Join us for an enlightening seminar on the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) 1948, a milestone document that proclaimed the inalienable rights to which every human being is inherently entitled. The UDHR, adopted by the United Nations General Assembly in 1948, stands as a beacon of hope and justice. It was the first time that countries agreed on the comprehensive statement of inalienable human rights. This seminar will delve into the historical context that led to the creation of the UDHR, the process of its drafting, and the universal principles it embodies. We will explore each of the 30 articles of the UDHR, discussing their implications and relevance in today’s world. We will also examine the impact of the UDHR on international law and human rights treaties. Despite being non-binding, the UDHR has inspired more than 60 human rights instruments that together constitute an international standard of human rights. Moreover, we will discuss the challenges in implementing the UDHR globally. While the UDHR has played a crucial role in advancing human rights, disparities in its application persist. We will engage in a critical discussion on these issues, exploring ways to ensure the universal application of these rights. The seminar will feature distinguished speakers who have made significant contributions to human rights law and advocacy. They will share their insights and experiences, fostering a deeper understanding of the UDHR. This seminar is not just for law students or professionals, but for anyone interested in human rights and social justice. It’s an opportunity to learn, to question, and to contribute to an important discussion on the rights and freedoms we often take for granted. Join us in this journey through the history and significance of the UDHR, and let’s reaffirm our commitment to the principles of human dignity, equality, and justice.

1. শিক্ষাতত্ত্ব শিভাগ
নৰ্থ লশিমপুৰ শিশ্বশিদ্যালয়

2. আললাচনা পত্ৰৰ শিষয়:
মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰ
১৯৪৮
তত্ত্বাৱিায়ক:
ড° শিলনাদ্ ঘচশতয়া
সহকাৰী অিযাপক, শিক্ষাতত্ত্ব শিভাগ
প্ৰস্তুতকতথাাঃ
চয়শনকা িৰুৱা-21BA361

3. সূচীপত্ৰাঃ
০.০ অৱতৰশণকা
০.১ শিষয়িস্তুৰ পশৰচয়
০.২ অিযয়নৰ উলেিয
০.৩ অিযয়নৰ পদ্ধশত
০.৪ অিযয়নৰ প্ৰলয়াজনীয়তা
১.০০ মূল শিষয়িস্তু
১.০১ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ প্ৰস্তাৱনা
১.০২ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ অনুলেদ্
১.০৩ উপসংহাৰ

4. অৱতৰশণকাাঃ
 মানৱ অশিকাৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰ সম্পলকথ আললাচনা
কৰাৰ আগলত আশম মানৱ অশিকাৰৰ অৰ্থ জনাল া
আৱিযক।
 মানৱ অশিকাৰ মালন মানুলহ জীয়াই ৰ্াশকিৰ িালি
প্ৰলয়াজনীয় হস্তান্তৰ কশৰি ঘনাৱাৰা অশিকাৰসমূহ।
 মানৱ অশিকালৰ মানৱ জীৱন আনন্দময় কশৰ ঘতালাৰ
ঘক্ষত্ৰত শিলিষভালৱ সহায় কলৰ।

5. শিষয়িস্তুৰ পশৰচয়াঃ
 সািথজননীন ঘ াষণা পত্ৰৰ প্ৰস্তাৱনাই শিশ্বৰ িাশন্ত, নযায় আৰু
স্বািীনতাৰ ঘভশ শহচালপ মানুহৰ ঘমৌ
শলক স্বািীনতা আৰু আজন্ম
মৰ্থাদ্াৰ অশিকাৰক অশিশিন্ন আৰু সম অশিকাৰ শহচালপ সকললা
ৰাষ্ট্ৰই স্বীক
ৃ শত শদ্য়া প্ৰলয়াজন িুশল স্বীকাৰ কলৰ। এজন িযশিৰ
মানৱ অশিকাৰ সমূহক ঘকালনা িযশিলয় হস্তলক্ষপ অৰ্িা ধ্বংস
কশৰি ঘনাৱালৰ। ভাৰতিষথত শিশ্বিাশন্ত আৰু স্বািীনতাৰ প্ৰশত
সন্মান জলনাৱা আৰু উপলব্ধকৰণৰ িালি কাৰ্থকৰী িযৱস্থা গ্ৰহণ
কশৰিলল ৰাষ্ট্ৰসং ৰ অনুলেদ্ ১৩ (ি) ৰ জশৰয়লত সািথজনীন
ঘ াষণা পত্ৰ প্ৰস্তত কৰা হয়।

6. অিযয়নৰ উলেিযাঃ
 শৰ্লহতু জীয়াই ৰ্াশকিৰ িালি মানুহক মানৱ অশিকাৰৰ প্ৰলয়াজন,
আনহালত শিশ্ব িাশন্ত তৰ্া শনৰাপত্তা প্ৰদ্ানৰ িালি মানৱ অশিকাৰ
সািথজনীন ঘ াষণাপত্ৰ এিনৰ ৰাষ্ট্ৰৰ ঘক্ষত্ৰত প্ৰলয়াজন হয় গশতলক
সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ সম্পলকথ আললাচনা কৰাল া এই আললাচনা
পত্ৰৰ প্ৰিান উলেিয।
অিযয়নৰ পশৰসৰাঃ
 সািাৰণলত ঘকালনা এিন আললাচনা পত্ৰৰ পশৰসৰ প্ৰালয় িযাপক
ঘহাৱা ঘদ্িা ৰ্ায়। উি আললাচনা পত্ৰ িনৰ পশৰসলৰা িযাপক।

7. অিযয়নৰ প্ৰলয়াজনীয়তাাঃ
 িতথমান সময়ত মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰ সম্পলকথ
জন সমাজৰ মাজত অৱগত কশৰ সজাগতা িৃশদ্ধ কশৰিৰ িালি আৰু
সকললালৰ মাজত এই সম্পলকথ জ্ঞান প্ৰদ্ান কশৰিৰ িালি উি
আললাচনা পত্ৰ িনৰ অিযয়নৰ প্ৰলয়াজনীয়তা আলি।

8. মূল শিষয়িস্তুাঃ
মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰ ১৯৪৮:
মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰ হহলি মানৱ অশিকাৰৰ ইশতহাসৰ এক
মাইলৰ িুশ স্বৰূপ। শিশ্বৰ সকললা অঞ্চলৰ শিশভন্ন আইনী আৰু সাংস্কৃ শতক
প ভূ শমৰ প্ৰশতশনশিলয় প্ৰস্তত কৰা এই ঘ াষণা পত্ৰ িন ১৯৪৮ চনৰ ১০
শডলচম্বৰত ঘপশৰচত ৰাষ্ট্ৰসং ৰ সািাৰণ পশৰষলদ্ সকললা জনলগাষ্ঠী আৰু
সকললালৰ িালি ক
ৃ শতত্বৰ এক উলমহতীয়া মানদ্ন্দ শহচালপ ঘ াষণা কলৰ
জাশতসমূহক। ইয়াত প্ৰৰ্মিাৰৰ িালি সািথজনীনভালৱ সুৰশক্ষত হ’ি লগীয়া
ঘমৌ
শলক মানৱ অশিকাৰৰ কৰ্া উলেি কৰা হহলি। আৰু ইয়াক পাাঁচিলৰা অশিক
ভাষালল অনুিাদ্ কৰা হহলি। মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন অশিকালৰ আশজ শিশ্ব
আৰু আঞ্চশলক পৰ্থায়ত স্থায়ীভালৱ প্ৰলয়াগ কৰা ৭০ িনতলকলয়া অশিক মানৱ
অশিকাৰ সশি গ্ৰহণৰ িালি অনুপ্ৰাশণত আৰু পৰ্ প্ৰিস্ত কৰা িুশল িহলভালৱ
স্বীক
ৃ শত লাভ কলৰ।

9. সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ প্ৰস্তাৱনাাঃ
প্ৰস্তাৱনাই শিশ্বিাশন্ত, নযায়, স্বািীনতাৰ ঘভশ শহচালপ মানুহৰ ঘমৌ
শলক স্বািীনতা আৰু
আজন্ম মৰ্থদ্াৰ অশিকাৰক অশিশেন্ন আৰু সমশিকাৰ শহচালপ সকললা ৰাষ্ট্ৰই স্বীক
ৃ শত
শদ্য়া প্ৰলয়াজন িুশল স্বীকাৰ কশৰলি। প্ৰস্তাৱনাই ঘ াষণা কৰা মলত মানৱ অশিকাৰক
সন্মান আৰু ৃণা কৰা কাৰ্থ তৰ্া নাসূশচত কশৰি পালৰ। গশতলক সকললা
মানুলহই ৰ্ালত শিশ্বাস আৰু মত প্ৰকািৰ স্বািীনতা, ভয় আৰু অভাৱৰ পৰা
স্বািীনতা লাভ কশৰি পালৰ তাৰ িালি সকললালৱ এক সুস্থ পশৰলৱি ৰচনা কশৰি
লালগ। প্ৰস্তাৱনাই ঘসলয় মানুহক ঘস্বোচাৰী িাসন দ্মনৰ পৰা মুি কশৰ আইনৰ
অনুিাসন প্ৰশতষ্ঠা, ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মাজত িি
ু ত্বপূণথ সম্পকথৰ শিকাি, পুৰুষ মশহলাৰ সম
অশিকাৰৰ স্বীক
ৃ শত, সামাশজক উন্নশত আৰু জীৱন িাৰণৰ উন্নত মানদ্ণ্ডৰ প্ৰশতষ্ঠাৰ
িালি সামশগ্ৰক ভালৱ সকললা ৰাষ্ট্ৰৰ জনসািাৰণৰ মনত উলমহতীয়া িুজা-িুশজ ভাৱ
সৃশি কৰাত গুৰুত্ব আলৰাপ কশৰলি।

10. ১.০২ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ অনুলেদ্লিাৰাঃ
ৰাষ্ট্ৰসং ৰ মানৱ অশিকাৰ সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰত ১ ৰ পৰা ২১ নং
অনুলেদ্লল শিশ্বৰ জনসািাৰণৰ ঘপৌ
ৰ ৰাজলনশতক আৰু িযশিগত সুৰক্ষা
আৰু স্বািীনতাৰ শিষলয় উলেি কশৰলি। এই অশিকাৰসমূহ হ’লাঃ
 অনুলেদ্ ১:
প্ৰলতযক িযশিলয় জন্মগত্ভালৱ মুি আৰু সমান মৰ্থাদ্া আৰু অশিকাৰৰ
গৰাকী। ঘতওাঁললাকৰ প্ৰলতযকলৰ শনজা শিচাৰ িুশদ্ধ তৰ্া শিলিক আলি আৰু
ঘসলয়লহ ঘতওাঁললাক ইজলন শসজনৰ প্ৰশত ভাতৃত্বলিাি ভালৱলৰ পশৰচাশলত হহ
কমথ কৰা উশচত।

11.  অনুলেদ্ ২:
এই ঘ াষণাপত্ৰত ৰ্কা অশিকাৰ আৰু স্বািীনতাসমূহ জাশত, িণথ, শলংগ, ভাষা,
িমথ, ৰাজলনশতক তৰ্া অনয মতিাদ্, ৰাষ্ট্ৰীয় অৰ্িা সামাশজক উত্স, সম্পশত্ত,
জন্ম অৰ্িা আন ঘকালনা শস্থশতৰ শভশত্তত প্ৰলভদ্ নকৰালক প্ৰলতযক িযশিৰ
িালিই সমালন প্ৰলৰ্াজয।
 অনুলেদ্ ৩:
প্ৰলতযক িযশিৰ জীৱন, স্বািীনতা আৰু িযশিগত সুৰক্ষাৰ অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ৪:
কালকা ঘকশতয়াও দ্াস শহচালপ গণয কশৰি ঘনাৱাশৰি আৰু দ্াসত্ব প্ৰৰ্াক
শনশষদ্ধ কৰা হ’ি।

12.  অনুলেদ্ ৫:
ঘকালনা কাৰণলত ঘকালনা িযশিক শনৰ্থাতন, অমানৱীয় আচৰণ অৰ্িা মৰ্থাদ্া
হাশনকৰ আচৰণ অৰ্িা িাশস্ত কশৰি ঘনাৱাশৰি।
 অনুলেদ্ ৬:
প্ৰলতযক িযশিলৰ সকললা ঠাইলত আইনৰ চক
ু ত মানুহ শহচালপ গণয ঘহাৱাৰ
অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ৭:
আইনৰ চক
ু ত সকললা সমান আৰু ঘকালনা ঘভদ্ালভদ্ নকৰালক আইনৰ দ্বাৰা
সমালন সুৰশক্ষত হ’ি।

13.  অনুলেদ্ ৮:
প্ৰলতযক িযশিলৰ সংশিিান অৰ্িা আইলন প্ৰদ্ান কৰা ঘমৌ
শলক অশিকাৰসমূহ
লং নৰ শিৰূলদ্ধ প্ৰশতকাৰৰ অশিকাৰ ৰ্াশকি আৰু ঘৰ্াগয ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰাশিকৰলণ তাৰ
ৰক্ষাৰ িযৱস্থা কশৰি লাশগি।
 অনুলেদ্ ৯:
ঘকালনা িযশিলক িলপূিথক িা ঘি-আইনীভালৱ ঘপ্ৰপ্তাৰ, িন্দী িা ঘদ্িান্তৰ কশৰি
ঘনাৱাশৰি।
 অনুলেদ্ ১০:
প্ৰলতযক িযশিলৰ শনজৰ অশিকাৰসমূহ, কতথিযসমূহ আৰু ঘতওাঁৰ শিৰূলদ্ধ ইত্থাশপত
শৰ্লকালনা ঘ ৌ
জদ্াৰী ঘগাচৰৰ শিৰূলদ্ধ এক স্বািীন আৰু শনৰলপক্ষ নযায়াশিকৰণৰ
দ্বাৰা এক শনৰলপক্ষ আৰু ৰাজহুৱা শুনাশন ঘলাৱাৰ অশিকাৰ আলি।

14.  অনুলেদ্ ১১:
(১) ঘকালনা অপৰািত অশভৰ্ুি িযশিলয় ঘৰ্শতয়ালললক ঘতওাঁক ঘদ্াষী সািস্তয
নকলৰ ঘতশতয়ালললক ঘতওাঁ শনলদ্থাষী শহচালপ শিলিশচত ঘহাৱাৰ অশিকাৰ আলি।
(২) ঘকালনা এজন িযশিলয় শকিা এ া কাম কৰা িা নকৰাৰ লত ৰ্শদ্ দ্ণ্ডনীয়
অপৰাি শহচালপ স্বীক
ৃ শত হয়, ঘতলন্ত ঘতওাঁৰ ঘসই ঘদ্াষৰ িালি ঘসই সময়ৰ ৰাষ্ট্ৰীয়
অৰ্িা আন্তাঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন মলত প্ৰাপ্ত িা িাশঞ্চত িাশস্ত প্ৰদ্ানৰ িযৱস্থা কশৰি
পালৰ।
 অনুলেদ্ ১২:
ঘকালনা িযশিলক ঘগাপনীয়তা, পশৰয়াল, ৰ অৰ্িা ঘৰ্াগালৰ্াগ শিষয়ত হস্তলক্ষপ
কশৰি ঘনাৱাশৰি অৰ্িা ঘতওাঁৰ সন্মান আৰু প্ৰশতশষ্ঠত ৰ্ুনামত আ াত হাশনি
ঘনাৱাশৰি। প্ৰলতযক িযশিলৰ এলনক
ু ৱা হস্তলক্ষপ িা আ াতৰ শিৰূলদ্ধ আইনৰ
সহায় ঘলাৱাৰ অশিকাৰ ৰ্াশকি।

15.  অনুলেদ্ ১৩:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ ঘতওাঁৰ সীমালৰিাৰ শভতৰত ঘলন- ু ৰণ আৰু িসিাসৰ
অশিকাৰ আলি।
২) অৱলিয ঘকালনা িযশিলয় ৰ্শদ্ ঘকালনা অৰাজলনশতক অপৰাি অৰ্িা ৰাষ্ট্ৰসং ৰ
মূল উলেিয আৰু নীশত শিলৰািী ঘকালনা কাৰ্থৰ িালি ঘকালনা ঘমাকদ্মথাৰ সন্মুিীন
হয় ঘতলন্ত ঘকালনা কাৰণলত ঘতলন কাৰ্থ উত্পীড়ন িুশল হক আশ্ৰয় শিচাশৰি
ঘনাৱাশৰি।
 অনুলেদ্ ১৪:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ অতযাচাৰ আৰু উত্পীড়নৰ ৰক্ষাৰ িালি আশ্ৰয় গ্ৰহণৰ
অশিকাৰ আলি।

16.  অনুলেদ্ ১৫:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ এ া নাশৰকত্ব লাভৰ অশিকাৰ আলি।
২) ঘকালনা িযশিলক অনযায়ভালৱ ঘতওাঁৰ অশিকাৰৰ পৰা িশঞ্চত কশৰি ঘনাৱাশৰি।
 অনুলেদ্ ১৬:
১) প্ৰলতযক পুৰুষ-মশহলাই জাশত, জাশতয়তা অৰ্িা িমথৰ সীমািদ্ধতাৰ অশতক্ৰম
কশৰ শিিাহ-পািত আৱদ্ধ হহ পশৰয়াল গঠনৰ অশিকাৰ আলি। ঘতওাঁললালক
শিিাহত, শিিাশহত কাললিাৱাত আৰু শিিাহ শিলেদ্ৰ শপিলতা সমান অশিকাৰ
ঘভাগ কশৰি পাশৰি।
২) ঘতওাঁললাকৰ মুি আৰু সম্পূণথ সন্মশতসালপলক্ষ শিিাহকাৰ্থ সম্পন্ন হ’ি লাশগি।
৩) শৰ্লহতু পশৰয়াল হহলহ সমাজৰ স্বাভাশৱক আৰু ঘমৌ
শলক সমূহীয়া একক
ঘসলয়লহ সমাজ আৰু ৰাষ্ট্ৰই ইয়াক সুৰক্ষা প্ৰদ্ান কশৰি লাশগি।

17.  অনুলেদ্ ১৭:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ শনজািিীয়ালক অৰ্িা আনৰ হসলত লগ হহ সম্পশত্ত
অজথনৰ অশিকাৰ আলি।
২) ঘকালনা িযশিলক ঘি-আইনীভালৱ ঘতওাঁক সম্পশত্তৰ পৰা িশঞ্চত কশৰি
ঘনাৱাশৰি।
 অনুলেদ্ ১৮:
প্ৰলতযক িযশিলৰ শচন্তা, শিলিক আৰু িমথৰ স্বািীনতাৰ অশিকাৰ আলি, এই
অশিকাৰলিাৰৰ শভতৰত ঘতওাঁৰ িমথ িা শিশ্বাস সলশন কৰাৰ আৰু অকলল
নহ’ঘল আন কালৰািাৰ হসলত লগ লাশগ আৰু ৰাজহুৱালক িা িযশিগতভালৱ
নহ’ঘলও আন কালৰািাৰ হসলত লগ লাশগ আৰু ৰাজহুৱালক িা িযশিগতভালৱ
ঘতওাঁৰ ঘসই িমথৰ িা শিশ্বাসৰ প্ৰকাি, ইয়াৰ শিক্ষাদ্ান কাৰ্থকৰণ, উপাসনা
আৰু উদ্ৰ্াপনৰ স্বািীনতাও আলি।

18.  অনুলেদ্ ১৯:
প্ৰলতযক িযশিৰ শনজৰ ভাৱ আৰু প্ৰকািৰ অশিকাৰ আলি, এই
অশিকাৰলিাৰৰ শভতৰত কালৰা হস্তলক্ষপ ঘনালহাৱালক শৰ্লকালনা মত প্ৰহণ
কৰাৰ আৰু শৰ্লকালনা প্ৰচাৰ মািযমৰ জশৰয়লত আৰু ঘদ্িৰ আভযন্তৰীণ আৰু
িাশহযক ঘক্ষত্ৰৰ পৰা শৰ্লকালনা তৰ্যপাশত আৰু ভািাদ্িথ শিচৰাৰ, গ্ৰহণ কৰাৰ
আৰু কালৰািাক শদ্য়াৰ অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ২০:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ িাশন্তপূণথভালৱ সমলিত ঘহাৱা আৰু সংস্থা গঠনৰ অশিকাৰ
আলি।
২) ঘকালনা িযশিলক আন ঘকালনালৱ কলনা এক সংস্থাত অন্তভূ িথ হ’িলল িািয
কশৰি ঘনাৱাশৰি।

19.  অনুলেদ্ ২১:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ ঘতওাঁৰ ঘদ্িৰ জশৰয়লত ঘলাৱাৰ স্বািীনতাৰ অশিকাৰ আলি।
২) প্ৰলতযক িযশিলৰ ঘতওাঁৰ ঘদ্িৰ ঘলাকলসৱাত ভশতথ ঘহাৱাৰ সুশিিা ঘপাৱাৰ
অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ২২:
সমাজৰ সদ্সয শহচালপ প্ৰলতযক িযশিলৰ সামাশজক শনৰাপত্তাৰ অশিকাৰ আলি।
জাতীয়, আন্তজথাশতক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সহলৰ্াগীতাৰ লত ৰ্ালত মানুলহ অৰ্থলনশতক,
সামাশজক আৰু সাংস্কৃ শতক অশিকাৰলিাৰ ঘভাগ কশৰি পালৰ তাৰ প্ৰশত লক্ষয
ৰাশিি লাশগি। কাৰণ এই অশিকাৰসমূহ ঘভাগ কৰাৰ ওপৰলত িযশিৰ মৰ্থাদ্া
আৰু িযশিত্বৰ শিকাি শনভথৰ কলৰ।

20.  অনুলেদ্ ২৩:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ কামৰ অশিকাৰ আলি, কাম কৰাৰ উন্নত পশৰলৱি লাশগি
অৰু শনিনুৱা পশৰশস্থশতৰ পৰা সকললালক ৰক্ষা কশৰি লাশগি।
২) প্ৰলতযক িযশিলয় সমান কামৰ িালি সমান পাশৰশ্ৰশমক ঘপাৱাৰ অশিকাৰ আলি
আৰু এইলক্ষত্ৰত ঘকালনা হিষমযমূলক আচৰণ কশৰি ঘনাৱাশৰি।
৩) প্ৰলতযক শনজৰ কাম অনুৰ্ায়ী ঘতওাঁ শনলজ আৰু পশৰয়ালল া মানৱীয় মৰ্থাদ্ালৰ
জীয়াই ৰ্াশকিলল নযায়সংগত আৰু অনুক
ূ ল দ্ৰমহা ঘপাৱাৰ আৰু প্ৰলয়াজন
সালপলক্ষ এক সামাশজক, সংৰক্ষণ িযৱস্থাৰ দ্বাৰা পশৰপূৰক িযৱস্থা লাভৰ
অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ২৪:
সকললা কমথীলৰ শিশ্ৰাম আৰু অৱসৰ শিলনাদ্নৰ অশিকাৰ আলি, কামৰ সময়সীমা
ৰ্ুশিসংগত হ’ি লাশগি আৰু দ্ৰমহাসহ সমলয় সমলয় িু ীৰ শদ্নৰ িযৱস্থা ৰ্াশকি
লাশগি।

21.  অনুলেদ্ ২৫:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ জীৱনৰ মানদ্ণ্ড উন্নত কৰাৰ অশিকাৰ আলি ৰ্ালত ঘতওাঁ
আৰু ঘতওাঁৰ পশৰয়ালৰ সদ্সযসকলল স্বাস্থয ৰক্ষা কশৰি পালৰ, ইয়াৰ িালি
প্ৰলয়াজনীয় সুশিিাশিশন ঘৰ্লন-- িাদ্য, িস্ত্ৰ, িাসস্থান আৰু শচশকত্সালসৱা আৰু
অপশৰহাৰ্থ সামাশজক ঘসৱালিাৰ, শনিনুৱা সমসযাৰ িালি সুৰক্ষাৰ অশিকাৰ, ঘৰাগ-
িযাশি, শিকলাংগতা, হিিিয, িৃদ্ধাৱস্থা িা শনজৰ শনয়ন্ত্ৰণািীন অৱস্থাত জীশৱকাৰ
উপায়হীন পশৰশস্থশতত উপৰ্ুি সুৰক্ষা ঘপাৱাৰ অশিকাৰ আলি।
২) মাতৃ আৰু শিশুসকলক শিলিষ ৰ্ত্ন লাভৰ অশিকাৰ আলি। সকললা শিশুলৱ
ঘকালনািৰণৰ ঘভদ্ালভদ্ ঘনালহাৱালক সামাশজক সুৰক্ষা পািৰ অশিকাৰ আলি।

22.  অনুলেদ্ ২৬:
১) সকললা িযশিলৰ শিক্ষা গ্ৰহণৰ অশিকাৰ আলি। এই শিক্ষা প্ৰাৰ্শমক স্তৰত
শিনামূলীয়া তৰ্া িািযতামূলক হ’ি লাশগি।
২) শিক্ষা িযশিৰ িযশিত্বপূণথ শিকািত সহায়ক হ’ি লাশগি আৰু মানৱ অশিকাৰ
তৰ্া ঘমৌ
শলক অশিকাৰৰ প্ৰশত িশিিালী শ্ৰদ্ধা জ্ঞাপন কশৰি লাশগি।
৩) শপতৃ-মাতৃলয় শনজৰ পিন্দভালৱ ল’ৰা-ঘিাৱালীক শিক্ষা শদ্য়াৰ অশিকাৰ আলি।
 অনুলেদ্ ২৭:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ সমাজৰ সাংস্কৃ শতক জীৱনৰ কাৰ্থকলাপত মুিভালৱ
অংিগ্ৰহণৰ অশিকাৰ আলি।
২) প্ৰলতযক িযশিলৰ হনশতক আৰু শিষয়ক স্বাৰ্থৰ সুৰক্ষাৰ অশিকাৰ আলি।

23.  অনুলেদ্ ২৮:
প্ৰশতজন িযশিলয় এলন এক সামাশজক আৰু আন্তজথাশতক পশৰলৱি পাি লাশগি
ৰ্’ত সািথজনীন ঘ াষণা পত্ৰৰ ঘৰ্ালগ প্ৰদ্ান কৰা অশিকাৰ আৰু স্বািীনতাসমূহ
িযশিলয় ভালদ্লৰ ঘভাগ কশৰি পালৰ।
 অনুলেদ্ ২৯:
১) প্ৰলতযক িযশিলৰ সমাজৰ প্ৰশত শকিুমান কতথিয ৰ্ালক ৰ্’ত ঘতওাঁ স্বািীন আৰু
পূণথভালৱ শনজৰ িযশিত্বক শিকাি কশৰি পাশৰি।
২) এই অশিকাৰ আৰু স্বািীনতাসমূহ ঘকালনা কাৰণলত ৰাষ্ট্ৰসং ৰ নীশত আৰু
উলেিযৰ পশৰপন্থী হ’ি ঘনাৱাশৰি।

24.  অনুলেদ্ ৩০:
ৰাষ্ট্ৰসং ৰ মানৱ অশিকাৰ সম্পকথীয় ঘ াষণা পত্ৰক ৰাষ্ট্ৰ িা সামাশজক ঘগা িা
ঘকালনা িযশিলয় আনৰ অশিকাৰ লং ন কৰাৰ িালি প্ৰলয়াগ কশৰি ঘনাৱাশৰি।

25. ১.০৩ উপসংহাৰাঃ
 মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণাপত্ৰই প্ৰৰ্মিাৰৰ িালি শিশ্বৰ
সকললা ৰাষ্ট্ৰৰ িালি আৰু অনযানয সকললা আন্তাঃৰাষ্ট্ৰীয় চুশিপত্ৰ,
সশন্মলন আশদ্ৰ িালি মানৱ অশিকাৰৰ এক উলমহতীয়া মানদ্ণ্ড প্ৰদ্ান
কশৰলি। মানৱ অশিকাৰৰ সািথজনীন ঘ াষণাপত্ৰ প্ৰস্তুতকাৰী ইশলনৰ
ৰুজলভলে মত প্ৰদ্ান কশৰশিল ঘৰ্ “ইয়াক (ঘ াষণাপত্ৰক) সকললা
মানৱ জাশতৰ িালি আন্তজথাশতক ঘমগনা কা থা স্বৰূলপ শিলিচনা কশৰি
পাশৰ।" আন্তাঃৰাষ্ট্ৰীয় সংগঠনলিাৰৰ ইশতহাসত এই ঘ াষণাপত্ৰ িযাপক
আৰু সািথজনীন প্ৰক
ৃ শতৰ প্ৰৰ্ম ঘ াষণাপত্ৰ। এই ঘ াষণাপত্ৰৰ
অশিকাৰলিাৰ প্ৰদ্ান কশৰিলল ঘকালনা ৰাষ্ট্ৰ িািয নহয়। শকন্তু এিন
ৰাষ্ট্ৰৰ মৰ্থাদ্া আৰু উন্নশত শিচাৰ কশৰিৰ িালি এই ঘ াষণাপত্ৰক
পশৰমাপন স্তম্ভ িুশলি পাশৰ।

26. িনযিাদ্