De toekomst - Ellen Desie.pptx
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•276 views
Hoe kunnen we onze ecosystemen klimaatslim beheren met het oog op de toekomst? Dat is de vraag waarmee postdoctoraal onderzoeker aan de KULeuven Ellen Desie de Translab Kampus op 12 mei 2022 afsloot.
Recommended
Recommended
More Related Content
More from Avansa Kempen
More from Avansa Kempen (20)
De toekomst - Ellen Desie.pptx
- 1. de toekomst Ellen Desie Klimaat-slim beheer van onze ecosystemen
- 2. WATER NUTRIËNTEN ZAND KLEI ZAND LEEM KLEI H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+
- 6. SO2
- 8. NH3 NOx
- 10. ZAND = UITDAGING + GESCHIEDENIS LANDGEBRUIK + ATMOSFERISCHE DEPOSITIE +
- 12. Wat is klimaat-slim beheer? = Streven naar veerkrachtige ecosystemen en landschappen
- 13. Wat is klimaat-slim beheer? = Streven naar veerkrachtige ecosystemen en landschappen ADAPTATIE Acties die de impact van klimaatverandering verlagen MITIGATIE Acties die helpen bij het tegengaan van emissies die klimaatverandering veroorzaken
- 14. + 3 – 5°C Klimaatmitigatie Acties die helpen bij het tegengaan van emissies die klimaatverandering veroorzaken
- 15. Klimaatadaptatie Vlaams klimaatrapport 2015 2100 Temperatuur +2,4° hoger aantal hittegolven hoger aantal dagen met +30° tot +7,2° hoger aantal extreem warme dagen meer dagen met hittestress Neerslag 13% meer neerslag 6 dagen met zware neerslag (x2) Meer droge periodes Tot +38% winterneerslag Daling van het aantal regendagen in de zomer Intensere regenbuien Acties die de impact van klimaatverandering verlagen
- 16. Klimaatadaptatie Acties die de impact van klimaatverandering verlagen
- 17. Wat is klimaat-slim beheer? = Streven naar veerkrachtige ecosystemen en landschappen ADAPTATIE MITIGATIE
- 18. Riviervalleien Foto: Jeroen Mentens, Natuurpunt
- 20. Riviervalleien ZAND LEEM Zandstreek: laag waterhoudend vermogen, hoge hydraulische conductiviteit
- 21. Zandstreek: laag waterhoudend vermogen, hoge hydraulische conductiviteit Intacte valleibodems stuwen water op voor het hele bekken Riviervalleien ZAND LEEM
- 22. Kennisnetwerk o+bn Natuur is deel van de oplossing Riviervalleien
- 24. Veen Prioriteit 1: water(kwaliteit) op peil houden + herstellen waar mogelijk -> case per case bekijken
- 25. Bos C water
- 28. Let’s diversify! Messier et al., 2021. For the sake of resilience and multifunctionality, let’s diversify planted forests! NEGATIEVE IMPACT KLIMAATVERANDERING GELEVERDE ECOSYSTEEMDIENSTEN
- 30. Rijkstrooisel Arm strooisel Slim mengen = verzuring tegengaan Muys and Granval, 1991
- 31. Vesterdal et al., 2013. Forest Ecology and Management Dikte laag (cm) Esdoorn Coniferen
- 32. Waterbeheer
- 33. Droogtestress + hittestress verminderen Coldspots = belangrijke hotspots voor biodiversiteit Klimaatadaptief bosbeheer = een variatie aan microklimaten Microklimaat WIND DROOGTE BRAND LICHT STIKSTOF
- 34. de toekomst
- 35. de toekomst werk op de plank
- 36. Bedankt voor jullie aandacht! Ellen Desie
Editor's Notes
- Zand is complex
- Zand zorgt voor uitdagingen -> lage buffer voor water en voor nutrienten
- Zoals Jan heeft verteld Hele geschiedenis Heel inventief geweest enorme degradatie van woeste gronden Vervolgens bebost -> hout nodig voor in de mijnen -> snel en veel -> dennemonoculturen
- Zoals Jan heeft verteld Hele geschiedenis Heel inventief geweest enorme degradatie van woeste gronden Vervolgens bebost -> hout nodig voor in de mijnen -> snel en veel -> dennemonoculturen
- Dennenmonocultuur Tot voor kort = Beeld van kempen + extra uitdaging -> VERZURING
- ZWAVEL = SO2 Jaren 70 – piek zure regen
- Dode bossen in Europa (scandinavie) Verzuring van toen vandaag nog steeds te zien in onze bodems
- Meer recent -> N depositie (niets nieuw meer waar ik nu over praat) Industrie, verkeer en landbouw (vnl veeteelt)
- Via droge en natte depositie (via wind en regen) in onze natuurlijke systemem => waar het voor grote problemen zorgt
- Korte samenvatting ZAND = UITDAGING + landgebruiksgeschiedenis die op veel plaatsen te extreme degradatie heeft geleid + atmosferische depositie = NUTRIENTENONBALANS (tekort aan basische kationen nodig voor groei – overschot aan stikstof) Weinig buffer voor nutriënten + Verzuurde zure bodems + bijkomende uitdaging Weinig buffer voor water + klimaatverandering,
- Veel natuur in Vlaanderen net gelegen op deze bodems Kaart zand Kaart depositie in Vlaanderen Kaart C hotspots Kaart natuur/bos -> samenkomst van uitdagingen -> super interessant
- Veel natuur in Vlaanderen net gelegen op deze bodems Kaart zand Kaart depositie in Vlaanderen Kaart C hotspots Kaart natuur/bos -> samenkomst van uitdagingen -> super interessant
- Veel natuur in Vlaanderen net gelegen op deze bodems Kaart zand Kaart depositie in Vlaanderen Kaart C hotspots Kaart natuur/bos -> samenkomst van uitdagingen -> super interessant
- Veel natuur in Vlaanderen net gelegen op deze bodems Kaart zand Kaart depositie in Vlaanderen Kaart C hotspots Kaart natuur/bos -> samenkomst van uitdagingen -> super interessant
- Veel natuur in Vlaanderen net gelegen op deze bodems Kaart zand Kaart depositie in Vlaanderen Kaart C hotspots Kaart natuur/bos -> samenkomst van uitdagingen -> super interessant
- Meer als de helft van onze soorten zijn kwetsbaar / achteruitgaand 28% van onze soorten in Vlaanderen staat op de rode lijst 6% zijn verdwenen in de laatste 100 jaar + verschuivingen in soorten: toename van generalisten, afname specialisten = homogenisering van de natuur = verlies van biodiversiteit VEEL UITDAGINGEN KOMEN SAMEN
- Korte samenvatting ZAND = UITDAGING + landgebruiksgeschiedenis die op veel plaatsen te extreme degradatie heeft geleid + atmosferische depositie = NUTRIENTENONBALANS (tekort aan basische kationen nodig voor groei – overschot aan stikstof) Weinig buffer voor nutriënten + Verzuurde zure bodems + bijkomende uitdaging Weinig buffer voor water + klimaatverandering,
- Sluiten elkaar niet uit Maatregelen zowel mitigerend als adaptief = Extra slim :D
- Zoals Karen al vertelde: Water zo lang mogelijk en zo hoog mogelijk in de vallei houden Zand loopt snel leeg Inrichting vallei -> zo lang mogeljik water vasthouden -> laten meanderen, laten overstromen -> minder overstromingsgevaar in urbaan gebied -> koeler -> klimaat slim (1) een klimaatrobuuste landbouw creëren (evenwicht tussen landbouw en water) o.a. door agrarisch stuwpeilbeheer en (2) het aanbod aan verbindingen over de Aa tussen de dorpskernen en recreatieve netwerken vergroten en de aanwezige landschaps- en erfgoedwaarden beter ontsluiten en versterken Natuur als deel van de oplossing Er is voldoende wetenschappelijke evidentie dat robuuste natuurgebieden een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een – kwantitatieve en kwalitatieve – duurzame waterhuishouding. Zonder natuur geen duurzaam waterbeheer en zonder duurzaam waterbeheer komt ook landbouw in het gedrang. Een ruimte-efficiënte inplanting van natuurgebieden-voor-water houdt in: - De rivier verbreden (in plaats van verdiepen) met natuurlijke oeverzones zowel langs de hoofdrivier als langs de zijbeken en grachten. - Blauwgroene natuureilanden inrichten langs de rivier en aansluitende vallei. Dat kan op plaatsen waar zijbeken uitmonden, rondom oude rivierarmen die terug aangeschakeld worden en in de omgeving van de vistrappen. Komen hiervoor onder meer in aanmerking: o Het oorspronkelijk veengebied tussen Mazel en Gierle; o Het gebied van den Haert en de Hofberg tussen Aa en Slootbeek (met o.m. nog een grote rivierarm om linker- en rechteroever); o Het moeras aan de monding van de Bosbeek (en de rivierarm op de linkeroever); o De samenloop van Aa, Tweede en Derde Beek en Kleine Nete in Vorselaar (ook hier liggen nog oude rivierarmen te wachten om inschakeling). o ... - Groenblauwe natuurverbindingen tot stand brengen tussen de riviervallei en de hogere gronden. Dat kan de vorm aannemen van natuurrijke laagten, ruigtestroken, houtkanten en elzensingels, stapsteenbossen en bomenrijen. Komen hiervoor onder meer in aanmerking: o De Bleuken als verbinding tussen Grootenhoutbos en Tielenheide; o Hulsenbroek en de verbinding met de Heuvelrug in Herentals, Lille en Kasterlee; o Verbinding tussen Aa en Nete en uitlopers van de Heuvelrug in Vorselaar. o ... Een goed begin zou zijn om nu alvast enkele no go-zones aan te duiden – langs de rivier en zijbeken - waar de waterdynamiek volop kan spelen en er geen ruimings- of andere ‘onderhouds’werken meer worden uitgevoerd (zowel gewest als provincie). Met kennis van zaken
- Zoals Karen al vertelde: Water zo lang mogelijk en zo hoog mogelijk in de vallei houden Zand loopt snel leeg
- Zoals Karen al vertelde: Water zo lang mogelijk en zo hoog mogelijk in de vallei houden Zand loopt snel leeg
- Zoals Karen al vertelde: Water zo lang mogelijk en zo hoog mogelijk in de vallei houden Zand loopt snel leeg Inrichting vallei -> opstuwen water
- = Natuur als deel van de oplossing - De rivier verbreden (in plaats van verdiepen) met natuurlijke oeverzones zowel langs de hoofdrivier als langs de zijbeken en grachten. Er is voldoende wetenschappelijke evidentie dat robuuste natuurgebieden een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een – kwantitatieve en kwalitatieve – duurzame waterhuishouding. Zonder natuur geen duurzaam waterbeheer en zonder duurzaam waterbeheer komt ook landbouw in het gedrang. Inrichting vallei -> opstuwen water -> minder overstromingsgevaar -> koeler -> klimaat slim Herstel van natuur aan de oevers Landbouw die mag overstromen Stoppen met draineren
- VEEN = heel klein oppervlak / deeltje van de natuur Deel met hele grote impact! Veel ecosysteemdiensten: Recreatie -> grote biodiversiteit Regulerende diensten: Veen -> Veenbodems behoren tot de bodems met de hoogste organische koolstofstocks. Gigantische C sinks Veenbodem in natuurlijke staat => tot 1 TON CO2 per ha per jaar opslaan Omvorming naar grasland -> uitstoot van tot 8 tot 14 TON CO2 per ha per jaar Ecosysteemdienst oa voorziening van goederen -> bv zuiver water -> vroeger veen ontgonnen gebruikt voor verbranding -> in onze potgrond -> vervangen door afvalstromen -> tuinbouwsector -> -15 MILJOEN TON CO2 / jaar VOOR EUROPA Veen -> buffer voor water -> soort van spons -> + zuivering van water + koeling van omgeving
- Gigantische koolstof reservoirs ALS WATERBALANS en NUTRIENTENBALANS goed zit. -> verdroging -> gigantische uitstoot van CO2 Prioriteit 1: vrijwaren wat we hebben / zo goed mogelijk beheren en beschermen Prioriteit 2: waar mogelijk herstellen: case per case bekijken. Nog veel onderzoek nodig. Oa UA is bezig met “RE-PEAT”
- Meer bos, Beter bos Bos in de toekomst alleen maar van meer belang Producten (hout, pijnboompit, wcpapier)
- Meer bos, Beter bos Bos in de toekomst alleen maar van meer belang Uitdagingen op zand -> door landgebruik + depositie + zure regen Lage vitaliteit NIEUWE ZIEKTES KEMPENSE BOSSEN ONDER POTENTIEEL MEER IS MOGELIJK! KLIMAAT-SLIM BOSBEHEER
- Keuze van de beheerder lange termijn Verschillende keuzes
- Diversiteit an sich moet omhoog
- Keuze van de beheerder lange termijn Verschillende keuzes
- NIET GEWON MENGEN -> SLIM MENGEN Niche verdeling -> optimaal benutten van ALLE resources (door op andere plaatsen water te halen of andere tijdstippen) (geldt ook boven de grond met kroonarchitectuur -> zo goed mogelijk al het beschikbare licht gebruiken) Facilitatie -> hydraulische redistributie van water
- Zelfde principe bij nutrienten Verzuring tegengaan Bossen gezonder -> beter gebufferd -> adaptief Maar ook mitigerende maatregel
- Klimaat Slim Bosbeheer voor koolstofopslag in de bodem Hoeveel? ”Zo veel mogelijk” Hoe diep? “Zo diep mogelijk” Hoe stabiel? “Zo stabiel mogelijk”
- Vroeger heel veel bossen ontwatert voor productie -> rabatten in veel bossen / Landbouw in regio -> ontwateren Terwijl natte bossen -> veel natuurwaarde + veel koolstofopslag -> veel risico => droogtestress nog groter Verdroging -> veroorzaakt een vermesting Herstel van vochtige natuur -> overeenkomstig met veen OOK Vochtige bossen herstellen Prioriteit 1 ontwatering tegengaan WATERBEHEER! Case per case beoordelen –> wegnemen van rabatten of drainage -> op sommige plekken ook bronnen van microklimaat en coldspot -> hotspots biodiversiteit
- Groter geheel van de vallei
- Vroeger heel veel bossen ontwatert voor productie -> rabatten in veel bossen Landbouw in regio -> ontwateren Terwijl natte bossen -> veel natuurwaarde + veel koolstofopslag -> veel risico => Verdroging -> veroorzaakt een vermesting + verzuring Extreme gevoeligheid van bomen op deze bodems -> geen investering in wortels Herstel van vochtige natuur -> overeenkomstig met veen OOK Vochtige bossen herstellen Prioriteit 1 ontwatering tegengaan WATERBEHEER! Case per case beoordelen –> wegnemen van rabatten of drainage -> op sommige plekken ook bronnen van microklimaat en coldspot -> hotspots biodiversiteit ONTWATEREN -> OPPASSEN
- Microklimaat -> Macroklimaat in open veld Microklimaat onder kronendak -> kan tot 10 graden verschil zijn MICROKLIMAAT BEWAREN + beheer van randen
- Karen