MariaDB and MySQL are both popular open-source relational database management systems (RDBMS) that are used to store, organize, and manage data. They are both based on the same core software, which was originally developed by MySQL AB, but MariaDB is a fork of MySQL that was created in 2009 due to concerns about the acquisition of MySQL by Oracle Corporation. MariaDB and MySQL have many similarities, including their architecture, syntax, and functionality. Both databases use SQL (Structured Query Language) to manage data and support a wide range of programming languages. They also offer features such as replication, clustering, and partitioning to improve performance and scalability. However, there are also some differences between MariaDB and MySQL. MariaDB has some additional features and improvements over MySQL, such as better performance, improved security, and more storage engines. MariaDB also supports more data types than MySQL and has more built-in functions. Overall, both MariaDB and MySQL are powerful and reliable RDBMS options for managing data, and the choice between them may depend on specific needs and preferences.

1. ‫تعالی‬ ‫بسمه‬
‫مرجع‬
‫دخت‬ ‫اسمعیل‬ ‫یاشار‬ : ‫نوشته‬
‫نسخه‬
۰.۱

2. whoami : yashar esmaildokht
I am Gnu/Linux Sys/net/sec engineer|
Administrator & Oracle Dba |devops
my tel : 09141100257
my resume (fa) :goo.gl/oUQopW
Linkedin: goo.gl/Ljb9SF
website :
http://unixmen.ir
http://oraclegeek.ir
my nick name : royaflash

3. : ‫به‬ ‫تقدیم‬
‫خدا‬
‫شتافت‬ ‫یاریم‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫او‬ ‫تنها‬ ‫هایم‬ ‫سختی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چرا‬
‫مادرم‬
‫اویم‬ ‫مدیون‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫حبت‬ َ‫م‬ ‫و‬ ‫انسانیت‬ ‫داد‬ ‫یاد‬ ‫و‬ . ‫کرد‬ ‫تقدیم‬ ‫زندگی‬ ‫به‬ ‫مرا‬ ‫که‬ ‫چرا‬
‫پدرم‬
‫اویم‬ ‫مدیون‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫من‬ ‫حامی‬ ‫همیشه‬ ‫روحش‬ ‫که‬
‫عشقم‬
‫هست‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫مشوقم‬ ‫که‬
‫سورس‬ ‫اپن‬ ‫جامعه‬
‫بشریت‬
‫را‬ ‫هایش‬ ‫دانسته‬ ‫میکند‬ ‫منتشر‬ ‫و‬ ‫میخواند‬ ‫که‬ ‫او‬ ‫و‬
): ‫هیچ‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫صلح‬ ‫امید‬ ‫به‬ ‫و‬

6. ‫؟‬ ‫کنیم‬ ‫استفاده‬ ‫لینوکس‬/‫گنو‬ ‫از‬ ‫چرا‬
‫یک‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫باید‬ ،‫نیست‬ ‫‌تان‬
‫ی‬‫نیازها‬ ‫رفع‬ ‫برای‬ ‫مناسبی‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫ویندوز‬ ‫که‬ ‫رسیدید‬ ‫نتیجه‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫اگر‬
‫باشید‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫جایگزین‬
.
‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫فراوانی‬ ‫‌های‬
‫ب‬‫انتخا‬
.
‫سایر‬ ‫میان‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫‌های‬
‫ب‬‫انتخا‬ ‫بهترین‬ ‫شاید‬
‫گنو‬ ‫و‬ ‫مک‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫بتواند‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫‌عام‬
‫م‬‫سیست‬
/
‫شود‬ ‫منتهی‬ ‫لینوکس‬
.
‫‌ی‬
‫ه‬‫انحصارطلبان‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫سیاس‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫مک‬
‫نصب‬ ‫‌افزارها‬
‫ت‬‫سخ‬ ‫سایر‬ ‫روی‬ ‫سختی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شرکت‬ ‫همان‬ ‫اختصاصی‬ ‫‌افزارهای‬
‫ت‬‫سخ‬ ‫به‬ ‫محصور‬ ‫اپل‬ ‫شرکت‬
‫ندارد‬ ‫مناسبی‬ ‫و‬ ‫کامل‬ ‫کارکرد‬ ‫نیز‬ ‫نصب‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬
.
‫گنو‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬
/
‫بزرگترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫لینوکس‬
‫دارد‬ ‫جالبی‬ ‫بسیار‬ ‌
‫ه‬‫تاریخچ‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫رایانه‬ ‫تاریخ‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬
.
‫یک‬ ‫توسط‬ ‫آن‬ ‫مونولیتیک‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هست‬ ‫که‬ ‫‌عاملی‬
‫م‬‫سیست‬
‫انتشار‬ ‫مجوز‬ ‫انتخاب‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫بعدها‬ ‫اما‬ ‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫سرگرمی‬ ‫جهت‬ ‫تنها‬ ‫فنالندی‬ ‫دانشجوی‬
GPL
‫پیشرفت‬ ‫مسیر‬
‫در‬ ‫اکنون‬ ‫و‬ ‫پیمود‬ ‫جهشی‬ ‫را‬
۲۲
‫‌است‬
‫ه‬‌
‫د‬‫کر‬ ‫نفوذ‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫انسا‬ ‫اکثر‬ ‫زندگی‬ ‫در‬ ‫‌اش‬
‫ی‬‫سالگ‬
.
‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫روزها‬ ‫این‬
‫پسوند‬ ‫که‬ ‫وسایلی‬
«
‫هوشمند‬
»
‫استفاده‬ ‫خود‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫قلب‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫از‬ ‫‌کشند‬
‫ی‬‫م‬ ‫خود‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫را‬
‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬
.
‫تلویزیون‬ ،‫یخچال‬ ‫مثل‬ ‫خانگی‬ ‫وسایل‬ ‫تا‬ ‫گرفته‬ ‫موتورسیکلت‬ ‫و‬ ‫ماشین‬ ‫مثل‬ ‫مختلف‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫نقلی‬ ‫وسایل‬ ‫از‬
‫دارند‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫جای‬ ‫نیز‬ ‫‌ها‬
‫ت‬‫تبل‬ ‫و‬ ‫موبایل‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫گوش‬ ‫البته‬ ‫و‬ …‫و‬
.
‫گنو‬ ‫روی‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫هم‬ ‫دسکتاپ‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫زمین‬ ‫در‬ ‫آیا‬ ‫‌گیرد؟‬
‫ی‬‫م‬ ‫چشمه‬ ‫سر‬ ‫کجا‬ ‫از‬ ‫موفقیت‬ ‫همه‬ ‫این‬ ‫اما‬
/
‫لینوکس‬
‫کرد؟‬ ‫باز‬ ‫حساب‬
‫گنو‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫رایان‬ ‫به‬ ‫نفوذ‬ ‫احتمال‬ ;
/
; ‫است‬ ‫کم‬ ‫لینوکسی‬
‫دنیاست‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫‌عام‬
‫م‬‫سیست‬ ‫‌ترین‬
‫ن‬‫ام‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫لینوکس‬ ‫مسلما‬
.
‫است‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫فلسف‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬ ‫آمدن‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫دلیل‬
‫گنو‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫پشت‬ ‫که‬
/
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫و‬ ‫لینوکس‬
.
‫الیسنیس‬ ‫طبق‬
GPL
‫انتشار‬ ‫مجوز‬ ‫که‬
‫ویرایش‬ ‫آزادانه‬ ،‫ببینید‬ ‫آزادانه‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ،‫کنید‬ ‫دریافت‬ ‫آزادانه‬ ‫را‬ ‫برنامه‬ ‫یک‬ ‫کدهای‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫م‬ ‫شما‬ ‫است‬ ‫لینوکس‬
‫کنید‬ ‫منتشر‬ ‫الیسنس‬ ‫همان‬ ‫تحت‬ ‫اما‬ ‫آزادانه‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کنید‬
.
‫‌دهنگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫تا‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬
‫‌های‬
‫ه‬‫حفر‬ ‫و‬ ‫برده‬ ‫باال‬ ‫بسیار‬ ‫را‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫پایداری‬ ‫امر‬ ‫همین‬ ‫و‬ ‫برسند‬ ‫نفر‬ ‫هزار‬ ‫صدها‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هست‬
‫‌است‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫کم‬ ‫بسیار‬ ‫را‬ ‫امنیتی‬
.
‫است‬ ‫حقیقت‬ ‫یک‬ ‫نگرفتن‬ ‫ویروس‬
‫‌گیرد‬
‫ی‬‫نم‬ ‫ویروس‬ ‫لینوکس‬ ‫که‬ ‫‌باشید‬
‫ه‬‫شنید‬ ‫هم‬ ‫شما‬ ‫شاید‬
.
‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫کم‬ ‫کاربرد‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اتفاق‬ ‫‌این‬‫‌ها‬
‫ی‬‫خیل‬
‫از‬ ‫بیش‬ ‫که‬ ‫بدانید‬ ‫است‬ ‫بهتر‬ ‫اما‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫توجیه‬
۴۰۰
‫از‬ ‌
‫ه‬‫ابررایان‬
۵۰۰
‫استفاده‬ ‫لینوکس‬ ‫از‬ ‫دنیا‬ ‫برتر‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫ابررایان‬
‫از‬ ‫بیش‬ ‫همچنین‬ ‫‌کنندو‬
‫ی‬‫م‬
۷۰
‫‌های‬
‫ه‬‫دهند‬ ‫سرویس‬ ‫درصد‬
(
servers
)
‫انتخاب‬ ‫را‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫نیز‬ ‫جهان‬

7. ‫‌اند‬
‫ه‬‫کرد‬
.
‫از‬ ‫دسکتاپ‬ ‫کاربران‬ ‫تعداد‬ ‫همچنان‬ ‫خاصی‬ ‫دالیل‬ ‫به‬ ‫البته‬
۳
‫‌است‬
‫ه‬‫نکرد‬ ‫تجاوز‬ ‫درصد‬
.
‫حساب‬ ‫این‬ ‫با‬
‫و‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫رایان‬ ‫ابر‬ ‫بخش‬ ‫در‬ ‫حیاتی‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫مسئولی‬ ‫و‬ ‫زیاد‬ ‫بسیار‬ ‫کاربران‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫مسلما‬
‫پایداری‬ ‫که‬ ‫‌کنیم‬
‫ی‬‫م‬ ‫مشاهده‬ ‫عمل‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫دارد‬ ‫نفوذ‬ ‫و‬ ‫خرابکاری‬ ‫برای‬ ‫ویندوز‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬ ‫پتانسیل‬ ‫سرورها‬
‫دارد‬ ‫ویندوز‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬ ‫امنیت‬ ‫و‬
.
‫‌گیرد؟‬
‫ی‬‫نم‬ ‫ویروس‬ ‫لینوکس‬ ‫چرا‬ ‫اما‬
‫وجود‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫دلیل‬
‌
‫ی‬‫دسترس‬ ‫مجوزهای‬
‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫فای‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫دید‬ ‫یعنی‬ ‫است‬
.
‫اجرایی‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫هر‬
‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫طی‬ ‫شدن‬ ‫اجرا‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫خاصی‬ ‫مراحل‬ ‫‌ها‬
‫س‬‫ویرو‬ ‫مثل‬
:
۱
.
‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫بررسی‬ ‫بودن‬ ‫اجرایی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫فایل‬ ‫نوع‬ ‫ابتدا‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬
.
۲
.
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫بررسی‬ ‫اجرا‬ ‫برای‬ ‫کاربر‬ ‫مجوزهای‬
.
۳
.
‫‌گیرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫برنامه‬ ‫فایل‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫‌افزاری‬
‫ت‬‫سخ‬ ‫منابع‬ ‫و‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫اجرا‬ ‫فایل‬ ‫باال‬ ‫مورد‬ ‫دو‬ ‫تایید‬ ‫صورت‬ ‫در‬
.
‫‌شوند‬
‫ی‬‫م‬ ‫طی‬ ‫چگونه‬ ‫ویندوز‬ ‫و‬ ‫لینوکس‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫مراحل‬ ‫این‬ ‫ببینیم‬ ‫حال‬
.
۱
.
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫شناخته‬ ‫آن‬ ‫پسوند‬ ‫از‬ ‫فایل‬ ‫نوع‬ ‫ویندوز‬ ‫در‬
.
‫پسوند‬ ‫فایل‬ ‫اگر‬ ‫یعنی‬
exe , com
‫یا‬
bat
‫مانند‬ ‫‌باشد‬
‫ه‬‫داشت‬
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫رفتار‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫اجرایی‬ ‫فایل‬
.
‫قابل‬ ‫که‬ ‫‌شوند‬
‫ی‬‫م‬ ‫شناخته‬ ‫آنها‬ ‫داخلی‬ ‫سرنام‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫فای‬ ‫نوع‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬ ‫اما‬
‫نیستند‬ ‫کاربر‬ ‫توسط‬ ‫تغییر‬
.
‫اجرایی‬ ‫فایل‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫لینوکس‬ ‫رفتار‬ ‫در‬ ‫تغییری‬ ‫هیچ‬ ‫پسوند‬ ‫نداشتن‬ ‫یا‬ ‫داشتن‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫آن‬ ‫پسوند‬ ‫اگر‬ ‫حتی‬ ‫است‬ ‫اجرایی‬ ‫حتما‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬ ‫اجرایی‬ ‫فایل‬ ‫یک‬ ،‫‌کند‬
‫ی‬‫نم‬ ‫ایجاد‬
jpg
‫باشد‬
.
۲
.
‫دارند‬ ‫اجرا‬ ‫مجوز‬ ‫ویندوز‬ ‫در‬ ‫کاربران‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هم‬ ‫برای‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫فای‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هم‬ ‫‌فرض‬
‫ش‬‫پی‬ ‫حالت‬ ‫در‬
.
‫از‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫البته‬
‫‌فایل‬
‫م‬‫سیست‬
Ntfs
‫کاری‬ ‫هر‬ ‫آزادند‬ ‫همه‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫نخواهد‬ ‫وجود‬ ‫بررسی‬ ‫برای‬ ‫مجوزی‬ ‫اصال‬ ‫وگرنه‬ ‫کنید‬ ‫استفاده‬
‫دهند‬ ‫انجام‬
.
‫است‬ ‫فایل‬ ‫یک‬ ‫‌های‬
‫ش‬‫بخ‬ ‫مهمترین‬ ‫از‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫اجرا‬ ‫مجوز‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬
.
‫شناخته‬ ‫اجرایی‬ ‫اگر‬ ‫فایل‬ ‫یک‬ ‫یعنی‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫شدن‬ ‫اجرا‬ ‫مجوز‬ ‫باید‬ ‫اجرا‬ ‫برای‬ ‫شود‬
.
‫‌ی‬
‫ه‬‫کنند‬ ‫ایجاد‬ ‫کاربر‬ ‫برای‬ ‫فقط‬ ‫اجرا‬ ‫مجوز‬ ‫‌فرض‬
‫ش‬‫پی‬ ‫حالت‬ ‫در‬
‫‌رود‬
‫ی‬‫م‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫فایل‬ ‫شدن‬ ‫کپی‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫مجوز‬ ‫این‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫داده‬ ‫خاص‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫فایل‬
.
‫شما‬ ‫اگر‬ ‫یعنی‬
‫اجرا‬ ‫مجوز‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫شما‬ ‫توسط‬ ‫تا‬ ‫شود‬ ‫دانلود‬ ‫اتوماتیک‬ ‫دالیلی‬ ‫به‬ ‫فایل‬ ‫این‬ ‫یا‬ ‫کنید‬ ‫دانلود‬ ‫اینترنت‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اجرایی‬ ‫فایل‬
‫‌گیرد‬
‫ی‬‫نم‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سیستم‬ ‫منابع‬ ‫نشود‬ ‫داده‬
.
‫پایین‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هزین‬
‫انتشار‬ ‫مجوز‬ ‫از‬ ‫لینوکس‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫استفاد‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫باز‬
GPL
‫‌آید‬
‫ی‬‫م‬ ‫پایین‬ ‫بسیار‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫نهایی‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هزین‬
.
‫زیرا‬
‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫نوشته‬ ‫دنیا‬ ‫سراسر‬ ‫مردم‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داوطلبانه‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫کدهای‬ ‫اکثر‬
.

8. ‫دبیان‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫آنالیزهای‬ ‫طبق‬ ‫که‬ ‫بدانید‬ ‫است‬ ‫جالب‬
(
debian
)
‫نظر‬ ‫از‬ ‫لینوکس‬ ‫توزیع‬ ‫بزگترین‬ ‫که‬
‫تقریبا‬ ‫دبیان‬ ‫دوباره‬ ‫تولید‬ ،‫است‬ ‫برنامه‬ ‫شمار‬
۱۹.۱
‫دالر‬ ‫میلیارد‬
(
‫حدود‬ ‫چیزی‬ ‫یعنی‬
۲۴
‫و‬ ‫هزار‬
۷۰۰
‫تومان‬ ‫میلیارد‬
)
‫لینوکس‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هست‬ ‫ارزش‬ ‫دیگری‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫محاسب‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫هزینه‬
۳
‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫زده‬ ‫تخمین‬ ‫دالر‬ ‫میلیارد‬
.
‫پذیری‬ ‫انعطاف‬
‫انتشار‬ ‫مجوز‬ ‫این‬ ‫آورد‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫صنعت‬ ‫برای‬ ‫انقالب‬ ‫یه‬ ‫را‬ ‫گنو‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫حقیقتا‬
-
‫این‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫بهتر‬ ‫و‬
‫فلسفه‬
-
‫بود‬ ‫هم‬ ‫موفق‬ ‫حقیقتا‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫‌افزارها‬
‫م‬‫نر‬ ‫پیشرفت‬ ‫سد‬ ‫برداشتن‬ ‫برای‬
.
‫انتشار‬ ‫مجوز‬ ‫لطف‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫پذیری‬ ‫انعطاف‬ ‫یعنی‬ ‫لینوکس‬ ‫ویژگی‬ ‫چهارمین‬
GPL
‫وجود‬ ‫به‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫تفکر‬ ‫و‬
‫آمده‬
.
‫سازی‬ ‫آماده‬ ‫خود‬ ‫نیازهای‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫ویرایش‬ ‫آزادانه‬ ‫را‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫کدهای‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫مجوز‬ ‫این‬ ‫طبق‬
‫کرد‬
.
‫ببینیم‬ ‫مختلف‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫دستگا‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫تا‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬
.
‫سیکلت‬ ‫موتور‬ ‫مثال‬
TTX02
‫شرکت‬ ‫محصول‬
Mavizen
‫‌ی‬
‫ه‬‫رایان‬ ‫با‬ ‫الکترونیک‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مسابق‬ ‫موتورسیکلت‬ ‫نخستین‬
‫است‬ ‫داخلی‬
.
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫هدایت‬ ‫لینوکس‬ ‫طرق‬ ‫از‬ ‫کامال‬ ‫سیکلت‬ ‫موتور‬ ‫این‬
.
‫شرکت‬ ‫شیردوشی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫دستگا‬ ‫یا‬
DeLavel
‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫دور‬ ‫راه‬ ‫از‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫مدیریت‬ ‫برای‬ ‫لینوکس‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬
.
‫پست‬ ‫سرویس‬ ‫همچنین‬
‫‌تپد‬
‫ی‬‫م‬ ‫لینوکسی‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫یک‬ ‫آن‬ ‫قلب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫متکی‬ ‫مراسالتی‬ ‫سازی‬ ‫مرتب‬ ‫سیستم‬ ‫بر‬ ‫متحده‬ ‫ایاالت‬
.
‫ایزامو‬
(
Isamu
)
‫سال‬ ‫حوالی‬ ‫در‬ ‫که‬
۲۰۰۱
‫لینوکس‬ ‫‌بر‬‫مبتنی‬ ‫‌نمای‬
‫ن‬‫انسا‬ ‫روبات‬ ‫نخستین‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫شد‬ ‫عرضه‬
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫شناخته‬
.
‫است‬ ‫شده‬ ‫تبدیل‬ ‫‌ها‬
‫ت‬‫روبا‬ ‫انواع‬ ‫تمام‬ ‫معمول‬ ‫بنیان‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ،‫‌کنون‬
‫ا‬‫ت‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫اما‬
.
‫از‬
‫پلئو‬ ‫به‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫‌ها‬
‫ت‬‫روبا‬ ‫این‬ ‫جمله‬
(
Pleo
)
‫کاتانا‬ ‫روباتیک‬ ‫بازوی‬ ‫و‬ ‫‌متحرک‬
‫ی‬‫‌باز‬
‫ب‬‫اسبا‬ ‫دایناسور‬
(
Katana
Robotic Arm
)
‫نورونیکز‬ ‫توسط‬ ‫که‬
(
Neuronics
)
‫کرد‬ ‫اشاره‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫صنعتی‬ ‫کاربردهای‬ ‫برای‬
.
‫دارد‬ ‫حضور‬ ‫هم‬ ‫راهنما‬ ‫‌های‬
‫غ‬‫چرا‬ ‫در‬ ‫حتی‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬
.
‫ترافیک‬ ‫پیک‬
(
Peek Traffic
)
‫نظیر‬ ‫‌هایی‬
‫ن‬‫مکا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ترافیک‬ ‫کنترل‬ ‫که‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تولید‬ ‫را‬ ‫لینوکس‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫راهنمایی‬ ‫‌های‬
‫غ‬‫چرا‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬
‫بزرگراه‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫نیویورک‬ ،‫آیوا‬
۱۰۱
‫دارند‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫‌آنجلس‬
‫س‬‫ل‬ ‫در‬
.
‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫کدهای‬ ‫از‬ ‫اطالع‬
‫دارید‬ ‫خبر‬ ‫خود‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫رازهای‬ ‫و‬ ‫رمز‬ ‫تمام‬ ‫از‬ ‫شما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫‌سورس‬
‫ن‬‫اپ‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬ ‫از‬ ‫یکی‬
.
‫نام‬ ‫به‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫شناسایی‬ ‫باعث‬ ‫ویژگی‬ ‫همین‬ ‫مثال‬
carrier IQ
‫‌های‬
‫ن‬‫تلف‬ ‫کاربران‬ ‫از‬ ‫زیادی‬ ‫اطالعات‬ ‫که‬ ‫شد‬
‫‌کرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫ارسال‬ ‫معلومی‬ ‫نا‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ذخیره‬ ‫را‬ ‫همراه‬
.
‫کنیم‬ ‫بررسی‬ ‫را‬ ‫تر‬ ‫افتاده‬ ‫پا‬ ‫پیش‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬ ‫هم‬ ‫کمی‬ ‫‌توانیم‬
‫ی‬‫م‬ ‫بگذریم‬ ‫کلیدی‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫اگر‬ ‫اما‬
‫‌آید‬
‫ی‬‫م‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬ ‫دسکتاپ‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫در‬ ‫که‬
.

9. ‫نصب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫آماده‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫صدها‬
‫شما‬ ‫نیاز‬ ‫که‬ ‫‌شوند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نصب‬ ‫دیگر‬ ‫درشت‬ ‫و‬ ‫ریز‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫هزاران‬ ‫با‬ ‫فرض‬ ‫پیش‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫اکثر‬
‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫برطرف‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫را‬
.
‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬ ‫خرید‬ ‫و‬ ‫یافتن‬ ‫نیست‬ ‫الزم‬ ‫دیگر‬ ‫توزیع‬ ‫هر‬ ‫نصب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫شما‬ ‫همین‬ ‫برای‬
‫بدهید‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫‌افزاری‬
‫م‬‫نر‬
.
‫است‬ ‫استفاده‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫آماد‬ ‫چیز‬ ‫همه‬ ‫یافتن‬ ‫برای‬
.
‫کلیک‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫نصب‬
‫خود‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫رایان‬ ‫پشت‬ ‫از‬ ‫نیست‬ ‫الزم‬ ‫حتی‬ ‫نیست‬ ‫نگرانی‬ ‫جای‬ ‫داشتید‬ ‫نیاز‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫باز‬ ‫نصب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫اگر‬ ‫حتی‬
‫بخورید‬ ‫تکان‬
.
‫و‬ ‫نصب‬ ‫کار‬ ‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫لینوکس‬ ‫مختلف‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬
‫ه‬‫بست‬ ‫مدیریت‬ ‫یا‬ ‫نصاب‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
‫‌دهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫انجام‬ ‫کاربر‬ ‫برای‬ ‫سادگی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫بروزرسانی‬
.
‫متفاوت‬ ‫و‬ ‫سریع‬ ‫رسانی‬ ‫روز‬ ‫به‬
‫‌ی‬
‫ه‬‫آماد‬ ‫آن‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫شد‬ ‫اصالح‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫بعد‬ ‫روز‬ ‫چند‬ ‫بشود‬ ‫کشف‬ ‫باگی‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬ ‫لینوکس‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫در‬
‫است‬ ‫کاربران‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫استفاد‬
.
،‫آپدیت‬ ‫افزار‬ ‫نرم‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫یکپارچه‬ ‫طوری‬ ‫لینوکس‬ ‫سیستم‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬
‫دارید‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫اکثر‬ ‫رسانی‬ ‫بروز‬ ‫قدرت‬ ‫شما‬
.
‫برنامه‬ ‫و‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫اشکاالت‬ ‫به‬ ‫محدود‬ ‫تنها‬ ‫ویندوز‬ ‫در‬ ‫این‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫های‬
(
…‫و‬ ‫اکسپلورر‬ ،‫پلیر‬ ‫مدیا‬ ‫مثل‬
)
‫است‬
.
‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫امنیتی‬ ‫های‬ ‫آپدیت‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬
‫باشد‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫بروزرسانی‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫نیز‬ ‫جدیدی‬
.
‫نیست‬ ‫پوشیده‬ ‫شما‬ ‫بر‬ ‫چیز‬ ‫هیچ‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬
.
‫‌های‬
‫ه‬‫بست‬ ‫تمامی‬ ‫حجم‬ ‫و‬ ‫توضیحات‬ ،‫نام‬ ،‫رسانی‬ ‫روز‬ ‫به‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫برنام‬
‫ببینید‬ ‫را‬ ‫روزرسانی‬ ‫به‬ ‫فرآیند‬ ‫ذره‬ ‫ذره‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫م‬ ‫شما‬ ‫و‬ ‫‌گذارد‬
‫ی‬‫م‬ ‫شما‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫‌روز‬
‫ه‬‫ب‬
.
‫سریع‬ ‫پیشرفت‬
‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫روی‬ ‫آزاد‬ ‫دنیای‬ ‫در‬ ‫نویی‬ ‫اتفاق‬ ‫روز‬ ‫هر‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫فلسف‬ ‫و‬ ‫استالمن‬ ‫ریچارد‬ ‫لطف‬ ‫به‬
.
‫همین‬ ‫به‬
‫هستند‬ ‫شدن‬ ‫کامل‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫روز‬ ‫هر‬ ‫سورس‬ ‫اپن‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫علت‬
.
‫سرعت‬ ‫لینوکسی‬ ‫نویسان‬ ‫برنامه‬ ‫تعدد‬ ‫طرفی‬ ‫از‬
‫‌است‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫بیشتر‬ ‫را‬ ‫پیشرفت‬ ‫این‬
.
‫درایورها‬ ‫نصب‬
‫دهید‬ ‫انجام‬ ‫کاری‬ ‫هیچ‬ ‫نیست‬ ‫الزم‬ ‫درایورها‬ ‫اکثر‬ ‫نصب‬ ‫برای‬ ‫لینوکس‬ ‫در‬
.
‫معروف‬ ‫قطعات‬ ‫با‬ ‫رایانه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫اگر‬
‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫اندازی‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫شناسایی‬ ‫را‬ ‫قطعات‬ ‫خودکار‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫لینوکس‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫هست‬ ‫‌کنید‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬
.
‫به‬ ‫احتیاج‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫رایان‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫قطعاتی‬ ‫تنها‬ ‫گرافیک‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫کار‬ ‫و‬ ‫وایرلس‬ ‫‌های‬
‫م‬‫مود‬
‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫‌انداز‬
‫ه‬‫را‬
.

10. ‫‌العاده‬
‫ق‬‫فو‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫افک‬ ‫و‬ ‫زیبایی‬
‫گنو‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫اینکه‬ ‫در‬
/
‫نکنید‬ ‫شک‬ ‫است‬ ‫‌تر‬
‫ن‬‫‌ر‬
‫د‬‫م‬ ‫و‬ ‫زیباتر‬ ‫بسیار‬ ‫ماکروسافت‬ ‌
‫ل‬‫‌عام‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬ ‫لینوکس‬
.
‫به‬
‫‌های‬
‌
‫ه‬‫پنجر‬ ‫مدیر‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫وسیل‬
compiz
‫یا‬
Kwin
‫بدهید‬ ‫خود‬ ‫دسکتاپ‬ ‫به‬ ‫مختلف‬ ‫افکت‬ ‫دهها‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫م‬
.
‫همچنین‬
‫زیبایی‬
KDE
‫سادگی‬ ‫و‬
Gnome
‫است‬ ‫‌زد‬
‫ن‬‫زبا‬ ‫لینوکس‬ ‫دنیای‬ ‫در‬
.
‫سلیقه‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫‌هایی‬
‫ع‬‫توزی‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫لینوکس‬ ‫قدرتمند‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬ ‫متفاوت‬ ‫توزیع‬ ‫هزاران‬ ‫امروزه‬
.
‫‌های‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫به‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫میان‬ ‫این‬ ‫از‬
،‫فیزیک‬ ،‫شیمی‬ ‫مثل‬ ‫دانشگاهی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫رشت‬ ‫مخصوص‬ ‫‌هایی‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫و‬ ‫بازی‬ ‫مخصوص‬ ‫‌هایی‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫تا‬ ‫‌شده‬
‫ی‬‫اسالم‬
‫کرد‬ ‫اشاره‬ ،‫‌اند‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫‌آوری‬
‫ع‬‫جم‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫رشته‬ ‫مخصوص‬ ‫کاربردی‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫د‬ ‫که‬ …‫و‬ ‫برق‬ ،‫ریاضی‬
.
‫فرمان‬ ‫خط‬ ‫توسط‬ ‫جادویی‬ ‫کنترل‬
‫ترمینال‬ ‫از‬ ‫کنند‬ ‫استفاده‬ ‫لینوکس‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬ ‫‌اند‬
‫ه‬‫گرفت‬ ‫تصمیم‬ ‫تازگی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫بسیاری‬
(
‫شبیه‬ ‫محیطی‬
command prompt
‫آن‬ ‫برابر‬ ‫چند‬ ‫قدرتی‬ ‫با‬ ‫ویندوز‬ ‫در‬
)
‫خود‬ ‫برای‬ ‫لینوکس‬ ‫ترمینال‬ ‫بدانید‬ ‫است‬ ‫بهتر‬ ‫اما‬ ،‫گریزانند‬
‫دارد‬ ‫جدا‬ ‫دنیایی‬
.
‫مشتتان‬ ‫در‬ ‫لینوکس‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دهید‬ ‫انجام‬ ‫‌خواهید‬
‫ی‬‫م‬ ‫کاری‬ ‫هر‬ ‫ترمینال‬ ‫با‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫م‬ ‫شما‬
‫است‬
.
‫‌ها‬
‫ت‬‫مد‬ ‫برای‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫‌آید‬
‫ی‬‫م‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫اینترنت‬ ‫در‬ ‫جستجو‬ ‫با‬ ‫مواقع‬ ‫اکثر‬ ‫که‬ ‫ترمینال‬ ‫دستورات‬ ‫فهمیدن‬
‫کند‬ ‫سرگرم‬ ‫را‬ ‫شما‬
.
‫از‬ ‫کامال‬ ‫امنیت‬ ‫بردن‬ ‫باال‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫شبکه‬ ‫برای‬ ‫لینوکس‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫که‬ ‫بدانید‬ ‫نیست‬ ‫بد‬
‫‌گیرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫صورت‬ ‫فرمان‬ ‫خط‬ ‫و‬ ‫ترمینال‬
.
‫رایگان‬ ‫دانلود‬
‫دانلود‬ ‫توزیع‬ ‫آن‬ ‫اینترنتی‬ ‫پایگاه‬ ‫از‬ ‫رایگان‬ ‫و‬ ‫راحتی‬ ‫به‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫لینوکس‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫توزی‬ ‫اکثر‬ ‫از‬ ‫جدیدی‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫هر‬
‫کنید‬
.
‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫برداشته‬ ‫شما‬ ‫دوش‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫آن‬ ‫خرید‬ ‫زحمت‬ ‫پس‬
.
‫نیز‬ ‫آزاد‬ ‫‌های‬
‫ر‬‫‌افزا‬
‫م‬‫نر‬ ‫اکثر‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫دربار‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬
‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫صدق‬
.
‫برای‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫دهنگان‬ ‫توسعه‬ ‫چون‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫معنی‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بودن‬ ‫رایگان‬ ‫این‬ ‫البته‬
‫‌دهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫‌تری‬
‫ف‬‫ضعی‬ ‫محصول‬ ‫پس‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫نم‬ ‫دریافت‬ ‫پولی‬ ‫کدهایشان‬
.
‫متن‬ ‫مدل‬ ‫در‬ ‫کسب‬ ‫شیوه‬ ‫اصوال‬
‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫باز‬
.
‫‌آورند‬
‫ی‬‫م‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫زیر‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫شیو‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫سرمای‬ ‫معموال‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬
.
•
‫پشتیبانی‬ ‫‌های‬
‫س‬‫سروی‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫ارائ‬
(
‫اوبونتو‬ ‫برای‬ ‫کانونیکال‬ ‫مانند‬
)
•
‫الیسنس‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫انتشار‬
(
‫مانند‬
sun
‫‌کرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫منتشر‬ ‫پولی‬ ‫را‬ ‫آفیس‬ ‫استار‬ ‫و‬ ‫رایگان‬ ‫را‬ ‫آفیس‬ ‫اپن‬ ‫که‬
)
•
‫اجرایی‬ ‫فایل‬ ‫پولی‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫برنامه‬ ‫کد‬ ‫رایگان‬ ‫انتشار‬
•
‫قبلی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫و‬ ‫برنامه‬ ‫اصل‬ ‫بودن‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫و‬ ‫برنامه‬ ‫‌ی‬
‫ه‬‫نسخ‬ ‫آخرین‬ ‫فروش‬
•
‫گوناگون‬ ‫‌های‬
‫د‬‫نها‬ ‫برای‬ ‫برنامه‬ ‫سازی‬ ‫شخصی‬ ‫و‬ ‫‌تر‬
‫ی‬‫اضاف‬ ‫امکانات‬ ‫بابت‬ ‫پول‬ ‫دریافت‬

11. •
‫داوطلبانه‬ ‫‌های‬
‫ک‬‫کم‬ ‫یا‬ ‫کردن‬ ‫دونیت‬ ‫طریق‬ ‫از‬
•
‫‌ها‬
‫ت‬‫شرک‬ ‫سایر‬ ‫با‬ ‫همکاری‬ ‫طریق‬ ‫از‬
(
‫‌های‬
‫ت‬‫شرک‬ ‫جستجوی‬ ‫موتورهای‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫موزیال‬ ‫بنیاد‬ ‫مانند‬
‫فایرفاکس‬ ‫در‬ ‫دیگر‬
)
‫سازی‬ ‫بومی‬
‫شود‬ ‫همسان‬ ‫ملت‬ ‫یک‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫کامال‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫لینوکس‬
.
‫مختلف‬ ‫‌های‬
‫ن‬‫زبا‬ ‫برای‬ ‫‌عامل‬
‫م‬‫سیست‬ ‫این‬ ‫اهمیتی‬
‫در‬ ‫فارسی‬ ‫تقویم‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫پیاد‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫‌فرض‬
‫ش‬‫پی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫فارسی‬ ‫استاندارد‬ ‫کیبورد‬ ‫از‬ ‫بشتیبانی‬ ‫مانند‬ ‫است‬ ‫قائل‬
KDE
‫مانند‬ ‫مهم‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫شدن‬ ‫ترجمه‬ ‫یا‬
libreoffice , gimp
‫و‬
..
‫مناسب‬ ‫بستر‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫لینوکس‬
‫کشورها‬ ‫سایر‬ ‫برخالف‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫متاسفانه‬ ‫که‬ ‫‌است‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫تبدیل‬ ‫ملی‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫داشتن‬ ‫برای‬
(
‫حتی‬
‫آفریقایی‬ ‫کشورهای‬
)
‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫داده‬ ‫اهمیت‬ ‫کمتر‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫به‬
.

12. ‫لینوکس‬ ‫و‬ ‫گنو‬ ‫تاریخچه‬
‫گنو‬ .‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫سازگار‬ ‫یونیکس‬ ‫با‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫فزایند‬ ‫طــور‬ ‫به‬ ‫کــه‬ ‫بــوده‬ ‫آزاد‬ ‫کامال‬ ‫عامل‬ ‫سیــستم‬ ‫یک‬ ‫گنو‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬
“ ‫مخفف‬
GNU’s Not Unix
‫سپتامبر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫گنو‬ ‫پروژه‬ ‫اولیه‬ ‫اطالعیه‬ ‫استالمن‬ ‫ریچارد‬ .‫است‬ ”
۱۹۸۳
.‫کرد‬ ‫منتشر‬
‫سپتامبر‬ ‫در‬ ‫گنو‬ ‫اعالمیه‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫‌تر‬
‫ل‬‫کام‬ ‫نسخه‬
۱۹۸۵
.‫است‬ ‫شده‬ ‫ترجمه‬ ‫زبان‬ ‫چندین‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫منتشر‬
‫مخفف‬ ‫یک‬ ،‫نخست‬ ‫‌کند؛‬
‫ی‬‫م‬ ‫بــرطــرف‬ ‫را‬ ‫نیــازها‬ ‫از‬ ‫تعدادی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫انتخاب‬ ‫علت‬ ‫این‬ ‫به‬ »‫«گنو‬ ‫نام‬
“ ‫برای‬ ‫بازگشتی‬
GNU’s Not Unix
‫جالب‬ ‫آن‬ )‫خواندن‬ ‫(یا‬ ‫گفتن‬ ‫آهنگ‬ ،‫سوم‬ ،‫است‬ ‫واقعی‬ ‫کلمه‬ ‫یک‬ ،‫دوم‬ ،‫است‬ ”
.‫است‬
‫ممکن‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫آوردن‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫برای‬ ‫شما‬ .‫قیمت‬ ‫نه‬ ،‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫آزادی‬ ‫به‬ »‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫«نر‬ ‫در‬ »‫«آزاد‬ ‫کلمه‬
‫ویــژه‬ ‫آزادی‬ ‫ســه‬ ،‫باشید‬ ‫داشتــه‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫وقتـی‬ ،‫صورت‬ ‫هر‬ ‫در‬ .‫نپردازید‬ ‫یا‬ ‫بپردازید‬ ‫مبلغی‬ ‫است‬
‫و‬ ‫دوستان‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫دادن‬ ‫هدیه‬ ‫و‬ ‫برنامه‬ ‫از‬ ‫برداری‬ ‫نسخه‬ ‫برای‬ ‫آزادی‬ ،‫نخست‬ .‫داشت‬ ‫خواهید‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬
‫کدهای‬ ‫به‬ ‫کامل‬ ‫دسترسی‬ ‫داشتن‬ ‫با‬ ،‫دلخواه‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫تغییرات‬ ‫اعمال‬ ‫بــرای‬ ‫آزادی‬ ،‫دوم‬ ‫همــکاران؛‬
‫را‬ ‫گنو‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫مجددا‬ ‫(اگر‬ .‫جامعه‬ ‫ساخت‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫بهبود‬ ‫نسخه‬ ‫توزیع‬ ‫برای‬ ‫آزادی‬ ،‫سوم‬ ‫منبع؛‬
‫رایگان‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کنید‬ ‫دریافت‬ ‫را‬ ‫مبلغی‬ ‫نسخه‬ ‫یک‬ ‫انتقال‬ ‫فیزیکی‬ ‫کار‬ ‫بــرای‬ ‫‌تــوانـید‬
‫ی‬‫م‬ ،‫نمایید‬ ‫توزیع‬
.)‫کنید‬ ‫هدیه‬
‫ســال‬ ‫در‬ .‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫نامیده‬ «‫گنو‬ ‫»پروژه‬ ،‫گنو‬ ‫سیستم‬ ‫توسعه‬ ‫پروژه‬
۱۹۸۳
‫برای‬ ‫راهی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫گنــو‬ ‫پــروژه‬
‫با‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫داشـت‬ ‫وجــود‬ ‫کامپیــوتر‬ ‫کاربران‬ ‫جامعه‬ ‫بین‬ ‫در‬ ‫نخست‬ ‫روزهای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همکاری‬ ‫روح‬ ‫بازگرداندن‬
‫ممکن‬ ‫را‬ ‫همکاری‬ ‫دیگر‬ ‫بار‬ ‫یک‬ ،‫بودند‬ ‫شده‬ ‫تحمیل‬ ‫انحصاری‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫صاحبان‬ ‫توسط‬ ‫که‬ ‫موانع‬ ‫بردن‬ ‫بین‬ ‫از‬
.‫سازد‬
‫سال‬ ‫در‬
۱۹۷۱
‫دانشگاه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کار‬ ‫استالمن‬ ‫ریچارد‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬
MIT
‫از‬ ‫منحصرا‬ ‫کــه‬ ‫گــروهی‬ ‫در‬ ،‫کرد‬ ‫آغاز‬
‫توزیع‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫اغلب‬ ‫نیز‬ ‫کامپیوتری‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫شرک‬ ‫حتی‬ .‫پرداخت‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫‌کردند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬
.‫‌دادند‬
‫ی‬‫م‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫کار‬ ‫همین‬ ‫نیز‬ ‫اغلب‬ ‫و‬ ‫بودند‬ ‫آزاد‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫همکاری‬ ‫در‬ ‫‌نویسان‬
‫ه‬‫بــرنام‬ .‫‌کــردند‬
‫ی‬‫م‬
‫دهه‬ ‫در‬
۱۹۸۰
‫همکاری‬ ‫آنها‬ ‫مالکان‬ ‫و‬ ‫داشتند‬ ‫مالک‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫این‬ ‫بــه‬ ،‫بودند‬ ‫انحصاری‬ ‫‌افزارها‬
‫م‬‫نر‬ ‫تمام‬ ‫تقریبا‬
.‫‌کرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫ایجاب‬ ‫را‬ ‫گنو‬ ‫پروژه‬ ‫ضرورت‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫‌کردند‬
‫ی‬‫م‬ ‫منع‬ ‫را‬ ‫کاربزان‬ ‫توسط‬
،‫بــاشـد‬ ‫نـداشـته‬ ‫وجــود‬ ‫آزادی‬ ‫عامل‬ ‫سـیـستم‬ ‫اگــر‬ ‫دارند؛‬ ‫نیــاز‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫یــک‬ ‫به‬ ‫کامپیوتر‬ ‫کاربران‬ ‫تمام‬
‫اولیــن‬ ‫بنــابــراین‬ .‫کنید‬ ‫شروع‬ ‫را‬ ‫کامپیوتر‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫انحصاری‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫بدون‬ ‫‌توانید‬
‫ی‬‫نم‬ ‫حتی‬ ‫شـما‬
.‫است‬ ‫آزاد‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫وجود‬ ،‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫در‬ ‫ضرورت‬

13. ‫قبال‬ ‫آن‬ ‫کلی‬ ‫طــراحی‬ ‫زیرا‬ ‫بساند‬ ‫یونیکس‬ ‫با‬ ‫منطبق‬ ‫عاملی‬ ‫سیستم‬ ‫تا‬ ‫گرفتند‬ ‫تصمیم‬ ‫آزاد‬ ‫افزاری‬ ‫نرم‬ ‫جنبش‬
.‫‌کرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫آسان‬ ‫را‬ ‫گنو‬ ‫به‬ ‫یونیکس‬ ‫کاربران‬ ‫حرکت‬ ‫سازگاری‬ ‫این‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ،‫بود‬ ‫انتقال‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫خورده‬ ‫محک‬
،‫ویــرایشــگـرها‬ ،‫کامپــایـلرها‬ ‫شــامــل‬ ‫و‬ ‫اســت؛‬ ‫هسته‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫خیلی‬ ‫یونیکس‬ ‫شبه‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬
‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫نوشتن‬ ‫بنابرایـن‬ .‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫دیگر‬ ‫چیزهای‬ ‫خیلی‬ ‫و‬ ‫پستی‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬ ،‫متن‬ ‫‌بندی‬
‫ب‬‫قال‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
‫ژانویه‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫بزرگی‬ ‫بسیار‬ ‫کار‬ ‫کامل‬ ‫عامل‬
۱۹۸۴
‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بنیاد‬ .‫انجامید‬ ‫طول‬ ‫به‬ ‫سالها‬ ‫کردند‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫شروع‬
‫اکتبر‬ ‫در‬
۱۹۸۵
.‫شد‬ ‫تاسیس‬ ‫گنو‬ ‫توسعه‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫جهت‬ ‫سرمایه‬ ‫جذب‬ ‫برای‬ ‫بیشتر‬
‫سال‬ ‫تا‬
۱۹۹۰
‫هسته‬ ‫یک‬ ،‫لینوکس‬ ‫سپس‬ . ‫یافتند‬ ‫دست‬ ‫هسته‬ ‫جــز‬ ‫بــه‬ ،‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫اصلی‬ ‫اجزای‬ ‫تمامی‬ ‫به‬
‫سال‬ ‫در‬ ،‫یونیکس‬ ‫شبه‬
۱۹۹۱
‫ســال‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پیدا‬ ‫توسعه‬ ‫تروالدز‬ ‫لینوس‬ ‫توسط‬
۱۹۹۲
.‫شد‬ ‫آزاد‬ ‫‌افـزار‬
‫م‬‫نــر‬ ‫یــک‬
.‫لینوکس‬/‫گنـو‬ ‫سیستم‬ :‫شد‬ ‫کــامل‬ ‫عامــل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫گنو‬ ‫کامل‬ ‫تقریبا‬ ‫سیستم‬ ‫با‬ ‫لینوکس‬ ‫ترکیب‬
،‫دبیــان‬ ،‫اسلکور‬ ‫شــامــل‬ ،‫لینوکس‬/‫گنو‬ ‫‌های‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬ ‫نفر‬ ‫میلیون‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫د‬ ‫‌اکنون‬
‫م‬‫ه‬ ‫که‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫زده‬ ‫تخمــین‬
.‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫غـیـره‬ ‫و‬ ‫ردهــت‬
‫یک‬ ‫تا‬ ‫دارد‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بنیاد‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫محدود‬ ‫عامل‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫گنو‬ ‫پروژه‬ ،‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬
‫ایــن‬ .‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫‌خواهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کاربــران‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫هر‬ ، ‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫‌افزارها‬
‫م‬‫نر‬ ‫از‬ ‫کامل‬ ‫مجموعه‬
.‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫نیز‬ ‫کاربردی‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نـر‬ ‫شــامــل‬ ‫مــوضــوع‬
‫به‬ ‫کنند‬ ‫تهیه‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫نیز‬ ‫ندارند‬ ‫مهارت‬ ‫کامپیـوتر‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کاربرانی‬ ‫برای‬ ‫دارد‬ ‫قصد‬ ‫همچنین‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بنیاد‬
‫سیستم‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫در‬ ‫‌کار‬
‫ه‬‫تاز‬ ‫کاربران‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫گرافیکی‬ ‫کار‬ ‫میز‬ ‫یک‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بنیاد‬ ‫جهت‬ ‫همین‬
.‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ،‫گنو‬
‫آزاد‬ ‫بازی‬ ‫تعدادی‬ .‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫نیز‬ ‫دیگــری‬ ‫تفریح‬ ‫ابزارهای‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫ی‬‫باز‬ ‫‌خــواهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫همچنین‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بنیاد‬
‫جز‬ ‫بـه‬ ،‫نـدارد‬ ‫وجــود‬ ‫محدودیتی‬ ‫هیچ‬ ‫برود؟‬ ‫پیش‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کجا‬ ‫تا‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ .‫است‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫‌اکنون‬
‫م‬‫ه‬
‫کردن‬ ‫فراهم‬ ‫نــهـایی‬ ‫هــدف‬ .‫کننــد‬ ‫منع‬ ‫کامل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گنو‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ،‫انحصاری‬ ‫سیستم‬ ‫مانند‬ ‫قوانینی‬ ‫که‬ ‫زمانی‬
‫کردن‬ ‫مطرود‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫انجام‬ ‫‌خواهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کامپیوتر‬ ‫کاربران‬ ‫که‬ ‫کارهایی‬ ‫تمام‬ ‫انجام‬ ‫برای‬ ‫آزاد‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬
.‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫انحصاری‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬

14. ‫باز‬ ‫متن‬ ‫افزار‬ ‫نرم‬
Open Source
Software
‫مقدمه‬
‫اکوسیستم‬ ‫در‬ ‫‌گذاران‬
‫ه‬‫سرمای‬ ‫اقتصادی‬ ‫رفتار‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مالحظ‬ ‫قابل‬ ‫تأثیر‬ ‫با‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫افزار‬ ‫نرم‬
‫سعی‬ ‫‌دهنگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫تازه‬ ‫محیط‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫داده‬ ‫تغییر‬ ‫را‬ ‫بازی‬ ‫قواعد‬ ‫گذاشته‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬
‫و‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫حس‬ ‫را‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫محصوالت‬ ‫تولید‬ ‫فشار‬ ‫شرکتها‬ ،‫باشند‬ ‫کد‬ ‫کننده‬ ‫اعمال‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬
.‫‌کشند‬
‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫سرشاری‬ ‫سود‬ ‫انتظار‬ ‫سیستم‬ ‫فروشندگان‬

15. ۱
‫معرفی‬ .
‫اتفاق‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫آورده‬ ‫بار‬ ‫به‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫ارزانتر‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫چیزی‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫ظهور‬
.‫است‬ ‫کرده‬ ‫ایجاد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫حوزه‬ ‫بازیگران‬ ‫بین‬ ‫اقتصادی‬ ‫انفعال‬ ‫و‬ ‫فعل‬ ‫در‬ ‫عمده‬ ‫تغییراتی‬
‫زندگی‬ ‫از‬ ‫سبکی‬ ‫حتی‬ ‫یا‬ - ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫توسعه‬ ‫به‬ ‫ویژه‬ ‫نگاهی‬ ‫تجسم‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫‌ها‬
‫ی‬‫خیل‬ ‫برای‬
‫این‬ ‫گابریل‬ ‫ریچارد‬ ‫و‬ ‫گلدمن‬ ‫ران‬ ‫پیشنهاد‬ .‫هست‬ ‫هم‬ ‫تجاری‬ ‫تدبیر‬ ‫نوعی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫اما‬ ‫است‬ -
‫محیطی‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫استفاده‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫از‬ ‫کاربرانشان‬ ‫جامعه‬ ‫رشد‬ ‫برای‬ ‫باید‬ ‫شرکتها‬ ‫که‬ ‫است‬
.‫نمایند‬ ‫ایجاد‬ ‫خدماتشان‬ ‫و‬ ‫محصوالت‬ ‫اطراف‬ ‫زنده‬
‫احتیاجات‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫دادن‬ ‫تطبیق‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫کد‬ ‫متن‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫رایگان‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫معمول‬ ‫بطور‬
‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫بازپخش‬ ‫اجازه‬ ‫کاربر‬ ‫به‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروان‬ ‫اغلب‬ .‫دارد‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫کاربر‬
‫تغییرات‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫‌دهند‬
‫ی‬‫م‬ ‫بازپخش‬ ‫برای‬ ‫مبلغی‬ ‫دریافت‬ ‫ازای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ممکن‬ ‫تغییرات‬ ‫بعالوه‬
( ‫باشد‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫عمومی‬ ‫بصورت‬ ‫کد‬ ‫متن‬
www.opensource.org
.)
.‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫توسعه‬ ‫جامعه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌افزاری‬
‫م‬‫نر‬ ‫جمعی‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫نوع‬ ‫دو‬
‫داوطلبان‬ ‫از‬ ‫برگزیده‬ ‫گروهی‬ ‫گاهی‬ ‫باشد‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫مالک‬ ‫حقوقی‬ ‫شخصیت‬ ‫یک‬ ‫اینکه‬ ‫بجای‬
‫پذیرفته‬ ‫اصلی‬ ‫کد‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫اعمال‬ ‫همکاریهای‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫کدام‬ ‫که‬ ‫‌گیرند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تصمیم‬
‫یک‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫کد‬ ‫کنندگان‬ ‫اعمال‬ ،‫شخصی‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬ .‫برود‬ ‫سو‬ ‫کدام‬ ‫به‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫و‬ ‫شوند‬
( ‫آپاچی‬ ‫وب‬ ‫سرور‬ ‫مورد‬ ‫مانند‬ ‫‌گیرند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تصمیم‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫درباره‬ ‫بخصوص‬ ‫شرکت‬
httpd.apache.org
.)
.‫است‬ ‫آن‬ ‫‌دهنده‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫و‬ ‫مالک‬ ،‫سود‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫شخصیتی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌افزاری‬
‫م‬‫نر‬ ‫تجاری‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬
‫اصلی‬ ‫کد‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫کد‬ ‫کدام‬ ‫که‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تعیین‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تالیف‬ ‫حق‬ ‫شرکت‬
‫مورد‬ ‫مانند‬ ‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫کاری‬ ‫چه‬ ‫آینده‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بپذیرد‬
MySQL
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫و‬
MySQL
(www.mysql.com)
.
‫بر‬ ‫اغلب‬ ‫جامعه‬ ‫بوسیله‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫توسعه‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫اقتصاد‬ ‫درباره‬ ‫پیشین‬ ‫مطالعات‬
‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫به‬ ‫‌آوری‬
‫ب‬‫تعج‬ ‫فراوان‬ ‫داوطلبانه‬ ‫کار‬ ‫میزان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متمرکز‬ ‫کار‬ ‫نیروی‬ ‫اقتصاد‬
‫شخصی‬ ‫لذت‬ ‫بخاطر‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫که‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫ریموند‬ ‫اریک‬ .‫‌یابد‬
‫ی‬‫م‬ ‫تخصیص‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬
‫و‬ ‫هارووی‬ ‫ارنان‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کمک‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬ ‫به‬ ‫همتایانشان‬ ‫بین‬ ‫اعتبار‬ ‫افزایش‬ ‫از‬ ‫ناشی‬

16. . ‫رسیدند‬ ‫مشابهی‬ ‫نتیجه‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫خود‬ ‫تجربی‬ ‫مطالعه‬ ‫در‬ ‫همکارانش‬
‫تواناییهای‬ ‫کردن‬ ‫مستند‬ ‫برای‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫که‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استدالل‬ ‫تیروله‬ ‫جین‬ ،‫لرنرو‬ ‫جاشوا‬
‫کریم‬ ‫و‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کمک‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬ ‫به‬ ‫آتی‬ ‫کارفرمایان‬ ‫برای‬ ‫شغلی‬ ‫‌انداز‬
‫م‬‫چش‬ ‫بهبود‬ ‫و‬ ‫فنی‬
‫کمک‬ ‫برای‬ ‫مهمی‬ ‫ذاتی‬ ‫محرک‬ ‫کار‬ ‫از‬ ‫بردن‬ ‫لذت‬ ‫که‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫گزارش‬ ‫گلف‬ ‫رابرت‬ ‫الخانیو‬
‫‌های‬
‫ه‬‫انگیز‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫نشان‬ ‫مطالعه‬ ‫این‬ ‫گرچه‬ ‫است‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬ ‫به‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬
.‫‌اند‬
‫م‬‫مه‬ ‫هم‬ ‫مالی‬
‫چرا‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫نم‬ ‫شرح‬ ‫را‬ ‫این‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫داوطلبانه‬ ‫کار‬ ‫برای‬ ‫توضیحات‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫پار‬ ‫اینها‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬
‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬ ‫به‬ ‫شرکت‬ ‫کاری‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استخدام‬ ‫را‬ ‫اشخاصی‬ ‫شرکتها‬
‫نرم‬ ‫بنیاد‬ ‫پروژه‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫حقوق‬ ‫که‬ ‫دریافتند‬ ‫همکارانش‬ ‫و‬ ‫هان‬ ‫هورن‬ ‫ایل‬ .‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کمک‬
‫محققین‬ ‫پس‬ .‫دارد‬ ‫آپاچی‬ ‫تشکیالت‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫رتبه‬ ‫با‬ ‫مستقیمی‬ ‫رابطه‬ ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کمک‬ ‫آپاچی‬ ‫افزار‬
‫سنجش‬ ‫برای‬ ‫معیاری‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫بنیاد‬ ‫در‬ ‫‌دهندگان‬
‫ه‬‫توسع‬ ‫رتبه‬ ‫کارفرمایان‬ ‫که‬ ‫گرفتند‬ ‫نتیجه‬
.‫‌گیرند‬
‫ی‬‫م‬ ‫بکار‬ ‫مولد‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫توانای‬

17. ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬
،)»‫«پایگاه‬ ،‫خالصه‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫(ب‬
‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬
،
‫ِگان‬‫د‬‫دا‬
‫یا‬
‫یس‬ِ‫ب‬‫یتا‬ِ‫د‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Database
‫به‬ )
.‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫گفته‬ ‫‌مند‬
‫ن‬‫ساما‬ ‫و‬ ‫منظم‬ ‫ساختار‬ ‫با‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬
‫اجمالی‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬
‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سازمان‬ ‫یا‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫مرتبط‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ »‫داده‬ ‫«پایگاه‬ ،‫دیگر‬ ‫بعبارت‬
( »‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫«سیستم‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫اطالعات‬ ‫این‬
DBMS
‫از‬ ‫یکپارچه‬ ‫مجموعه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫متشکل‬ )
‫و‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫کردن‬ ‫برقرار‬ ‫ارتباط‬ ‫برای‬ ‫کاربران‬ ‫تا‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫اجازه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کامپیوتری‬ ‫‌افزارهای‬
‫م‬‫نر‬
‫به‬ ‫محدود‬ ‫دسترسی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫محدودیت‬ ‫چه‬ ‫(اگر‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫اطالعات‬ ‫تمام‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ،‫‌ای‬
‫ه‬‫حرف‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫دنیای‬ ‫از‬ ‫خارج‬ . .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ )‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫خاص‬ ‫اطالعات‬
‫شاخص‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫گسترده‬ ‫صفحه‬ ‫یک‬ ‫(مانند‬ ‫مرتبط‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫از‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫مجموع‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫برای‬ ‫اغلب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مدتی‬
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫مدیریت‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫اجازه‬ ‫مختلف‬ ‫توابع‬ ‫به‬ ‫موجود‬ ‫اس‬ .‫اس‬.‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬ .‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ )‫کارت‬
:‫کرد‬ ‫‌بندی‬
‫ه‬‫طبق‬ ‫اصلی‬ ‫گروه‬ ‫چهار‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫که‬ ‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫و‬
1
.
.‫‌کنیم‬
‫ی‬‫م‬ ‫تعریف‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫داده‬ ‫سازمان‬ ‫که‬ ‫تعاریف‬ ‫از‬ ‫حذف‬ ‫و‬ ‫اصالح‬ ،‫ایجاد‬ - ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫تعریف‬
2
.
.‫واقعی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫حذف‬ ‫و‬ ‫اصالح‬ ،‫درج‬ - ‫روزرسانی‬ ‫به‬
3
.
‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫توسط‬ ‫بیشتر‬ ‫پردازش‬ ‫برای‬ ‫یا‬ ‫استفاده‬ ‫قابل‬ ‫مستقیم‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬ ‫فرم‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬ ‫ارائه‬
‫یک‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫همان‬ ً‫اساسا‬ ‫فرم‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫بازیابی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ .‫دیگر‬ ‫کاربردی‬
‫دسترس‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ذخیره‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫از‬ ‫موجود‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫ترکیب‬ ‫یا‬ ‫تغییر‬ ‫با‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫جدید‬ ‫فرم‬
.‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫ساخته‬
4
.
،‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫تمامیت‬ ‫حفظ‬ ،‫عملکرد‬ ‫بر‬ ‫نظارت‬ ،‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫امنیت‬ ‫اجرای‬ ،‫کاربران‬ ‫بر‬ ‫نظارت‬ ‫و‬ ‫نام‬ ‫ثبت‬ - ‫اداره‬
‫مانند‬ ‫رویداد‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫توسط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اطالعات‬ ‫بعد‬ ‫نقاهت‬ ‫دوره‬ ‫و‬ ،‫همزمانی‬ ‫کنترل‬ ‫با‬ ‫فروش‬ ‫و‬ ‫خرید‬
.‫‌آید‬
‫ی‬‫م‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫خراب‬ ‫سیستم‬ ‫غیرمنتظره‬ ‫شکست‬
‫هم‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫هم‬
DBMS
‫جمعی‬ ‫اشاره‬ »‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫«سیستم‬ .‫است‬ ‫خاص‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ ‫اصول‬ ‫با‬ ‫مطابق‬
.‫است‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫و‬ ،‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫سیستم‬ ،‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ ‫به‬
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫تاریخچه‬
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مفهوم‬
‫دهٔه‬ ‫از‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مفهوم‬
۱۹۶۰
‫‌های‬
‫م‬‫سسیست‬ ‫نگهداشت‬ ‫و‬ ،‫ساخت‬ ،‫طراحی‬ ‫در‬ ‫فزاینده‬ ‫مشکالت‬ ‫کاهش‬ ‫برای‬
‫این‬ .‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫ایجاد‬ )‫مختلف‬ ‫دادٔه‬ ‫زیادی‬ ‫تعداد‬ ‫با‬ ‫و‬ ،‫همزمان‬ ‫نهایی‬ ِ‫ر‬‫کارب‬ ‫زیادی‬ ‫تعداد‬ ‫با‬ ً‫ال‬‫(معمو‬ ‫اطالعاتی‬

18. ‫ممکن‬ ‫را‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫به‬ ‫کارا‬ ‫و‬ ‫مؤثر‬ ‫دستکاری‬ ‫که‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫‌های‬
‫م‬‫سیست‬ ‫مفهوم‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫مفهوم‬
.‫‌است‬
‫ه‬‫کرد‬ ‫رشد‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬
‫ژوئن‬ ‫به‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫اصطالح‬ ‫کاربردهای‬ ‫اولین‬
۱۹۶۳
‫شرکت‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫یعنی‬ ،‫‌گردد‬
‫ی‬‫بازم‬
System Development
Corporation
‫بر‬ ‫را‬ »‫مرکزی‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫محاسباتی‬ ‫مدیریت‬ ‫و‬ ‫«توسعه‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫طرح‬ ‫یک‬ ‫اجرایی‬ ‫مسئولیت‬
‫دهه‬ ‫اوایل‬ ‫در‬ ‫واحد‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ .‫گرفت‬ ‫عهده‬
۷۰
‫دهه‬ ‫اواخر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اروپا‬ ‫در‬
۷۰
‫‌های‬
‫ه‬‫نام‬ ‫خبر‬ ‫در‬
‫سال‬ ‫اوایل‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫داد‬ ‫(بانک‬ .‫رفت‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫آمریکایی‬ ‫معتبر‬
۱۹۶۶
)‫رفت‬ ‫کار‬ ‫پست‬ ‫واشینگتن‬ ‫روزنامه‬ ‫در‬
‫دهه‬ ‫در‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫سیستم‬ ‫اولین‬
۶۰
.‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫بکمن‬ ‫چارلز‬ ‫شاخه‬ ‫این‬ ‫پیشگامان‬ ‫از‬ .‫یافت‬ ‫گسترش‬
‫مهیا‬ ‫را‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫وسایل‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫برای‬ ‫مؤثرتری‬ ‫بسیار‬ ‫کاربرد‬ ‫او‬ ‫فرضیات‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫این‬ ‫بکمن‬ ‫مقاالت‬
‫سری‬ ‫پردازش‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫مغناطیسی‬ ‫نوارهای‬ ‫و‬ ‫منگنه‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫کار‬ ‫پایه‬ ‫بر‬ ‫داده‬ ‫پردازش‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫زما‬ ‫آن‬ ‫در‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬
:‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫زما‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫داد‬ ‫مدل‬ ‫نوع‬ ‫دو‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مهیا‬ ‫را‬ ‫اطالعات‬
CODASYL
‫‌ای‬
‫ه‬‫شبک‬ ‫مدل‬ ‫توسعه‬ ‫موجب‬
‫توسط‬ ‫که‬ ‫مراتبی‬ ‫سلسله‬ ‫مدل‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫بکمن‬ ‫نظریات‬ ‫در‬ ‫ریشه‬ ‫شدکه‬
North American Rockwell
‫شد‬ ‫ایجاد‬
‫شرکت‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫اقتباس‬ ‫با‬ ً‫بعدا‬ ‫و‬
IBM
‫محصول‬
IMS
.‫نمود‬ ‫تولید‬ ‫را‬
‫توسط‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫رابط‬ ‫مدل‬
E. F. Codd
‫سال‬ ‫در‬
۱۹۷۰
‫برای‬ .‫‌داد‬
‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫انتقاد‬ ‫مورد‬ ‫را‬ ‫موجود‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫مد‬ ‫او‬ .‫شد‬ ‫ارائه‬
‫کامپیوترها‬ ‫میکرو‬ ‫برای‬ ‫موفق‬ ‫محصول‬ ‫اولین‬ .‫بود‬ ‫تأیید‬ ‫مورد‬ ‫علمی‬ ‫مجامع‬ ‫در‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫طوالنی‬ ً‫نسبتا‬ ‫مدتی‬
dBASE
‫‌های‬
‫ل‬‫‌عام‬
‫م‬‫سیست‬ ‫برای‬ ‫بودکه‬
CP/M
‫و‬
PC-DOS/MS-DOS
‫سال‬ ‫جریان‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫ساخته‬
۱۹۸۰
‫پژوهش‬
( ‫پایگاهی‬ ‫‌های‬
‫ن‬‫ماشی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫توزیع‬ ‫مدل‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پایگا‬ ‫روی‬ ‫بر‬
database machines
‫کمی‬ ‫تأثیر‬ ‫اما‬ ،‫شد‬ ‫متمرکز‬ )
‫سال‬ ‫در‬ .‫گذاشت‬ ‫بازار‬ ‫بر‬
۱۹۹۰
‫مرکب‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫کنترل‬ ‫جهت‬ ‫مدل‬ ‫این‬ .‫شد‬ ‫جلب‬ ‫گرا‬ ‫شیء‬ ‫مدل‬ ‫طرف‬ ‫به‬ ‫توجهات‬
‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫و‬ )‫منابع‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫مهندسی‬ ‫(شامل‬ ‫داده‬ ‫مهندسی‬ ،‫خاص‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫‌سادگی‬
‫ه‬‫ب‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫الزم‬
.‫‌کرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫کار‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫رسان‬ ‫چند‬
‫سال‬ ‫در‬
۲۰۰۰
( ‫‌ال‬
‫م‬‫‌ا‬
‫س‬‫اک‬ ‫پایگاه‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫رخ‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫تاز‬ ‫نوآوری‬
XML
‫تفاوت‬ ‫بردن‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫هدف‬ .‫آمد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ )
‫قرار‬ ‫هم‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫نه‬ ‫یا‬ ‫باشند‬ ‫یافته‬ ‫ساخت‬ ‫چه‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منابع‬ ‫که‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫کمک‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫و‬ ‫مستندات‬ ‫بین‬
.‫گیرند‬
‫اس‬ .‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬ ‫توضیح‬
DBMS
‫تالش‬ ‫سال‬ ‫و‬ ‫نفر‬ ‫هزاران‬ ‫به‬ ‫معمول‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬ ‫آن‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫‌است‬
‫ه‬‫یافت‬ ‫تکامل‬ ‫پیچیده‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬
‫مانند‬ ‫اس‬ .‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬ ‫از‬ ‫برخی‬ .‫دارد‬ ‫نیاز‬ ‫وتوسعه‬
Adabas
‫و‬ ‫اوراکل‬ ،
DB2
‫نیازهای‬ ‫رفع‬ ‫اس‬ .‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬ ‫هدف‬ .
‫با‬ .‫باشد‬ ‫تر‬ ‫صرفه‬ ‫به‬ ‫مقرون‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫توسعه‬ ‫هزینه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫واقعیت‬ ‫این‬ ،‫حال‬ ‫این‬ ‫با‬ .‫ست‬ ‫کاربردی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
،‫حال‬ ‫این‬
DBMS
‫موارد‬ ‫برخی‬ ‫در‬ :‫دارد‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫بهین‬ ‫حل‬ ‫راه‬ ‫همیشه‬
DBMS
.‫کند‬ ‫معرفی‬ ‫را‬ ‫غیرضروری‬ ‫سربار‬ ‫ممکن‬
‫سیستم‬ ‫رایج‬ ‫مثال‬ ‫یک‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫خاص‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫‌های‬
‫م‬‫سیست‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫نمون‬

19. ‫بخش‬ ‫نیازی‬ ‫و‬ ،‫ایمیل‬ ‫‌های‬
‫م‬‫پیا‬ ‫مدیریت‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫بهین‬ ‫برای‬ ‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫طراحی‬ ‫ایمیل‬ ‫‌های‬
‫م‬‫سیست‬ :‫است‬ ‫ایمیل‬
‫قابلیت‬ ‫از‬ ‫توجهی‬ ‫قابل‬
DBMS
‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫اطالعاتی‬ ‫‌های‬
‫ک‬‫بان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ .‫است‬
‫رابط‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫بدون‬ ،‫نهایی‬ ‫کاربران‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬
DBMS
‫ممکن‬ ‫‌افزار‬
‫م‬‫نر‬ ‫نویسان‬ ‫برنامه‬ .‫مستقیم‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬
.‫کنند‬ ‫استفاده‬ ‫برنامه‬ ‫‌نویسی‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫رابط‬ ‫یک‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫زیاد‬ ‫احتمال‬ ‫به‬ ‫یا‬ ،‫مستقیم‬ ‫‌طور‬
‫ه‬‫ب‬ ‫سیم‬ ‫پروتکل‬ ‫یک‬ ‫است‬
‫با‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیران‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحان‬
DBMS
‫حفظ‬ ‫و‬ ‫ساخت‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫اختصاص‬ ‫‌های‬
‫ط‬‫راب‬ ‫طریق‬ ‫از‬
‫عملکرد‬ ‫چگونگی‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫درک‬ ‫و‬ ‫بیشتر‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫داده‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پایگا‬ ' ‫کاربردی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
.‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تعامل‬ ‫اس‬ .‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬ ‫تنظیم‬ ‫پارامترهای‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫رابط‬ ‫و‬ ‫اس‬ .‫ام‬.‫بی‬.‫دی‬
‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫مد‬
‫‌های‬
‫ل‬‫مد‬ ‫برای‬ ‫مختلفی‬ ‫شگردهای‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مشخص‬ ‫منطقی‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫کاربران‬ ‫کاری‬ ‫الگوی‬
‫سطوح‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫پیاد‬ ‫قابل‬ ‫مختلفی‬ ‫فیزیکی‬ ‫اجراهای‬ ‫منطقی‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫مد‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫برای‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫داد‬
‫سلسله‬ ‫مدل‬ ،‫تخت‬ ‫مدل‬ ‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫‌ها‬
‫ل‬‫مد‬ ‫این‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مهیا‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫فیزیکی‬ ‫انطباق‬ ‫در‬ ‫مختلفی‬ ‫کنترل‬
.‫است‬ ‫امروزی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫سامانه‬ ‫کار‬ ‫اساس‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫رابط‬ ‫مدل‬ .‫‌ای‬
‫ه‬‫رابط‬ ‫مدل‬ ‫و‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫شبک‬ ‫مدل‬ ،‫مراتبی‬
‫‌سازی‬
‫ل‬‫مد‬ ‫و‬ ‫طراحی‬
‫ساختار‬ ‫‌کننده‬
‫س‬‫منعک‬ ‫که‬ ‫مفهومی‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ ‫یک‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫طراح‬ ‫یک‬ ‫وظیفه‬ ‫اولین‬
‫اغلب‬ ،‫ارتباط‬-‫موجودیت‬ ‫مدل‬ ‫یک‬ ‫توسعه‬ ‫منظور‬ ‫به‬ .‫کند‬ ‫پیشنهاد‬ ‫طرحی‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫برگزار‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬
‫حالت‬ ‫دقت‬ ‫به‬ ‫موفق‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ .‫است‬ ‫یکپارچه‬ ‫‌سازی‬
‫ل‬‫مد‬ ‫زبان‬ ‫محبوب‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫یکی‬ .‫طراحی‬ ‫ابزار‬ ‫کمک‬ ‫با‬
‫یک‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫‌توانند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مردم‬ ‫اگر‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ :‫شود‬ ‫خارج‬ ‫جهان‬ ‫از‬ ‫ممکن‬ ‫مدل‬ ‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫‌کننده‬
‫س‬‫منعک‬
‫داده‬ ‫مدل‬ ‫طراحی‬ .‫شود‬ ‫ذخیره‬ ‫اطالعات‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬
‫ی‬‫نم‬ ‫اجازه‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫تلفن‬ ‫شماره‬
‫مورد‬ ‫در‬ ‫عمیق‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫سوا‬ ‫پرسیدن‬ ‫شامل‬ ً‫ال‬‫معمو‬ .‫دارد‬ ‫کاربران‬ ‫کاربرد‬ ‫دامنه‬ ‫از‬ ‫خوبی‬ ‫درک‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫خوب‬ ‫مفهومی‬
،" ‫باشد؟‬ ‫کاال‬ ‫‌کننده‬
‫ه‬‫عرض‬ ‫یک‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مشتری‬ ‫یک‬ " ‫مانند‬ ،‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫دارد‬ ‫عالقه‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫سازمان‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫چیزهایی‬
‫مختلف‬ ‫محصوالت‬ ‫یا‬ ‫محصول‬ ‫همان‬ ،‫‌رسد‬
‫ی‬‫م‬ ‫فروش‬ ‫به‬ ‫‌بندی‬
‫ه‬‫بست‬ ‫از‬ ‫مختلف‬ ‫فرم‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫محصول‬ ‫یک‬ ‫اگر‬ " ‫یا‬
‫و‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫روابط‬ ‫و‬ )‫پرواز‬ ‫بخش‬ ،‫پرواز‬ ،‫محصوالت‬ ،‫(مشتریان‬ ‫اشخاص‬ ‫برای‬ ‫اصطالحات‬ ‫تعاریف‬ ‫؟"پرسش‬ ‫است‬ ‫آن‬
‫از‬ ‫ورودی‬ ‫شامل‬ ‫اوقات‬ ‫گاهی‬ ‫مفهومی‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ ‫تولید‬ .‫‌گیرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬
‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫اطالعاتی‬ ‫ایجاد‬ ‫به‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫کار‬ ‫گردش‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫یا‬ ،‫کار‬ ‫و‬ ‫کسب‬ ‫فرایندهای‬
‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫نگهداری‬ ‫برای‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫‌گیری‬
‫م‬‫تصمی‬ ‫به‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ .‫کند‬ ‫کمک‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫داده‬
.‫هستند‬ ‫خوشحال‬ ‫کاربران‬ ‫مفهومی‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ ‫یک‬ ‫تولید‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫کند‬ ‫کمک‬ ‫فعلی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫تاریخی‬

20. ‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫مربوطه‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫ساختمان‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫پیاد‬ ‫که‬ ‫کنند‬ ‫ترجمه‬ ‫را‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫بعدی‬ ‫مرحله‬
‫در‬ ‫شده‬ ‫بیان‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫منطقی‬ ‫مدل‬ ‫خروجی‬ ‫و‬ ،‫منطقی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫اغلب‬ ‫فرایند‬ ‫این‬ .‫‌است‬
‫ه‬‫داد‬
‫پایگاه‬ ‫فناوری‬ ‫انتخاب‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ )‫حداقل‬ ‫تئوری‬ ‫(در‬ ‫مفهومی‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫طرح‬ ‫یک‬ ‫قالب‬
‫توسط‬ ‫شده‬ ‫پشتیبانی‬ ‫خاص‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ ‫یک‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫منطقی‬ ‫مدل‬ ،‫‌است‬
‫ه‬‫داد‬
DBMS
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫انتخاب‬ ‫را‬
‫با‬ ‫ما‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اما‬ ،‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫یکدیگر‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫اغلب‬ ‫‌باشد‬
‫ی‬‫م‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ ‫و‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫شرایط‬ ‫(مدل‬
‫طراحی‬ ‫بیان‬ ‫‌سازی‬
‫ل‬‫مد‬ ‫نماد‬ ‫برای‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ ‫و‬ ،‫خاص‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫طراحی‬ ‫برای‬ ‫داده‬ ‫مدل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫رابط‬ ‫مدل‬ ،‫تر‬ ‫دقیق‬ ‫یا‬ ،‫‌ای‬
‫ه‬‫رابط‬ ‫مدل‬ ‫دادٔه‬ ‫پایگاه‬ ‫‌ترین‬
‫ب‬‫محبو‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫مدل‬ )‫‌کنیم‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬
‫زبان‬
SQL
‫روش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫مدل‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫منطقی‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫یک‬ ‫ایجاد‬ ‫روند‬ .‫‌است‬
‫ه‬‫داد‬ ‫نشان‬
‫که‬ ‫است‬ »‫«حقیقت‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫حاصل‬ ‫اطمینان‬ .‫است‬ ‫عادی‬ ‫روش‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫روشمند‬
.‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫انجام‬ ‫انسجام‬ ‫حفظ‬ ‫برای‬ ‫خودکار‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫حذف‬ ‫و‬ ‫روزرسانی‬ ‫به‬ ‫‌طوری‬
‫ه‬‫ب‬ ،‫شده‬ ‫ثبت‬ ‫مکان‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫تنها‬
‫و‬ ،‫امنیت‬ ،‫بهبود‬ ،‫پذیری‬ ‫مقیاس‬ ،‫عملکرد‬ ‫برای‬ ‫‌گیری‬
‫م‬‫تصمی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫از‬ ‫نهایی‬ ‫مرحله‬
‫مرحله‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کلیدی‬ ‫هدف‬ .‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫نامیده‬ ‫فیزیکی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫اغلب‬ ‫که‬ ‫‌گذارد‬
‫ی‬‫م‬ ‫تأثیر‬ ‫آن‬ ‫مانند‬
‫باشد‬ ‫نامرئی‬ ‫باید‬ ‫عملکرد‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫بهین‬ ‫اهداف‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫اتخاذ‬ ‫تصمیمات‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫این‬ ‫به‬ ،‫‌است‬
‫ه‬‫داد‬ ‫استقالل‬
‫رانده‬ ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫عملکرد‬ ‫توسط‬ ً‫عمدتا‬ ‫فیزیکی‬ ‫طراحی‬ .‫است‬ ‫کاربردی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬ ‫و‬ ‫کاربران‬ ‫به‬ ‫دادن‬ ‫پایان‬ ‫برای‬ ‫که‬
‫ارائه‬ ‫‌های‬
‫ی‬‫ویژگ‬ ‫از‬ ‫عمیق‬ ‫درک‬ ‫و‬ ،‫‌رود‬
‫ی‬‫م‬ ‫انتظار‬ ‫دسترسی‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫حجم‬ ‫الگوهای‬ ‫از‬ ‫خوبی‬ ‫دانش‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫و‬ ،‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬
‫توسط‬ ‫شده‬
DBMS
‫این‬ .‫است‬ ‫امنیتی‬ ‫فیزیکی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫جنبه‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫یکی‬ .‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫انتخاب‬
‫برای‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫امنیتی‬ ‫سطوح‬ ‫تعریف‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫اشیاء‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫کنترل‬ ‫تعریف‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫شامل‬
.‫است‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬
‫تخصصی‬ ‫و‬ ‫اجرایی‬ ‫بحث‬
‫بدون‬ ‫خود‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫حرف‬ ‫زندگی‬ ‫آغاز‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫غیرمتخصص‬ ‫کدنویسان‬ ‫برخی‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫ساخت‬ ‫زمینه‬ ‫در‬
‫جدولی‬ ‫بین‬ ‫ارتباطات‬ ‫ایجاد‬ ‫حتی‬ ‫یا‬ ‫جداول‬ ‫ساخت‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫سرور‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پای‬ ‫با‬ ‫ساختاری‬ ‫آشنایی‬
( ‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬
relations
‫یا‬
RDBMS
‫جمله‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫مطرح‬ ‫همیشه‬ ‫ثابت‬ ‫بحث‬ ‫چند‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ .)
،)‫سرعت‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬ ‫تکرار‬ ‫برای‬ ‫(تالش‬ ‫‌سازی‬
‫ل‬‫نانرما‬ ،)‫حجم‬ ‫در‬ ‫‌جویی‬
‫ه‬‫صرف‬ ‫برای‬ ‫تکرار‬ ‫از‬ ‫(اجتناب‬ ‫‌سازی‬
‫ل‬‫نرما‬
‫با‬ ‫آشنایی‬
indexing
‫همان‬ ً‫(تقریبا‬ ‫ایندکس‬ ‫کالسترد‬ ‫شامل‬ ‫حروف‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫هدفمند‬ ‫‌سازی‬
‫ب‬‫مرت‬ ‫یا‬
PKs
‫و‬ )
‫ردیف‬ ‫کالستردایندکس‬ ‫به‬ ‫یافتن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫نام‬ ‫ایندکس‬ ‫مثال‬ ‫(برای‬ ‫دوم‬ ‫‌آپ‬
‫ک‬‫لو‬ ‫مبحث‬ ‫با‬ ‫دوم‬ ‫‌های‬
‫س‬‫ایندک‬
ً‫ال‬‫معمو‬ ‫که‬ ‫خودش‬
PK
‫مانند‬ ‫‌هایی‬
‫ث‬‫بح‬ ‫و‬ )‫کند‬ ‫استخراج‬ ‫را‬ ‫ردیف‬ ‫تا‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫مراجعه‬ ‫است‬
B-tree
‫به‬ ‫برخی‬ ‫که‬
‫خود‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫بدان‬ ‫است‬ ‫‌شونده‬
‫ل‬‫متعاد‬-‫خود‬ ‫درخت‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫‌گیرند‬
‫ی‬‫م‬ ‫اشتباه‬ ‫باینری‬ ‫درخت‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫اشتباه‬
‫دسته‬ ‫دسته‬ ‫را‬ ‫‌ها‬
‫س‬‫ایندک‬ ‫مرحله‬ ‫چند‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫‌گیرد‬
‫ی‬‫م‬ ‫تصمیم‬ ‫اطالعاتی‬ ‫جدول‬ ‫‌های‬
‫ف‬‫ردی‬ ‫تعداد‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫سرور‬
.‫برسد‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫ردیف‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫به‬ ‫ممکن‬ ‫زمان‬ ‫‌ترین‬
‫ع‬‫سری‬ ‫در‬ ‫جستجو‬ ‫مورد‬ ‫مقدار‬ ‫مقایسه‬ ‫با‬ ‫بتواند‬ ‫تا‬ ‫کند‬

21. ‫با‬ ‫شاخه‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫گر‬ ،)‫آغازین‬ ‫‌بندی‬
‫ه‬‫دست‬ ‫(تنها‬ ‫روت‬ ‫یا‬ ‫ریشه‬ ‫گره‬ ‫گونه‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫‌ها‬
‫ی‬‫‌بند‬
‫ه‬‫دست‬ ‫این‬ ‫مختلف‬ ‫سطوح‬
‫مهم‬ ‫مباحث‬ ‫جمله‬ ‫از‬ .‫دارند‬ ‫وجود‬ )‫(پایانی‬ ‫‌شوند‬
‫ی‬‫‌م‬
‫ه‬‫شناخت‬ ‫پیجز‬ ‫لیف‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫لیفز‬ ‫یا‬ ‫برگ‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫گر‬ ‫و‬ )‫(میانی‬ ‫برنچ‬
‫زمان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جستجو‬ ‫نوع‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫کامپوزیت‬ ‫یا‬ ‫ترکیبی‬ ‫‌های‬
‫س‬‫ایندک‬ ‫ایجاد‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫کارایی‬ ‫افزایش‬
‫مانند‬ ‫سرورها‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫مباحث‬ ‫این‬ ‫تمام‬ ‫بین‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫مهمی‬ ‫اهمیت‬ ‫از‬ ‫جداول‬ ‫بین‬ ‫ارتباطات‬ ‫ایجاد‬
‫اطالعاتی‬ ‫موتور‬ ‫نوع‬ ‫چه‬ ‫از‬ ‫اینکه‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬
MyISAM
‫یا‬
InnoDB
‫زیرا‬ ‫است‬ ‫سواالت‬ ‫اولین‬ ‫از‬ ‫شود‬ ‫استفاده‬
‫هم‬ ‫و‬ ‫ثبت‬ ‫هم‬ ‫سرعت‬ ‫در‬ ‫تعادل‬ ‫نماینده‬ ‫دومی‬ ‫و‬ )‫بایگانی‬ ً‫ال‬‫(معمو‬ ‫است‬ ‫اطالعات‬ ‫ثبت‬ ‫در‬ ‫سرعت‬ ‫نماینده‬ ‫اولی‬
‫غیرترزاکشن‬ ‫یا‬ ‫غیرتراکنشی‬ ‫عنوان‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫قفل‬ ‫را‬ ‫جدول‬ ‫کل‬ ‫داده‬ ‫ثبت‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫اولی‬ ‫در‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫خواندن‬
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫قفل‬ ‫را‬ ‫‌ها‬
‫ف‬‫ردی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫برعکس‬ ‫دومی‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫شناخته‬
‫نیز‬ ‫مدل‬ ‫طراحی‬ ‫مرحله‬ ‫که‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫آغاز‬ ‫مغز‬ ‫یا‬ ‫فکر‬ ‫طوفان‬ ‫مرحله‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫طراحی‬ ‫فرایند‬ ً‫ال‬‫معمو‬
‫مانند‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫فکر‬ ‫طوفان‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫انجام‬ ‫محیطی‬ ‫همان‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬
MS Visio
‫پس‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫اما‬
‫استودیوهای‬ ‫در‬ ‫مستقیم‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ‫و‬ ‫‌کشی‬
‫ل‬‫مد‬ ‫مرحله‬ ،‫پروژه‬ ‫ساختار‬ ‫دربارٔه‬ ‫تصمیمات‬ ‫شدن‬ ‫قطعی‬ ‫از‬
‫مانند‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫طراحی‬
MySQL Workbench
‫یا‬
SQL server management studio
‫از‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫انجام‬
‫تحت‬ ‫پروژه‬ ‫چه‬ ‫رو‬ ‫این‬
RUP
.‫شود‬ ‫اعمال‬ ‫اصلی‬ ‫مدل‬ ‫در‬ ‫بالفاصله‬ ‫‌تواند‬
‫ی‬‫م‬ ‫تغییرات‬ ‫شود‬ ‫اجرا‬ ‫اجیل‬ ‫یا‬
‫برنامه‬ ‫روی‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫مدل‬ ‫میانی‬ ‫الیه‬ ‫عملکرد‬ ‫نحوه‬ ‫با‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫‌ای‬
‫ه‬‫گون‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫پایگاه‬ ‫طراحی‬
‫نه‬ ‫اما‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫ساخته‬ ‫موجود‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫برنامه‬ ‫برعکس‬ ‫(گاهی‬ ‫باشد‬ ‫هماهنگ‬ ‫‌کننده‬
‫ه‬‫استفاد‬
‫کاربران‬ ‫تعداد‬ ‫و‬ ‫پروژه‬ ‫وسعت‬ ‫میزان‬ ‫به‬ ‫بسته‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ )‫است‬ ‫طراحی‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫پروژه‬ ‫مختص‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫زمانی‬
‫داده‬ ‫‌کشی‬
‫ه‬‫نقش‬ ‫الگوی‬ ‫الیه‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ممکن‬
(
en
)
(
Datamapper
‫نسبت‬ ‫‌تر‬
‫م‬‫عظی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫پروژ‬ ‫برای‬ ‫باالتر‬ ‫سرعت‬ ‫با‬ )
( ‫کنشور‬ ‫ثبت‬ ‫الگوی‬ ‫به‬
AR
‫است‬ ‫ممکن‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫حتی‬ ‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫‌تری‬
‫ن‬‫‌پایی‬
‫ت‬‫سرع‬ ‫از‬ ‫که‬ )
‫الیه‬ ‫‌گونه‬
‫چ‬‫هی‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫امکان‬
ORM
‫تراکنش‬ ‫گونه‬ ‫هر‬ ‫امنیتی‬ ‫مسائل‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ ‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬
‫بواسطه‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬
procedure
‫یا‬ ‫افزودن‬ ‫اجازه‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫انجام‬ ‫ایمن‬ ‫شده‬ ‫‌نوشته‬
‫ش‬‫پی‬ ‫از‬ ‫‌های‬
‫ن‬‫روتی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫از‬ ‫که‬ ‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫توصیه‬ ً‫اکثرا‬ .‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫وجود‬ ‫سرور‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫اطالعاتی‬ ‫بانک‬ ‫سرور‬ ‫روی‬ ‫ویرایش‬
AR
‫برای‬
‫‌های‬
‫ک‬‫بان‬ ‫مبحث‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫بهتر‬ ‫گزینه‬ ‫دیتامپر‬ ‫عوض‬ ‫در‬ ‫نشود‬ ‫استفاده‬ ‫دارند‬ ‫بسیار‬ ‫کاربران‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬
‫ه‬‫پروژ‬
‫تضاد‬ ‫در‬ ‫دومین‬ ‫الیه‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫متفاوتی‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫امور‬ ‫برای‬ ‫دامنه‬ ‫یا‬ ‫دومین‬ ‫عبارت‬ ‫از‬ ‫اطالعاتی‬
‫دیگری‬ ‫و‬ ‫‌هاست‬
‫ه‬‫داد‬ ‫ریلیشن‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫ویرایش‬ ‫و‬ ‫ثبت‬ ‫‌کننده‬
‫ل‬‫کنتر‬ ‫الیه‬ ‫یکی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دیتامپر‬ ‫در‬ ‫بیزینس‬ ‫الیه‬ ‫با‬
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫اول‬ ‫الیه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫‌سازی‬
‫ل‬‫مد‬ ‫الیه‬

22. ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
MySQL
‫اوراکل‬ ‫شرکت‬ ‫توسط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌باز‬
‫ن‬‫مت‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫پایگاه‬ ‫مدیریت‬ ‫سامانه‬ ‫یک‬ )
.‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫پشتیبانی‬ ‫و‬ ،‫توزیع‬ ،‫توسعه‬
.‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫‌ها‬
‫ه‬‫داد‬ ‫از‬ ‫‌زمان‬
‫م‬‫ه‬ ‫استفاده‬ ‫اجازه‬ ‫کاربر‬ ‫چندین‬ ‫به‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫سرور‬
‫‌ها‬
‫ت‬‫مزی‬
:‫است‬ ‫‌مند‬
‫ه‬‫بهر‬ ‫زیر‬ ‫‌های‬
‫ت‬‫مزی‬ ‫از‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬
•
‫انعطاف‬ ‫قابلیت‬ ‫و‬ ‫‌پذیری‬
‫س‬‫مقیا‬
•
‫باال‬ ‫عملکرد‬
•
‫باال‬ ‫بودن‬ ‫دسترس‬ ‫در‬
•
‫‌ها‬
‫ش‬‫تراکن‬ ‫از‬ ‫پشتیبانی‬
•
‫داده‬ ‫از‬ ‫محافظت‬
•
‫مدیریت‬ ‫بودن‬ ‫آسان‬
•
‫برنامه‬ ‫بودن‬ ‫آزاد‬
•
‫‌روزی‬
‫ه‬‫شبان‬ ‫پشتیبانی‬
‫تاریخچه‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫توسعه‬
۱۹۹۴
‫در‬ ‫داخلی‬ ‫نسخه‬ ‫اولین‬ ‫شد‬ ‫آغاز‬ ‫آکسمارک‬ ‫دیوید‬ ‫و‬ ‫وایدنیوس‬ ‫مایکل‬ ‫توسط‬
۲۳
‫می‬
۱۹۹۵
‫سال‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫عرضه‬
۲۰۰۸
‫اوراکل‬ ‫شرکت‬ .‫کرد‬ ‫خریداری‬ ‫را‬ ‫‌بی‬
‫ی‬‫ا‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫میکروسیستمز‬ ‫سان‬
‫در‬ ‫را‬ ‫میکروسیستمز‬ ‫سان‬
۲۷
‫ژانویه‬
۲۰۱۰
.‫کرد‬ ‫خریداری‬
‫‌ها‬
‫ت‬‫قابلی‬
‫داده‬ ‫انواع‬
:‫است‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫شامل‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫پشتیبانی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫انواع‬
•
‫عددی‬
•
‫کاراکتری‬
•
( ‫شمارشی‬
Enum
)
•
‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫زمان‬

23. •
‫دودویی‬ •
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬ ‫فضایی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫نو‬
Spatial
)
‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتورهای‬
.‫‌کنند‬
‫ی‬‫م‬ ‫عمل‬ ‫مختلف‬ ‫جدول‬ ‫‌های‬
‫ع‬‫نو‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫پشتیبانی‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتور‬ ‫چندین‬ ‫از‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬
.‫هستند‬ ‫ناامن‬ ‫‌ها‬
‫ش‬‫تراکن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ،‫امن‬ ‫‌ها‬
‫ش‬‫تراکن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتورهای‬ ‫انواع‬ ‫برخی‬
:‫است‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫شامل‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتورهای‬ ‫لیست‬
•
‫‌بی‬
‫ی‬‫اینود‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
InnoDB
‫خارجی‬ ‫کلید‬ ‫جامعیت‬ ‫قواعد‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫‌ها‬
‫ش‬‫تراکن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫امن‬ :)
‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫از‬ .‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫پشتیبانی‬
۵٫۵٫۵
.‫است‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫‌فرض‬
‫ش‬‫پی‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتور‬
•
‫‌سم‬
‫ی‬‫‌آ‬
‫ی‬‫ما‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
MyISAM
‫نسخه‬ ‫از‬ ‫قبل‬ :)
۵٫۵٫۵
‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫‌فرض‬
‫ش‬‫پی‬ ‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫موتور‬
.‫بود‬
•
‫حافظه‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Memory
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫نگهداری‬ ‫حافظه‬ ‫در‬ ‫سریع‬ ‫دسترسی‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫داده‬ ‫تمام‬ :)
•
‫ادغام‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Merge
‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫به‬ ‫ارجاع‬ ‫و‬ ‫مشابه‬ ‫‌سم‬
‫ی‬‫‌آ‬
‫ی‬‫ما‬ ‫جدول‬ ‫چندین‬ ‫کردن‬ ‫‌بندی‬
‫ه‬‫گرو‬ ‫قابلیت‬ :)
.‫‌دهد‬
‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫جدول‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬
•
‫آرشیو‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Archive
.‫‌شود‬
‫ی‬‫م‬ ‫ارجاع‬ ‫‌ها‬
‫ن‬‫آ‬ ‫به‬ ‫ندرت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫آرشیوی‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫داد‬ ‫نگهداری‬ ‫برای‬ :)
•
‫متحد‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Federated
‫یک‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫مجزا‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫سرور‬ ‫چندین‬ ‫زدن‬ ‫پیوند‬ ‫برای‬ :)
.‫فیزیکی‬ ‫سرور‬ ‫چندین‬ ‫از‬ ‫منطقی‬ ‫‌داده‬
‫ه‬‫پایگا‬
•
‫‌وی‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫س‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
CSV
‫‌سازی‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫کاما‬ ‫با‬ ‫جداشده‬ ‫مقادیر‬ ‫قالب‬ ‫با‬ ‫متنی‬ ‫‌های‬
‫ل‬‫فای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫داده‬ :)
.‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬
•
‫‌چاله‬
‫ه‬‫سیا‬
:‫انگلیسی‬ ‫(به‬
Blackhole
.‫‌کند‬
‫ی‬‫نم‬ ‫ذخیره‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ولی‬ ،‫‌کند‬
‫ی‬‫م‬ ‫قبول‬ ‫را‬ ‫داده‬ ‫ورودی‬ :)
‫‌شده‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
.‫‌است‬
‫ه‬‫شد‬ ‫تشکیل‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫ا‬ ‫عبارات‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بدنه‬ ‫یک‬ ‫شامل‬ ‫‌شده‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫برنامه‬ ‫هر‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫در‬
‫توسط‬ ‫شده‬ ‫(ایجاد‬ ‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫خروجی‬ ‫مقادیر‬ ‫‌توانند‬
‫ی‬‫م‬ ‫‌شده‬
‫ه‬‫ذخیر‬ ‫‌های‬
‫ه‬‫برنام‬
CREATE PROCEDURE
‫یا‬ )
‫توسط‬ ‫شده‬ ‫(ایجاد‬ ‫باشند‬ ‫نداشته‬
CREATE FUNCTION
‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫آن‬ ‫از‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫خروجی‬ ‫برنامه‬ ‫یک‬ ‫اگر‬ .)
‫‌وجوی‬
‫س‬‫پر‬ ‫در‬
SELECT
.‫کرد‬ ‫استفاده‬
:‫کرد‬ ‫اشاره‬ ‫‌توان‬
‫ی‬‫م‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫به‬ ‫‌کیوال‬
‫س‬‫‌ا‬
‫ی‬‫ما‬ ‫سرشناس‬ ‫کاربران‬ ‫از‬
•
‫‌پدیا‬
‫ی‬‫ویک‬
•
‫‌بوک‬
‫س‬‫فی‬