projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw
1. Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych
INSTYTUT PÓŁNOCNY
ul. Stabłowicka 147 bud. 2, wej. W3 (kampus Pracze)
54-066 Wrocław, Polska
tel. 222-012-800, fax. 222-012-815
Wrocław 29.12.2018
Szanowny Pan
Marek Zagórski
Minister Cyfryzacji
ul. Królewska 27 00-060 Warszawa
Odnosząc się do treści zawartych w “Projekcie ustawy o zmianie ustawy o
wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych
ustaw” pomimo całego entuzjazmu wobec nowych technologii i cyfrowej rewolucji
pragnę zauważyć, że niektóre obszary i skutki, na które będzie miała wpływ ta nowa
technologia, zasługują na lepsze naświetlenie.
Po zapoznaniu się z Oceną Skutków Regulacji (OSR) oraz dotychczasowymi
głosami w konsultacjach społecznych i branżowych, a także doniesieniami
medialnymi, obiegowymi i naukowymi ekspertyzami w zakresie potencjalnych
skutków procedowanej ustawy dołączam nasze stanowisko w przedmiotowej
sprawie.
Najczęściej podnoszonym argumentem za szybkim i kompleksowym
usunięciem wszelkich barier w pokryciu Polski infrastrukturą telekomunikacyjną
nowej generacji (5G) jest konieczność nadążania za zmianami mającymi miejsce na
świecie, m.in. transformowaniem się paradygmatów rozwoju gospodarczego i
społecznego w stronę idei takich jak Przemysł 4.0 czy Smart City.
Przed otwieraniem drzwi na oścież dla wykonawców tych idei i związanych z
nimi rozwiązań technologicznych powinniśmy wpierw wyważyć stosunek w jakim
stopniu dołączenie tych trendów ogranicza brak istnienia odpowiedniej
infrastruktury telekomunikacyjnej, a w jakim stopniu inne regulacje lub całkowity
ich brak. Istnieje bowiem bardzo poważny problem z ulokowaniem kompetencji
dotyczących planowania strategicznego oraz badania przyszłego oddziaływania
nowych trendów na Polskę.
Jako Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych (CRIS) przy Instytucie
Północnym, w związku z realizowanymi projektami, od 3 lat zabiegamy o to by
zidentyfikować interesariuszy i osoby odpowiedzialne za przygotowanie warunków
rozwoju technologii SMART po stronie polskiego rządu. Nie otrzymaliśmy jeszcze
m.in. odpowiedzi od Pani Wiceminister Rozwoju, a obecnie Minister
Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie działań w obszarze rozwoju smart city,
promocji polskich wysokich technologii, oraz ich udziału w transformacji miasta do
nowego modelu tzw. Living City.
Problem z przepływem informacji oraz rzetelnością komunikacji urzędników
jest wg nas największym ograniczeniem w rozwoju polskiej innowacyjności.
1
2. Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych
INSTYTUT PÓŁNOCNY
ul. Stabłowicka 147 bud. 2, wej. W3 (kampus Pracze)
54-066 Wrocław, Polska
tel. 222-012-800, fax. 222-012-815
Niestety pomimo udziału w licznych gremiach eksperckich, uczestnictwie w
wydarzeniach branżowych, rozmowach m.in. z Panem Premierem Mateuszem
Morawieckim, uprzednią Minister Cyfryzacji Anną Streżyńską, korespondencji
fizycznej, dystrybucji materiałów branżowych oraz nawiązywaniu kontaktu w social
mediach (LinkedIn, Twitter, Facebook) ze wszystkimi osobami wypowiadającymi się
w tych i zbliżonych kwestiach z ramienia rządu, nie udało się nam ustalić osoby (lub
osób) jednoznacznie odpowiedzialnej za rozwój związanego również z 5G smart city.
Nasuwa to przypuszczenia o nieprzystającej do publicznych deklaracji
wyłącznie reaktywności działań polskiej administracji i rządu w obszarach
przedstawianych jako kluczowe dla rozwoju Polski i Europy. Uniemożliwi to
zrealizowanie zaleceń Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, stworzenie warunków
oraz dostosowanie Polski do światowych trendów wskazywanych jako kluczowe w
ciągu najbliższych dekad m.n. gwałtowna urbanizacja i smart city.
Nasza diagnoza wynika m.in. z braku istnienia jednoznacznego centrum
kompetencyjnego w zakresie wspomnianych trendów technologicznych. Nie ma
także jakiejkolwiek platformy łączącej rozproszonych interesariuszy. Takie platformy
są najważniejszym czynnikiem kompleksowej przemiany schematu produkcji dzięki
telekomunikacji i technologiom cybernetycznym. Są też podstawą stworzenia sieci
powiązań i przepływów w ramach smart city
Działania prowadzone przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju nie mogą
wystarczać, gdyż opierają się praktycznie wyłącznie na jednym konkursie
grantowym. Ministerstwo nie komunikuje się w sposób otwarty z innymi
organizacjami funkcjonującymi na polu smart city.
Opracowywana od kilku, a procedowana w sejmie od 2 lat ustawa o Fundacji
Platforma Przemysłu Przyszłości mająca w założeniu odpowiadać za edukację
przemysłu w zakresie tzw. Przemysłu 4.0 jest tworzona w sposób zbyt opieszały w
stosunku do potrzeb i ilości doniesień medialnych o priorytecie jakim jest szerokie
włączenie technologii komunikacyjnych w łańcuchy produkcji. Osoby
odpowiedzialne za projekt ustawy nie ustosunkowały się do treści listu otwartego ze
stycznia tego roku dotyczącego potencjału poszerzenia kompetencji tej instytucji
także o technologię 5G oraz rozwój sztucznej inteligencji. Stanowią one integralną
część koncepcji Przemysłu 4.0 i również nie mają dotychczas wystarczającego
umocowania po stronie instytucji rządowych.
Konsolidacja kompetencji w ramach jednej instytucji stanowiłaby znaczną
oszczędność dla budżetu Państwa. Ze względu na deficyt dostępnych ekspertów
oraz przenikanie się elementów 5G, Smart City, Przemysłu 4.0 i AI nie jest możliwe
rozwijanie strategii i planu wdrożeń na tych obszarach bez integralnego podejścia
do tych dyscyplin. Potrzebne jest stworzenie ośrodków skupiających się na nich
kompleksowo. Zwłaszcza na polu projektowania i przewidywania przyszłych ich
zastosowań.
2
3. Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych
INSTYTUT PÓŁNOCNY
ul. Stabłowicka 147 bud. 2, wej. W3 (kampus Pracze)
54-066 Wrocław, Polska
tel. 222-012-800, fax. 222-012-815
Dobrym przykładem podejścia, które może nas zainspirować, jest działanie
rządu Zjednoczonych Emiratów Arabskich, który podszedł bardzo kompleksowo do
wyzwań i szans jakie stwarza pojawianie się nowych technologii w stopniu
niespotykanym do tej pory. Powołał on Ministerstwo Przyszłości, Strategię dla
Sztucznej Inteligencji do 2031 i ośrodki takie jak Fundacja Przyszłości, które zajmują
się integralnym rozwojem przyszłych technologii w kontekście państwa, a także
edukacją społeczną w ich zakresie dzięki projektom demonstracyjnym. Możemy
zrobić podobnie i skorzystać z wiedzy i doświadczeń innych państw.
Z uwag zgłaszanych na etapie konsultacji społecznych chcemy przychylić się
do wniosku:
1. Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Zespołem Aspergera i Ich Rodzin “Jestem
ZA”
O konieczności uzupełnienia projektu o prognozę wpływu na środowisko i następne
skierowanie jego do konsultacji społecznych.
2. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego
O wskazanie na ile obecne normy promieniowania są przestrzegane oraz na ile
wyższe normy są bezpieczne. A także o uzupełnienie dokumentu o kwestie
krajobrazowe, które zostały całkowicie pominięte, podczas gdy Polska ratyfikowała
Europejską Konwencję Krajobrazową,
3. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego
O propozycji podjęcia działania informująco-edukacyjne w celu budowania
świadomości społecznej podczas gdy potencjalna szkodliwość fal o wysokich
częstotliwości nie została właściwie zidentyfikowana – nie wiadomo czy będzie
bezpieczna dla krajowego środowiska.
A także wprowadzenie zapisu mówiącego o tym w jaki sposób zostanie wykazany
brak negatywnego oddziaływania nowej technologii na środowisko gdyż Istnieją
obawy, że fale milimetrowe mogą wiązać się z potencjalnym narażeniem owadów,
pszczół, liści roślin, ptaków, kijanek, gryzoni i ludzkiej skóry na szkody biologiczne.
Proponuje się zapis wykazujący brak szkodliwości podwyższonych limitów na
organizmy żywe.
Nasze szczególne zaniepokojenie wzbudza fakt planowanego wywłaszczenia
miast z tzw. infrastruktury pionowej czyli m.in. latarni, znaków drogowych,
przystanków, na rzecz operatorów budujących sieć 5G. Podobne regulacje w
Stanach Zjednoczonych wzbudzają ogromne kontrowersje i sprzeciw władz
miejskich ze względu na związaną z tym w przyszłości niemożność samorządu do 1
1
https://insidetowers.com/cell-tower-news-cities-protest-bill-allowing-new-5g-infrastructure-built-anywhere/
3
4. Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych
INSTYTUT PÓŁNOCNY
ul. Stabłowicka 147 bud. 2, wej. W3 (kampus Pracze)
54-066 Wrocław, Polska
tel. 222-012-800, fax. 222-012-815
partycypowania w gigantycznych profitach płynących z utrzymywania platform 2
informacyjnych . 3
Zyski z przetwarzania i udostępniania płatnie danych gromadzonych przez
miasto stanowią coraz większą część dochodu samorządu w miarę pojawiania się
nowej ekonomii opartej w dominującym stopniu o dane i informacje. Umowy 4
podpisywane na okres wieloletni spowodują, że realnie miasta stracą na zawsze
możliwość rozwoju własnych platform na rzecz telekomów lub innych właścicieli
infrastruktury. Mogą również utracić bezpośredni, niezależny kontakt ze swoimi
mieszkańcami za pomocą własnych platform na rzecz zewnętrznych podmiotów
tzw. efekt vendor lock-in. Stoi to w sprzeczności z intencją Unii Europejskiej w
zakresie rozwoju miast w stronę posiadania własnych platform zapewniających im
suwerenność i konkurencyjność względem globalnych graczy takich jak np. Uber.
Jednoczesne zwolnienie z obowiązku uzyskania pozwoleń na budowę
infrastruktury 5G może spowodować lawinowe wprowadzenie nowej infrastruktury
bez czasu niezbędnego na zbadanie rezultatów i skutków jej funkcjonowania oraz
wyartykułowanie głosu społecznego. Dopuszczalne poziomy pól
elektromagnetycznych mają być zmienione, jednakże obecnie nie precyzuje się w
jakim stopniu, przenosząc tą kwestię do późniejszych opracowań. To nie świadczy
dobrze o transparentności procesu legislacyjnego, zważywszy na to, że jest to
obecnie już kwestia kluczowa z punktu widzenia nastawienia opinii publicznej. Fakt,
że nie zostały w sposób jednoznaczny określone skutki przyrodnicze, krajobrazowe i
zdrowotne infrastruktury nowego typu uniemożliwia rzetelną ocenę tego projektu.
Martwi nas przemawiający z OSR brak integralności oraz rozdźwięk między
jednostkami kompetencyjnie odpowiedzialnymi za przygotowanie strategii oraz
występującym jako partnerzy przy zawieraniu tzw. Porozumienia dla 5G tj. Urzędem
Komunikacji Elektronicznej (UKE) i Ministerstwem Cyfryzacji. Z uwag wniesionych
przez UKE wynika, że występowały utrudnienia we wpływie na kształt projektowanej
ustawy, przez co projekt strategii jest określany jako niekompletny przez ważną
instytucję państwową związaną z aspektem technologicznym kluczowym do
działania 5G (jest nim dysponowanie pasmem, za co odpowiada UKE). Nasuwa to
przypuszczenie, że uwagi zbierane w procesie konsultacji społecznych, a także te
artykułowane przez kluczowych interesariuszy są pomijane lub ignorowane w
procesie przygotowania prawa. Nie zostały zaznaczone w procesie procedowania
ustawy żadne wnioski lobbingowe. Czy to znaczy, że nie ma lobbystów
występujących w interesie np. firm telekomunikacyjnych, producentów
infrastruktury, dostawców sprzętu?
2
https://www.forbes.com/sites/rogerdooley/2017/10/18/city-platform/#20d6481854f0
3
https://www.tmforum.org/resources/exploratory-report/ig1156-city-as-a-platform-case-study-and-success-
criteria-r17-0-1/
4
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264275117311952
4
5. Centrum Rozwoju Innowacji Strategicznych
INSTYTUT PÓŁNOCNY
ul. Stabłowicka 147 bud. 2, wej. W3 (kampus Pracze)
54-066 Wrocław, Polska
tel. 222-012-800, fax. 222-012-815
Niepokojące jest także brak planów ewaluacji realizacji tak ważnej strategii
podniesionej do rangi strategicznej. Tak jakby ustawodawca miał zamiar wystrzelić
rakietę i nie martwić się już o lot ani o jej lądowanie.
Musimy też zwrócić ze smutkiem uwagę na znaczący deficyt w informowaniu
społeczeństwa o złożonych aspektach planowanych zmian technologicznych.
Niestety o dobiegającej końca drugiej rundzie konsultacji społecznych nie mówi
niemal nikt włącznie z przedstawicielami rządu za nią odpowiedzialnymi. Z
monitoringu mediów społecznościowych przeprowadzonego przez
oprogramowanie Brand24 w dniu 29.12.2018 wynika, że w morzu informacji
krytycznych i wyrażających obawy, minister cyfryzacji odpowiedzialny za ustawę
Marek Zagórski w zeszłym miesiącu tylko raz wspominał o technologii 5G i to w
kontekście konferencji promocyjnej organizowanej przez niemieckiego operatora
telefonii komórkowej T-Mobile. Informacja pojawiła się jeszcze raz w kontekście
planów na najbliższe miesiące na profilu Ministerstwa Cyfryzacji na amerykańskim
serwisie społecznościowym:
https://twitter.com/MC_GOV_PL/statuses/1071016274048770048. Jak widać dostęp
do informacji i sprawne jej użycie to nie tylko kwestia dostępnego pasma, jego
prędkości i opóźnień.
Mimo naszego poparcia i pełnego przekonania o niezbędności wdrażania
nowych technologii w celu rozwijania konkurencyjności naszej gospodarki,
zwracamy się z prośbą o uzupełnienie dokumentów o prognozę wpływu na
środowisko i krajobraz oraz wskazanie w jaki sposób zostanie wykazany brak
negatywnego oddziaływania nowej technologii na środowisko i wszelkie żywe
organizmy.
Postulujemy przeprowadzenie szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej
przez media publiczne oraz powołanie osoby dysponującej odpowiednimi środkami,
kompetencjami i uprawnieniami odpowiedzialnej za obszar szeroko rozumianej
przyszłości (smart city, 5G, AI i Przemysł 4.0).
Sugerujemy również otwarcie dialogu technologicznego ze wszelkimi stronami
transformacji idącej za nowymi metodami łączności mi.n. dostawcami sprzętu,
oprogramowania, platform, integratorami usług, dostawcami mediów opartych o
infrastrukturę ICT, tak aby wyważyć ich wzajemne powiązania, możliwości i interesy.
Potrzebne jest znalezienie balansu i optymalnego uzupełniania się między
technologiami już znanymi, takimi jak światłowody, WiFi, a nowymi takimi jak 5G czy
LiFi z troską o bezpieczeństwo, zdrowie i wygodę ich użytkowników. 5
Z wyrazami szacunku
Mateusz Jarosiewicz
5
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405428317300151
5