http://mibibliotecagriega.blogspot.com.es/2016/02/clasicos-de-bolsillo.html

1. ῖοι παρῃτήσαντο τοὺς Μεγαρεῖς πολλῇ δε-
ήσει, καὶ τὴν φρουρὰν ὁ Δημήτριος ἐκβα-
λὼν ἠλευθέρωσε τὴν πόλιν. ἔτι δὲ τοῦτο
πράττων τοῦ φιλοσόφου Στίλπωνος ἐμνή-
σθη, δόξαν ἔχοντος ἀνδρὸς ᾑρημένου πως
ἐν ἡσυχίᾳ καταβιῶναι. μεταπεμψάμενος
οὖν αὐτὸν ἠρώτα, μή τις εἴληφέ τι τῶν
ἐκείνου. καὶ ὁ Στίλπων "οὐδείς" εἶπεν·
"οὐδένα γὰρ εἶδον ἐπιστάμαν ἀποφέροντα."
τῶν δὲ θεραπόντων σχεδὸν ἁπάντων δια-
κλαπέντων, ἐπεὶ πάλιν αὐτὸν ὁ Δημήτριος
ἐφιλοφρονεῖτο καὶ τέλος ἀπαλλαττόμενος
εἶπεν· "ἐλευθέραν ὑμῶν ὦ Στίλπων ἀπολεί-
πω τὴν πόλιν", "ὀρθῶς" ἔφη "λέγεις·
οὐδένα γὰρ ἁμῶν δοῦλον ἀπολέλοιπας."
[10] Ἐπεὶ δὲ πάλιν ἐπανελθὼν πρὸς τὴν
Μουνυχίαν καὶ στρατοπεδεύσας ἐξέκοψε
τὴν φρουρὰν καὶ κατέσκαψε τὸ φρούριον,
οὕτως ἤδη τῶν Ἀθηναίων δεχομένων καὶ
καλούντων παρελθὼν εἰς τὸ ἄστυ καὶ συνα-
γαγὼν τὸν δῆμον ἀπέδωκε τὴν πάτριον πο-
20
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ
Η
ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
KAI
ΑΝΤΩΝΙΟΣ
1
καὶ γυμναζόμενον ἐν ὅπλοις ἐθεᾶτο, καὶ νύ-
κτωρ προσισταμένῳ θύραις καὶ θυρίσι δη-
μοτῶν καὶ σκώπτοντι τοὺς ἔνδον συνεπλα-
νᾶτο καὶ συνήλυε, θεραπαινιδίου στολὴν
λαμβάνουσα. καὶ γὰρ ἐκεῖνος οὕτως ἐπει-
ρᾶτο σκευάζειν ἑαυτόν. ὅθεν ἀεὶ σκωμ-
μάτων, πολλάκις δὲ καὶ πληγῶν ἀπολαύ-
σας ἐπανήρχετο· τοῖς δὲ πλείστοις ἦν δι'
ὑπονοίας. οὐ μὴν ἀλλὰ προσέχαιρον αὐτοῦ
τῇ βωμολοχίᾳ καὶ συνέπαιζον οὐκ ἀρρύθ-
μως οὐδ' ἀμούσως οἱ Ἀλεξανδρεῖς, ἀγα-
πῶντες καὶ λέγοντες ὡς τῷ τραγικῷ πρὸς
τοὺς Ῥωμαίους χρῆται προσώπῳ, τῷ δὲ
κωμικῷ πρὸς αὐτούς. τὰ μὲν οὖν πολλὰ
τῶν τόθ' ὑπ' αὐτοῦ παιζομένων διηγεῖσθαι
πολὺς ἂν εἴη φλύαρος· ἐπεὶ δ' ἁλιεύων
ποτὲ καὶ δυσαγρῶν ἤχθετο παρούσης τῆς
Κλεοπάτρας, ἐκέλευσε τοὺς ἁλιεῖς ὑπονη-
ξαμένους κρύφα τῷ ἀγκίστρῳ περικα-
θάπτειν ἰχθῦς τῶν προεαλωκότων, καὶ δὶς
ἢ τρὶς ἀνασπάσας οὐκ ἔλαθε τὴν Αἰγυπτί-
160
[19] Καῖσαρ δὲ Κικέρωνι μὲν οὐκέτι προ-
σεῖχε, τῆς ἐλευθερίας ὁρῶν περιεχόμενον,
Ἀντώνιον δὲ προὐκαλεῖτο διὰ τῶν φίλων
εἰς διαλύσεις. καὶ συνελθόντες οἱ τρεῖς εἰς
νησῖδα ποταμῷ περιρρεομένην, ἐπὶ τρεῖς
ἡμέρας συνήδρευσαν. καὶ τἆλλα μὲν ἐπιει-
κῶς ὡμολογεῖτο, καὶ διενείμαντο τὴν σύ-
μπασαν ἀρχὴν ὥσπερ οὐσίαν πατρῴαν ἐν
ἀλλήλοις, ἡ δὲ περὶ τῶν ἀπολουμένων ἀν-
δρῶν ἀμφισβήτησις αὐτοῖς πλεῖστα πράγ-
ματα παρέσχε, τοὺς μὲν ἐχθροὺς ἀνελεῖν
ἑκάστου, σῶσαι δὲ τοὺς προσήκοντας ἀξιο-
ῦντος. τέλος δὲ τῇ πρὸς τοὺς μισουμένους
ὀργῇ καὶ συγγενῶν τιμὴν καὶ φίλων
εὔνοιαν προέμενοι, Κικέρωνος μὲν Ἀντω-
νίῳ Καῖσαρ ἐξέστη, τούτῳ δ' Ἀντώνιος
Λευκίου Καίσαρος, ὃς ἦν θεῖος αὐτῷ πρὸς
μητρός· ἐδόθη δὲ καὶ Λεπίδῳ Παῦλον ἀνε-
λεῖν τὸν ἀδελφόν· οἱ δέ φασιν ἐκστῆναι τοῦ
Παύλου τὸν Λέπιδον ἐκείνοις, ἀποθανεῖν
αὐτὸν αἰτησαμένοις. οὐδὲν ὠμότερον οὐδ'
141

2. 2
τάφρον περιβαλών, διὰ μέσου Μεγάροις
ἐπέπλευσεν ὑπὸ Κασσάνδρου φρουρου-
μένοις.
Πυθόμενος δὲ τὴν Ἀλεξάνδρου τοῦ Πολυ-
πέρχοντος γενομένην γυναῖκα Κρατησίπο-
λιν ἐν Πάτραις διατρίβουσαν οὐκ ἂν ἀηδῶς
γενέσθαι μετ' αὐτοῦ, περιβόητον οὖσαν ἐπὶ
κάλλει, καταλιπὼν τὴν δύναμιν ἐν τῇ Με-
γαρικῇ προῆλθεν εὐζώνους τινὰς ἔχων σὺν
αὑτῷ, καὶ τούτους πάλιν ἀποστρέψας ἀπε-
σκήνωσε χωρὶς ὑπὲρ τοῦ λαθεῖν τὴν γυνα-
ῖκα συνελθοῦσαν αὐτῷ. τοῦτό τινες
αἰσθόμενοι τῶν πολεμίων ἐξαίφνης κα-
τέδραμον ἐπ' αὐτόν. ὁ δὲ φοβηθεὶς καὶ λα-
βὼν χλαμύδιον εὐτελὲς δρόμῳ φεύγων
ἐξέφυγεν, ὀλίγου δεήσας αἰσχίστην ἅλωσιν
ἐξ ἀκρασίας ἁλῶναι. τὴν δὲ σκηνὴν μετὰ
τῶν χρημάτων ᾤχοντο λαβόντες οἱ πο-
λέμιοι.
Τῶν δὲ Μεγάρων ἁλόντων καὶ τῶν στρα-
τιωτῶν ἐφ' ἁρπαγὴν τραπομένων, Ἀθηνα-
19
ἀγριώτερον τῆς διαμείψεως ταύτης δοκῶ
γενέσθαι· φόνων γὰρ ἀντικαταλλασσόμενοι
φόνους, ὁμοίως μὲν οἷς ἐλάμβανον ἀνῄρουν
οὓς ἐδίδοσαν, ἀδικώτεροι δὲ περὶ τοὺς φί-
λους ἦσαν οὓς ἀπεκτίννυσαν μηδὲ μισο-
ῦντες.
[20] Ἐπὶ δ' οὖν ταῖς διαλλαγαῖς ταύταις οἱ
στρατιῶται περιστάντες ἠξίουν καὶ γάμῳ
τινὶ τὴν φιλίαν συνάψαι Καίσαρα, λαβόντα
τὴν Φουλβίας τῆς Ἀντωνίου γυναικὸς θυ-
γατέρα Κλωδίαν. ὁμολογηθέντος δὲ καὶ
τούτου, τριακόσιοι μὲν ἐκ προγραφῆς ἐθα-
νατώθησαν ὑπ' αὐτῶν. Κικέρωνος δὲ σφα-
γέντος ἐκέλευσεν Ἀντώνιος τήν τε κεφα-
λὴν ἀποκοπῆναι καὶ τὴν χεῖρα τὴν δεξιάν,
ᾗ τοὺς κατ' αὐτοῦ λόγους ἔγραψε. καὶ κο-
μισθέντων ἐθεᾶτο γεγηθὼς καὶ ἀνακαγ-
χάζων ὑπὸ χαρᾶς πολλάκις· εἶτ' ἐμπλησθε-
ὶς ἐκέλευσεν ὑπὲρ τοῦ βήματος ἐν ἀγορᾷ
τεθῆναι, καθάπερ εἰς τὸν νεκρὸν ὑβρίζων,
οὐχ αὑτὸν ἐνυβρίζοντα τῇ τύχῃ καὶ καται-
142
παιδὶ τηλικούτῳ δωρεῖσθαι τοσαῦτα, μετὰ
μικρὸν ῥαψάμενόν τινα τῶν παίδων ἐν ἀγ-
γείῳ τὰ ἐκπώματα προσφέρειν καὶ σημή-
νασθαι κελεύειν. ἀφοσιουμένου δ' αὐτοῦ
καὶ δεδοικότος λαβεῖν, "τί ὦ πόνηρε" φάναι
τὸν ἄνθρωπον "ὀκνεῖς; οὐκ οἶδας ὡς ὁ διδο-
ὺς Ἀντωνίου παῖς ἐστιν, ᾧ τοσαῦτα πάρε-
στι χρυσᾶ χαρίσασθαι; ἐμοὶ μέντοι πει-
θόμενος πάντα διάμειψαι πρὸς ἀργύριον
ἡμῖν· ἴσως γὰρ ἂν καὶ ποθήσειεν ὁ πατὴρ
ἔνια, τῶν παλαιῶν ὄντα καὶ σπουδαζο-
μένων κατὰ τὴν τέχνην ἔργων." ταῦτα μὲν
οὖν ἡμῖν ἔλεγεν ὁ πάππος ἑκάστοτε διηγε-
ῖσθαι τὸν Φιλώταν.
[29] Ἡ δὲ Κλεοπάτρα τὴν κολακείαν οὐχ
ὥσπερ ὁ Πλάτων φησὶ τετραχῇ, πολλαχῇ
δὲ διελοῦσα, καὶ σπουδῆς ἁπτομένῳ καὶ
παιδιᾶς ἀεί τινα καινὴν ἡδονὴν ἐπιφέρουσα
καὶ χάριν, [ᾗ] διεπαιδαγώγει τὸν Ἀντώνιον
οὔτε νυκτὸς οὔθ' ἡμέρας ἀνιεῖσα. καὶ γὰρ
συνεκύβευε καὶ συνέπινε καὶ συνεθήρευε
159

3. [9] Ἀναρρηθέντων δὲ τούτων οἱ μὲν πολλοὶ
παραχρῆμα τὰς ἀσπίδας θέμενοι πρὸ τῶν
ποδῶν ἀνεκρότησαν, καὶ βοῶντες ἐκέλευον
ἀποβαίνειν τὸν Δημήτριον, εὐεργέτην καὶ
σωτῆρα προσαγορεύοντες· οἱ δὲ περὶ τὸν
Φαληρέα πάντως μὲν ᾤοντο δεῖν δέχεσθαι
τὸν κρατοῦντα, κἂν μηδὲν ὧν ἐπαγγέλλε-
ται μέλλῃ βεβαιοῦν, ὅμως δὲ πρέσβεις δεο-
μένους ἀπέστειλαν, οἷς ὁ Δημήτριος ἐντυ-
χὼν φιλανθρώπως συνέπεμψε παρ' ἑαυτοῦ
τῶν πατρῴων φίλων τὸν Μιλήσιον Ἀρι-
στόδημον. τοῦ δὲ Φαληρέως διὰ τὴν μετα-
βολὴν τῆς πολιτείας μᾶλλον τοὺς πολίτας
ἢ τοὺς πολεμίους δεδοικότος οὐκ ἠμέλησεν
ὁ Δημήτριος, ἀλλὰ καὶ τὴν δόξαν αἰδεσθεὶς
καὶ τὴν ἀρετὴν τοῦ ἀνδρός, εἰς Θήβας
αὐτὸν ὥσπερ ἐβούλετο μετ' ἀσφαλείας συ-
νεξέπεμψεν. αὐτὸς δὲ τὴν μὲν πόλιν οὐκ ἂν
ἔφη καίπερ ἐπιθυμῶν ἰδεῖν πρότερον ἢ πα-
ντάπασιν ἐλευθερῶσαι, τῆς φρουρᾶς ἀπαλ-
λάξας, τῇ δὲ Μουνυχίᾳ χαράκωμα καὶ
18
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
[1] Οἱ πρῶτοι τὰς τέχνας ἐοικέναι ταῖς
αἰσθήσεσιν ὑπολαβόντες οὐχ ἥκιστά μοι
δοκοῦσι τὴν περὶ τὰς κρίσεις αὐτῶν κατα-
νοῆσαι δύναμιν, ᾗ τῶν ἐναντίων ὁμοίως
ἑκατέρῳ γένει πεφύκαμεν ἀντιλαμβάνε-
σθαι. τοῦτο γὰρ αὐταῖς κοινόν ἐστι· τῇ δὲ
πρὸς τὰ τέλη τῶν κρινομένων ἀναφορᾷ
διαλλάττουσιν. ἡ μὲν γὰρ αἴσθησις οὐδέν τι
μᾶλλον ἐπὶ λευκῶν ἢ μελάνων διαγνώσει
γέγονεν, οὐδὲ γλυκέων ἢ πικρῶν, οὐδὲ μα-
λακῶν καὶ εἰκόντων ἢ σκληρῶν καὶ ἀντιτύ-
πων, ἀλλ' ἔργον αὐτῆς, ἑκάστοις ἐντυγ-
χάνουσαν ὑπὸ πάντων τε κινεῖσθαι καὶ κι-
νουμένην πρὸς τὸ φρονοῦν ἀναφέρειν ὡς
πέπονθεν. αἱ δὲ τέχναι μετὰ λόγου συνε-
3
λόγου τινὸς ἐμπεσόντος. ὅθεν οὐχ ἕν, ἀλλὰ
πολλά, φάναι, δεῖπνα συντέτακται· δυσ-
στόχαστος γὰρ ὁ καιρός. ταῦτ' οὖν ὁ Φι-
λώτας ἔλεγε, καὶ χρόνου προϊόντος ἐν τοῖς
θεραπεύουσι γενέσθαι τὸν πρεσβύτατον
τῶν Ἀντωνίου παίδων ὃν ἐκ Φουλβίας
εἶχε, καὶ συνδειπνεῖν παρ' αὐτῷ μετὰ τῶν
ἄλλων ἑταίρων ἐπιεικῶς, ὁπότε μὴ δει-
πνοίη μετὰ τοῦ πατρός. ἰατρὸν οὖν ποτε
θρασυνόμενον καὶ πράγματα πολλὰ πα-
ρέχοντα δειπνοῦσιν αὐτοῖς ἐπιστομίσαι
τοιούτῳ σοφίσματι· "τῷ πως πυρέττοντι
δοτέον ψυχρόν· πᾶς δ' ὁ πυρέττων πως πυ-
ρέττει· παντὶ ἄρα πυρέττοντι δοτέον ψυ-
χρόν." πληγέντος δὲ τοῦ ἀνθρώπου καὶ
σιωπήσαντος, ἡσθέντα τὸν παῖδα γελάσαι
καὶ εἰπεῖν "ταῦτ' ὦ Φιλώτα χαρίζομαι
πάντα σοι", δείξαντα πολλῶν τινων καὶ με-
γάλων ἐκπωμάτων μεστὴν τράπεζαν.
αὐτοῦ δὲ τὴν προθυμίαν ἀποδεξαμένου,
πόρρω δ' ὄντος τοῦ νομίζειν ἐξουσίαν εἶναι
158
σχύνοντα τὴν ἐξουσίαν ἐπιδεικνύμενος. ὁ
δὲ θεῖος αὐτοῦ Καῖσαρ ζητούμενος καὶ
διωκόμενος κατέφυγε πρὸς τὴν ἀδελφήν. ἡ
δέ, τῶν σφαγέων ἐπιστάντων καὶ βιαζο-
μένων εἰς τὸ δωμάτιον αὐτῆς, ἐν ταῖς θύ-
ραις στᾶσα καὶ διασχοῦσα τὰς χεῖρας ἐβόα
πολλάκις· "οὐκ ἀποκτενεῖτε Καίσαρα Λεύ-
κιον, ἐὰν μὴ πρότερον ἐμὲ ἀποκτείνητε τὴν
τὸν αὐτοκράτορα τεκοῦσαν." ἐκείνη μὲν
οὖν τοιαύτη γενομένη διέκλεψε καὶ διέσω-
σε τὸν ἀδελφόν.
[21] Ἦν δὲ καὶ τὰ πολλὰ Ῥωμαίοις ἐπα-
χθὴς ἡ τῶν τριῶν ἀρχή, καὶ τὸ πλεῖστον ὁ
Ἀντώνιος τῆς αἰτίας εἶχε, πρεσβύτερος μὲν
ὢν Καίσαρος, Λεπίδου δὲ δυνατώτερος, εἰς
δὲ τὸν βίον ἐκεῖνον αὖθις τὸν ἡδυπαθῆ καὶ
ἀκόλαστον, ὡς πρῶτον ἀνεχαίτισε τῶν
πραγμάτων, ἐκκεχυμένος. προσῆν δὲ τῇ
κοινῇ κακοδοξίᾳ τὸ διὰ τὴν οἰκίαν οὐ μι-
κρὸν μῖσος ἣν ᾤκει, Πομπηίου τοῦ Με-
γάλου γενομένην, ἀνδρὸς οὐχ ἧττον ἐπὶ
143

4. στῶσαι πρὸς αἵρεσιν καὶ λῆψιν οἰκείου τι-
νός, φυγὴν δὲ καὶ διάκρουσιν ἀλλοτρίου, τὰ
μὲν ἀφ' αὑτῶν καὶ προηγουμένως, τὰ δ'
ὑπὲρ τοῦ φυλάξασθαι κατὰ συμβεβηκὸς
ἐπιθεωροῦσι· καὶ γὰρ ἰατρικῇ τὸ νοσερὸν
καὶ ἁρμονικῇ τὸ ἐκμελές, ὅπως ἔχει, σκο-
πεῖν συμβέβηκε πρὸς τὴν τῶν ἐναντίων
ἀπεργασίαν· αἵ τε πασῶν τελεώταται τε-
χνῶν, σωφροσύνη καὶ δικαιοσύνη καὶ
φρόνησις, οὐ καλῶν μόνον καὶ δικαίων καὶ
ὠφελίμων, ἀλλὰ καὶ βλαβερῶν καὶ
αἰσχρῶν καὶ ἀδίκων κρίσεις οὖσαι, τὴν
ἀπειρίᾳ τῶν κακῶν καλλωπιζομένην ἀκα-
κίαν οὐκ ἐπαινοῦσιν, ἀλλ' ἀβελτερίαν ἡγο-
ῦνται καὶ ἄγνοιαν ὧν μάλιστα γινώσκειν
προσήκει τοὺς ὀρθῶς βιωσομένους. οἱ μὲν
οὖν παλαιοὶ Σπαρτιᾶται τοὺς εἵλωτας ἐν
ταῖς ἑορταῖς πολὺν ἀναγκάζοντες πίνειν
ἄκρατον εἰσῆγον εἰς τὰ συμπόσια, τοῖς
νέοις οἷόν ἐστι τὸ μεθύειν ἐπιδεικνύντες·
ἡμεῖς δὲ τὴν μὲν ἐκ διαστροφῆς ἑτέρων
4
ἄστυ Δημητρίου τοῦ Φαληρέως Κασσάν-
δρῳ διοικοῦντος, ἐν δὲ τῇ Μουνυχίᾳ φρου-
ρᾶς καθεστώσης. εὐτυχίᾳ δ' ἅμα καὶ προ-
νοίᾳ χρησάμενος ἐπεφαίνετο τῷ Πειραιεῖ
πέμπτῃ φθίνοντος Θαργηλιῶνος, προαι-
σθομένου μὲν οὐδενός, ἐπεὶ δ' ὤφθη πλησί-
ον ὁ στόλος, ἁπάντων ὡς Πτολεμαϊκὰς τὰς
ναῦς ὑποδέχεσθαι παρασκευαζομένων. ὀψὲ
<δὲ> συμφρονήσαντες ἐβοήθουν οἱ στρατη-
γοί, καὶ θόρυβος ἦν οἷον εἰκὸς ἐν ἀπροσδο-
κήτῳ πολεμίους ἀποβαίνοντας ἀναγκαζο-
μένων ἀμύνεσθαι. τοῖς γὰρ στόμασι τῶν λι-
μένων ἀκλείστοις ἐπιτυχὼν ὁ Δημήτριος
καὶ διεξελάσας, ἐντὸς ἦν ἤδη καταφανὴς
πᾶσι, καὶ διεσήμηνεν ἀπὸ τῆς νεὼς αἴτησιν
ἡσυχίας καὶ σιωπῆς. γενομένου δὲ τούτου
κήρυκα παραστησάμενος ἀνεῖπεν, ὅτι πέμ-
ψειεν αὐτὸν ὁ πατὴρ ἀγαθῇ τύχῃ, <τοὺς>
Ἀθηναίους ἐλευθερώσοντα καὶ τὴν φρου-
ρὰν ἐκβαλοῦντα καὶ τοὺς νόμους αὐτοῖς
καὶ τὴν πάτριον ἀποδώσοντα πολιτείαν.
17
σωφροσύνῃ καὶ τῷ τεταγμένως καὶ δημο-
τικῶς διαιτᾶσθαι θαυμασθέντος ἢ διὰ τοὺς
τρεῖς θριάμβους. ἤχθοντο γὰρ ὁρῶντες
αὐτὴν τὰ πολλὰ κεκλεισμένην μὲν ἡγεμόσι
καὶ στρατηγοῖς καὶ πρέσβεσιν, ὠθουμένοις
πρὸς ὕβριν ἀπὸ τῶν θυρῶν, μεστὴν δὲ μί-
μων καὶ θαυματοποιῶν καὶ κολάκων κραι-
παλώντων, εἰς οὓς τὰ πλεῖστα κατανηλί-
σκετο τῶν χρημάτων, τῷ βιαιοτάτῳ καὶ
χαλεπωτάτῳ τρόπῳ ποριζομένων. οὐ γὰρ
μόνον ἐπώλουν οὐσίας τῶν φονευομένων,
ἐπισυκοφαντοῦντες οἰκείους καὶ γυναῖκας
αὐτῶν, οὐδὲ τελῶν πᾶν ἐκίνησαν γένος,
ἀλλὰ καὶ παρὰ ταῖς Ἑστιάσι πυθόμενοι
παρθένοις παρακαταθήκας τινὰς κεῖσθαι
καὶ ξένων καὶ πολιτῶν, ἔλαβον ἐπελθόντες.
ὡς δ' οὐδὲν ἦν ἱκανὸν Ἀντωνίῳ, Καῖσαρ
ἠξίωσε νείμασθαι τὰ χρήματα πρὸς αὐτόν.
ἐνείμαντο δὲ καὶ τὸν στρατόν, ἐπὶ Βροῦτον
καὶ Κάσσιον εἰς Μακεδονίαν στρατεύοντες
ἀμφότεροι, Λεπίδῳ δὲ τὴν Ῥώμην ἐπέτρε-
144
μα, τὸν χρόνον. ἦν γάρ τις αὐτοῖς σύνοδος
Ἀμιμητοβίων λεγομένη, καὶ καθ' ἡμέραν
εἱστίων ἀλλήλους, ἄπιστόν τινα ποιούμενοι
τῶν ἀναλισκομένων ἀμετρίαν. διηγεῖτο
γοῦν ἡμῶν τῷ πάππῳ Λαμπρίᾳ Φιλώτας ὁ
Ἀμφισσεὺς ἰατρός, εἶναι μὲν ἐν Ἀλεξαν-
δρείᾳ τότε μανθάνων τὴν τέχνην, γενόμε-
νος δέ τινι τῶν βασιλικῶν ὀψοποιῶν συνή-
θης, ἀναπεισθῆναι νέος ὢν ὑπ' αὐτοῦ τὴν
πολυτέλειαν καὶ τὴν παρασκευὴν τοῦ δεί-
πνου θεάσασθαι. παρεισαχθεὶς οὖν εἰς το-
ὐπτανεῖον, ὡς τά τ' ἄλλα πάμπολλα ἑώρα
καὶ σῦς ἀγρίους ὀπτωμένους ὀκτώ, θαυ-
μάσαι τὸ πλῆθος τῶν δειπνούντων. τὸν δ'
ὀψοποιὸν γελάσαι καὶ εἰπεῖν, ὅτι πολλοὶ
μὲν οὐκ εἰσὶν οἱ δειπνοῦντες, ἀλλὰ περὶ
δώδεκα· δεῖ δ' ἀκμὴν ἔχειν τῶν παρατιθε-
μένων ἕκαστον, ἣν ἀκαρὲς ὥρας μαραίνει.
καὶ γὰρ αὐτίκα γένοιτ' ἂν Ἀντώνιον δεί-
πνου δεηθῆναι καὶ μετὰ μικρόν, ἂν δ' οὕτω
τύχῃ παραγαγεῖν αἰτήσαντα ποτήριον ἢ
157

5. [8] Ἐνδόξου δὲ τῆς φιλοτιμίας ταύτης γε-
νομένης, ὁρμὴ παρέστη θαυμάσιος αὐτοῖς
ἐλευθεροῦν τὴν Ἑλλάδα, πᾶσαν ὑπὸ Κασ-
σάνδρου καὶ Πτολεμαίου καταδεδουλω-
μένην. τούτου πόλεμον οὐδεὶς ἐπολέμησε
τῶν βασιλέων καλλίω καὶ δικαιότερον· ἃς
γὰρ ἅμα τοὺς βαρβάρους ταπεινοῦντες
εὐπορίας συνήγαγον, εἰς τοὺς Ἕλληνας
ὑπὲρ εὐδοξίας καὶ τιμῆς ἀνήλισκον. ὡς δὲ
πρῶτον ἐδόκει πλεῖν ἐπὶ τὰς Ἀθήνας, τῶν
φίλων εἰπόντος τινὸς πρὸς τὸν Ἀντίγονον,
ὅτι δεῖ ταύτην τὴν πόλιν ἂν ἕλωσι κατέχειν
δι' αὑτῶν, ἐπιβάθραν τῆς Ἑλλάδος οὖσαν,
οὐ προσέσχεν ὁ Ἀντίγονος, ἀλλ' ἐπιβάθραν
μὲν ἔφη καλὴν καὶ ἀσάλευτον εἶναι τὴν
εὔνοιαν, τὰς δ' Ἀθήνας, ὥσπερ σκοπὴν τῆς
οἰκουμένης, ταχὺ τῇ δόξῃ διαπυρσεύσειν
εἰς ἅπαντας ἀνθρώπους τὰς πράξεις. ἔπλει
δὲ Δημήτριος ἔχων ἀργυρίου πεντακισχί-
λια τάλαντα καὶ στόλον νεῶν πεντήκοντα
καὶ διακοσίων ἐπὶ τὰς Ἀθήνας, τὸ μὲν
16
ἐπανόρθωσιν οὐ πάνυ φιλάνθρωπον οὐδὲ
πολιτικὴν ἡγούμεθα, τῶν δὲ κεχρημένων
ἀσκεπτότερον αὑτοῖς καὶ γεγονότων ἐν
ἐξουσίαις καὶ πράγμασι μεγάλοις ἐπιφα-
νῶν εἰς κακίαν οὐ χεῖρον ἴσως ἐστὶ συζυγί-
αν μίαν ἢ δύο παρεμβαλεῖν εἰς τὰ παρα-
δείγματα τῶν βίων, οὐκ ἐφ' ἡδονῇ μὰ Δία
καὶ διαγωγῇ τῶν ἐντυγχανόντων ποικίλλο-
ντας τὴν γραφήν, ἀλλ' ὥσπερ Ἰσμηνίας ὁ
Θηβαῖος ἐπιδεικνύμενος τοῖς μαθηταῖς καὶ
τοὺς εὖ καὶ τοὺς κακῶς αὐλοῦντας εἰώθει
λέγειν "οὕτως αὐλεῖν δεῖ" καὶ πάλιν "οὕτως
αὐλεῖν οὐ δεῖ", ὁ δ' Ἀντιγενείδας καὶ ἥδιον
ᾤετο τῶν ἀγαθῶν ἀκροᾶσθαι τοὺς νέους
αὐλητῶν, <ἤν τ>ινα καὶ τῶν φαύλων πε-
ῖραν λαμβάνωσιν, οὕτως μοι δοκοῦμεν ἡμε-
ῖς προθυμότεροι τῶν βελτιόνων ἔσεσθαι
καὶ θεαταὶ καὶ μιμηταὶ βίων, εἰ μηδὲ τῶν
φαύλων καὶ ψεγομένων ἀνιστορήτως ἔχοι-
μεν.
Περιέξει δὴ τοῦτο τὸ βιβλίον τὸν Δημητρί-
5
γοις παντάπασι δι' ἑρμηνέως ἐνετύγχανε
βαρβάροις, τοῖς δὲ πλείστοις αὐτὴ δι'
αὑτῆς ἀπεδίδου τὰς ἀποκρίσεις, οἷον Αἰθί-
οψι Τρωγλοδύταις Ἑβραίοις Ἄραψι Σύ-
ροις Μήδοις Παρθυαίοις. πολλῶν δὲ λέγε-
ται καὶ ἄλλων ἐκμαθεῖν γλώττας, τῶν πρὸ
αὐτῆς βασιλέων οὐδὲ τὴν Αἰγυπτίαν ἀνα-
σχομένων παραλαβεῖν διάλεκτον, ἐνίων δὲ
καὶ τὸ μακεδονίζειν ἐκλιπόντων.
[28] Οὕτω δ' οὖν τὸν Ἀντώνιον ἥρπασεν,
ὥστε πολεμούσης μὲν ἐν Ῥώμῃ Καίσαρι
Φουλβίας τῆς γυναικὸς ὑπὲρ τῶν ἐκείνου
πραγμάτων, αἰωρουμένης δὲ Παρθικῆς
στρατιᾶς περὶ τὴν Μεσοποταμίαν, ἧς Λα-
βιηνὸν οἱ βασιλέως στρατηγοὶ Παρθικὸν
ἀναγορεύσαντες αὐτοκράτορα Συρίας ἐπι-
βατεύσειν ἔμελλον, οἴχεσθαι φερόμενον ὑπ'
αὐτῆς εἰς Ἀλεξάνδρειαν, ἐκεῖ δὲ μειρακίου
σχολὴν ἄγοντος διατριβαῖς καὶ παιδιαῖς
χρώμενον, ἀναλίσκειν καὶ καθηδυπαθεῖν τὸ
πολυτελέστατον ὡς Ἀντιφῶν εἶπεν ἀνάλω-
156
ψαν.
[22] Ὡς μέντοι διαβάντες ἥψαντο πολέμου
καὶ παρεστρατοπέδευσαν τοῖς πολεμίοις,
Ἀντωνίου μὲν ἀντιτεταγμένου Κασσίῳ,
Βρούτῳ δὲ Καίσαρος, οὐθὲν ἔργον ἐφάνη
μέγα τοῦ Καίσαρος, ἀλλ' Ἀντώνιος ἦν ὁ νι-
κῶν πάντα καὶ κατορθῶν. τῇ μέν γε προ-
τέρᾳ μάχῃ Καῖσαρ ὑπὸ Βρούτου κατὰ
κράτος ἡττηθείς, ἀπέβαλε τὸ στρατόπεδον
καὶ μικρὸν ἔφθη τοὺς διώκοντας ὑπεκφυ-
γών· ὡς δ' αὐτὸς ἐν τοῖς ὑπομνήμασι
γέγραφε, τῶν φίλων τινὸς ὄναρ ἰδόντος
ἀνεχώρησε πρὸ τῆς μάχης. Ἀντώνιος δὲ
Κάσσιον ἐνίκησε· καίτοι γεγράφασιν ἔνιοι
μὴ παραγενέσθαι τῇ μάχῃ τὸν Ἀντώνιον,
ἀλλὰ προσγενέσθαι μετὰ τὴν μάχην ἤδη
διώκουσι. Κάσσιον δὲ Πίνδαρος τῶν πι-
στῶν τις ἀπελευθέρων αὐτοῦ δεομένου καὶ
κελεύοντος ἔσφαξεν· οὐ γὰρ ἔγνω νενικη-
κότα Βροῦτον. ὀλίγων δ' ἡμερῶν διαγενο-
μένων πάλιν ἐμαχέσαντο· καὶ Βροῦτος μὲν
145

6. ου τοῦ Πολιορκητοῦ βίον καὶ τὸν Ἀντωνί-
ου τοῦ αὐτοκράτορος, ἀνδρῶν μάλιστα δὴ
τῷ Πλάτωνι μαρτυρησάντων, ὅτι καὶ κακί-
ας μεγάλας ὥσπερ ἀρετὰς αἱ μεγάλαι φύ-
σεις ἐκφέρουσι. γενόμενοι δ' ὁμοίως ἐρωτι-
κοὶ ποτικοὶ στρατιωτικοὶ μεγαλόδωροι πο-
λυτελεῖς ὑβρισταί, καὶ τὰς κατὰ τύχην
ὁμοιότητας ἀκολούθους ἔσχον. οὐ γὰρ
μόνον ἐν τῷ λοιπῷ βίῳ μεγάλα μὲν κατορ-
θοῦντες, μεγάλα δὲ σφαλλόμενοι, πλείστων
δ' ἐπικρατοῦντες, πλεῖστα δ' ἀποβάλλο-
ντες, ἀπροσήτως δὲ πταίοντες, ἀνελπίστως
δὲ πάλιν ἀναφέροντες διετέλεσαν, ἀλλὰ καὶ
κατέστρεψεν ὁ μὲν ἁλοὺς ὑπὸ τῶν πολεμί-
ων, ὁ δ' ἔγγιστα τοῦ παθεῖν τοῦτο γενόμε-
νος.
[2] Ἀντιγόνῳ τοίνυν δυοῖν υἱῶν ἐκ Στρατο-
νίκης τῆς Κορράγου γενομένων, τὸν μὲν
ἐπὶ τἀδελφῷ Δημήτριον, τὸν δ' ἐπὶ τῷ πα-
τρὶ Φίλιππον ὠνόμασεν. οὗτός ἐστιν ὁ τῶν
πλείστων λόγος. ἔνιοι δὲ τὸν Δημήτριον
6
Ἐπεὶ δὲ Σέλευκος ἐκπεσὼν μὲν ὑπ' Ἀντι-
γόνου τῆς Βαβυλωνίας πρότερον, ὕστερον
δ' ἀναλαβὼν τὴν ἀρχὴν δι' αὑτοῦ καὶ κρα-
τῶν ἀνέβη μετὰ δυνάμεως τὰ συνοροῦντα
τοῖς Ἰνδοῖς ἔθνη καὶ τὰς περὶ Καύκασον
ἐπαρχίας προσαξόμενος, ἐλπίζων Δημή-
τριος ἔρημον εὑρήσειν τὴν Μεσοποταμίαν
καὶ περάσας ἄφνω τὸν Εὐφράτην, εἰς τὴν
Βαβυλῶνα παρεισπεσὼν ἔφθη, καὶ τῆς
ἑτέρας ἄκρας -- δύο γὰρ ἦσαν -- ἐκκρούσας
τὴν Σελεύκου φρουρὰν καὶ κρατήσας, ἰδί-
ους ἐγκατέστησεν ἑπτακισχιλίους ἄνδρας.
ἐκ δὲ τῆς χώρας ὅσα φέρειν ἢ ἄγειν ἠδύνα-
ντο τοὺς στρατιώτας ὠφελεῖσθαι καὶ λαμ-
βάνειν κελεύσας, ἐπανῆλθεν ἐπὶ θάλασσαν,
βεβαιοτέραν Σελεύκῳ τὴν ἀρχὴν ἀπολι-
πών· ἐξίστασθαι γὰρ ἐδόκει τῷ κακοῦν ὡς
μηκέτι προσήκουσαν αὐτοῖς.
Πτολεμαίου μέντοι πολιορκοῦντος Ἁλικαρ-
νασόν, ὀξέως βοηθήσας ἐξήρπασε τὴν
πόλιν.
15
ἡττηθεὶς ἑαυτὸν ἀνεῖλεν, Ἀντώνιος δὲ τῆς
νίκης ἠνέγκατο τῇ δόξῃ τὸ πλεῖστον, ἅτε
δὴ καὶ νοσοῦντος τοῦ Καίσαρος. ἐπιστὰς
δὲ τῷ Βρούτου νεκρῷ, μικρὰ μὲν ὠνείδισεν
ὑπὲρ τῆς Γαΐου τοῦ ἀδελφοῦ τελευτῆς --
ἀνῃρήκει γὰρ ἐκεῖνον ὁ Βροῦτος ἐν Μακε-
δονίᾳ Κικέρωνι τιμωρῶν -- , φήσας δὲ μᾶλ-
λον Ὁρτήσιον ἢ Βροῦτον αἰτιᾶσθαι τῆς
τοῦ ἀδελφοῦ σφαγῆς, Ὁρτήσιον μὲν
ἐκέλευσεν ἐπισφάξαι τῷ μνήματι, Βρούτῳ
δὲ τὴν αὑτοῦ φοινικίδα πολλῶν χρημάτων
ἀξίαν οὖσαν ἐπέρριψε, καὶ τῶν ἀπελευ-
θέρων τινὶ τῶν ἑαυτοῦ προσέταξε τῆς τα-
φῆς ἐπιμεληθῆναι. τοῦτον ὕστερον γνοὺς
οὐ συγκατακαύσαντα τὴν φοινικίδα τῷ νε-
κρῷ καὶ πολλὰ τῆς εἰς τὴν ταφὴν δαπάνης
ὑφῃρημένον ἀπέκτεινεν.
[23] Ἐκ τούτου Καῖσαρ μὲν εἰς Ῥώμην
ἐκομίζετο, δοκῶν οὐ περιέσεσθαι πολὺν
χρόνον ἐκ τῆς ἀρρωστίας, Ἀντώνιος δὲ τὰς
πρὸς ἕω πάσας ἐπαρχίας ἀργυρολογήσων
146
καὶ καλῶν ἐκείνην γενέσθαι τὴν ὄψιν.
[27] Τῇ δ' ὑστεραίᾳ πάλιν ἀνθεστιῶν
αὐτήν, ἐφιλοτιμήθη μὲν ὑπερβαλέσθαι τὴν
λαμπρότητα καὶ τὴν ἐπιμέλειαν, ἀμφοῖν δὲ
λειπόμενος καὶ κρατούμενος ἐν αὐτοῖς
ἐκείνοις, πρῶτος ἔσκωπτεν εἰς αὐχμὸν καὶ
ἀγροικίαν τὰ παρ' αὑτῷ. πολὺ δ' ἡ Κλεο-
πάτρα καὶ τοῖς σκώμμασι τοῦ Ἀντωνίου τὸ
στρατιωτικὸν ἐνορῶσα καὶ βάναυσον,
ἐχρῆτο καὶ τούτῳ πρὸς αὐτὸν ἀνειμένως
ἤδη καὶ κατατεθαρρηκότως. καὶ γὰρ ἦν ὡς
λέγουσιν αὐτὸ μὲν καθ' αὑτὸ τὸ κάλλος
αὐτῆς οὐ πάνυ δυσπαράβλητον οὐδ' οἷον
ἐκπλῆξαι τοὺς ἰδόντας, ἁφὴν δ' εἶχεν ἡ
συνδιαίτησις ἄφυκτον, ἥ τε μορφὴ μετὰ
τῆς ἐν τῷ διαλέγεσθαι πιθανότητος καὶ τοῦ
περιθέοντος ἅμα πως περὶ τὴν ὁμιλίαν
ἤθους ἀνέφερέ τι κέντρον. ἡδονὴ δὲ καὶ
φθεγγομένης ἐπῆν τῷ ἤχῳ· καὶ τὴν γλῶτ-
ταν ὥσπερ ὄργανόν τι πολύχορδον εὐπετῶς
τρέπουσα καθ' ἣν βούλοιτο διάλεκτον, ὀλί-
155

7. ρίευσεν. ἔχαιρε δὲ νικήσας οὐχ οἷς ἕξειν,
ἀλλ' οἷς ἀποδώσειν ἔμελλε, καὶ τῆς νίκης
οὐ τὸν πλοῦτον οὕτως οὐδὲ τὴν δόξαν ὡς
τὴν διάλυσιν τοῦ φιλανθρωπεύματος ἐκεί-
νου καὶ τὴν χάριν ἠγάπησεν. οὐ μὴν αὐτο-
γνωμόνως ταῦτ' ἔπραξεν, ἀλλ' ἔγραψε τῷ
πατρί. δόντος δ' ἐκείνου καὶ κελεύσαντος
ὃν βούλεται πᾶσι χρήσασθαι τρόπον, αὐτόν
τε τὸν Κίλλην καὶ <τοὺς> φίλους αὐτῷ δω-
ρησάμενος ἀφθόνως ἀπέπεμψε. τοῦτο τὸ
πάθος Συρίας ἐξήλασε Πτολεμαῖον, Ἀντί-
γονον δὲ κατήγαγεν ἐκ Κελαινῶν χαίροντα
τῇ νίκῃ καὶ ποθοῦντα θεάσασθαι τὸν υἱόν.
[7] Ἐκ τούτου δὲ τῶν Ἀράβων τοὺς καλου-
μένους Ναβαταίους ὑπαγαγέσθαι πεμφθεὶς
ὁ Δημήτριος, ἐκινδύνευσε μὲν εἰς τόπους
ἀνύδρους ἐμπεσών, τῷ δὲ μὴ διαταρα-
χθῆναι μηδ' ἐκπλαγῆναι καταπληξάμενος
τοὺς βαρβάρους, λείαν τε λαβὼν πολλὴν
καὶ καμήλους ἑπτακοσίας παρ' αὐτῶν ἀνε-
χώρησεν.
14
οὐχ υἱόν, ἀλλ' ἀδελφιδοῦν γενέσθαι τοῦ
Ἀντιγόνου λέγουσιν· ἐπὶ νηπίῳ γὰρ αὐτῷ
παντάπασι τοῦ πατρὸς τελευτήσαντος,
εἶτα τῆς μητρὸς εὐθὺς τῷ Ἀντιγόνῳ γαμη-
θείσης, υἱὸν ἐκείνου νομισθῆναι. τὸν μὲν
οὖν Φίλιππον οὐ πολλοῖς ἔτεσι τοῦ Δημη-
τρίου νεώτερον ὄντα συνέβη τελευτῆσαι.
Δημήτριος δὲ μεγέθει μὲν ἦν τοῦ πατρὸς
ἐλάττων, καίπερ ὢν μέγας, ἰδέᾳ δὲ καὶ
κάλλει προσώπου θαυμαστὸς καὶ περιττός,
ὥστε τῶν πλαττόντων καὶ γραφόντων μη-
θένα τῆς ὁμοιότητος ἐφικέσθαι· τὸ γὰρ
αὐτὸ χάριν καὶ βάρος καὶ φόβον καὶ ὥραν
εἶχε, καὶ συνεκέκρατο τῷ νεαρῷ καὶ ἰταμῷ
δυσμίμητος ἡρωική τις ἐπιφάνεια καὶ βα-
σιλικὴ σεμνότης. οὕτω δέ πως καὶ τὸ ἦθος
ἐπεφύκει πρὸς ἔκπληξιν ἀνθρώπων ἅμα
καὶ χάριν. ἥδιστος γὰρ ὢν συγγενέσθαι,
σχολάζων τε περὶ πότους καὶ τρυφὰς καὶ
διαίτας ἁβροβιώτατος βασιλέων, ἐνεργότα-
τον αὖ πάλιν καὶ σφοδρότατον τὸ περὶ τὰς
7
μασταὶ τὰς ὄχθας ἀπὸ θυμιαμάτων πολλῶν
κατεῖχον. τῶν δ' ἀνθρώπων οἱ μὲν εὐθὺς
ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ παρωμάρτουν ἑκατέρω-
θεν, οἱ δ' ἀπὸ τῆς πόλεως κατέβαινον ἐπὶ
τὴν θέαν. ἐκχεομένου δὲ τοῦ κατὰ τὴν ἀγο-
ρὰν ὄχλου, τέλος αὐτὸς ὁ Ἀντώνιος ἐπὶ βή-
ματος καθεζόμενος ἀπελείφθη μόνος. καί
τις λόγος ἐχώρει διὰ πάντων, ὡς ἡ Ἀφρο-
δίτη κωμάζοι πρὸς τὸν Διόνυσον ἐπ' ἀγα-
θῷ τῆς Ἀσίας. Ἔπεμψε μὲν οὖν καλῶν
αὐτὴν ἐπὶ τὸ δεῖπνον· ἡ δὲ μᾶλλον ἐκεῖνον
ἠξίου πρὸς ἑαυτὴν ἥκειν. εὐθὺς οὖν τινα
βουλόμενος εὐκολίαν ἐπιδείκνυσθαι καὶ φι-
λοφροσύνην, ὑπήκουσε καὶ ἦλθεν. ἐντυχὼν
δὲ παρασκευῇ λόγου κρείττονι, μάλιστα
τῶν φώτων τὸ πλῆθος ἐξεπλάγη. τοσαῦτα
γὰρ λέγεται καθίεσθαι καὶ ἀναφαίνεσθαι
πανταχόθεν ἅμα, καὶ τοιαύταις πρὸς ἄλλη-
λα κλίσεσι καὶ θέσεσι διακεκοσμημένα καὶ
συντεταγμένα πλαισίων καὶ περιφερῶν
τρόπῳ, ὥστε τῶν ἐν ὀλίγοις ἀξιοθεάτων
154
διέβαινεν εἰς τὴν Ἑλλάδα, πολλὴν στρατι-
ὰν ἄγων· ὑπεσχημένοι γὰρ ἑκάστῳ στρα-
τιώτῃ δραχμὰς πεντακισχιλίας, ἐδέοντο
συντονωτέρου χρηματισμοῦ καὶ δασμολο-
γίας. τοῖς μὲν οὖν Ἕλλησιν οὐκ ἄτοπος
οὐδὲ φορτικὸς συνηνέχθη τό γε πρῶτον,
ἀλλὰ καὶ τὸ παῖζον αὑτοῦ πρὸς ἀκροάσεις
φιλολόγων καὶ θέας ἀγώνων καὶ μυήσεις
ἔτρεπε, καὶ περὶ τὰς κρίσεις ἦν ἐπιεικής,
καὶ φιλέλλην ἀκούων ἔχαιρεν, ἔτι δὲ μᾶλ-
λον φιλαθήναιος προσαγορευόμενος, καὶ τῇ
πόλει πλείστας δωρεὰς ἔδωκε. βουλομένων
δέ τι καὶ Μεγαρέων καλὸν ἀντεπιδείξα-
σθαι ταῖς Ἀθήναις καὶ τὸ βουλευτήριον ἰδε-
ῖν αὐτὸν ἀξιωσάντων, ἀναβὰς καὶ θεασάμε-
νος, ὡς ἐπυνθάνοντο τί δοκοίη, "μικρὸν
μέν" ἔφη "σαπρὸν δέ." [πρὸς δὲ] καὶ τὸν
τοῦ Πυθίου νεὼν κατεμέτρησεν ὡς συντε-
λέσων· τοῦτο γὰρ ὑπέσχετο πρὸς τὴν σύ-
γκλητον.
147

8. πράξεις ἐνδελεχὲς εἶχε καὶ δραστήριον· ᾗ
καὶ μάλιστα τῶν θεῶν ἐζήλου τὸν Διόνυ-
σον, ὡς πολέμῳ τε χρῆσθαι δεινότατον,
εἰρήνην τ' αὖθις ἐκ πολέμου τρέψαι [καὶ]
πρὸς εὐφροσύνην καὶ χάριν ἐμμελέστατον.
[3] Ἦν μὲν οὖν καὶ φιλοπάτωρ διαφε-
ρόντως· τῇ δὲ περὶ τὴν μητέρα σπουδῇ καὶ
τὸν πατέρα τιμῶν ἐφαίνετο δι' εὔνοιαν ἀλη-
θινὴν μᾶλλον ἢ θεραπείαν τῆς δυνάμεως.
καί ποτε πρεσβείᾳ τινὶ τοῦ Ἀντιγόνου σχο-
λάζοντος, ἀπὸ θήρας ὁ Δημήτριος ἐπέστη,
καὶ προσελθὼν τῷ πατρὶ καὶ φιλήσας,
ὥσπερ εἶχε τὰς βολίδας ἐκάθισε παρ'
αὐτόν. ὁ δ' Ἀντίγονος ἀπιόντας ἤδη τοὺς
πρέσβεις ἔχοντας τὰς ἀποκρίσεις μεγάλῃ
φωνῇ προσαγορεύσας, "καὶ τοῦτο" εἶπεν
"ὦ ἄνδρες ἀπαγγέλλετε περὶ ἡμῶν, ὅτι
πρὸς ἀλλήλους οὕτως ἔχομεν", ὡς ἰσχύν
τινα πραγμάτων βασιλικῶν καὶ δυνάμεως
ἐπίδειξιν οὖσαν τὴν πρὸς υἱὸν ὁμόνοιαν καὶ
πίστιν. οὕτως ἄρα πάντῃ δυσκοινώνητον ἡ
8
διὰ τῶν ὁμοίων. καὶ πάθος οὐ μειρακίου
παθὼν ἐν ἀρχῇ πράξεων ἀνατραπέντος,
ἀλλ' ἐμβριθοῦς στρατηγοῦ κεχρημένου
πραγμάτων μεταβολαῖς, ἀνδρῶν τε συλλο-
γῆς καὶ κατασκευῆς ὅπλων ἐπεμελεῖτο,
καὶ τὰς πόλεις διὰ χειρὸς εἶχε καὶ τοὺς
ἀθροιζομένους ἐγύμναζεν.
[6] Ἀντίγονος δὲ τὴν μάχην πυθόμενος,
Πτολεμαῖον μὲν ἀγενείους νενικηκότα ἔφη
νῦν αὖθις ἀγωνιεῖσθαι πρὸς ἄνδρας, τοῦ δ'
υἱοῦ τὸ φρόνημα καθελεῖν καὶ κολοῦσαι μὴ
βουλόμενος, οὐκ ἐνέστη πάλιν αἰτουμένῳ
μάχεσθαι καθ' αὑτόν, ἀλλ' ἐφῆκε. καὶ μετ'
οὐ πολὺν χρόνον ἀφῖκτο Κίλλης Πτολεμαί-
ου στρατηγὸς μετὰ λαμπρᾶς δυνάμεως, ὡς
ἐξελάσων Συρίας Δημήτριον ἁπάσης, τῷ
προηττῆσθαι καταφρονούμενον. ὁ δ' ἐξαίφ-
νης ἐπιπεσὼν οὐ προαισθομένῳ καὶ φοβή-
σας, ἔλαβεν αὐτῷ στρατηγῷ τὸ στρατόπε-
δον, καὶ στρατιώτας μὲν ἑπτακισχιλίους
ζῶντας εἷλε, χρημάτων δὲ παμπόλλων ἐκυ-
13
[24] Ἐπεὶ δὲ Λεύκιον Κηνσωρῖνον ἐπὶ τῆς
Ἑλλάδος καταλιπὼν εἰς Ἀσίαν διέβη καὶ
τῶν ἐκεῖ πλούτων ἥψατο, καὶ βασιλεῖς ἐπὶ
θύρας ἐφοίτων, καὶ βασιλέων γυναῖκες
ἁμιλλώμεναι δωρεαῖς πρὸς ἀλλήλας καὶ
κάλλεσιν ἐφθείροντο πρὸς αὐτόν, ἐν Ῥώμῃ
δὲ Καίσαρος στάσεσι καὶ πολέμοις ἀποτρυ-
χομένου, πολλὴν αὐτὸς ἄγων σχολὴν καὶ
εἰρήνην ἀνεκυκλεῖτο τοῖς πάθεσιν εἰς τὸν
συνήθη βίον, Ἀναξήνορες δὲ κιθαρῳδοὶ καὶ
Ξοῦθοι χοραῦλαι καὶ Μητρόδωρός τις ὀρ-
χηστὴς καὶ τοιοῦτος ἄλλος Ἀσιανῶν ἀκρο-
αμάτων θίασος, ὑπερβαλλομένων λαμυρίᾳ
καὶ βωμολοχίᾳ τὰς ἀπὸ τῆς Ἰταλίας
κῆρας, εἰσερρύη καὶ διῴκει τὴν αὐλήν,
οὐδὲν ἦν ἀνεκτόν, εἰς ταῦτα φορουμένων
ἁπάντων. ἡ γὰρ Ἀσία πᾶσα, καθάπερ ἡ
Σοφόκλειος ἐκείνη πόλις, ὁμοῦ μὲν θυμια-
μάτων ἔγεμεν,
ὁμοῦ δὲ παιάνων τε καὶ στεναγμάτων·
εἰς γοῦν Ἔφεσον εἰσιόντος αὐτοῦ, γυνα-
148
κόσμον, οἷον εἰκὸς ἦν ἀπὸ πραγμάτων με-
γάλων καὶ βασιλείας εὐδαίμονος κομίζειν,
τὰς δὲ πλείστας ἐν ἑαυτῇ καὶ τοῖς περὶ
αὑτὴν μαγγανεύμασι καὶ φίλτροις ἐλπίδας
θεμένη παρεγένετο.
[26] Πολλὰ δὲ καὶ παρ' αὐτοῦ καὶ παρὰ
τῶν φίλων δεχομένη γράμματα καλού-
ντων, οὕτως κατεφρόνησε καὶ κατεγέλασε
τοῦ ἀνδρός, ὥστε πλεῖν ἀνὰ τὸν Κύδνον πο-
ταμὸν ἐν πορθμείῳ χρυσοπρύμνῳ, τῶν μὲν
ἱστίων ἁλουργῶν ἐκπεπετασμένων, τῆς δ'
εἰρεσίας ἀργυραῖς κώπαις ἀναφερομένης
πρὸς αὐλὸν ἅμα σύριγξι καὶ κιθάραις συ-
νηρμοσμένον. αὐτὴ δὲ κατέκειτο μὲν ὑπὸ
σκιάδι χρυσοπάστῳ, κεκοσμημένη γραφι-
κῶς ὥσπερ Ἀφροδίτη, παῖδες δὲ τοῖς γρα-
φικοῖς Ἔρωσιν εἰκασμένοι παρ' ἑκάτερον
ἑστῶτες ἐρρίπιζον. ὁμοίως δὲ καὶ θεραπαι-
νίδες αἱ καλλιστεύουσαι Νηρηίδων ἔχου-
σαι καὶ Χαρίτων στολάς, αἱ μὲν πρὸς οἴα-
ξιν, αἱ δὲ πρὸς κάλοις ἦσαν. ὀδμαὶ δὲ θαυ-
153

9. διέτριβε, Πτολεμαῖον δ' ἀκούων ἐκ Κύ-
πρου διαβάντα πορθεῖν Συρίαν καὶ τὰς
πόλεις [ἀπ]ἄγειν καὶ βιάζεσθαι, κατέπεμψε
τὸν υἱὸν Δημήτριον, δύο καὶ εἴκοσιν ἐτῶν
ὄντα καὶ στρατείας τότε πρῶτον αὐτοτε-
λῶς ἐπὶ πράγμασι μεγάλοις ἁπτόμενον.
οἷα δὲ νέος καὶ ἄπειρος ἀνδρὶ συμπεσὼν ἐκ
τῆς Ἀλεξάνδρου παλαίστρας, ἠθληκότι
πολλοὺς καὶ μεγάλους καθ' αὑτὸν ἀγῶνας,
ἐσφάλη περὶ πόλιν Γάζαν ἡττηθείς, ὀκτα-
κισχιλίων ἁλόντων καὶ πεντακισχιλίων
ἀποθανόντων. ἀπέβαλε δὲ καὶ σκηνὴν καὶ
χρήματα καὶ ὅλως σύμπασαν τὴν περὶ τὸ
σῶμα θεραπείαν. ἀλλὰ ταῦτα μὲν αὐτῷ
Πτολεμαῖος ἀπέπεμψε μετὰ τῶν φίλων,
εὐγνώμονα καὶ φιλάνθρωπον ἀνειπὼν
λόγον, ὡς οὐ περὶ πάντων ἅμα, περὶ δόξης
δὲ καὶ ἀρχῆς πολεμητέον ἐστὶν αὐτοῖς. Δη-
μήτριος δὲ δεξάμενος ηὔξατο τοῖς θεοῖς μὴ
πολὺν χρόνον ὀφειλέτην Πτολεμαίῳ γε-
νέσθαι χάριτος, ἀλλὰ ταχέως ἀμείψασθαι
12
ἀρχὴ καὶ μεστὸν ἀπιστίας καὶ δυσνοίας,
ὥστ' ἀγάλλεσθαι τὸν μέγιστον τῶν Ἀλε-
ξάνδρου διαδόχων καὶ πρεσβύτατον, ὅτι μὴ
φοβεῖται τὸν υἱόν, ἀλλὰ προσίεται τὴν λόγ-
χην ἔχοντα τοῦ σώματος πλησίον. οὐ μὴν
ἀλλὰ καὶ μόνος ὡς εἰπεῖν ὁ οἶκος οὗτος ἐπὶ
πλείστας διαδοχὰς τῶν τοιούτων κακῶν
ἐκαθάρευσε, μᾶλλον δ' εἷς μόνος τῶν ἀπ'
Ἀντιγόνου Φίλιππος ἀνεῖλεν υἱόν. αἱ δ' ἄλ-
λαι σχεδὸν ἅπασαι διαδοχαὶ πολλῶν μὲν
ἔχουσι παίδων, πολλῶν δὲ μητέρων φόνους
καὶ γυναικῶν· τὸ μὲν γὰρ ἀδελφοὺς ἀναιρε-
ῖν, ὥσπερ οἱ γεωμέτραι τὰ αἰτήματα λαμ-
βάνουσιν, οὕτω συνεχωρεῖτο, κοινόν τι νο-
μιζόμενον αἴτημα καὶ βασιλικὸν ὑπὲρ
ἀσφαλείας.
[4] Τοῦ μέντοι καὶ φιλάνθρωπον φύσει καὶ
φιλέταιρον γεγονέναι τὸν Δημήτριον ἐν
ἀρχῇ παράδειγμα τοιοῦτόν ἐστιν εἰπεῖν.
Μιθριδάτης ὁ Ἀριοβαρζάνου παῖς ἑταῖρος
ἦν αὐτοῦ καὶ καθ' ἡλικίαν συνήθης, ἐθε-
9
φθεὶς Δέλλιος ὡς εἶδε τὴν ὄψιν καὶ κατέμα-
θε τὴν ἐν τοῖς λόγοις δεινότητα καὶ πα-
νουργίαν, εὐθὺς αἰσθόμενος ὅτι κακὸν μὲν
οὐδὲ μελλήσει τι ποιεῖν γυναῖκα τοιαύτην
Ἀντώνιος, ἔσται δὲ μεγίστη παρ' αὐτῷ,
τρέπεται πρὸς τὸ θεραπεύειν καὶ προ-
τρέπεσθαι τὴν Αἰγυπτίαν, τοῦτο δὴ τὸ
Ὁμηρικόν, "ἐλθεῖν εἰς Κιλικίαν εὖ ἐντύνα-
σαν ἓ αὐτὴν", καὶ μὴ φοβεῖσθαι τὸν
Ἀντώνιον, ἥδιστον ἡγεμόνων ὄντα καὶ φι-
λανθρωπότατον. ἡ δὲ καὶ Δελλίῳ πεισθε-
ῖσα, καὶ τοῖς πρὸς Καίσαρα καὶ Γναῖον τὸν
Πομπηίου παῖδα πρότερον αὐτῇ γενο-
μένοις ἀφ' ὥρας συμβολαίοις τεκμαιρο-
μένη, ῥᾷον ἤλπιζεν ὑπάξεσθαι τὸν
Ἀντώνιον. ἐκεῖνοι μὲν γὰρ αὐτὴν ἔτι κόρην
καὶ πραγμάτων ἄπειρον ἔγνωσαν, πρὸς δὲ
τοῦτον ἔμελλε φοιτήσειν ἐν ᾧ μάλιστα και-
ροῦ γυναῖκες ὥραν τε λαμπροτάτην ἔχουσι
καὶ τὸ φρονεῖν ἀκμάζουσι. διὸ πολλὰ μὲν
συνεσκευάσατο δῶρα καὶ χρήματα καὶ
152
ῖκες μὲν εἰς Βάκχας, ἄνδρες δὲ καὶ παῖδες
εἰς Σατύρους καὶ Πᾶνας ἡγοῦντο διεσκευα-
σμένοι, κιττοῦ δὲ καὶ θύρσων καὶ ψαλτηρί-
ων καὶ συρίγγων καὶ αὐλῶν ἡ πόλις ἦν
πλέα, Διόνυσον αὐτὸν ἀνακαλουμένων Χα-
ριδότην καὶ Μειλίχιον. ἦν γὰρ ἀμέλει τοιο-
ῦτος ἐνίοις, τοῖς δὲ πολλοῖς Ὠμηστὴς καὶ
Ἀγριώνιος. ἀφῃρεῖτο γὰρ εὐγενεῖς ἀν-
θρώπους τὰ ὄντα, μαστιγίαις καὶ κόλαξι
χαριζόμενος. πολλῶν δὲ καὶ ζώντων ὡς τε-
θνηκότων αἰτησάμενοί τινες οὐσίας ἔλα-
βον. ἀνδρὸς δὲ Μάγνητος οἶκον ἐδωρήσατο
μαγείρῳ περὶ ἓν ὡς λέγεται δεῖπνον εὐδο-
κιμήσαντι. τέλος δὲ ταῖς πόλεσι δεύτερον
ἐπιβάλλοντος φόρον, ἐτόλμησεν Ὑβρέας
ὑπὲρ τῆς Ἀσίας λέγων εἰπεῖν ἀγοραίως μὲν
ἐκεῖνα καὶ πρὸς τὸν Ἀντωνίου ζῆλον οὐκ
ἀηδῶς· "εἰ δύνασαι δὶς λαβεῖν ἑνὸς ἐνιαυ-
τοῦ φόρον, δύνασαι καὶ δὶς ἡμῖν ποιήσα-
σθαι θέρος καὶ δὶς ὀπώραν;" πρακτικῶς δὲ
καὶ παραβόλως συναγαγών, ὅτι μυριάδας
149

10. ράπευε δ' Ἀντίγονον οὔτ' ὢν οὔτε δοκῶν
πονηρός. ἐκ δ' ἐνυπνίου τινὸς ὑποψίαν
Ἀντιγόνῳ παρέσχεν. ἐδόκει γὰρ μέγα καὶ
καλὸν πεδίον ἐπιὼν ὁ Ἀντίγονος ψῆγμά τι
χρυσίου κατασπείρειν, ἐξ αὐτοῦ δὲ πρῶτον
μὲν ὑποφύεσθαι θέρος χρυσοῦν, ὀλίγῳ δ'
ὕστερον ἐπελθὼν ἰδεῖν οὐδὲν ἀλλ' ἢ τετμη-
μένην καλάμην· λυπούμενος δὲ καὶ περιπα-
θῶν ἀκοῦσαί τινων λεγόντων, ὡς ἄρα Μι-
θριδάτης εἰς Πόντον Εὔξεινον οἴχεται τὸ
χρυσοῦν θέρος ἐξαμησάμενος. ἐκ τούτου
διαταραχθεὶς καὶ τὸν υἱὸν ὁρκώσας σιωπή-
σειν, ἔφρασε τὴν ὄψιν αὐτῷ καὶ ὅτι πάντως
τὸν ἄνθρωπον ἐκποδὼν ποιεῖσθαι καὶ δια-
φθείρειν ἔγνωκεν. ἀκούσας δ' ὁ Δημήτριος
ἠχθέσθη σφόδρα, καὶ τοῦ νεανίσκου κα-
θάπερ εἰώθει γενομένου παρ' αὐτῷ καὶ συ-
νόντος ἐπὶ σχολῆς, φθέγξασθαι μὲν οὐκ
ἐτόλμησεν οὐδὲ τῇ φωνῇ κατειπεῖν διὰ τὸν
ὅρκον, ὑπαγαγὼν δὲ κατὰ μικρὸν ἀπὸ τῶν
φίλων, ὡς ἐγεγόνεσαν μόνοι καθ' αὑτούς,
10
τῷ στύρακι τῆς λόγχης κατέγραψεν εἰς τὴν
γῆν ὁρῶντος αὐτοῦ· "φεῦγε Μιθριδάτα".
συνεὶς δ' ἐκεῖνος ἀπέδρα νυκτὸς εἰς Καπ-
παδοκίαν, καὶ ταχὺ τὴν Ἀντιγόνῳ γενο-
μένην ὄψιν ὕπαρ αὐτῷ συνετέλει τὸ χρεών·
πολλῆς γὰρ καὶ ἀγαθῆς ἐκράτησε χώρας,
καὶ τὸ τῶν Ποντικῶν βασιλέων γένος
ὀγδόῃ που διαδοχῇ παυσάμενον ὑπὸ Ῥω-
μαίων ἐκεῖνος παρέσχε. ταῦτα μὲν οὖν
εὐφυΐας δείγματα τοῦ Δημητρίου πρὸς
ἐπιείκειαν καὶ δικαιοσύνην.
[5] Ἐπεὶ δ', ὥσπερ ἐν τοῖς Ἐμπεδοκλέους
στοιχείοις διὰ τὸ νεῖκος ἔνεστι διαφορὰ
πρὸς ἄλληλα καὶ πόλεμος, μᾶλλον δὲ τοῖς
ἀλλήλων ἁπτομένοις καὶ πελάζουσιν, οὕτω
τὸν πᾶσι τοῖς Ἀλεξάνδρου διαδόχοις πρὸς
ἀλλήλους ὄντα συνεχῆ πόλεμον αἱ τῶν
πραγμάτων καὶ τῶν τόπων συνάφειαι πρὸς
ἐνίους ἐποίουν ἐπιφανέστερον καὶ μᾶλλον
ἐξέκᾳον, ὥσπερ Ἀντιγόνῳ τότε πρὸς Πτο-
λεμαῖον, αὐτὸς μὲν Ἀντίγονος ἐν Φρυγίᾳ
11
εἴκοσι ταλάντων ἡ Ἀσία δέδωκε, "ταῦτα"
εἶπεν "εἰ μὲν οὐκ εἴληφας, ἀπαίτει παρὰ
τῶν λαβόντων· εἰ δὲ λαβὼν οὐκ ἔχεις, ἀπο-
λώλαμεν." ἐτρέψατο τοῦτο δεινῶς τὸν
Ἀντώνιον· ἠγνόει γὰρ τὰ πολλὰ τῶν γιγνο-
μένων, οὐχ οὕτω ῥᾴθυμος ὢν ὡς δι'
ἁπλότητα πιστεύων τοῖς περὶ αὑτόν. ἐνῆν
γὰρ ἁπλότης τῷ ἤθει καὶ βραδεῖα μὲν
αἴσθησις, αἰσθανομένῳ δὲ τῶν ἁμαρτανο-
μένων ἰσχυρὰ μετάνοια καὶ πρὸς αὐτοὺς
ἐξομολόγησις τοὺς ἀγνωμονηθέντας, μέγε-
θος δὲ καὶ περὶ τὰς ἀμοιβὰς καὶ περὶ τὰς
τιμωρίας· μᾶλλόν γε μὴν ἐδόκει χαριζόμε-
νος ἢ κολάζων ὑπερβάλλειν τὸ μέτριον. ἡ
δὲ περὶ τὰς παιδιὰς καὶ τὰς ἐπισκώψεις
ὕβρις ἐν αὑτῇ τὸ φάρμακον εἶχεν· ἀντι-
σκῶψαι γὰρ ἐξῆν καὶ ἀνθυβρίσαι, καὶ γε-
λώμενος οὐχ ἧττον ἢ γελῶν ἔχαιρε. καὶ το-
ῦτο διελυμήνατο τὰ πολλὰ τῶν πραγ-
μάτων. τοὺς γὰρ ἐν τῷ παίζειν παρρησια-
ζομένους οὐκ ἂν οἰηθεὶς σπουδάζοντας κο-
150
λακεύειν αὐτόν, ἡλίσκετο ῥᾳδίως ὑπὸ τῶν
ἐπαίνων, ἀγνοῶν ὅτι τὴν παρρησίαν τινὲς
ὡς ὑποστῦφον ἥδυσμα τῇ κολακείᾳ παρα-
μειγνύντες ἀφῄρουν τὸ πλήσμιον, τῇ παρὰ
τὴν κύλικα θρασύτητι καὶ λαλιᾷ διαμηχα-
νώμενοι τὴν ἐπὶ τῶν πραγμάτων ὕφεσιν
καὶ συγκατάθεσιν μὴ πρὸς χάριν ὁμιλού-
ντων, ἀλλὰ τὸ φρονεῖν ἡττωμένων φαίνε-
σθαι.
[25] Τοιούτῳ δ' οὖν ὄντι τὴν φύσιν Ἀντω-
νίῳ τελευταῖον κακὸν ὁ Κλεοπάτρας ἔρως
ἐπιγενόμενος καὶ πολλὰ τῶν ἔτι κρυπτο-
μένων ἐν αὐτῷ καὶ ἀτρεμούντων παθῶν
ἐγείρας καὶ ἀναβακχεύσας, εἴ τι χρηστὸν ἢ
σωτήριον ὅμως ἀντεῖχεν, ἠφάνισε καὶ
προσδιέφθειρεν. ἁλίσκεται δὲ τοῦτον τὸν
τρόπον. ἁπτόμενος τοῦ Παρθικοῦ πολέμου,
ἔπεμψε πρὸς αὐτὴν κελεύων εἰς Κιλικίαν
ἀπαντῆσαι, λόγον ὑφέξουσαν ὧν ἐνεκαλε-
ῖτο τοῖς περὶ Κάσσιον δοῦναι πολλὰ καὶ
συμβαλέσθαι πρὸς τὸν πόλεμον. ὁ δὲ πεμ-
151

11. ως ἅμα καὶ τῆς αὑτῶν ἀνδραγαθίας ἔχω-
σιν.
[21] Ἐπολέμησε δὲ Ῥοδίοις Πτολεμαίου
συμμάχοις οὖσι, καὶ τὴν μεγίστην ἑλέπο-
λιν τοῖς τείχεσι προσήγαγεν, ἧς ἕδρα μὲν
ἦν τετράγωνος, ἑκάστην ἔχουσα τοῦ κάτω
πλαισίου πλευρὰν ὀκτὼ καὶ τεσσαράκοντα
πηχῶν, ἓξ δὲ καὶ ἑξήκοντα πηχῶν ὕψος
εἶχεν, εἰς κορυφὴν συννεύουσα ταῖς ἄνω
πλευραῖς στενοτέραν τῆς βάσεως. ἔνδοθεν
μὲν οὖν στέγαις διεπέφρακτο καὶ χώραις
πολλαῖς, τὸ δὲ πρὸς τοὺς πολεμίους αὐτῆς
μέτωπον ἀνέῳκτο [καὶ] καθ' ἑκάστην
στέγην θυρίσιν, καὶ διὰ τούτων ἐξέπιπτε
βέλη παντοδαπά· μεστὴ γὰρ ἦν ἀνδρῶν μα-
χομένων πᾶσαν ἰδέαν μάχης. καὶ τὸ μὴ
κραδαινόμενον αὐτῆς μηδὲ κλινόμενον ἐν
ταῖς κινήσεσιν, ἀλλ' ὀρθὸν ἐν ἕδρᾳ καὶ
ἀσάλευτον ἰσορρόπως ἅμα ῥοίζῳ καὶ τόνῳ
πολλῷ προχωροῦν θάμβος ἅμα τῇ ψυχῇ
καὶ χάριν τινὰ τῇ ὄψει τῶν θεωμένων πα-
40
λιτείαν, καὶ προσυπέσχετο παρὰ τοῦ πα-
τρὸς αὐτοῖς ἀφίξεσθαι σίτου πεντεκαίδεκα
μυριάδας μεδίμνων καὶ ξύλων ναυπηγησί-
μων πλῆθος εἰς ἑκατὸν τριήρεις. Ἀθηναῖοι
δ' ἀπολαβόντες τὴν δημοκρατίαν ἔτει πε-
ντεκαιδεκάτῳ, τὸν διὰ μέσου χρόνον ἀπὸ
τῶν Λαμιακῶν καὶ τῆς περὶ Κραννῶνα
μάχης λόγῳ μὲν ὀλιγαρχικῆς, ἔργῳ δὲ μο-
ναρχικῆς καταστάσεως γενομένης διὰ τὴν
τοῦ Φαληρέως δύναμιν, οὕτως λαμπρὸν ἐν
ταῖς εὐεργεσίαις καὶ μέγαν φανέντα τὸν
Δημήτριον ἐπαχθῆ καὶ βαρὺν ἐποίησαν
τῶν τιμῶν ταῖς ἀμετρίαις ἃς ἐψηφίσαντο.
πρῶτοι μὲν γὰρ ἀνθρώπων ἁπάντων τὸν
Δημήτριον καὶ Ἀντίγονον βασιλεῖς ἀνη-
γόρευσαν, ἄλλως ἀφοσιουμένους τοὔνομα,
[καὶ] τοῦτο δὴ μόνον τῶν βασιλικῶν ἔτι
τοῖς ἀπὸ Φιλίππου καὶ Ἀλεξάνδρου περιε-
ῖναι δοκοῦν ἄθικτον ἑτέροις καὶ ἀκοινώνη-
τον· μόνοι δὲ σωτῆρας ἀνέγραψαν θεούς,
καὶ τὸν ἐπώνυμον καὶ πάτριον ἄρχοντα κα-
21
ἅμα βοῇ καὶ πατάγῳ τῶν ὅπλων, οἵ θ' ἵπ-
ποι τοῖς Πάρθοις ἐξίσταντο ταρβοῦντες,
καὶ αὐτοὶ πρὶν εἰς χεῖρας ἐλθεῖν ἔφευγον. ὁ
δ' Ἀντώνιος ἐνέκειτο τῇ διώξει καὶ με-
γάλας εἶχεν ἐλπίδας, ὡς τοῦ πολέμου τὸ
σύμπαν ἢ τὸ πλεῖστον ἐκείνῃ τῇ μάχῃ δια-
πεπραγμένος. ἐπεὶ δὲ τῆς διώξεως γενο-
μένης τοῖς μὲν πεζοῖς ἐπὶ πεντήκοντα
στάδια, τοῖς δ' ἱππεῦσιν ἐπὶ τρὶς τοσαῦτα,
τοὺς πεπτωκότας τῶν πολεμίων καὶ τοὺς
ἡλωκότας ἐπισκοποῦντες εὗρον αἰχμα-
λώτους μὲν τριάκοντα, νεκροὺς δ' ὀγδοήκο-
ντα μόνους, ἀπορία καὶ δυσθυμία πᾶσι πα-
ρέστη, δεινὸν εἶναι λογιζομένοις, εἰ νι-
κῶντες μὲν οὕτως ὀλίγους κτενοῦσιν, ἡτ-
τώμενοι δὲ στερήσονται τοσούτων ὅσους
ἀπέβαλον περὶ ταῖς ἁμάξαις. τῇ δ' ὑστε-
ραίᾳ συσκευασάμενοι τὴν ἐπὶ Φραάτων
καὶ τοῦ στρατοπέδου προῆγον. ἐντυχόντες
δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν πρῶτον μὲν ὀλίγοις τῶν
πολεμίων, ἔπειτα πλείοσι, τέλος δὲ πᾶσιν
180
αν. προσποιουμένη δὲ θαυμάζειν τοῖς φί-
λοις διηγεῖτο, καὶ παρεκάλει τῇ ὑστεραίᾳ
γενέσθαι θεατάς. ἐμβάντων δὲ πολλῶν εἰς
τὰς ἁλιάδας καὶ τοῦ Ἀντωνίου τὴν ὁρμιὰν
καθέντος, ἐκέλευσέ τινα τῶν αὑτῆς ὑπο-
φθάσαντα καὶ προσνηξάμενον τῷ ἀγκί-
στρῳ περιπεῖραι Ποντικὸν τάριχος. ὡς δ'
ἔχειν πεισθεὶς ὁ Ἀντώνιος ἀνεῖλκε, γέλω-
τος οἷον εἰκὸς γενομένου, "παράδος ἡμῖν"
ἔφη "τὸν κάλαμον αὐτόκρατορ τοῖς Φαρί-
ταις καὶ Κανωβίταις βασιλεῦσιν· ἡ δὲ σὴ
θήρα πόλεις εἰσὶ καὶ βασιλεῖαι καὶ ἤπει-
ροι."
[30] Τοιαῦτα ληροῦντα καὶ μειρακιευόμε-
νον τὸν Ἀντώνιον ἀγγελίαι δύο καταλαμ-
βάνουσιν, ἡ μὲν ἀπὸ Ῥώμης, Λεύκιον τὸν
ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ Φουλβίαν τὴν γυναῖκα
πρῶτον ἀλλήλοις στασιάσαντας, εἶτα Καί-
σαρι πολεμήσαντας, ἀποβεβληκέναι τὰ
πράγματα καὶ φεύγειν ἐξ Ἰταλίας, ἑτέρα
δὲ ταύτης οὐδὲν ἐπιεικεστέρα, Λαβιηνὸν
161

12. ταπαύσαντες, ἱερέα σωτήρων ἐχειροτόνουν
καθ' ἕκαστον ἐνιαυτόν, καὶ τοῦτον ἐπὶ τῶν
ψηφισμάτων καὶ τῶν συμβολαίων προ-
έγραφον. ἐνυφαίνεσθαι δὲ τῷ πέπλῳ μετὰ
τῶν θεῶν αὐτοὺς ἐψηφίσαντο, καὶ τὸν
τόπον ὅπου πρῶτον ἀπέβη τοῦ ἅρματος
καθιερώσαντες καὶ βωμὸν ἐπιθέντες Δημη-
τρίου Καταιβάτου προσηγόρευσαν· ταῖς δὲ
φυλαῖς δύο προσέθεσαν, Δημητριάδα καὶ
Ἀντιγονίδα, καὶ τὴν βουλὴν τῶν πεντακο-
σίων πρότερον ἑξακοσίων ἐποίησαν, ἅτε δὴ
φυλῆς ἑκάστης πεντήκοντα βουλευτὰς πα-
ρεχομένης.
[11] Τὸ δ' ὑπερφυέστατον ἐνθύμημα τοῦ
Στρατοκλέους (οὗτος γὰρ ἦν ὁ τῶν σοφῶν
τούτων καὶ περιττῶν καινουργὸς ἀρεσκευ-
μάτων)· ἔγραψεν ὅπως οἱ πεμπόμενοι κατὰ
ψήφισμα δημοσίᾳ πρὸς Ἀντίγονον ἢ Δημή-
τριον ἀντὶ πρεσβευτῶν θεωροὶ λέγοιντο,
καθάπερ οἱ Πυθοῖ καὶ Ὀλυμπίαζε τὰς πα-
τρίους θυσίας ὑπὲρ τῶν πόλεων ἀνάγοντες
22
καὶ φιλοτέχνῳ τῶν ἔργων ὕψος τι διανοίας
καὶ φρονήματος συνεκφερόντων, ὥστε μὴ
μόνον γνώμης καὶ περιουσίας, ἀλλὰ καὶ
χειρὸς ἄξια φαίνεσθαι βασιλικῆς. μεγέθει
μὲν γὰρ ἐπέπληττε καὶ τοὺς φίλους, κάλλει
δὲ καὶ τοὺς πολεμίους ἔτερπε· τοῦτο δ' ἔτι
μᾶλλον ἀληθῶς ἢ κομψῶς εἴρηται. καὶ τὰς
μὲν ἑκκαιδεκήρεις αὐτοῦ καὶ τὰς πεντεκαι-
δεκήρεις ἐθαύμαζον ἑστῶτες οἱ πολέμιοι
παρὰ τὴν γῆν αὐτῶν πλεούσας, αἱ δ' ἑλε-
πόλεις ὡς θέαμα τοῖς πολιορκουμένοις
ἦσαν, ὡς αὐτὰ τὰ πράγματα μαρτυρεῖ. Λυ-
σίμαχος μὲν γάρ, ἔχθιστος ὢν Δημητρίῳ
τῶν βασιλέων καὶ πολιορκοῦντι Σόλους
τοὺς Κιλικίους ἀντιτεταγμένος, ἔπεμψε
παρακαλῶν ἐπιδεῖξαι τὰς μηχανὰς αὐτῷ
καὶ τὰς ναῦς πλεούσας· ἐπιδείξαντος δὲ
θαυμάσας ἀπῆλθε. Ῥόδιοι δὲ πολὺν χρόνον
ὑπ' αὐτοῦ πολιορκηθέντες, ἐπεὶ κατελύσα-
ντο τὸν πόλεμον, ᾐτήσαντο τῶν μηχανῶν
ἐνίας, ὅπως ὑπόμνημα τῆς ἐκείνου δυνάμε-
39
ἐπάγοντα Πάρθους τὴν ἀπ' Εὐφράτου καὶ
Συρίας ἄχρι Λυδίας καὶ Ἰωνίας Ἀσίαν κα-
ταστρέφεσθαι. μόλις οὖν ὥσπερ ἐξυπνισθε-
ὶς καὶ ἀποκραιπαλήσας, ὥρμησε μὲν Πάρ-
θοις ἐνίστασθαι καὶ μέχρι Φοινίκης προῆλ-
θε, Φουλβίας δὲ γράμματα θρήνων μεστὰ
πεμπούσης, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Ἰταλίαν
ἄγων ναῦς διακοσίας. ἀναλαβὼν δὲ κατὰ
πλοῦν τῶν φίλων τοὺς πεφευγότας, ἐπυν-
θάνετο τοῦ πολέμου τὴν Φουλβίαν αἰτίαν
γεγονέναι, φύσει μὲν οὖσαν πολυπράγμονα
καὶ θρασεῖαν, ἐλπίζουσαν δὲ τῆς Κλεο-
πάτρας ἀπάξειν τὸν Ἀντώνιον, εἴ τι γένοι-
το κίνημα περὶ τὴν Ἰταλίαν. συμβαίνει δ'
ἀπὸ τύχης καὶ Φουλβίαν πλέουσαν πρὸς
αὐτὸν ἐν Σικυῶνι νόσῳ τελευτῆσαι· διὸ καὶ
μᾶλλον αἱ πρὸς Καίσαρα διαλλαγαὶ καιρὸν
ἔσχον. ὡς γὰρ προσέμειξε τῇ Ἰταλίᾳ καὶ
Καῖσαρ ἦν φανερὸς ἐκείνῳ μὲν οὐθὲν ἐγκα-
λῶν, αὐτὸς δ' ὧν ἐνεκαλεῖτο τὰς αἰτίας τῇ
Φουλβίᾳ προστριβόμενος, οὐκ εἴων [δ']
162
λογίαν, ἡγούμενος οὕτως ἂν ἐπισπα-
σθέντων μάλιστα τῶν πολεμίων ἐκ παρα-
τάξεως μάχην γενέσθαι. προελθὼν δὲ μιᾶς
ὁδὸν ἡμέρας, ὡς ἑώρα τοὺς Πάρθους κύ-
κλῳ περιχεομένους καὶ προσπεσεῖν καθ'
ὁδὸν αὐτῷ ζητοῦντας, ἐξέθηκε μὲν τὸ τῆς
μάχης σύμβολον ἐν τῷ στρατοπέδῳ, καθε-
λὼν δὲ τὰς σκηνὰς ὡς οὐ μαχησόμενος,
ἀλλ' ἀπάξων, παρημείβετο τῶν βαρβάρων
τὴν τάξιν οὖσαν μηνοειδῆ, κελεύσας, ὅταν
οἱ πρῶτοι τοῖς ὁπλίταις ἐν ἐφικτῷ δοκῶσιν
εἶναι, τοὺς ἱππεῖς ἐναντίους εἰσελαύνειν.
τοῖς δὲ Πάρθοις παρακεκριμένοις λόγου
κρείττων ἡ τάξις ἐφαίνετο τῶν Ῥωμαίων,
καὶ κατεθεῶντο παρεξιόντας ἐν διαστήμα-
σιν ἴσοις ἀθορύβως καὶ σιωπῇ τοὺς ὑσσοὺς
κραδαίνοντας. ὡς δὲ τὸ σημεῖον ἤρθη καὶ
προσεφέροντο μετὰ κραυγῆς ἐπιστρέψα-
ντες οἱ ἱππεῖς, τούτους μὲν ἠμύνοντο δε-
ξάμενοι, καίπερ εὐθὺς ἐντὸς τοξεύματος
γενομένους, τῶν δ' ὁπλιτῶν συναπτόντων
179

13. βουλόμενος ἐπὶ τὰς χρείας, τῆς δὲ περὶ τὰς
ναῦς καὶ τὰ μηχανήματα μεγαλουργίας καὶ
καθ' ἡδονήν τινα τοῦ θεωρεῖν ἀπλήστως
ἔχων. εὐφυὴς γὰρ ὢν καὶ θεωρητικός, οὐκ
εἰς παιδιὰς οὐδ' εἰς διαγωγὰς ἀχρήστους
ἔτρεψε τὸ φιλότεχνον, ὥσπερ ἄλλοι βασι-
λεῖς αὐλοῦντες καὶ ζωγραφοῦντες καὶ το-
ρεύοντες. Ἀέροπος γὰρ ὁ Μακεδὼν τρα-
πέζια μικρὰ καὶ λυχνίδια τεκταινόμενος
ὁπότε σχολάζοι διῆγεν. Ἄτταλος δ' ὁ Φι-
λομήτωρ ἐκήπευε τὰς φαρμακώδεις βο-
τάνας, οὐ μόνον ὑοσκύαμον καὶ ἐλλέβορον,
ἀλλὰ καὶ κώνειον καὶ ἀκόνιτον καὶ δορύ-
κνιον, αὐτὸς ἐν τοῖς βασιλείοις σπείρων
καὶ φυτεύων, ὀπούς τε καὶ καρπὸν αὐτῶν
ἔργον πεποιημένος εἰδέναι καὶ κομίζεσθαι
καθ' ὥραν. οἱ δὲ Πάρθων βασιλεῖς ἐσεμνύ-
νοντο τὰς ἀκίδας τῶν βελῶν χαράττοντες
αὐτοὶ καὶ παραθήγοντες. ἀλλὰ μὴν Δημη-
τρίου καὶ τὸ βάναυσον ἦν βασιλικόν, καὶ
μέγεθος ἡ μέθοδος εἶχεν, ἅμα τῷ περιττῷ
38
ἐν ταῖς Ἑλληνικαῖς ἑορταῖς.
Ἦν δὲ καὶ τἆλλα παράτολμος ὁ Στρατο-
κλῆς, καὶ βεβιωκὼς ἀσελγῶς καὶ τῇ βωμο-
λοχίᾳ καὶ βδελυρίᾳ τοῦ παλαιοῦ Κλέωνος
ἀπομιμεῖσθαι δοκῶν τὴν πρὸς τὸν δῆμον
εὐχέρειαν. ἔσχε δὲ τὴν ἑταίραν Φυλάκιον
ἀνειληφώς, καί ποτ' αὐτῷ πρὸς δεῖπνον ἐξ
ἀγορᾶς πριαμένης ἐγκεφάλους καὶ τραχή-
λους "παπαί" εἶπε "τοιαῦτά γ' ὠψώνηκας
οἷς σφαιρίζομεν οἱ πολιτευόμενοι." τῆς δὲ
περὶ Ἀμοργὸν ἥττης τῶν νεῶν συμβάσης
τοῖς Ἀθηναίοις, φθάσας τοὺς ἀπαγγέλλο-
ντας εἰσήλασεν ἐστεφανωμένος διὰ τοῦ Κε-
ραμεικοῦ, καὶ προσαγγείλας ὅτι νενικήκα-
σιν εὐαγγέλια θύειν ἔγραψε καὶ κρεωδαισί-
αν τινὰ κατὰ φυλὴν ἐποίησεν. ὀλίγῳ δ'
ὕστερον τῶν τὰ ναυάγια κομιζόντων ἀπὸ
τῆς μάχης παραγενομένων καὶ τοῦ δήμου
πρὸς ὀργὴν καλοῦντος αὐτόν, ἰταμῶς ὑπο-
στὰς τὸν θόρυβον "εἶτ'" ἔφη "τί πεπόνθατε
δεινόν, εἰ δύο ἡμέρας ἡδέως γεγόνατε;"
23
άτης, ὡς ἤκουσε τὴν ἀπόλειψιν τῶν μηχα-
νοφόρων ἁμαξῶν, ἔπεμψε τῶν ἱππέων πολ-
λοὺς ἐπ' αὐτάς, ὑφ' ὧν περιληφθεὶς ὁ Στα-
τιανὸς ἀποθνῄσκει μὲν αὐτός, ἀποθνῄσκου-
σι δὲ μύριοι τῶν μετ' αὐτοῦ. τὰς δὲ μηχα-
νὰς ἑλόντες οἱ βάρβαροι διέφθειραν. εἷλον
δὲ παμπόλλους, ἐν οἷς καὶ Πολέμων ἦν ὁ
βασιλεύς.
[39] Τοῦτο πάντας μὲν ὡς εἰκὸς ἠνίασε
τοὺς περὶ Ἀντώνιον, ἀνελπίστως ἐν ἀρχῇ
πληγέντας· ὁ δ' Ἀρμένιος Ἀρταουάσδης
ἀπογνοὺς τὰ Ῥωμαίων ᾤχετο τὴν αὑτοῦ
στρατιὰν ἀναλαβών, καίπερ αἰτιώτατος
τοῦ πολέμου γενόμενος. ἐπιφανέντων δὲ
λαμπρῶς τοῖς πολιορκοῦσι τῶν Πάρθων
καὶ χρωμένων ἀπειλαῖς πρὸς ὕβριν, οὐ βου-
λόμενος Ἀντώνιος ἡσυχάζοντι τῷ στρατῷ
τὸ δυσθυμοῦν καὶ καταπεπληγμένον ἐμ-
μένειν καὶ αὔξεσθαι, δέκα τάγματα λαβὼν
καὶ τρεῖς στρατηγίδας σπείρας ὁπλιτῶν,
τοὺς δ' ἱππεῖς ἅπαντας, ἐξήγαγε πρὸς σιτο-
178
ἐξελέγχειν οἱ φίλοι τὴν πρόφασιν, ἀλλὰ
διέλυον ἀμφοτέρους καὶ διῄρουν τὴν ἡγε-
μονίαν, ὅρον ποιούμενοι τὸν Ἰόνιον, καὶ τὰ
μὲν ἑῷα νέμοντες Ἀντωνίῳ, τὰ δ' ἑσπέρια
Καίσαρι, Λέπιδον δὲ Λιβύην ἔχειν ἐῶντες,
ὑπατεύειν δὲ τάξαντες, ὅτε μὴ δόξειεν
αὐτοῖς, φίλους ἑκατέρων παρὰ μέρος.
[31] Ταῦτ' ἔχειν καλῶς δοκοῦντα πίστεως
ἐδεῖτο σφοδροτέρας, ἣν ἡ τύχη παρέσχεν.
Ὀκταουία γὰρ ἦν ἀδελφὴ πρεσβυτέρα μέν,
οὐχ ὁμομητρία δὲ Καίσαρι· ἐγεγόνει γὰρ
ἐξ Ἀγχαρίας, ὁ δ' ὕστερον ἐξ Ἀτίας.
ἔστεργε δ' ὑπερφυῶς τὴν ἀδελφήν, χρῆμα
θαυμαστὸν ὡς λέγεται γυναικὸς γενο-
μένην. αὕτη, Γαΐου Μαρκέλλου τοῦ γήμα-
ντος αὐτὴν οὐ πάλαι τεθνηκότος, ἐχήρευεν.
ἐδόκει δὲ καὶ Φουλβίας ἀποιχομένης χη-
ρεύειν Ἀντώνιος, ἔχειν μὲν οὐκ ἀρνούμενος
Κλεοπάτραν, γάμῳ δ' οὐχ ὁμολογῶν ἀλλ'
ἔτι τῷ λόγῳ περί γε τούτου πρὸς τὸν ἔρω-
τα τῆς Αἰγυπτίας μαχόμενος. τοῦτον ἅπα-
163

14. τοιαύτη μὲν ἡ τοῦ Στρατοκλέους θρασύ-
της.
[12] Ἦν δ' ἄρα καὶ πυρὸς ἕτερα θερμότερα
κατὰ τὸν Ἀριστοφάνη· γράφει γάρ τις ἄλ-
λος ὑπερβαλλόμενος ἀνελευθερίᾳ τὸν Στρα-
τοκλέα, δέχεσθαι Δημήτριον ὁσάκις ἂν
ἀφίκηται τοῖς Δήμητρος καὶ Διονύσου ξε-
νισμοῖς, τῷ δ' ὑπερβαλλομένῳ λαμπρότητι
καὶ πολυτελείᾳ τὴν ὑποδοχὴν ἀργύριον εἰς
ἀνάθημα δημοσίᾳ δίδοσθαι. τέλος δὲ τῶν
τε μηνῶν τὸν Μουνυχιῶνα Δημητριῶνα
καὶ τῶν ἡμερῶν τὴν ἕνην καὶ νέαν Δημη-
τριάδα προσηγόρευσαν, καὶ τῶν ἑορτῶν τὰ
Διονύσια μετωνόμασαν Δημήτρια. ἐπεσή-
μηνε δὲ τοῖς πλείστοις τὸ θεῖον· ὁ μὲν γὰρ
πέπλος, ὥσπερ ἐψηφίσαντο μετὰ τοῦ Διὸς
καὶ τῆς Ἀθηνᾶς προσενυφηναμένων Δημή-
τριον καὶ Ἀντίγονον, πεμπόμενος διὰ τοῦ
Κεραμεικοῦ μέσος ἐρράγη θυέλλης ἐμπε-
σούσης. περὶ δὲ τοὺς βωμοὺς τοὺς ἐκείνων
ἐξήνθησεν ἡ γῆ κύκλῳ πολὺ κώνειον, μηδ'
24
διοχλήσειεν αὐτόν, "ἐπυθόμην," φάναι τὸν
Ἀντίγονον, "ἀλλὰ πότερον Θάσιον ἢ Χῖον
ἦν τὸ ῥεῦμα;" πυθόμενος δ' αὖθις ἀσθενῶς
ἔχειν αὐτὸν ἐβάδιζεν ὀψόμενος, καὶ τῶν
καλῶν τινι περὶ θύρας ἀπήντησεν· εἰσελ-
θὼν δὲ καὶ καθίσας παρ' αὐτὸν ἥψατο τῆς
χειρός· ἐκείνου δ' εἰπόντος ὅτι νῦν ὁ πυρε-
τὸς ἀποκεχώρηκεν, "ἀμέλει παιδίον" ἔφη
"καὶ ἐμοὶ νῦν περὶ θύρας ἀπιὼν ἀπήντηκε."
ταῦτα δ' οὕτω πράως ἔφερε τοῦ Δημητρίου
διὰ τὴν ἄλλην πρᾶξιν. οἱ μὲν γὰρ Σκύθαι
πίνοντες καὶ μεθυσκόμενοι παραψάλλουσι
τὰς νευρὰς τῶν τόξων, οἷον ἐκλυόμενον
ὑπὸ τῆς ἡδονῆς ἀνακαλούμενοι τὸν θυμόν,
ἐκεῖνος δὲ τὰ μὲν ἡδονῇ διδοὺς ἁπλῶς ἑαυ-
τόν, τὰ δὲ σπουδῇ, καὶ θάτερα τῶν ἑτέρων
ἄκρατα μεταχειριζόμενος, οὐχ ἧττον ἦν
δεινὸς ἐν ταῖς τοῦ πολέμου παρασκευαῖς.
[20] Ἀλλὰ καὶ παρασκευάσασθαι δύναμιν ἢ
χρήσασθαι βελτίων ἐδόκει στρατηγὸς
εἶναι, πάντα μὲν ἐκ περιουσίας ὑπάρχειν
37
ντες εἰσηγοῦντο τὸν γάμον, ἐλπίζοντες τὴν
Ὀκταουίαν, ἐπὶ κάλλει τοσούτῳ σεμνότη-
τα καὶ νοῦν ἔχουσαν, εἰς ταὐτὸν τῷ Ἀντω-
νίῳ παραγενομένην καὶ στερχθεῖσαν ὡς
εἰκὸς τοιαύτην γυναῖκα, πάντων πραγ-
μάτων αὐτοῖς σωτηρίαν ἔσεσθαι καὶ σύ-
γκρασιν. ὡς οὖν ἔδοξεν ἀμφοτέροις, ἀνα-
βάντες εἰς Ῥώμην ἐπετέλουν τὸν Ὀκτα-
ουίας γάμον, οὐκ ἐῶντος μὲν νόμου πρὸ
δέκα μηνῶν ἀνδρὸς τελευτήσαντος γαμε-
ῖσθαι, τῆς δὲ συγκλήτου δόγματι τὸν
χρόνον ἐκείνοις ἀνείσης.
[32] Σέξτου δὲ Πομπηίου Σικελίαν μὲν
ἔχοντος, Ἰταλίαν δὲ πορθοῦντος, λῃστρίσι
δὲ ναυσὶ πολλαῖς, ὧν Μηνᾶς ὁ πειρατὴς
καὶ Μενεκράτης ἦρχον, ἄπλουν τὴν θάλασ-
σαν πεποιηκότος, Ἀντωνίῳ δὲ κεχρῆσθαι
δοκοῦντος φιλανθρώπως -- ὑπεδέξατο γὰρ
αὐτοῦ τὴν μητέρα τῇ Φουλβίᾳ συνεκπεσο-
ῦσαν -- , ἔδοξε καὶ πρὸς τοῦτον διαλυθῆναι.
καὶ συνῆλθον εἰς ταὐτὸν κατὰ τὴν ἐν Μιση-
164
μαδίων Πάρθους ἔαρος ἀρχῇ Μηδίαν κατα-
λαβεῖν, οὐκ ἠνέσχετο τὸν χρόνον, ἀλλ'
εὐθὺς ἦγεν ἐν ἀριστερᾷ λαβὼν Ἀρμενίαν,
καὶ τῆς Ἀτροπατηνῆς ἁψάμενος ἐπόρθει
τὴν χώραν. ἔπειτα μηχανημάτων αὐτῷ
πρὸς πολιορκίαν ἀναγκαίων τριακοσίαις
ἁμάξαις παραπεμπομένων, ἐν οἷς καὶ κριὸς
ἦν ὀγδοήκοντα ποδῶν μῆκος, ὧν οὐδὲν ἐνε-
χώρει διαφθαρὲν ἐπὶ καιροῦ πάλιν γε-
νέσθαι διὰ τὸ τὴν ἄνω χώραν πᾶν ξύλον
ἀγεννὲς εἰς μῆκος καὶ μαλθακὸν ἐκφέρειν,
ἐπειγόμενος ὡς ἐμπόδια τοῦ ταχύνειν
ἀπέλιπε, φυλακήν τινα καὶ Στατιανὸν ἡγε-
μόνα τῶν ἁμαξῶν ἐπιστήσας, αὐτὸς δὲ
Φραάτα μεγάλην πόλιν, ἐν ᾗ καὶ τέκνα καὶ
γυναῖκες ἦσαν τοῦ τῆς Μηδίας βασιλέως,
ἐπολιόρκει. τῆς δὲ χρείας εὐθὺς ὅσον ἥμαρ-
τε τὰς μηχανὰς ἀπολιπὼν ἐξελεγχούσης,
ὁμόσε χωρῶν ἔχου πρὸς τὴν πόλιν χῶμα
σχολῇ καὶ πολυπόνως ἀνιστάμενον. ἐν τού-
τῳ δὲ καταβαίνων στρατιᾷ μεγάλῃ Φρα-
177

15. ἀλιμένους καὶ χαλεποὺς ἐκριφῆναι, πολλὰς
δὲ τῶν νεῶν ἀπολέσαντος, ἐπανῆλθεν
ἄπρακτος.
Ἦν δὲ τότε μικρὸν ἀπολείποντα γεγονὼς
ἔτη τῶν ὀγδοήκοντα· μεγέθει δὲ καὶ βαρύ-
τητι σώματος μᾶλλον ἢ διὰ τὸ γῆρας ἐπὶ
τὰς στρατείας γεγονὼς δυσπαρακόμιστος,
ἐχρῆτο τῷ παιδί, καὶ δι' εὐτυχίαν καὶ δι'
ἐμπειρίαν ἤδη τὰ μέγιστα καλῶς διοικο-
ῦντι, τρυφὰς δὲ καὶ πολυτελείας καὶ
πότους αὐτοῦ μὴ βαρυνόμενος. εἰρήνης γὰρ
οὔσης ἀφύβριζεν εἰς ταῦτα, καὶ σχολάζων
ἐχρῆτο πρὸς τὰς ἡδονὰς ἀνειμένως αὑτῷ
καὶ κατακόρως, ἐν δὲ τοῖς πολέμοις ὡς οἱ
φύσει σώφρονες ἔνηφε. λέγεται δὲ τῆς Λα-
μίας ἀναφανδὸν ἤδη κρατούσης τὸν Ἀντί-
γονον ὑπὸ τοῦ Δημητρίου καταφιλούμενον
ἥκοντος ἀπὸ ξένης εἰπεῖν ἅμα γελῶντα·
"δοκεῖς Λάμιαν ὦ παῖ καταφιλεῖν." πάλιν
δέ ποτε πλείονας ἡμέρας ἐν πότοις γενο-
μένου, καὶ πρόφασιν λέγοντος ὡς ῥεῦμα
36
ἄλλως τῆς χώρας πολλαχοῦ φυόμενον. ᾗ δ'
ἡμέρᾳ τὰ τῶν Διονυσίων ἐγίνετο, τὴν πο-
μπὴν κατέλυσαν ἰσχυρῶν πάγων γενο-
μένων παρ' ὥραν, καὶ πάχνης βαθείας ἐπι-
πεσούσης οὐ μόνον ἀμπέλους καὶ συκᾶς
ἁπάσας ἀπέκαυσε τὸ ψῦχος, ἀλλὰ καὶ τοῦ
σίτου τὸν πλεῖστον ἐν χλόῃ διέφθειρε. διὸ
καὶ Φιλιππίδης ἐχθρὸς ὢν τοῦ Στρατο-
κλέους ἐν κωμῳδίᾳ πρὸς αὐτὸν ἐποίησε τα-
ῦτα·
δι' ὃν ἀπέκαυσεν ἡ πάχνη τὰς ἀμπέλους,
δι' ὃν ἀσεβοῦνθ' ὁ πέπλος ἐρράγη μέσος,
ποιοῦντα τιμὰς τὰς [τῶν] θεῶν ἀνθρωπί-
νας.
ταῦτα καταλύει δῆμον, οὐ κωμῳδία.
ἦν δ' ὁ Φιλιππίδης Λυσιμάχου φίλος, καὶ
πολλὰ δι' αὐτὸν ὁ δῆμος εὖ ἔπαθεν ὑπὸ τοῦ
βασιλέως. ἐδόκει δὲ καὶ πρὸς πρᾶξιν αὐτῷ
καὶ πρὸς στρατείαν εὐσύμβολος ἀπαντήσας
25
σχιλίους παρέχων -- ἐξήτασε τὸν στρατόν.
ἦσαν δὲ Ῥωμαίων μὲν αὐτῶν ἑξακισμύριοι
πεζοί, καὶ τὸ Ῥωμαίοις συντεταγμένον ἱπ-
πικὸν Ἰβήρων καὶ Κελτῶν μύριοι, τῶν δ'
ἄλλων ἐθνῶν ἐγένοντο τρεῖς μυριάδες σὺν
ἱππεῦσιν ὁμοῦ καὶ ψιλοῖς. τοσαύτην μέντοι
παρασκευὴν καὶ δύναμιν, ἣ καὶ τοὺς πέραν
Βάκτρων Ἰνδοὺς ἐφόβησε καὶ πᾶσαν
ἐκράδανε τὴν Ἀσίαν, ἀνόνητον αὐτῷ διὰ
Κλεοπάτραν γενέσθαι λέγουσι. σπεύδοντα
γὰρ ἐκείνῃ συνδιαχειμάσαι, τὸν πόλεμον
ἐξενεγκεῖν πρὸ καιροῦ καὶ πᾶσι χρήσασθαι
τεταραγμένως, οὐκ ὄντα τῶν ἑαυτοῦ λογι-
σμῶν, ἀλλ' ὑπὸ φαρμάκων τινῶν ἢ γοητεί-
ας παπταίνοντα πρὸς ἐκείνην ἀεί, καὶ πρὸς
τὸ τάχιον ἐπανελθεῖν μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ
κρατῆσαι τῶν πολεμίων γενόμενον.
[38] Πρῶτον μὲν οὖν αὐτοῦ δέον ἐν Ἀρμε-
νίᾳ διαχειμάσαι καὶ διαναπαῦσαι τὸν στρα-
τόν, ὀκτακισχιλίων σταδίων ἀποτετρυ-
μένον πορείᾳ, καὶ πρὶν ἢ κινεῖν ἐκ τῶν χει-
176
νοῖς ἄκραν καὶ τὸ χῶμα, Πομπηίῳ μὲν τοῦ
στόλου παρορμοῦντος, Ἀντωνίῳ δὲ καὶ
Καίσαρι τῶν πεζῶν παρακεκριμένων. ἐπεὶ
δὲ συνέθεντο Πομπήιον ἔχοντα Σαρδόνα
καὶ Σικελίαν καθαράν τε λῃστηρίων πα-
ρέχειν τὴν θάλατταν καὶ σίτου τι τεταγ-
μένον ἀποστέλλειν εἰς Ῥώμην, ἐκάλουν ἐπὶ
δεῖπνον ἀλλήλους. κληρουμένων δὲ πρῶτος
ἑστιᾶν αὐτοὺς ἔλαχε Πομπήιος. ἐρομένου
δ' αὐτὸν Ἀντωνίου ποῦ δειπνήσουσιν,
"ἐνταῦθα" ἔφη δείξας τὴν στρατηγίδα ναῦν
οὖσαν ἑξήρη, "πατρῷος γὰρ οἶκος αὕτη
Πομπηίῳ λέλειπται." ταῦτα δ' εἰς τὸν
Ἀντώνιον ὀνειδίζων ἔλεγεν, ἐπεὶ τὴν Πο-
μπηίου τοῦ πατρὸς γενομένην οἰκίαν ἐκε-
ῖνος εἶχεν. ὁρμίσας δὲ τὴν ναῦν ἐπ' ἀγκυ-
ρῶν καὶ διάβασίν τινα γεφυρώσας ἀπὸ τῆς
ἄκρας, ἀνελάμβανεν αὐτοὺς προθύμως. ἀκ-
μαζούσης δὲ τῆς συνουσίας, καὶ τῶν εἰς
Κλεοπάτραν καὶ Ἀντώνιον ἀνθούντων
σκωμμάτων, Μηνᾶς ὁ πειρατὴς τῷ Πο-
165

16. εἶναι καὶ ὀφθείς. ἄλλως δὲ καὶ διὰ τὸ ἦθος
εὐδοκίμει, μηθὲν ἐνοχλῶν μηδ' αὐλικῆς πε-
ριεργίας ἀναπιμπλάμενος. φιλοφρονου-
μένου δέ ποτε τοῦ Λυσιμάχου πρὸς αὐτὸν
καὶ εἰπόντος "ὦ Φιλιππίδη, τίνος σοι τῶν
ἐμῶν μεταδῶ;" "μόνον" ἔφη "βασιλεῦ μὴ
τῶν ἀπορρήτων". τοῦτον μὲν οὖν ἐπίτηδες
ἐκείνῳ παρεθήκαμεν, τῷ ἀπὸ τοῦ βήματος
τὸν ἀπὸ τῆς θυμέλης.
[13] Ὃ δὲ μάλιστα τῶν τιμῶν ὑπερφυὲς
ἦν καὶ ἀλλόκοτον, ἔγραψε Δρομοκλείδης ὁ
Σφήττιος, ὑπὲρ τῆς τῶν ἀσπίδων ἀναθέσε-
ως εἰς Δελφοὺς παρὰ Δημητρίου λαβεῖν
χρησμόν. αὐτὴν δὲ παραγράψω τὴν λέξιν
ἐκ τοῦ ψηφίσματος οὕτως ἔχουσαν· "ἀγαθῇ
τύχῃ· δεδόχθαι τῷ δήμῳ, χειροτονῆσαι τὸν
δῆμον ἕνα ἄνδρα ἐξ Ἀθηναίων, ὅστις ἀφι-
κόμενος πρὸς τὸν Σωτῆρα καὶ καλλιερη-
σάμενος ἐπερωτήσει [Δημήτριον] τὸν Σω-
τῆρα, πῶς <ἂν> εὐσεβέστατα καὶ κάλλι-
στα καὶ τὴν ταχίστην ὁ δῆμος τὴν ἀποκα-
26
πολλὰ παρέχουσαν αὐτοὺς ἐλαφροτέρους
καὶ μαλακωτέρους τοῖς ὑπηκόοις πρότερον
εἰρωνείαν τῆς ἐξουσίας ἀφελόντες. τοσο-
ῦτον ἴσχυσε κόλακος φωνὴ μία καὶ τοσαύ-
της ἐνέπλησε τὴν οἰκουμένην μεταβολῆς.
[19] Ἀντίγονος δὲ τοῖς πεπραγμένοις ὑπὸ
Δημητρίου περὶ Κύπρον ἐπαρθείς, εὐθὺς
ἐστράτευσεν ἐπὶ Πτολεμαῖον, αὐτὸς μὲν
ἄγων πεζῇ τὴν δύναμιν, Δημητρίου δὲ με-
γάλῳ στόλῳ συμπαραπλέοντος. ὃν δὲ
τρόπον ἤμελλε κρίνεσθαι τὰ πράγματα,
Μήδιος Ἀντιγόνου φίλος ὄψιν εἶδε κατὰ
τοὺς ὕπνους. ἐδόκει γὰρ αὐτὸν Ἀντίγονον
ἀγωνίζεσθαι μετὰ τῆς στρατιᾶς ἁπάσης δί-
αυλον, εὐρώστως καὶ ταχὺ τὸ πρῶτον, εἶτα
κατὰ μικρὸν ἐνδιδόναι τὴν δύναμιν αὐτῷ,
καὶ τέλος ὡς ἔκαμψεν ἀσθενῆ γενόμενον
καὶ μεστὸν ἄσθματος οὐ ῥᾳδίως ἀναφέρειν.
αὐτός τ' οὖν ἐντυχὼν κατὰ γῆν πολλαῖς
ἀπορίαις, καὶ Δημητρίου χειμῶνι μεγάλῳ
καὶ κλύδωνι κινδυνεύσαντος εἰς τόπους
35
μπηίῳ προσελθών, ὡς μὴ κατακούειν ἐκεί-
νους "βούλει" φησί "τὰς ἀγκύρας τῆς νεὼς
ὑποτέμω καὶ ποιήσω σε μὴ Σικελίας καὶ
Σαρδόνος, ἀλλὰ τῆς Ῥωμαίων κύριον ἡγε-
μονίας;" ὁ δὲ Πομπήιος ἀκούσας καὶ πρὸς
αὑτῷ γενόμενος βραχὺν χρόνον, "ἔδει σε"
φησίν "ὦ Μηνᾶ τοῦτ' ἐμοὶ μὴ προειπόντα
ποιῆσαι· νυνὶ δὲ τὰ παρόντα στέργωμεν·
ἐπιορκεῖν γὰρ οὐκ ἐμόν." οὗτος μὲν οὖν
πάλιν ἀνθεστιαθεὶς ὑπ' ἀμφοτέρων εἰς τὴν
Σικελίαν ἀπέπλευσεν.
[33] Ἀντώνιος δὲ μετὰ τὰς διαλύσεις Οὐε-
ντίδιον μὲν εἰς Ἀσίαν προὔπεμπε, Πάρθοις
ἐμποδὼν ἐσόμενον τοῦ πρόσω χωρεῖν,
αὐτὸς δὲ Καίσαρι χαριζόμενος ἱερεὺς ἀπε-
δείχθη τοῦ προτέρου Καίσαρος· καὶ τἆλλα
κοινῶς καὶ φιλικῶς ἐν τοῖς πολιτικοῖς καὶ
μεγίστοις ἔπραττον. αἱ δὲ περὶ τὰς παιδιὰς
ἅμιλλαι τὸν Ἀντώνιον ἐλύπουν, ἀεὶ τοῦ
Καίσαρος ἔλαττον φερόμενον. ἦν γάρ τις
ἀνὴρ σὺν αὐτῷ μαντικὸς ἀπ' Αἰγύπτου τῶν
166
σκον οὐκ ὀλίγοι, καὶ Μοναίσης ἀνὴρ ἐπι-
φανὴς καὶ δυνατὸς ἧκε φεύγων πρὸς
Ἀντώνιον, τὰς μὲν ἐκείνου τύχας ταῖς Θε-
μιστοκλέους εἰκάσας, περιουσίαν δὲ τὴν
ἑαυτοῦ καὶ μεγαλοφροσύνην τοῖς Περσῶν
βασιλεῦσι παραβαλών, ἐδωρήσατο τρεῖς
πόλεις αὐτῷ, Λάρισσαν καὶ Ἀρέθουσαν καὶ
Ἱερὰν πόλιν ἣν Βαμβύκην πρότερον
ἐκάλουν. τοῦ δὲ Πάρθων βασιλέως τῷ Μο-
ναίσῃ δεξιὰν καταπέμψαντος, ἄσμενος
αὐτὸν ἀπέστειλεν ὁ Ἀντώνιος, ἐξαπατᾶν
μὲν ἐγνωκὼς τὸν Φραάτην ὡς εἰρήνης ἐσο-
μένης, ἀξιῶν δὲ τὰς ἁλούσας ἐπὶ Κράσσου
σημαίας καὶ τῶν ἀνδρῶν ἀπολαβεῖν τοὺς
περιόντας. αὐτὸς δὲ Κλεοπάτραν εἰς Αἴγυ-
πτον ἀποπέμψας, ἐχώρει δι' Ἀραβίας καὶ
Ἀρμενίας, ὅπου συνελθούσης αὐτῷ τῆς δυ-
νάμεως καὶ τῶν συμμάχων βασιλέων --
πάμπολλοι δ' ἦσαν οὗτοι, μέγιστος δὲ
πάντων ὁ τῆς Ἀρμενίας Ἀρταουάσδης,
ἑξακισχιλίους ἱππεῖς καὶ πεζοὺς ἑπτακι-
175