Unemployment - İşsizlik

1. Lütfi Paker

2. İşsizlik
 Kişinin çalışma hakkı, insan hakları uluslararası belgelerin
hemen hepsinde yer almakta ve bütün uluslararası
sözleşmelerde kişinin onurlu bir yaşam sürdürebilmesi için
sahip oldığu bir hak olduğu kabul ve beyan edilmektedir
(Birleşmiş Milletler, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 23.
Maddesi,).
 Buna rağmen, işsizlik, kalkınmış veya kalkınmakta olan ülkeler
farketmeksizin, büyük çoğunluğunda, o ülkelerdeki ekonomik
ve sosyal sorunlar başta olmak üzere, hemen hemen tüm
sorunların sebebi, kaynağı ve destekleyicisidir. İşsizlik sorunun
azaltılması hatta eğer mümkün ise ortadan kaldırılması tüm
ülkelerin başlıca amaçlarından birisidir.

3. İşsizlik
 Birinci Dünya Savaşı geçipte, 1930’lu yıllara gelinmeye
başlandığında, birçok ülkede ekonomik krizler ve
buhranlar boy göstermiş ve işsizlik had safhaya
çıkmıştır. İşte tam bu yıllarda, ekonimiler ilk kez
işsizlik olgusuyla yüz yüze gelmiştir. O tarihten sonra
işsizlik ile mücadele başlamış ve halen devam
etmektedir.
 Günümüzde dahi, ülkeler tarafından işsizliği azaltmak
için uygulamaya konan politikalar ise, Türkiye’de dahil
olmak üzere hep işsizlik sorununu çözmek için
yetersiz kalmıştır.

4. İşsizlik
 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2020’de,
koronavirüs salgını ile beraber, 2009 küresel krizine
göre dört kat daha fazla istihdam kaybı yaşandığını;
küresel olarak çalışma saatlerinde yüzde 8,8 azalma
olduğunu açıklamıştır.
 Bunun, 114 milyon kayıtlı işsiz dahil toplam 255 milyon
tam zamanlı işin kaybı anlamına geldiğini ve işsizliğin
küresel olarak yüzde 1,1 ya da 33 milyon kişi artarak 220
milyona çıktığını eklemiştir.

5. İşsizlik
 ILO’nun 1982 yılından beri dünya çapında kabul
görmüş tanımına göre, işsizlik;
“Çalışmak isteğinde olup iş bulamadığı için çalışamayan
çalışma çağındaki nüfusun, nedeni kendileri olmayan
toplumsal merkezli bir olgudur.”

6. İşsizlik
 İşsizlik, ILO tarafından şöyle de tanımlanmıştır.
 “a) İşi olmayan (ne ücretli ne de kendi hesabına);
 b) halen ücretli veya kendi adına çalışmaya hazır olan;
ve
 c) faal olarak iş arayan herkes bu kategoride
değerlendirilir.

7. İşsizlik
 Kısaca belirtmek gerekirse, ILO’nun kendi standartlarına
göre, bir kişinin işsiz sayılabilmesi için 3 ana kriteri
gözönünde bulundurulmaktadır11:
1. Çalışmıyor olmak,
2. Halihazırda çalışabilir durumda olmak,
3. İş aramak.
 Bu kriterlere göre, ILO, 1 gün ya da 1 hafta gibi bir süre
sınırlandırması yapılamayacağını, ancak 1 ay ya da 4 hafta
gibi daha uzun sürelerin göz önünde bulundurulması
gerektiğini belirtmiştir.

8. Konjonktürel İşsizlik
 Konjonktürel İşsizlik
 Piyasa ekonomisine sahip ülkelerde, daralnmanın
yaşandığı durgunluk ve bunalım dönemlerinde
dalgalanmalar yaşanır. Stokların artıp talebin ve
üretimin azaldığı bu zamanlarda ortaya çıkan işsizliğe
konjonktürel işsizlik denir.

9. Yapısal İşsizlik
 Ülke ekonomilerinde arz ve talep yapısında ve
teknolojiye bağlı değişmelerden kaynaklanan ve
ekonominin bu değişimlere anında uyum
sağlayamaması ve akabindeki tepki verme süreci
esnasında ortaya çıkan işsizliktir

10. İstemli İşsizlik
 Kişiler ya tembel olduklarından ya da verilen ücreti
beğenmediklerinden veyahut gelire ihtiyaçları
olmadığından dolayı çalışmazlar ve buna istemli
işsizlik denir ve liberal ekonomilere özgüdür.

11. İstemdışı İşsizlik
 İstem Dışı İşsizlik
 Çalışabilir durumdaki kişilerin, çalışma koşulları ve
ücreti kabul etmelerinde dahi çalışabileceği bir işi
bulamaması haline istem dışı işsizlik denir ve
genellikle eğitimli ve kalifiye kişilerin çokça
bulunduğu ülkelerde rastlanır.

12. Gizli İşsizlik
 Gizli İşsizlik
 Eğer bir üretim yerinden bir kısım emek ortamdan
çıkarıldığında, üretilen toplam ürün miktarında hiçbir
değişim olmuyor ise, bu gibi durumlarda bir gizli
işsizlikten söz edilir.

13. Mevsimsel İşsizlik
 Mevsimsel İşsizlik
 Ekonomik etkinlikler, mevsimsel dalgalanmalar
gösterebilir. Çalışma olanaklarının arttığı mevsimlerde
istihdam düzeyi yükselir, azaldığı mevsimlerde ise
istihdam düzeyi düşer. Mevsimlik işsizlik, tarım,
inşaat ve turizm sektörlerinde belirgin bir şekilde
görülen bir işsizlik türüdür. Hava şartları ve mevsimler
değişimlerden etkilenir

14. Teknolojik İşsizlik
 Teknolojik İşsizlik
 Üretim teknolojisindeki değişmelere ve gelişmelere
bağlı olarak ortaya çıkan işsizlik türüdür.

15. Geçici İşsizlik
 Geçici İşsizlik
 Geçici işsizlik, bir toplumda emek arz ve talep dengesi
olmasına rağmen, kişilerin kısa vadeli yer
değiştirmesinden kaynaklanan doğan bir işsizlik
türüdür.

16. ILO – Genç İşsizlik Tanımı
 ILO, 15-24 yaş arasındaki kişileri genç olarak kabul
etmektedir. Dolayısıyla, ILO’nun tanımına göre genç
işsizler,
“15-24 yaşları arasında bulunan, referans döneminde bir
saatten fazla çalışmamış olan, ve aktif olarak iş arayan
kişiler” olarak tanımlanmaktadır

17. OECD – Genç İşsizlik Tanımı
 OECD’nin 2017 yılı İstihdam Görünüm Raporuna göre,
Türkiye’de
 “15-29 yaş gruplarında, çalışmayan, iş aramayan,
okumayan, stajda ve askerde olmayan” kişilerin oranı
% 31,3’dür30. Aynı şekilde, Avrupa ülkelerinde
gençlerin istihdama katılım oranı %56 ila %71 arasında
değişirken; Türkiye’de bu oranı %51 düzeyinde
gerçekleşmektedir

18. TÜİK’in İşsizlik Tanımı
 Türkiye’de işsizlik kavramını tanımlayan, ölçen ve
istatistiklerini tutan kurum İstatistik Kurumu
(TÜİK)’tir.
 TÜİK, işsizliğin tanımı şöyle yapmıştır:
“Bir referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan
kişilerden, iş aramak için son dört hafta içinde iş
arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta
içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha
yukarı yaştaki kişiler işsizdir.”

19. Türkiye’de İşsizlik Sorunsalı
 Türkiye, oldukça genç ve dinamik bir nüfusa sahiptir.
Ancak, Türkiye’deki genç işsizliği, günümüzün en önemli
sosyal ve ekonomik sorunlarının başında gelmektedir.
 TÜİK’in dönem dönem açıkladığı resmi işsizlik oranları,
Türkiye’de varolan işsizliğin bütün boyutlarıyla anlaşılması
için yeterli değildir çünkü bu işsizlik oranı tarım ve
 tarımdışı cinsiyet ve yaş farkı gözetmeksizin ortalama
işsizliği yansıtmaktadır ama işsizlik, kentsel alanlarda,
gençlerde ve kadınlarda hep daha yüksek seyretmektedir.

20. TÜİK’in eksik İşsizlik Tanımı
 TÜİK’in işgücü istatistiklerinde, işsizlik tanımı içinde yer
alabilecek potansiyeldeki kişilerin bile çeşitli nedenlerle
işgücüne dahil olmayanlar başlığı altında sınıflandırılarak
dışarıda tutulduğu görülmektedir:
 a. Daha önce iş aradığı halde bulamayan veya kendi
vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş
aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten
kişiler “iş bulma ümidi olmayanları” başlığı altına alınarak,
 b. Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irat sahibi
olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş
aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olanları, işgücüne ve
istatistiklere dahil etmemektedir.

21. Türkiye’de İşsizlik sorunu
 İşsizlik bütün ülke ekonomilerinin olduğu gibi Türkiye
ekonomisinin de çözmek istediği en önemli
makroekonomik sorunlardan biridir.
 Herşeyden önce Türkiye, gelişmekte olan bir ülkedir.
İşsizliğin bu kadar önemli bir sorun olmasının nedeni
hem ekonomik hem de sosyal problemlere kaynaklık
etmesidir.

22. İşsizliği etkileyen Faktörler
 Türkiye’de varolan işsizliği etkileyen başlıca faktörler:
 Türkiye’deki hızlı nüfus artışı, komşu ülkelerden gelen
göçler, iş piyasalarında yaşanan sık dalgalanma
durumu, dış yatırım düzeyinin düşüklüğü, katma
 değerli ve teknolojik ürünlerin yaratılamaması, tarım
istihdamında hızlı daralma, yüksek maliyetler ve
vergiler, ekonomik istikrarsızlıklar ve bir türlü
sürdürebilir yüksek büyümenin yakalanamaması;
olarak sayılabilir.

23. İşsizliğe çözümler
 İşsizliğe sebep olan bu faktörler için çeşitli çözümler
önerilmiştir. Bu çözümler,
 Türkiye’de yatırım ve istihdam odaklı sürdürülebilir
büyümenin sağlanması, ekonomideki sektörel yapının
iyileştirilmesi, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yüksek
oranda yararlanma, işgücü piyasasının yeniden
düzenlenmesi, aktif istihdam ve pasif istihdam
politikalarının uygulanması, eğitim sisteminin yeniden
yapılandırılması ve sürekli hale gelmesi, kayıt dışı
istihdamın önlenmesi, istihdam teşviklerinin arttırılması,
girişimciliğin teşvik edilmesi ve KOBİ’lerin desteklenmesi
ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nın iyileştirilmesi;
olarak özetlenebilir

24. KAYNAKLAR

25. Lütfi PAKER