Recht op het doel af is niet altijd de beste strategie in een voetbalspel. Maar bij het surfen op internet merken we dat een kleine zijbeweging bijna automatisch uitmondt in oeverloos gedobber. In deze lezing zie je hoe je Google of Bing naar je hand kunt zetten om zo snel mogelijk te vinden wat je zoekt - recht op het doel af. We overlopen belangrijke aandachtspunten bij elke zoekactie en analyseren de zoekresultaten. Je leert de betrouwbaarheid van informatie beter in te schatten, en te herkennen wanneer de aangeboden informatie in feite een (verdoken) advertentie is. Online vertoeven we steeds meer in een 'internet filter bubble', met gepersonaliseerde zoekresultaten en op maat gesneden nieuwsfeeds. Geheime algoritmes zoals die van Facebook en Google bepalen wat we te zien krijgen en wat niet. We worden afgeschermd van zaken die we niet leuk vinden, ten voordele van berichten en meningen van gelijkgestemden. Lekker comfortabel. Maar is het ook wenselijk?

1. EFFICIËNT EN
KRITISCH ZOEKEN
OP HET WEB
Digidokter
5 mei 2018
Merijn Supply

2. ➔internet °1969 ARPANET
➔www ‘wereldwijde web’
°1989 bij CERN
◆Tim Berners-Lee
◆Robert Cailliau (B)
➔Kernelementen
●hyperlinks
●webpagina’s
●websites
●browser
Internet
Ontstaan
2

3. ➔informatie
‘surfen’ in ‘cyberspace’
➔communicatie
(e-mail, IRC, fora, ...)
Internet
Vroeger
3

4. Internet
Vandaag
4
➔sociale media
➔entertainment
➔productiviteit
(office, CRM, ERP, etc)
➔educatie (MOOCs)
➔shopping
➔games
… oh, en ook:
➔informatie
➔communicatie

5. Internet
Vandaag
5

6. Internet
Morgen
6
➔IoT: Internet of Things

7. URL-structuur
URL = Uniform Resource Locator
7

8. URL-structuur
Protocol / prefix
➔http//: gewone webpagina
(HTTP: HyperText Transfer Protocol)
➔ftp:// te downloaden bestanden
➔file:/// bestanden op de eigen pc
(vb. file:///C:fotomadagascar.jpg)
➔https:// beveiligde verbinding
onmisbaar voor PC-bankieren
maar stilaan gewoon de norm
8

9. URL-structuur
Domeinnaam
www.google.com
= 74.125.224.72
➔Domeinnaam (mensentaal)
wordt altijd vertaald naar …
➔IP-nummer
(computertaal)
➔Gevaar voor phishing/pharming
9

10. URL-structuur
Domeinnaam
strak gereguleerde ... jungle
➔ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and
Numbers)
➔Domein moet je ‘huren’
bij erkende ‘registrar’
➔Top Level Domains
.com, .org, .be, …
➔Vrij recentelijk: new gTLD
.vlaanderen, .brussels, .amsterdam of .kpn 10

11. URL-structuur
Veiligheid
➔https:// nog geen garantie
(elkeen kan certificaat kopen)
➔bij twijfel de échte URL checken door te ‘hoveren’
(zweven)
11

12. Zoeken?
Historiek
➔Begin jaren ‘90
pré-zoektijdperk:
startpagina of ‘directory’
➔Hiërarchie van
interessante websites
➔Oh, juist, ook een (zeer
elementaire)
zoekvenster...
12

13. Zoeken?
Historiek
v.a. 1994 Altavista,
Yahoo, e.a.
1997: Google (Larry
Page & Sergey Brin)
13

14. 14
Google
Werking (infographic)

15. Zoeken?
Vuistregels
15
ontleed uw zoekvraag
distilleer de kernwoorden
eruit
zoek synoniemen of
vertaal de term in het
Engels
wees specifiek (vb.
Armstrong +astronaut)

16. Google
Zoekoperatoren
16
➔Nerds gebruiken o.a.:
OR: beide termen goed
- (minus): exclusie
"" (haakjes): exacte match
* (joker) willekeurig teken
➔Gewone mensen klikken
op resultatenpagina door
naar Instellingen >
Geavanceerd zoeken

17. Google
Tools (zoekhulpmiddelen)
17
Alle (webpagina’s):
Afbeeldingen:

18. Google
Advertenties
Google inkomsten: vooral
advertenties
$$$$$$$$$$$$$$$$$
‘niet-obstructieve
tekstadvertenties’
(minimalisme blijft)
feb ‘16: geen tekst ads
meer in rechter zijbalk 18

19. Google
Gepersonaliseerde zoekresultaten
➔v.a. 2005 voor alle ingelogde gebruikers
(met Google Account)
➔v.a. 2010 voor àlle gebruikers (ook niet-ingelogde)
> alle zoekacties verbonden met ‘browser cookie’ 19

20. Filter bubble
Geheime algoritmes
20

21. Filter bubble
Geheime algoritmes
PageRank (Google)
➔aantal uitgaande links
➔aantal pagina's die ernaar
verwijzen of "citeren"
➔dempingsfactor
(standaard d=0.85)
EdgeRank (Facebook)
➔affiniteit
➔gewicht
➔tijd
21

22. 22

23. Alternatieven?
Weg uit de filter bubble?
23

24. Gespecialiseerde bronnen
Wikipedia & andere...
24

25. Gespecialiseerde bronnen
Wikipedia: online encyclopedie
“inhoud die vrij herbruikbaar,
objectief en verifieerbaar is”
7-de meest bezochte website
maar ook betrouwbaar?
➔Net zo betrouwbaar als Encyclopædia Britannica
http://bit.ly/1LJqUBS (Tweakers, Nature onderzoek)
➔Weinig betrouwbaar over controversiële thema's
http://bit.ly/1QhNpTK (De Wereld Morgen) 25

26. Gespecialiseerde bronnen
Andere
➔sociale media | Twitter, Facebook, LinkedIn
➔video | YouTube, Vimeo
➔foto’s | Flickr, Instagram, Imgur
➔films | IMDB (Internet Movie DataBase), Rotten
Tomatoes
➔boeken | LibraryThing, Amazon, Google Books
➔documentatie | Slideshare, Scribd, …
➔academisch | Wolfram Alpha, Google Scholar, ...
➔tijdsmachine | Wayback Machine (Internet Archive) 26

27. Surface web
27
➔vrij toegankelijke
(geïndexeerde) web
➔www.worldwideweb
size.com/
➔minstens 1,78
miljard pagina’s
➔minstens 5,3 miljoen
Nederlandstalig
pagina’s (
dd 3 mei 2018)

28. Deep web &
dark web
➔deep web is alleen
toegankelijk na login, niet
voor zoekmachines
(400 tot 600 keer groter
dan surface web)
➔dark web is alleen
toegankelijk via speciale
software (vb
Tor-browser) 28

29. Browsers
Kies goed gereedschap!
29

30. Browsers
Functionaliteit
➔‘hamburgermenu’
(rechtsboven)
➔startpagina
➔tabbladen
➔terugknop, vooruitknop &
geschiedenis/historiek
➔bladwijzers / favorieten
➔zoeken op pagina (Ctrl-F)
➔zoomen (Ctrl + scrollen)
30

31. ➔ geïntegreerd zoeken
●Omnibox (Chrome)
●Awesome bar (Firefox)
➔Spellingscontrole
➔Download Manager
➔Wachtwoord manager
➔Account- &
bladwijzersynchronisatie
➔Addons
(Plugins & Extensies)
Browsers
Geavanceerd
31

32. Beveiliging
➔pop-up blocker
➔anti spyware, anti virus,
anti phishing
➔geschiedenis wissen
➔vergeetknop
➔incognito / privé modus
➔oudercontrole
Browsers
Functionaliteit
32

33. Browsers
➔Instellingen (Chrome)
Voorkeuren (Firefox
➔gebruik ook hier de
zoekfunctie! vb
‘wachtw…’
Instellingen
33

34. ➔Rechtsklikken
(contextmenu)
➔Gebruik de zoekfunctie!
Extra tips
Twee stokpaardjes
34

35. BEDANKT
voor uw aandacht
Merijn Supply
Vormingplus MZW
35