1. badanie
ican Research
Audyt finansowy 2013
Zmiana charakteru audytu z pasywnego na aktywnodoradczy, podniesienie jakości współpracy i poprawa
wizerunku – to kierunki, w których powinien podążać
współczesny audyt finansowy.
Mariusz Smoliński,
Client Service Director ICAN Research
m.smolinski@hbrp.pl

2. Wyniki badania przeprowadzonego przez ICAN Research na temat audytu
finansowego pokazują, że przedsiębiorstwa nadal bardzo wysoko oceniają samą
jego wartość i równie wysoko jakość usług świadczonych przez firmy audytorskie.
Mimo to, w trzeciej edycji badania, oba wskaźniki nieco spadły. W 2012 roku, 92%
badanych uznało, że audyt jest ważną wartością dodaną dla przedsiębiorstwa, w
2013 ten wskaźnik jednak spadł o 7 pkt proc. Podobnie rzecz wygląda z oceną jakości
świadczonych usług: ocena obniżyła się z 88% w 2012 do 80% w 2013. Przypuszczalnie
trend wiąże się, ze stwierdzonym w badaniu, spadkiem wpływu przeprowadzanych
audytów na rozwiązywanie problemów operacyjnych i strategicznych (- 9%). Okazuje
się, że audytorzy lepiej radzą sobie ze wsparciem w rozwiązywaniu problemów
w dużych firmach, które zatrudniają powyżej 250 pracowników niż w mniejszych.
Małe i średnie przedsiębiorstwa są bardziej wymagające i częściej niż duże oczekują
usprawnienia systemu kontroli sprawozdawczości finansowej.
W tej sytuacji istotne jest wytyczenie kierunków rozwoju usług audytu finansowego
oraz wskazanie sposobów podnoszenia jego wartości dla przedsiębiorstw.
Metodologia NPS
opracowana przez Freda Reichhelda z Bain
& Company i Satmetrix (po raz pierwszy opisana w Harvard Business Review, w artykule
„The One Number You Need to Grow”, w 2003
r.) opiera się na pytaniu o polecanie. W badaniu pytaliśmy respondentów, czy poleciliby
swojego biegłego rewidenta innym przedsiębiorcom. Odpowiedź udzielona jest na skali
od 0 do 10, gdzie 0 oznacza zdecydowanie nie
poleciłbym, a 10 zdecydowanie poleciłbym.
Badani, którzy wskażą odpowiedź 10 lub 9
określani są jako „promotorzy”, ci którzy
udzielą odpowiedź 0-6 definiowani są jako
„krytycy”.

3. Koniec z rutyną, potrzebne są zmiany
Kolejne edycje badania zgodnie pokazują, że przedsiębiorstwa oczekują od audytu finansowego
usprawnienia systemu kontroli sprawozdawczości finansowej – dla 38% badanych ten
czynnik jest najważniejszy. W dalszej kolejności respondenci wskazują podniesienie wiedzy
finansowo podatkowej, ograniczenie ryzyka finansowego oraz zwiększenie wiarygodności i
jakości sprawozdań finansowych. Badani są zgodni, że w realizacji tak sformułowanych celów
potrzebne są zmiany w podejściu do prowadzenia audytu finansowego. Badanie pozwoliło
zidentyfikować trzy kluczowe obszary takich zmian:
• miana charakteru audytu z pasywnego na aktywny-doradczy: nie wystarczy już
Z
standardowe podejście do audytu finansowego, przedsiębiorcy oczekują doradztwa
wspierającego prowadzenie biznesu. Zdecydowana większość badanych ( 69%) twierdzi,
że audyt powinien mieć charakter doradztwa, a kolejnych 57%, że potrzebna jest do tego
specjalizacja branżowa. Doradztwo powinno obejmować przede wszystkim pogłębioną
analizę obszarów ryzyka. Właśnie diagnoza obszarów ryzyka jest wskazywana jako
najważniejszy punkt w poprawie przydatności sprawozdań finansowych. Sama ich
identyfikacja, jak i identyfikacja problemów jednak nie wystarczy. Badani oczekują
odważnych prezentacji, które wskażą problemy do poprawy.
• miana jakości sprawozdań: zdecydowana większość (81%) respondentów dokładnie czyta
Z
i analizuje wszystkie uwagi w raporcie szukając praktycznych wskazówek, pomocnych
w prowadzeniu biznesu, dlatego ważna jest forma przekazywanej wiedzy. Kluczowe są
dla nich: jakość podsumowania najistotniejszych problemów zidentyfikowanych przez
audytora, jasny i zrozumiały język komunikacji, pozbawiony branżowego żargonu. W 2013
roku ponad połowa ankietowanych (58%) wskazała właśnie podsumowanie, jako bardzo
ważny czynnik, a w przypadku języka komunikacji wskaźnik wzrósł prawie dwukrotnie w
porównaniu do roku ubiegłego (35% wskazań w 2012, 59% w 2013). To oznacza to, że ten
obszar wymaga szczególnej uwagi.
• oprawa wizerunku branży: respondenci twierdzą, że potrzebne jest również podniesienie
P
wiarygodności i rangi audytora. Na ten aspekt szczególnie zwracają uwagę duże
przedsiębiorstwa, które zatrudniają powyżej 250 pracowników. Oczekują one bardziej
restrykcyjnej, zewnętrznej weryfikacji usług audytorskich.

4. Bariery współpracy
Badanie pozwoliło zidentyfikować dwie grupy barier. Pierwsza wynika z
charakteru bezpośredniej współpracy, druga dotyczy ogólnych jej zasad.
Jak pokazują wyniki, w bezpośrednią współpracę z audytorem najczęściej
zaangażowany jest zarząd. Biorąc pod uwagę dostępność członków zarządu
nie dziwi, że największą barierą jest ich permanentny brak czasu . Prawie
połowa badanych (49%) wskazuje to jako poważną barierę w efektywnej
współpracy z biegłym rewidentem. Drugim obszarem, który ogranicza
bądź utrudnia tę współpracę jest komunikacja - tak twierdzi prawie co
czwarty ankietowany (23%). Respondenci oczekują nie tylko zwiększenia
częstotliwości spotkań, dostępności i terminowości audytorów, ale i poprawy
w sposobie komunikacji w obszarach: rozpoznania potrzeb oraz wsparcia
konsultacyjnego i doradczego. Większość badanych (83%) uważa przy tym,
że audytorzy dobrze rozpoznają specyfikę działalności audytowanych
przedsiębiorstw.
Co drugi badany twierdzi, że przeszkodą w efektywnej współpracy jest
również długoterminowa umowa oraz świadczenie dodatkowych usług przez
firmę audytorską. Mimo to, w trzeciej edycji badania, wskaźnik zagrożenia dla
jakości i niezależności zewnętrznych audytorów, z powodu długoterminowej
umowy spadł o 9 pkt proc. W 2012 wynosił 60%, a w 2013 r. 51%. Natomiast
na tym samym poziomie (50%) utrzymuje się wskaźnik zagrożenia dla
jakości i niezależności zewnętrznych audytorów wynikający ze świadczenia
dodatkowych usług przez tę samą firmę audytorską. W przypadku obu
wskaźników zdecydowanie mniej ufna niż pozostałe jest branża usługowa.

5. Jak wybrać firmę audytorską?
Doświadczenie i cena to dwa kluczowe czynniki wyboru zewnętrznego audytora. W
porównaniu do poprzedniego roku rośnie również rola reputacji.
Doświadczenie we współpracy z audytorem lub w branży wskazywane jest jako
istotne przez nieco ponad połowę badanych. Cena znajduje się na drugim miejscu i
wskazywana jest przez połowę badanych. Bardziej wrażliwe cenowo są małe i średnie
przedsiębiorstwa, które zatrudniają poniżej 250 pracowników. Na cenę wskazywał też
częściej handel, a dla sektora usług ważniejsze jest doświadczenie branżowe biegłego
rewidenta.
Czy przedsiębiorcy poleciliby swojego audytora?
Analiza metodą NPS, opartą na wskaźniku polecania, pozwoliła wyodrębnić dwie
grupy badanych: promotorów aktywnie polecających swojego audytora oraz krytyków,
niezadowolonych z efektów takiej współpracy. Obie grupy reprezentują różne
oczekiwania wobec audytu finansowego, a ich poznanie umożliwia zrozumienie
czynników kształtujących polecanie i powody wpływające na krytykę.
Promotorzy 27% badanych
Krytycy 27% badanych
W tej grupie audytorzy najczęściej polecani są ze względu
na swoje kompetencje, profesjonalne podejście i rzetelność,
co przekłada się na przygotowywanie użytecznych raportów
podkreślających praktyczne wykorzystanie wyników audytu
w biznesie. Jest to ważne ponieważ promotorzy częściej
systemowo wykorzystują uwagi audytora, ważna jest dla nich
praktyczność sprawozdań. Zdecydowana większość promotorów twierdzi, że wyniki audytu przekładają się na korzyści
dla przedsiębiorstwa (74%). Nieco częściej są to firmy z
branży handlowej.
To grupa bardziej najbardziej wymagająca, oczekująca od
audytora zaangażowania, doświadczenia w branży proaktywności, niestandardowego podejścia. Krytycy zdecydowanie
rzadziej niż promotorzy twierdzą, że wyniki audytu przekładają się na korzyści dla przedsiębiorstwa, w raportach najbardziej brakuje im wskazówek na temat istotnych aspektów
prowadzenia działalności. Częściej oczekują usprawnienia
systemu kontroli sprawozdawczości finansowej i usprawnienia procesów biznesowych, narzekają również na słabą
komunikację. Wśród krytyków największy udział (58%) mają
przedsiębiorstwa z branży usługowej .
Metodologia
HBRP przeprowadziło trzecią edycję badania
na temat audytu finansowego. W 2013 roku
wzięło w nim udział 200 firm, respondentami byli głównie prezesi i członkowie zarządu
(68%). Badanie prowadzone było w przedsiębiorstwach o różnym profilu działalności: produkcja (46%), usługi (37%) i handel (17%).
Połowa badanych to duże przedsiębiorstwa o
obrotach powyżej 50 mln zł (53%). Co trzecia
badana firma (31%) zatrudniała powyżej 250
osób, a prawie połowa (47%) miała od 49 do
250 pracowników. Zdecydowana większość
badanych firm podlegała obowiązkowi badania sprawozdań finansowych (86%).