)

TOTAAL TRENDVOLGERS PRIJSKOPERS GENIETERS TRADITIONELEN ETEN MOET 2

de speciaalZaaK
“Wie kopen er wel en wie kopen er niet”

1

DE AANWEZIGHEID VAN
SPECIAALZAKEN
21% geeft aan geen beschikking te hebben over een slager in het winkelgebied waar men normaal
gesproken boodschappen doet. Bakkers zijn volgens de consument nog het meest vertegenwoordigd
in het winkelgebied. opvallend is dat dit per segment kan verschillen. dit zou erop kunnen duiden dat
sommige segmenten bij de keuze voor hun favoriete winkelgebied rekening houden met de
aanwezigheid van speciaalzaken.

Aantal consumenten dat geen beschikking heeft over een slager,
bakker en/of groentespeciaalzaak in het winkelgebied waar
men normaal gesproken boodschappen doet

40%

31%

30%

21%

20%

9%
10%

0%
Geen slager Geen bakker Geen groentespeciaalzaak

TOTAAL TRENDVOLGERS PRIJSKOPERS GENIETERS TRADITIONELEN ETEN MOET

DE ROL VAN DE ZELfSTANDIGE
SPECIAALZAKEN
onderstaande resultaten geven inzicht in het percentage consumenten dat aangeeft nooit genoemde
speciaalzaken te bezoeken. Bakkers worden het meest bezocht, slagers worden het minst bezocht.
de resultaten verschillen per segment. dit wordt deels door de aanwezigheid van speciaalzaken
in winkelgebieden verklaard. daarnaast zijn loopafstand ten opzichte van de supermarkt en de
tevredenheid over het deelassortiment bij de supermarkt van invloed op het wel
of niet bezoeken van een speciaalzaak.

Aantal consumenten dat aangeeft nooit een bezoek te brengen
aan de slager, bakker of groentespeciaalzaak

60%

50%
46%

39%
40%

30%
23%

20%

10%

0%
Geen bezoek Geen bezoek Geen bezoek
aan slager aan bakker aan groentespeciaalzaak


4 de ZelfsTandige slager
“Wie bedienen we op dit moment”

BEZOEKfREQUENTIE SLAGER

de bezoekfrequentie verschilt enorm tussen de segmenten. meer dan de helft van de segmenten
‘eten moet’ en ‘prijskopers’ geeft aan nooit een zelfstandige slager te bezoeken. Het zijn ‘Traditionelen’,
‘Trendvolgers’ en met name de ‘genieters’ die regelmatig een bezoek brengen aan
de zelfstandige slager. dit zijn dan ook de meest interessante segmenten voor de slager.

Hoe vaak brengt u voor het kopen van vlees of producten die
vlees bevatten een bezoek aan een zelfstandige slager?

70%

60%

50%
46%

40%
31%
30%

20%
6%

10%
4% 3%
2%
0%
Minder dan 1 keer per week 2 keer per week 3 keer per week 3 keer per week Nooit
1x per week


SPECIALE GELEGENHEDEN

de slager wordt het meest bezocht voor inkopen voor de feestdagen. voor de overige momenten kiest
het merendeel van de consumenten voor de supermarkt. ‘genieters’ kiezen bij speciale gelegenheden
duidelijk het vaakst voor de slager. ook de ‘Trendvolgers’ kiezen vaker voor de slager.

Voor welke speciale momenten wordt het vlees bij voorkeur bij
de slager gekocht en niet bij de supermarkt of ergens anders?

100%
90%
80%
70%
60%
50%
42%
40%
32%
27% 30%
30%
20%
10%
0%
Barbecue Gourmet/fondue Familie/vrienden/kennissen Feestdagen
komen eten


VERANDERINGEN
IN BEZOEKfREQUENTIE
in percentage van de bevolking zijn de segmenten ‘prijskopers’, ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’ het
grootst. ‘eten moet’ en de ‘genieters’ zijn het kleinst. interessanter is echter de verdeling van de
bestedingen aan vlees bij de slager. ‘genieters’ - het kleinste segment - heeft daarbij het grootste
aandeel in de totale bestedingen. daarna besteden ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’
het meest bij de slager.

Kunt u aangeven in hoeverre deze bezoekfrequentie
aan de slager veranderd is de afgelopen jaren?

70%

60%
51%
50%

40%
33%

30%
16%
20%

10%

0%
Minder gaan kopen bij de slager Meer gaan kopen bij de slager Gelijk gebleven


Koopgedrag
van de segmenTen
“Waarom koopt men bij de slager en waarom niet”

4

OORZAKEN
DALING BEZOEKfREQUENTIE
Binnen alle segmenten zijn er consumenten die minder zijn gaan kopen bij de slager.
de belangrijkste redenen voor deze daling zijn het verbeterde aanbod elders en het prijsniveau
of -imago van de zelfstandige slager. de motivatie van de ‘genieters’ wijkt duidelijk af.
voor hen is de daling in bezoekfrequentie tijd- en afstandgerelateerd. algemeen geeft 15% van deze
groep aan dat hun vaste slager er niet meer is.

Kunt u aangeven wat de belangrijkste redenen zijn dat u
minder bent gaan kopen bij de zelfstandige slager?

Aanbod elders verbeterd/vergelijkbaar
41%

Zelfstandige slager te duur
39%

Kost teveel tijd om apart naar
de slager te gaan
28%

Mijn vaste slager is er niet meer
15%

Doe boodschappen wanneer de slager
is gesloten
13%

De slager is te ver van andere winkels
verwijderd 12%

Aanbod elders meer vernieuwend/trends
7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%


OORZAKEN NIET KOPEN
BIj DE SLAGER
onderstaande resultaten zijn gebaseerd op consumenten die nooit bij de slager kopen.
Het prijsniveau of -imago van de slager is de primaire reden. daarna speelt het tijdaspect een
belangrijke rol. dit geldt met name voor de ‘genieters’. Zij geven ook aan dat wachttijden te lang zijn en
dat ze boodschappen doen op tijdstippen dat de slager gesloten is. door hier op in te spelen,
kan de slager dit segment beter gaan bedienen.

Waarom koopt u geen producten bij de slager?

De zelfstandige slager is te duur vergeleken
met ander aanbieders 50%

Het kost mij teveel tijd om apart voor vlees
naar de slager te gaan
44%

Het aanbod bij andere winkels/super-
markten is vergelijkbaar of beter 36%

De slager zit te ver van andere
winkels/supermarkten verwijderd 15%

In het gebied waar ik inkopen doe
zit geen slager (meer) 14%

Ik doe vaak boodschappen op tijdstippen
dat de slager gesloten is 13%

De wachttijden bij de slager zijn te lang
6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%


KOOPMOTIVATIES SUPERMARKT

gemak is de primaire reden om vlees bij de supermarkt te kopen. dit geldt voor alle segmenten.
daarna zijn prijsniveau en -imago het meest belangrijk, met name voor de ‘prijskopers’. voorverpakte
producten worden het meest gewaardeerd door ‘eten moet’, de ‘Traditionelen’ en de ‘prijskopers’.
openingstijden zijn het belangrijkst voor de ‘genieters’ en de ‘Trendvolgers’.

Wat zijn de belangrijkste redenen waarom u
vleesproducten koopt bij de supermarkt?

Makkelijk om alles op één locatie te kopen
76%

Prijsniveau van de producten
53%

Alles is voorverpakt en dat winkelt lekker snel
35%

De openingstijden van de supermarkt
30%

Breed aanbod
27%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%


PRODUCTEN EN LOCATIE
Bij de supermarkt worden gemiddeld 4,5 producten gekocht ten opzichte van 3,3 producten
bij de slager. Bij de slager kopen consumenten dus iets selectiever. Bij de slager wordt met name
rundvlees, vleeswaren, worstsoorten en varkensvlees gekocht. deze producten worden bij de
supermarkt ook veel gekocht. van de overige soorten worden BBQ, gourmet en fondue producten en
kalfs- en lamsvlees producten vaak bij de slager gekocht. voor deze productgroepen
zijn er duidelijk kansen voor de slager.

Welke producten worden bij de zelfstandige slager
en/of supermarkt gekocht?
18%
Rundvlees (inclusief gehakt) 22%

Vleeswaren/worstsoorten 17%
16%
14%
Varkensvlees (inclusief gehakt) 13%

Kip/kalkoen 18%
12%
8%
BBQ/gourmet/fondue (toonbankverkoop) 11%
3%
Kalfs-/lamsvlees 7%

Salades/sauzen/tapenades 4%
7%

2%
Wild 3%

Overig (randassortiment, o.a. broodproducten) 3%
7%

Kant-en-klaar maaltijden waarin vlees is verwerkt 3%
6%

1%
Paardenvlees 2%
1%
Schapen-/geitenvlees 2%

Overig pluimveevlees/wild 2%
1%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

SLAGER SUPERMARKT

OORZAAK
STIjGING KOOPfREQUENTIE
de consumenten die meer zijn gaan kopen bij de zelfstandige slager zijn met name de ‘Trendvolgers’ en
de ‘genieters’. de belangrijkste oorzaken voor de stijging zijn de betere kwaliteit en het ruimere aanbod.
Het ruimere aanbod is vooral belangrijk voor de ‘genieters’. deskundigheid van het personeel
is duidelijk een belangrijke factor voor de ‘Trendvolgers’.

Kunt u aangeven wat de belangrijkste redenen zijn dat u
meer bent gaan kopen bij de zelfstandige slager?

Betere kwaliteit
74%

Ruimer aanbod en meer variatie
37%

Personeel is deskundiger
25%

Meer vertrouwen in voedselveiligheid
10%

Gunstige locatie van de slager
10%

Persoonlijke relatie
met eigenaar/personeel 5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

TOTAAL TRENDVOLGERS GENIETERS

VOORKEUR
ZELfSTANDIGE SLAGER
73% geeft aan bij voorkeur bij de traditionele of ambachtelijke slager vleesproducten te kopen.
dit geldt voor alle doelgroepen die de zelfstandige slager wel eens bezoeken. ‘Trendvolgers’ geven
iets vaker de voorkeur aan een specialiteitenslager. ‘prijskopers’ gaan iets vaker naar de
kilo/discount slager. Het aandeel van de specialiteitenslager blijft achter bij de opkomst
van dit type slager. Waarschijnlijk ziet de consument deze slager nog steeds
als een traditionele slager. voor de specialiteitenslager is het dan ook van belang
het ‘speciale’ karakter duidelijk te communiceren.

Bij welk soort slager
koopt u het liefst uw vleesproducten?
100%
90%
80% 73%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
13%
6% 9%
10%
0%
Specialiteitenslager/traiteur Scharrel/bio/natuurslager Kilo/discount slager Traditionele of
ambachtelijke slager


ONDERSCHEIDEND VERMOGEN

met uitzondering van de kilo/discount slager geldt dat kwaliteit van de producten de primaire
reden is om bij de slager te kopen. voor de kilo/discount slager is dit de prijs van de producten.
de secundaire redenen verschillen. de scharrel/bio slager onderscheidt zich in vertrouwen in
voedselveiligheid. de specialiteitenslager onderscheidt zich in de kwaliteit en ruimer aanbod.

Wat zijn de belangrijkste redenen waarom u
bij deze slager producten koopt?
Kwaliteit van de producten
71%

Ruim aanbod en keuze
37%

Deskundigheid personeel
32%

Vertrouwen in voedselveiligheid
26%

Gunstige locatie van de slager
23%

Bereikbaarheid van de slager
20%

Prijs van de producten (prijs/kwaliteit)
19%

Persoonlijke relatie met eigenaar/personeel
11%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ALGEMEEN TRADITIONELE OF AMBACHTELIJKE SLAGER KILO/DISCOUNTSLAGER
SCHARREL/BIO/NATUURSLAGER SPECIALITEITENSLAGER/TRAITEUR

6 Kansen voor de slager
“Handvatten om de segmenten aan u te binden en
vaker te laten kopen”

61

MOGELIjKHEDEN TOT
VERHOGEN BEZOEKfREQUENTIE
de slager kan de bezoekfrequentie van consumenten verhogen door het prijsimago te verbeteren
middels ‘scherpere prijzen en prijsacties’ en door zich te vestigen in de buurt van een supermarkt.
dit heeft een duidelijke relatie met de redenen waarom men niet bij de slager koopt.
‘genieters’ hebben een bovengemiddelde behoefte aan ruimere openingstijden. 25% van alle
consumenten geeft aan dat de slager niets kan doen om de bezoekfrequentie te verhogen.

Wat zou een slager volgens u moeten doen om ervoor te zorgen dat
u en andere consumenten de slager (vaker) gaan bezoeken?
5%
Meer service aanbieden
5%
Assortiment veranderen
7%
Bestelmogelijkheden uitbreiden
8%
Verkorten van de wachttijden
12%
Meer doen aan klantenbinding
17%
Andere openingstijden
21%
Acties organiseren
31%
Vestigen in de buurt van een supermarkt
59%
Verbetering prijsimago
Hij kan niets veranderen waardoor 25%
ik vaker daar producten koop
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%


GEWENSTE SLUITINGSTIjD

voor alle segmenten geldt dat ongeveer de helft behoefte heeft aan ruimere openingstijden.
in totaal geeft 44% van de consumenten aan dat de slager minimaal tot 19.00 uur open moet zijn.
23% geeft aan dat slagers net als supermarkten tot 20.00 uur geopend moeten zijn.

Kunt u aangeven tot hoe laat de slager volgens u
geopend moet zijn?

40%
40%

30%

23%
19%
20%

10%
7%
4% 4%
2%

0%
17.00 uur 17.30 uur 18.00 uur 18.30 uur 19.00 uur 19.30 uur 20.00 uur


GEWENSTE OPENINGSTIjD

met betrekking tot de openingstijden kan een slager er ook voor kiezen eerder open te gaan.
55% van de consumenten geeft namelijk aan openingstijden voor 9.00 uur te prefereren.
de ‘Traditionelen’ hebben hier het meeste behoefte aan.

Kunt u aangeven vanaf hoe laat een slager volgens u
geopend zou moeten zijn?

40%

32%
29%
30%
26%

20%

10%
10%

3%
0%
8.00 uur 8.30 uur 9.00 uur 9.30 uur 10.00 uur


KANSRIjKE TOEVOEGINGEN
AAN HET ASSORTIMENT
de gewenste toevoegingen aan het assortiment variëren. voorverpakt vlees van boeren geniet
de voorkeur, met name bij de segmenten ‘prijskopers’, ‘Traditionelen’ en ‘eten moet’.
‘genieters’ en ‘Trendvolgers’ hebben meer behoefte aan vleesproducten afkomstig uit
de omgeving en speciale soorten vlees. Kant-en-klare maaltijden zijn met name interessant
voor ‘eten moet’ en de ‘Traditionelen’.

Welke producten zou de slager volgens u moeten toevoegen
aan het assortiment zodat u en andere consumenten
de slager (vaker) gaan bezoeken?
7%
Speciaal rundvlees uit het buitenland
11%
Speciaal (Livar, lamsvlees uit Nieuw-Zeeland of
Texel, Beemsterlant’s varken)
14%
Volledige recepten
15%
Verse pizza’s/overige producten
16%
Maaltijdpakketten
18%
Vers bereide broodjes
19%
Kant-en-klaar maaltijden

Vleesproducten afkomstig van boeren 23%
uit de omgeving
25%
Voorverpakken van vlees
0% 10% 20% 30% 40%


KANSRIjKE ACTIES

consumenten hebben de meeste behoefte aan prijsgerelateerde acties.
dergelijke acties zullen een positief effect hebben op het huidige prijsimago.
36% geeft ook aan interesse te hebben in het recept van de maand. dit is een kans voor de slager
om onderscheidend vermogen ten opzichte van de supermarkt te creëren.

Wat voor acties zou een slager volgens u moeten gaan organiseren
zodat u en andere consumenten de slager (vaker) gaan bezoeken?

100%
90%
80%
72%
70%
60%
50%
36%
40%
30%
22%
20% 14%

10%
0%
Prijsacties (elke week een Spaaracties Spaaracties Recept van de maand (elke maand
ander product scherp geprijsd) (sparen voor korting) (sparen voor producten, ander vlees in aanbieding
bijvoorbeeld kookboek) waarbij ook de overige producten
verkocht worden)


INfORMEREN OVER
VLEESBEREIDING EN RECEPTEN
Bijna 60% is geïnteresseerd in informatie over vleesbereiding en recepten.
voor slagers biedt dit een mogelijkheid om vooral de ‘genieters’ en de ‘Traditionelen’
beter te bedienen. veel ‘genieters’ geven daarbij aan bereid te zijn hun contactgegevens
achter te laten. de ‘Traditionelen’ zijn daar iets terughoudender in.

Bent u bereid uw contactgegevens achter te laten zodat de slager
u kan benaderen over vleesbereiding en recepten?

100%
90%
80%
70%
60%
50%
41%
40%
31%
29%
30%
20%
10%
0%
Ja, daartoe ben ik bereid Nee, daartoe ben ik niet Nee, daartoe ben ik niet bereid
en dit lijkt mij leuk bereid maar lijkt mij wel leuk en ik heb geen behoefte
geïnformeerd te worden aan deze informatie


BESTELLEN VIA INTERNET

de mogelijkheid bieden om vlees te bestellen via internet
lijkt een goede optie voor de zelfstandige slager.
vooral de ‘genieters’ en de ‘Traditionelen’ zullen er gebruik van maken.
door de voordelen op het gebied van tijd en afstand te communiceren, kunnen wellicht meer
‘Traditionelen’ en ‘genieters’ gestimuleerd worden gebruik te maken van deze optie.

Als u de bestelling van uw vleesproducten bij de slager via Internet
zou kunnen doen, zou u hier dan gebruik van maken?

100%
90%
80%
70%
60%
50%
41%
40% 34%
30%
18%
20%
6%
10%
0%
Ja, ik zou hier zeker Ja, ik zou dit wel Nee, ik denk niet Nee, ik zou hier zeker
gebruik van maken gaan proberen dat ik dat zal gaan doen geen gebruik van maken


DE SLAGER ZIT DICHTERBIj
DAN U DENKT
de consument geeft aan bereid te zijn vanaf een supermarkt
maximaal 6,1 minuten te lopen naar een slager.
een slager ligt gemiddeld op 5,4 minuten lopen vanaf een supermarkt.
de slager of de zelfstandige in het algemeen zit dus dichterbij dan men denkt.

Wat is de loopafstand in minuten vanaf de supermarkt waar u
uw meeste boodschappen doet tot de dichtsbijzijnde slager,
bakker en/of groentespeciaalzaak?

60%
47%
50%
44%
40% 40%
40%
28%
30% 26%
24% 24%

17% 18% 18% 17%
20% 16%
15% 13% 12%

10%

0%
Maximaal bereik Bakker Slager Groentespeciaalzaak
GEMIDDELD 6,1 4,6 5,4 5,5

0 t/m 2 MINUTEN 3 t/m 5 MINUTEN 6 t/m 10 MINUTEN 10 MINUTEN

de ToeKomsT van de slager
“Wie wordt uw doelgroep en hoe gaat u ze bedienen”

WELKE SEGMENTEN ZIjN
INTERESSANT?

Algemeen
‘Genieters’, ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’ zijn de meest interessante segmenten voor de zelfstandige slager. ‘Eten moet’
valt als segment af op basis van tafelen koopgedrag. ‘Prijskopers’ zijn in principe alleen voor de kilo/discount slager een
interessant segment. De volgende combinaties van segmenten zijn kansrijke doelgroepen voor de zelfstandige slager:

Genieters en Trendvolgers
Als u voor deze combinatie kiest, bedient u ongeveer 37% van de huidige consumenten. Deze groep is verantwoordelijk voor 43% van
de totale bestedingen aan vlees en 51% van de totale bestedingen bij de zelfstandige slager. Deze twee segmenten vertonen grote
overeenkomsten in waar ze kopen en waarom ze kopen. Een deel van de ‘Trendvolgers’ van nu zal ‘Genieters’ van de toekomst worden.

Genieters, Trendvolgers en Traditionelen
Als u voor deze drie segmenten kiest, bedient u circa 58% van de huidige consumenten. Deze groep is verantwoordelijk voor 65% van
de totale bestedingen aan vlees en 72% van de totale bestedingen bij de zelfstandige slager. Deze drie segmenten kopen het meest
bij de slager. Ze verschillen echter wel deels met betrekking tot waar ze kopen. Er moet met name naar de overeenkomsten gekeken
worden.

Prijskopers en Traditionelen
Als u voor deze combinatie kiest bedient u 45% van de huidige consumenten. Deze groep is verantwoordelijk voor 42% van de totale
bestedingen aan vlees en 39% van de totale bestedingen bij de zelfstandige slager. Een scherpe prijs moet centraal staan in uw
strategie om deze segmenten te bedienen. Deze combinatie is hoofdzakelijk geschikt voor de kilo/discount slager.

81

BEPAAL HOE U UW DOELGROEP
GAAT BEDIENEN
‚ Het winkelkompas is een leidraad om te bepalen hoe u uw doelgroep wilt gaan bedienen
‚ voor uw winkel dient u invulling te geven aan de vijf variabelen en subcategorieën
‚ om onderscheidend in de markt te zijn, dient u op één of twee punten te excelleren
‚ voor de andere punten kunt u volstaan met gelijke of iets lagere prestaties

Waar:
Locatie
Verkoopvloeroppervlakte
Winkelinrichting

Waarom: Wat:
Communicatie Assortiment
Promotie Presentatie en thema
Positionering WInkELkomPAS Goederenintensiteit

Wie:
Service
Kennis en kunde Waarde:
Sfeer Prijs
Kwaliteit
8

Waar
Indien mogelijk zijn herhuisvesting en/of ruimere of andere openingstijden een grote kans voor de slager om
deze doelgroepen beter te kunnen bedienen. ’Genieters’ vinden namelijk dat slagers te ver van de andere winkels
verwijderd zitten. Daarnaast doen zij vaak boodschappen op momenten dat de slager gesloten is. Zij geven er
duidelijk de voorkeur aan dat de slager tot 19.00 uur of zelfs tot 20.00 uur geopend is. Wanneer u zich dichterbij
een winkelgebied met supermarkten kunt vestigen, zal deze doelgroep u vaker gaan bezoeken.
Wanneer bovenstaande opties niet mogelijk zijn, is bestellen via Internet een interessante optie. Dit zal dan
waarschijnlijk wel gecombineerd moeten worden met een bezorgdienst die ook na 18.00 uur producten kan leveren.

Wat
Voor ‘Trendkopers’ is het feit dat het aanbod elders vergelijkbaar geworden is, de belangrijkste reden om minder
vaak bij de slager te kopen. Ook voor de ‘Genieters’ speelt dit een rol. Voor de slager is het van belang te werken aan
een uniek assortiment en dit ook duidelijk te communiceren. Zowel ‘Trendvolgers’ als ‘Genieters’ zouden graag
vleesproducten van boeren uit de omgeving toegevoegd willen zien. Speciale soorten vlees en speciaal rundvlees
uit het buitenland kunnen ook interessante toevoegingen zijn. Naast vleesproducten zal deze doelgroep ook
interesse hebben in additionele producten die nodig zijn voor het koken en tafelen.

vervolg u

8

vervolg Trendvolgers en genieTers

Waarde
Hoewel voor deze doelgroepen het product het belangrijkste is, speelt prijs nog wel een rol in hun motivatie om niet
bij de slager te kopen. Het is dan ook van belang dat de slager een iets gunstiger prijsimago weet te creëren. Dit mag
echter niet ten koste gaan van het kwaliteitsimago. Prijsacties waarbij elke week of maand speciale producten scherp
geprijsd zijn, kunnen hiervoor een goed middel zijn. Daarbij moet de slager met name inzetten op dat deel van het
assortiment dat uniek is ten opzichte van de supermarkt. Naast prijsacties zijn spaaracties ook interessant, met name
voor de ‘Genieter’. Daarbij zou de klant bijvoorbeeld kunnen sparen voor producten die aansluiten bij trends op
tafelen kookgebied. Sparen voor bijvoorbeeld een kookcursus kan ook interessant zijn.

Wie
De slager heeft veel kennis van zijn product en kan daarmee grote toegevoegde waarde leveren voor deze
doelgroepen. Met name de ‘Trendvolgers’ vinden de deskundigheid van het personeel belangrijk. Aangezien men
graag kookt en tafelt, is men zeer geïnteresseerd in informatie over het bereiden van vlees en recepten. Tijdens het
verkoopgesprek kan het personeel hier bijvoorbeeld aandacht aan schenken. Daarnaast kan de slager deze informatie
ook toesturen aan de klanten.

Waarom
Tafelen, koken en trends op dit gebied zijn erg belangrijk voor deze doelgroepen. In de positionering dient de slager
hier dan ook met name op in te spelen. De slager heeft een uniek assortiment en kennisniveau dat perfect aansluit bij
de wensen van deze consumenten. Gerechten moeten in de communicatie dan ook (meer) centraal staan.
Het gaat er daarbij om wat je allemaal kunt doen met een goed stuk vlees.

8

TRENDVOLGERS, GENIETERS
EN TRADITIONELEN

Waar en wanneer
Indien mogelijk zijn herhuisvesting en ruimere of andere openingstijden een grote kans voor de slager om deze
doelgroep beter te kunnen bedienen. Het aanpassen van de openingstijden is met name van belang om ‘Genieters’
beter te kunnen bedienen. Zij hebben het liefst dat de slager tot 19.00 uur of zelfs 20.00 uur geopend is. Wanneer u zich
dichterbij een winkelgebied met supermarkten kunt vestigen zullen ‘Genieters’, ‘Trendvolgers’ en ‘Traditionelen’ u vaker
gaan bezoeken.
Wanneer bovenstaande opties niet mogelijk zijn, kan bestellen via Internet een interessante mogelijkheid zijn.
‘Genieters’ en ‘Traditio-nelen’ zijn hierin het meest geïnteresseerd. Om het gebruik van deze dienst te stimuleren, zal dit
waarschijnlijk wel gecombineerd moeten worden met een bezorgdienst die ook na 18.00 uur producten kan leveren.

Wat
Voor ‘Trendvolgers’ is het feit dat het aanbod elders vergelijkbaar geworden is de belangrijkste reden om minder
vaak bij de slager te kopen. Ook voor ‘Genieters’ en ‘Traditionelen’ speelt dit een rol. De slager dient dan ook een uniek
assortiment te creëren en dit duidelijk te communiceren. De wensen van de ‘Trendvolgers’ en ‘Genieters’ wijken op dit
punt overigens wel af van de ‘Traditionelen’. Zowel ‘Trendvolgers’ als ‘Genieters’ zouden graag vleesproducten van boeren
uit de omgeving toegevoegd willen zien. Speciale soorten vlees en speciaal rundvlees uit het buitenland kunnen
ook interessante toevoegingen zijn. Naast vleesproducten zullen deze groepen ook interesse hebben in additionele
producten die nodig zijn voor het tafelen en het koken. De speciale soorten vlees zijn minder interessant voor de
‘Traditionelen’. Zij hebben juist meer behoefte aan voorverpakt vlees en kant-en-klaar maaltijden. Wanneer de
klantenpopulatie van de slager voornamelijk uit ‘Traditionelen’ bestaat, is het belangrijk hierop in te spelen.
vervolg u

8

vervolg Trendvolgers, genieTers
en TradiTionelen

Waarde
Hoewel voor deze doelgroepen het product het belangrijkste is, speelt prijs nog wel een rol in hun motivatie om
niet bij de slager te kopen. Met name voor ‘Traditionelen’ is het prijsniveau de afgelopen jaren een belangrijke reden
geweest om de slager minder vaak te bezoeken. Voor de slager is het belangrijk een gunstiger prijsimago te creëren.
Dit mag echter niet ten koste gaan van het kwaliteitsimago. Prijsacties waarbij elke week of maand speciale producten
scherp geprijsd zijn, zouden hiervoor een goed middel kunnen zijn. Voor het bedienen van ‘Trendvolgers’ en ‘Genieters’
moet de slager daarbij met name inzetten op dat deel van het assortiment dat uniek is ten opzichte van de
supermarkt. Voor het bedienen van ‘Traditionelen’ zou bijvoorbeeld meer ingespeeld kunnen worden op
voorverpakt vlees. Naast prijsacties zijn spaaracties ook interessant, met name voor ‘Genieters’.

Wie
De slager heeft veel kennis van zijn product en kan daarmee grote toegevoegde waarde leveren voor deze doelgroep.
Met name de ‘Trendvolgers’ vinden de deskundigheid van het personeel belangrijk. Aangezien men graag tafelt en
kookt is men zeer geïnteresseerd in informatie over het bereiden van vlees en recepten. Tijdens het verkoopgesprek
kan het personeel hier bijvoorbeeld aandacht aan schenken. Daarnaast kan de slager deze informatie ook
toesturen aan de klanten.

vervolg u

1

Waarom
De belangrijkste overeenkomst tussen de segmenten is dat men geïnteresseerd is in vleesbereiding en recepten.
In de positionering dient de slager hier ook op in te spelen. De slager heeft namelijk een uniek assortiment en
kennisniveau dat perfect aansluit op de wensen van deze doelgroep. Door het opbouwen van een goede
klantendatabase kan de slager deze doelgroep aan zich gaan binden. ‘Traditionelen’ en ‘Genieters’ zijn ook bereid
hun contactgegevens achter te laten zodat ze door de slager geïnformeerd kunnen worden. Recepten zouden centraal
moeten staan in de communicatie. Daarbij gaat het erom wat je allemaal kunt doen met een goed stuk vlees.
Daarnaast biedt de database ook mogelijkheden om klanten te informeren over aanbiedingen. Dit zal met name
voor ‘Traditionelen’ interessant zijn.

Naast bovenstaand voorbeeld heeft de slager nog meer mogelijkheden voor het creëren van toegevoegde waarde.
Naast producten kan de slager ook diensten aanbieden. In de zomer kan de slager barbecues verhuren. Daarbij kan
de slager ook een sauzen- en kruidenassortiment aanbieden. Tijdens de feestdagen kan de slager gourmetstellen
verhuren. Ook hierbij kan de slager naast vlees een assortiment aan producten aanbieden dat standaard
gebruikt wordt tijdens het gourmetten.

Waar
Belangrijke redenen waarom deze segmenten de slager minder vaak zijn gaan bezoeken zijn tijd- en
afstandgerelateerd. Tijd speelt met name een rol voor de ‘Prijskopers’ omdat zij regelmatig boodschappen doen
op tijdstippen dat de slager gesloten is. Afstand speelt voor beide segmenten een rol. Door ruimere openingstijden
of (her)vestigen dichterbij een supermarkt kunt u als slager deze doelgroepen beter bedienen. Indien u gebonden
bent aan uw huidige locatie, is het van belang dat u meer opvalt tussen de andere winkels. Een open entree en een
aantrekkelijke etalage kunnen hieraan bijdragen. Indien u gebonden bent aan uw huidige openingstijden is het
wellicht interessant om met een bestel- en bezorgservice te gaan werken op één of meerdere doordeweekse dagen.

Wat
Deze doelgroepen eten voornamelijk vlees tijdens de lunch en/of het avondeten. Het assortiment dient daarop dan
ook afgestemd te zijn. Omdat men regelmatig een traditioneel Nederlands gerecht eet is het van belang een goed
aanbod te hebben dat daarbij aansluit. Het is niet noodzakelijk dat u veel specialiteiten verkoopt. Een belangrijke
toegevoegde waarde van de slager voor deze segmenten is het voorverpakken van vlees of het aanbieden van
kant-en-klaar maaltijden.

vervolg u

vervolg PrijskoPers
en TradiTionelen

Waarde
De belangrijkste reden waarom deze doelgroepen minder vaak de slager bezoeken is dat men de producten bij de
slager te duur vindt. Daarom wordt vaak gekozen voor de supermarkt. Omdat deze doelgroepen zeer prijsbewust zijn,
is het voor de slager van belang een prijsimago te creëren dat gunstiger of gelijk is aan dat van de supermarkt.
Daarbij is het niet noodzakelijk dat u de prijzen van het totale assortiment aanpast. Door elke week andere producten
scherp te prijzen kunt u een gunstig prijsimago creëren. Aangezien ‘Prijskopers’ en ‘Traditionelen’ bovengemiddeld
grote gezinnen hebben kunt u zich daarbij ook focussen op kiloknallers, oftewel het ‘veel voor weinig’-principe.
U kunt er ook voor kiezen om op een bepaalde dag in de week extra voordeel te geven om zodoende meer
traffic te genereren.

Wie
Een grote toegevoegde waarde van de slager ten opzichte van de supermarkt is het klantcontact. Met name voor de
‘Traditionelen’ kan de slager op dit gebied profiteren van het onderscheidend vermogen. ‘Prijskopers’ zijn hier minder
gevoelig voor. ‘Traditionelen’ houden van koken en tafelen en hebben behoefte aan aanvullende informatie op dit
gebied. De slager kan hier invulling aan geven door meer productinformatie te leveren over bijvoorbeeld het
bereiden en kruiden van het vlees.

Waarom
Voor de slager is het belangrijk om een gunstiger prijsimago te creëren omdat dit de belangrijkste reden is voor deze
doelgroep om niet bij de slager te kopen. De slager moet daarbij met name inzetten op prijsgeoriënteerde acties.
Spaaracties kunnen ook interessant zijn om ervoor te zorgen dat deze doelgroep u vaker gaat bezoeken.

8 conclusie
“Actiepunten waarmee u direct aan de slag kunt gaan”

DE BELANGRIjKSTE
ACTIEPUNTEN

Lokaal loyaal
Door klanten aan u te binden kunt u ervoor zorgen dat ze frequenter bij u gaan kopen. Consumenten zijn
bereid hun contactgegevens achter te laten om geïnformeerd te worden over vleesbereiding en recepten.
Een klantendatabase stelt u in staat dit ook daadwerkelijk uit te voeren. Eventueel kunt u aan klanten vragen
waarover ze graag geïnformeerd willen worden en dit kunt u vervolgens ook opslaan in uw database. Een database
is naast het binden van huidige klanten ook een middel om nieuwe klanten aan u te binden.

Lokaal uniek
Hoewel het aanbod van de supermarkt de afgelopen jaren verbeterd is, heeft u een assortiment waarmee u
lokaal de lekkerste kunt zijn. Speel daarbij met name in op dat deel van het assortiment dat u uniek maakt ten opzichte
van de supermarkt. Daarnaast kunt u extra producten en diensten aanbieden die aansluiten bij uw assortiment.
Bijvoorbeeld voor de barbecue of tijdens de feestdagen.

Lokaal de lekkerste
Vlees kan de consument overal kopen, maar voor een echt lekker gerecht moet men bij de slager zijn. U heeft de
kennis en kunde in huis om samen met de consument het lekkerste gerecht te bereiden. Door deze kennis met uw
klanten te delen kunt u van grote toegevoegde waarde zijn voor consumenten die van tafelen, koken en lekker
eten houden.
vervolg u

101

vervolg De belangrijkste
actiepunten

Lokaal de beste kwaliteit voor een scherpe prijs
Vanwege het ‘dure’ prijsimago kiezen consumenten er vaak voor het vlees te kopen bij de supermarkt. Door meer
acties te organiseren kunt u dit imago doorbreken. Daarbij is het niet noodzakelijk dat u de prijzen van het totale
assortiment aanpast. Door elke week andere producten scherp te prijzen kunt u een gunstig prijsimago creëren.
Eventueel kunt u zich daarbij focussen op kiloknallers of het ‘veel voor weinig’-principe. Daarnaast kunt u
consumenten ook de mogelijkheid bieden voor korting of gratis producten te sparen. Wanneer u uw klanten
toevoegt aan een database kunt u ze ook over aanbiedingen en acties informeren.

kopen waar en wanneer u dat wilt
Consumenten hebben behoefte aan ruimere openingstijden. Indien u de mogelijkheden heeft, kunt u ervoor kiezen
eerder open te gaan of bij voorkeur langer open te blijven. Zo zullen kansrijke doelgroepen u vaker gaan bezoeken.
Daarnaast ligt er een kans om het bestellen via internet mogelijk te maken. Dit zal wel gecombineerd moeten worden
met een bezorgdienst. Eventueel kunt u deze samen met lokale ondernemers opzetten. Mocht u mogelijkheden
hebben om te herhuisvesten in de buurt van een supermarkt dan is dit ook een uitstekende mogelijkheid om
in te spelen op de wensen van de consument.

10

Dit onderzoek is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel in samenwerking met de Koninklijke Nederlandse
Slagersorganisatie (KNS). Het onderzoek is uitgevoerd door Q A Research Consultancy (Nijkerk). Voor vragen over dit onderzoek
kunt u contact opnemen met mevrouw drs. C. Melchior van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel, email: c.melchior@hbd.nl of
de heer H. Hulshof van de KNS, email: h.hulshof@knsnet.nl.

Als sectorinstituut ondersteunt het HBD de gehele detailhandel. Het HBD vervult een functie als kenniscentrum; maakt
maatschappelijke ontwikkelingen en overheidsbeleid helder en hanteerbaar en stimuleert de professionaliteit in de sector.

In het HBD werken samen: MKB-Nederland, Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH), FNV Bondgenoten
en CNV Dienstenbond.

Prijs: € 10,- (excl. BTW)

Extra exemplaren van deze publicatie:
via KNS: h.hulshof@knsnet.nl
via Internet: www.hbd.nl/publicaties
per e-mail: bestel@hbd.nl
per fax: HBD-bestelservice: 070 338 57 11
een overzicht van alle HBD-publicaties is te vinden op de website www.hbd.nl

Copyright © 2008 Hoofdbedrijfschap Detailhandel
Het HBD hecht veel belang aan de verspreiding van kennis over de detailhandel.
U mag dan ook gedeelten uit deze publicatie overnemen, mits met bronvermelding. Het integraal reproduceren van de inhoud
van deze publicatie is echter alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van het HBD.

Realisatie
BussertenHove Communicatie

Vormgeving
Stefan Kraaijenhagen, zaza IJsselstein

Illustraties
Werner van der Eems

Drukcoördinatie
Drukwerk Unlimited

Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie
Telefoon 070 3906365 - info@knsnet.nl

Slagerijen wat-voor-vlees-heeft-u-in-de-kuip

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Rob Blaauboer

More from Rob Blaauboer (20)

Slagerijen wat-voor-vlees-heeft-u-in-de-kuip