1.Nola dakigu nolakoa den lurra barrutik? Lur barnea ikertzeko metodoak 2.Lurraren barne egitura ·Egitura geokimikoa ·Egitura dinamikoa 3. Lurrikarak eta uhin sismikoak 4. sumendiak 5.teoria ezberdinak ·Fixismoa ·Mobilismoa 1)KOntinenteen jitoaren teoria (Wegener)eta frogak 2) plaken tektonikaren teoria 3)puntu beroen teoria

1. BARNE ERAGILE GEOLOGIKOAK
1.Nola dakigu nolakoa den lurra barrutik?
a) Metodo zuzenak: Lurrean gainazaleko materialak zuzenean ateratzen dira, laginak
hartzen eta ikertzen dute.
b) Metodo ez zuzenak: Ondorioztatzen da nolakoa den lur barnea, lortutako datuen
analiziekin.
2.Lurraren barne egitura
a) Eredu geologikoa: materialen konposizio kimikoaren araberakoa da, arroka mota eta
mineral nagusien konposizioaren araberakoa. 1. Lurrazala 2. Goi-mantua 3. Behe
mantua 4.kanpo nukleoa 5. barne nukleoa
b) Eredu Dinamikoa : materialen portaeraren araberakoa da. 1. litosfera 2.
astenosfera 3. mesosfera 4. endosfera
- Lurrazalaren eta litosfera arteko konparaketa
· Litosfera lurrazala baino lodiagoa da.
· plaka tektonikoen sakonera litosferarena da ez lurrazalarena.
· bietan banatzen da alde kontinentala eta alde ozidentala.
3. Lurrikarak eta uhin sismikoak
-Lurrazalean ematen den dardara bortitza da lurrikara. Lur barneko puntu zehatz
batean bapateko energia askatze bat ematen delako sortzen da. Lurrikara baten
ondorioz sortzen diren uhinak dira uhin sismikoak.
- hipozentroa, lurrikara eragiten duen energia sortzen den lur lur barneko puntua da.
-Epizentroa, hipoizentrotik lurrazal gainera abiatuta hurbilen dagoen puntuari deitzen
zaio.
-Lurrikara neurtzen metodoa
· Sismografoa: Uhin sismikoak lurrazalera noiz eta nola iristen diren erregistratzen
dituzte( P, S uhinak . Horietatik abiatuta lortzen diren grafikoei sismograma esaten
zaie.
· Lurrikara baten indarra: Bertan askatutako energiaren bidez neurtzen da: Ritcher
eskalaren bidez. (9 da lurrikara baten maila handiena , 4 baino txikiagoa denean ez
da nabaritzen
-Uhin sismiko motak
·Uhin sismikoek material zurrunetan abiadura handiagoa izaten dute eta orokorrean
sakonera handituz doan heinean hauen abiadura ere handituz joaten da.
lur barnean zehar ez dela uniformea ikusi izan zen. Hauen abiadura adibidez
ezberdintasunak ematen zirela edota tarte batzuetan desagertu ere egiten zirela.
Materialen zurruntasuna
Sakonera handituz
Abiadura handiagoa

2. ·Motak:
MOTAK ZEHARKATZEN DUEN LURRAREN MATERIAL
MOTA
ABIADURA
P (PRIMARIOAK ) Lur barnea zeharkatzen dute:
Solidoa zein likidoa: Hau da zurruna zein
plastikoa.
Abiadura txikitzen dute eremu plastikoan baina
berez badabiltza.
S baino
bizkorragoak dira
S (SEKUNDARIOAK) Lur barnea zeharkatzen dute:
Ez dute eremu likidorik zeharkatzen.
P baino
motelagoak dira
GAINAZALEKOAK Lurraren gainazala zeharkatzen dute lurrikara
bertan sortuz.
Motelenak dira
4. Sumendiak
-Zer da sumendi bat?
Sumendi bat lurrazalean dagoen irekidura da. Magmatik datozen material batzuk
plaka tektonikoek mugimendu ondorioz.
-Ze ezberdintasun dago magma eta labaren artean?
Magma, lur azpian oraindik harrapatuta dagoen harria da. harri urtu hori lurrazalera
iristen ba da eta likidoa jarraitzen badu laba esaten zaio.
-Zer dira laba koladak?
Laba-isurketa bat laba jarraiko mantu bat da.
-Sumendi motak:
MAGMAREN
LIKATASUNA
KONO
BOLKANIKOAREN
FORMA
LEHERGARRITASUNA
(EZTANDAK IZATEKO
JOERA)
ADIBIDEA
GAWAIIARRA Txikia
laba kolada
azkarrak
ez du memdi itxurarik.
Zabalera handia.
Txikia, Laba ez da kraterrean
pilatzen bizkor kolada eran
zabaltzen delako
Hawaiko irlak
ESTRONBOLIARRA ertaina Txikia. Mendi txikien
itxura
(piroklastoak:
lapilliak+erratsuak)
Ertain, magmaren likatasuna
ertaina delako
Estronboli(italia)
Cumbre vieja (La
palma)
BOLKANIARRA oso likatsua:
laba poliki mugitzen
da oso dentsoa
delako
Handia. Mendi itxura
du.
Domoa eratzen da.
Handia: magma likatsua
kraterrean pilatzen da
eztanda egiten duen arte.
Errauts asko askatzen dira.
Besubio (italia)
Fugi
mendia(japon)
5. Teoria ezberdinak

3. A. Fixismoa
Mendikateak, mendiak eta sumendiak beti leku berean egon direla esaten du. Gaur
egun ez dago onartuta.
B. Mobilismoa
B.1) Kontinenteen jitoaren teoria (Wegener) eta frogak: Pangea zen garai batean
kontinente bakarra, gaur egungo kontinenteak berez elkarturik zeuden, itsaso bakar
bat zegoen: Pantalasa.
-Kontinenteen jitoaren teoriaren frogak:
A. Froga geografikoak: Kontinenteen kostaldeen formek bat egiten dute.
B. Froga paleontologikoak: Espezie berdinen fosilak agertzea itsasoz distantzia
handietara.
C. Froga geologikoak: Kontinenteak era zehatz batean elkartzean mota eta adin
bereko arrokak zonalde berdinean kokatzen zirela ikusi ahal da.
B.2) Hondo ozeanikoen hedakuntzaren teoria
Frogak: Bi aldeetan simetrikoki adin bereko arrokak daude. HGertuen dauden
materialakk berriagoak dira eta urrunen daudenak berriz zaharragoak.
·Dortzal ozeanikoetan lurrazal berria sortzen da. Mantutik magma igo, hoztu eta
solidatu egiten delako.
·Beraz dortzaletan lurrazal berria sortzen denez ertz eraikitzaile deitzen zaie.
B.3) Plaka tektonikoen teoria
Plaka tektonikoa teoria hiru baieztapen hauetan:
1. Litosfera, zati desberdinetan zatituta dago; plaka litosferikoa.
2. Plaka litosferikoak desberdinak dira: Hiru plaka litosferiko mota daude: plaka
kontinentalak, ozeanikoak eta mistoak.
3. Plaka litosferikoak, plakak ez dira berez mugitzen, mantuko konbekzio-
korronteek mugitzen dituzte.
-Zerk eragiten du plaka litosferikoen mugimendua?
Beroen dagoen magma arina da eta gora igotzeko joera izango du eta hozten doan
aldiz berriro ere beheranzko bidea yhartuko du. Korronte hauek plaka tektonikoak
mugiarazten dituzte.