Presentatie 'Bouwen op het cultureel gemeen' van Pascal Gielen. Socius Trefdag 'Alles Politiek' 16 november 2023. Hoe doorbreken we een cultuur van wantrouwen? Onze argwaan tegenover medemensen, bedrijven en overheden groeit. Privatisering van overheidsdiensten, verantwoordelijkheden doorschuiven en gevoelens van machteloosheid worden als oorzaken genoemd. Remedies zoeken we in regels, contracten en procedures, verzekeringen, audits en consultancy. In goed bestuur en transparantie ook. Maar bieden ze wel echt vertrouwen? Is vertrouwen niet altijd een beetje blind? Pascal Gielen wijst in zijn lezing op de rol die de culturele commons, of mooier in het Nederlands, het cultureel gemeen daarin speelt. Vertrouwen is een kwestie van cultuur, van gevoel en zelfs van esthetiek. Breed maatschappelijk vertrouwen begint bij het delen van kwetsbaarheden en het gemeen biedt daar de ruimte voor. Ademruimte en laboratoriumruimte. Hoe zouden een samenleving en een beleid daarop verder kunnen bouwen? Pascal Gielen is cultuursocioloog en als hoogleraar verbonden aan ARIA/Universiteit van Antwerpen. Hij leidt het CCQO, Culture Commons Quest Office, ccqo.eu. In 2022 werd Gielen door de Vlaamse Gemeenschap aangesteld als curator van de ‘Culture Talks’ en schreef in opdracht het boek Vertrouwen – Bouwen op het cultureel gemeen.

1. VERTROUWEN
bouwen
op het
cultureel
gemeen

2. Goedemorgen!

3. Waarom commons?
Geen creativiteit buiten het gemeen
De toekomst van cultuur is common,
of er is helemaal geen (levendige) cultuur

4. Commons
Common Pool Resources
gemeenschappelijke materiële en
immateriële hulpbronnen
Commoners
allen die delen en samen beheren
Commoning
het sociale proces van (re)productie
Commonisme
geloof in ‘het sociale’
Cultureel gemeen
Gemeengoed
taal, codes, affecten, cultuur,
cultuurgebouwen, materialen
Gemeengoedbeheerders
culturele actoren = alle mensen
Gemeenzamen
assembly, co-creatie
Commonisme
cultuur als onderbouw

5. Commonisme versus Kapitalisme
COMMONS
Duurzaamheid: C-G-C
Gebruikswaarde
Bottom-up
KAPITAAL
Groei: G-C-G’
Ruilwaarde
Top-down

6. Waar?
COMMONING
Herdefiniëren van economie en sociale relaties
voorbij gemeenschappen en identiteit
Photo by Sabrina Merolla
MARKT
COMMONS
Privaat-Publieke S.
Coöperatieve Civiele Publieke S.
OVERHEID

7. Uitdagingen
Commons detecteren + beschermen + uitbreiden (bv. ComSa Antwerpen)
Cultuur => auteursrecht => creative commons (bv. Creative Commons licentie)
Ruimte => adem- en experimenteerruimte => semipublieke ruimte (bv. raves)
A-legaliteit => zelfbestuur => kaderwetgeving => inductief beleid
(bv. tegelwippen)
Geld => subsidies? => expertocratie naar democratie (bv. Broodfonds, Clubture)
Organisaties => algemene vergadering en tactisch leiderschap (bv. Splendor, L’Asilo)
Geen identiteit
Geen artistieke kwaliteit?
Transfersaal beleid

8. Bedreigingen
Intern
Nepotisme
Fraude
Middenklasse
Sociale controle
Extern
Omheining
Terugtrekkende overheid
Freeriders

9. Vertrouwen?
Competitie liquideren
Zinloos handelen opheffen (auditsamenleving)
Nabijheid
(digitale afstand & doorschuiven van verantwoordelijkheden breken)
Blind toevertrouwen
Kwetsbaarheden delen
Semipublieke ruimten bouwen
De meeste mensen deugen – Rutger Bregman

10. Merci!
Vragen?