Op 16 april mocht ik weer eens een workshop verzorgen over generatieve AI en onderwijs. Dit keer bij een team van het Gezondheidszorgcollege van ROC Midden-Nederland in Amersfoort.

1. De kracht van (generatieve) AI
voor en in het onderwijs!

2. Inhoud
• Voorstellen
• (Generatieve) AI?
• De computer als collega: vier typen taken (veel
voorbeelden)
• Wat betekent dit voor het werk van een docent/
ontwikkelaar?
• Oefeningen tussendoor
• Aandachtspunten (afhankelijk van de tijd)

3. 1991 (ik: eind 1995)
2002 (ongeveer)
2007
2008 (2011 Coursera)
2022
Mijlpalen digitalisering

4. Wie heeft er gehoord van ChatGPT,
Google Gemini, Microsoft Copilot,
DALL-E?

5. Wie weet globaal wat
ChatGPT etc zijn?

6. Wie heeft toepassingen zoals
ChatGPT weleens gebruikt?

7. Wie heeft toepassingen zoals
ChatGPT meer dan 25 keer
gebruikt?

8. Wie gebruikt de betaalde versie
van toepassingen zoals ChatGPT?

9. Arti
fi
ciële intelligentie
Intelligentie waarmee machines,
software en apparaten zelfstandig
problemen oplossen
(Nationale AI-cursus, 2021)
Trainen en feedback!

10. • 1950: Alan Turing, Computing Machinery
and Intelligence (concept)
• 1956: term AI voor het eerst gebruikt
• 1965: PROLOG
• 1980: Expertsystemen
• 1997: Deep Blue
• 2012: Deep learning
• 2013: mijn boek
• 2014: Generatieve AI
• 2018: Generative Pretrained Transformer
• 2022: ChatGPT publiek gelanceerd Foto: Antoine Taveneaux, 2012

11. Generatieve AI?
Soort database
Heel veel data (o.a. internet afstruinen, webscraping)
Transformer
‘Prompt’
Nieuwe tekst,
afbeelding,
video, audio
Trainen (wat is wat?)

12. Generatieve AI (héél veel)
Tekst (ChatGPT, Google Gemini, Claude,
Summari)
Afbeeldingen (MidJourney, DALL-E)
Vertalen (Deepl)
Presentaties maken (Presentations.ai,
Beautiful.ai)
Video’s maken (HeyGen, DeepBrain AI,
FakeYou)
Spraak/muziek (Voicemaker, Cleanvoice,
Suno, Udio, VoiceEngine)

13. Hoe denk jij over generatieve AI?
1. Gaat een revolutie in het onderwijs veroorzaken
2. Gaat het onderwijs versterken, maar heeft ook
uitdagingen
3. Gaat onderwijs veranderen, maar niet ten goede
4. Is een hype die overwaait

15. Waar hebben we
dat eerder gezien?

16. “Dat internet.
Dat waait toch wel weer over”

17. <naam technologie> will
revolutionize education

18. The era of assistive computing
(Amy Webb, 2023)

19. Lodge, 2024
Cognitief versoepelen
ChatGPT: stelt
concept-tekst op
Uitbreiding brein
DALL-E helpt
afbeeldingen te maken
Co-regulatie:
AI monitort en adviseert leren,
mensen voeren acties uit
‘Hybride leren’:
AI voert cognitieve taken uit,
mensen focussen op
hogere-orde denkvaardigheden

20. Let op!
• Check inhoud
• Vooroordelen
• Worden we niet
dommer?

21. Vier typen taken
• Taalgerelateerde taken
• Data analyse,
patroonherkenning, voorspellingen
• Interactie met gebruikers
• Creatieve taken

22. • E-mails beantwoorden
Taalgerelateerde taken

25. • E-mails beantwoorden
• Onderzoeken/artikelen
samenvatten
Taalgerelateerde taken

28. • E-mails beantwoorden
• Onderzoeken/artikelen
samenvatten
• Essays, memo’s
• Schrijf artikel op basis van….
Taalgerelateerde taken

30. • E-mails beantwoorden
• Onderzoeken/artikelen
samenvatten
• Essays, memo’s
• Schrijf artikel op basis van….
• Schrijfstijl
• Spelling
• Vertalen (Deepl)
• Taalniveau
Taalgerelateerde taken

31. Herformuleer
complexe tekst

32. Wie van jullie heeft een
account bij ChatGPT etc en
weet de logingegevens?

33. Opdracht: herformuleer complexe tekst
• Ga naar de website van een overheidsinstantie (bijvoorbeeld
rechtspraak.nl)
• Zoek een complexe tekst (bijvoorbeeld een uitspraak)
• Gebruik de volgende prompt in ChatGPT:
Herformuleer de volgende tekst op niveau A2 Nederlands:
• Plak de tekst
• En gaan!
• Of: https://tinyurl.com/chatgptsn2

34. • Mededelingen
• Outlines documenten maken
• Vergadering plannen
• Aantekeningen uitwerken
• Zet in de juiste volgorde
• Zet om in APA-stijl
Nog meer taalgerelateerde taken

37. Data analyse en patroonherkenning

38. Afbeeldingen interpreteren

39. • Ik kom er even niet op….
Interactie met gebruikers

41. • Ik kom er even niet op….
• De
fi
nities geven
Interactie met gebruikers

42. • Ik kom er even niet op….
• De
fi
nities geven
• Feedback geven
• Rol spelen
• Interview met historisch
fi
guur
of expert
Interactie met gebruikers

44. Opdracht: informatie over een concept/
theorie
• Bedenk een vraag over een concept of theorie waar minimaal
één van jullie veel verstand van heeft (bijvoorbeeld positieve
psychologie)?
• Stel de vraag aan mij (en ik aan ChatGPT)
• Vergelijk het antwoord met het antwoord van de expert
• Wat valt op?

45. Opdracht: informatie over een concept/theorie
Jij bent een erkend expert op het gebied van ……. Je staat bekend om je vermogen om het
meest gedetailleerde inzicht te presenteren aan een breed publiek dat door iedereen
begrepen kan worden. Een …… vraagt of jij uitleg kunt geven over…. Schrijf een artikel van
maximaal 300 woorden waarin je uitleg geeft over…..Schrijf in het Nederlands. Houd
rekening met culturele en taalkundige eigenheden van Nederland zoals directheid, en een
pragmatische, nuchtere en realistische toon. Zorg ervoor dat de uitleg logisch, eenvoudig en
goed gestructureerd is en vermijd oppervlakkig schrijven, en algemeenheden. De stijl moet
informatief, eenvoudig, goed gestructureerd en boeiend zijn, met een sterke focus op het
uitleggen van complexe concepten in toegankelijke taal.
Jij bent een erkend expert op het gebied van geschiedenis. Je staat bekend om je vermogen
om het meest gedetailleerde inzicht te presenteren aan een breed publiek dat door iedereen
begrepen kan worden. Een MBO-student vraagt of jij uitleg kunt geven over het ontstaan van
de bouw van de Berlijnse Muur. Schrijf een artikel van maximaal 300 woorden waarin je uitleg
geeft over het ontstaan van de bouw van de Berlijnse Muur. Etcetera.
Denk in groepjes na over vakgebied, doelgroep en onderwerp.

46. Energieverspilling tegen gaan
• Afbeelding maken: gebruikt net zoveel energie als
opladen telefoon (tekst veel minder, 4-5x zo veel als
zoekmachine)
• Gebruik deze tools niet als ze geen waarde toevoegen
• Gebruik ook zoekmachines, Wikipedia, etc
Foto:51581 op Pixabay

47. • Ideeën genereren
• Probleem/casus oplossen
• Afbeeldingen interpreteren
• Afbeeldingen maken
• Spiegel voorgehouden krijgen
• Logo maken (combi met Canva)
• Video’s maken van tekst
(HeyGen, Sora)
Creatieve taken

48. Opdracht: afbeelding maken
Voorbeeld: Generate an image based on the following instruction: An adult learner
who is trying to focus on watching an instruction video on the laptop while the
learning is distracted by colleagues, the smartphone and social media on the
computer. The learner does not sit in a classroom, but in a learning space
surrounded by a lot of other learners that are talking to each other. Please do not use
text in the image.
Formuleer opdracht. Mag ook in het Nederlands, en korter ;-) Test of

49. Wat betekent dit
voor het werk van
docenten/opleiders/
ontwikkelaars?
Persoonlijke assistent!

50. • Assistent
• Tijdsbesparing
• Werk verandert
(o.a.
eenvoudige taken
uitbesteden, anders
beoordelen)

51. 1. ChatGPT helpt duidelijke,
gestructureerde,
uitdagende instructie te geven

52. Instructieteksten

53. Script instructievideo

54. Script instructievideo

55. Rekening
houden met
taalniveaus
Opdrachten
maken

56. 2. ChatGPT helpt leerstof actief
verwerken
• Activerende werkvormen
• Creëren

57. • Bekijk de video over
leertheorieën
• Bekijk nu dit essay
• Schrijf een
verbeterd essay op
basis van wat je
hebt geleerd via
deze video
Voorbeeld schrijfopdracht

58. Niveau 1: volledig verboden (o.a.
examens).
Niveau 2: voor verkennen ideeën
en structureren teksten.
Niveau 3: voor bewerken en
ver
fi
jnen teksten (o.a.
grammatica) . Origineel en
bewerking inleveren.
Niveau 4: voor co-creatie
(leerproces staat centraal, output
kritisch beoordelen; bronnen
vermelden; ideeën of feedback
genereren).
Vier niveaus opdrachten
(op basis van Furze, 2024)

59. • Vraag bronvermeldingen
• Vraag citaten
• Verbied cliché’s
• Laat recente gebeurtenissen
verwerken
• Laat persoonlijke ervaringen
verwerken
• Vereis interviews,
werkbezoeken
• Gesprek op basis van output
• Schrijven tijdens
bijeenkomsten
Hoe voorkom je dat AI de opdracht maakt?

60. Ideeën genereren
met je lerenden
• Stel samen met de groep een vraag waarmee
ideeën geopperd worden.
•Voorbeeld: Je bent een creatief en deskundig
onderwijskundig adviseur. Een groep docenten
psychologie van een hogeschool vraagt of jij
ideeën hebt voor werkvormen waarmee zij
de voorkennis van studenten ten aanzien van
positieve psychologie met behulp van digitale
leertechnologieën kunnen activeren.
Welke ideeën deel jij met deze docenten?
Vervolg:
Je kunt voorkennis ook activeren door middel
van een advance organizer.
Hoe kun je een advance organizer gebruiken
met behulp van digitale technologie?

61. Opdracht: ideeën genereren
Jij bent een ervaren docent op het gebied van…..Jij heel creatief en een uitblinker in
het bedenken van ideeën. Genereer 10 originele ideeën voor….en licht ze kort toe.
Schrijf in het Nederlands, niveau B1.
Voorbeeld: Jij bent een ervaren docent op het gebied van didactiek. Jij heel creatief
en een uitblinker in het bedenken van ideeën. Genereer 10 originele ideeën voor
werkvormen voor het activeren van voorkennis, en licht ze kort toe. Schrijf in het
Nederlands, niveau B1.
Denk in groepjes na over vakgebied en onderwerp.

62. Blogpost schrijven (als optie)
• Vat tekst samen in 500 woorden
• Tekst artikel plakken
• Resultaat controleren en aanpassen
• Schrijf een blogpost op basis van de volgende samenvatting van een artikel. Verwijs naar het artikel
met de titel "<titel>". De auteur is <naam, functie>. Voeg drie kritische opmerkingen toe aan het
einde van de blogpost. Resultaat controleren en aanpassen
• Resultaat controleren en aanpassen

63. Studenten een
stripverhaal laten maken.

64. AVG, deelnemers
en een account

65. Conversatie met
een bekend persoon
• Gebruik ChatGPT als stand-in voor een bepaalde persoon
(debatpartner, expert, leidinggevende, bekend theoreticus)
• Verkennen van informatie in een gesprek leidt tot begrip
inhoud met extra nuance en een nieuw perspectief
(prof. Helen Crompton).

66. Opdracht Socratisch
gesprek
• Kies een bekend persoon
• Waarover gaat het gesprek?
•Stel de eerste vraag
• Kun jij doen alsof je …. bent?
Ik wil je een aantal vragen stellen over….
Mijn eerste vraag luidt: ………

67. Langetermijn-
geheugen
3. Voorkennis activeren met ChatGPT
Kortetermijn-
geheugen
Nieuwe
kennis

68. • Samenvatting van een tekst maken
• Advance organizer maken
• Voorkennis toets
• Vragen stellen (hoe zit het nog eens…)

69. • Voorbeeld Advance
organizer

70. 4. Toetsing als leer- en oefenstrategie
dankzij ChatGPT

71. ChatGPT is
op zich al indrukwekkend
(integratie in toetsapplicaties)

72. • Kies met z’n drieën een onderwerp, waar één van jullie verstand van heeft.
• Formuleer met z’n drieën voor dit onderwerp de volgende vraag: Je bent een docent
die lesgeeft in .... Je hebt instructie gegeven over ..... Nu wil je controleren of de
cursisten de instructie hebben begrepen. Schrijf vijf meerkeuzevragen die testen of
cursisten de instructie over.... hebben begrepen. Neem drie antwoorden per vraag op.
Geef feedback op elk antwoord. Geef aan of een antwoord goed is en beargumenteer
waarom een antwoord goed of fout is.
• Voorbeeld: Je bent een docent die lesgeeft in geschiedenis. Je hebt instructie gegeven
over het Verdrag van Versailles van 1919. Nu wil je controleren of de cursisten de
instructie hebben begrepen. Schrijf vijf meerkeuzevragen die testen of cursisten de
instructie over het Verdrag van Versailles van 1919 hebben begrepen. Neem drie
antwoorden per vraag op. Geef feedback op elk antwoord. Geef aan of een antwoord
goed is en beargumenteer waarom een antwoord goed of fout is.
Denk in groepjes na over vakgebied en onderwerp.

73. 5
Dankzij ChatGPT

74. Je bent docent van een universitaire cursus over onderwijsinnovatie. In een opdracht vraag je studenten
een relatie te leggen tussen het hoofdstuk Recruiting Pilot Teachers uit: Rubin, S.C. & Sanford, C.
(2018). Pathways to personalization. A framework for school change. Cambridge: Harvard Education
Press en het Jobs to be Done-framework van Arnett, Moesta en Horn (2018). Eén van de studenten
beschrijft de relatie tussen deze twee bronnen als volgt:
<…..>
Geef feedback op de inhoud van de argumentatie.
De student heeft een goed begrip van de relatie tussen de twee bronnen en maakt een duidelijk
onderscheid tussen de focus op competenties van early adopter docenten in Rubin en Sandford (2018,
H.5) en de focus op de onderliggende motivaties van docenten in Arnett, Moesta en Horn (2018).
De student legt uit dat het belangrijk is om te beseffen dat docenten verschillende beweegredenen
kunnen hebben om deel te nemen aan een pilot. Dit inzicht kan helpen bij het opzetten van een
succesvol pilottraject dat aansluit bij de motieven van de deelnemers en daardoor een grotere
betrokkenheid bevordert. De suggestie om duidelijke, transparante kaders te schetsen en eventueel een
'memo of understanding' op te stellen, is een nuttige manier om verkeerde verwachtingen te
voorkomen.
De student benadrukt ook het belang van het benutten van de informatie uit het 'jobs to be done
framework' om te onderzoeken vanuit welke 'job' de meeste docenten binnen een instituut redeneren.
Dit inzicht kan invloed hebben op de vormgeving van de voorgenomen innovatie en leiden tot een betere
afstemming op de behoeften en motivaties van de docenten.
Over het algemeen is de argumentatie van de student coherent, logisch en goed onderbouwd.
De student maakt duidelijk hoe de twee bronnen met elkaar in verband staan en hoe hun
inzichten kunnen worden toegepast om een succesvolle onderwijsinnovatie te realiseren.
Kun je deze feedback ook richten aan de student zelf (Lisa, she/her)?

76. Bij feedback:
- Goede kwaliteit (eerste versie)
- Consistenter dan mensen
- Afhankelijk van opdracht
- Afhankelijkheid AI-hulp
- Klakkeloos overnemen
- Geen AI-hulp: kwaliteit
feedback neemt af
- Combi AI-mens!

77. 6. Gebruik voorbeelden
dankzij ChatGPT

78. Uitgewerkt
voorbeeld maken
Opleiding voorlichters
Opdracht persbericht maken
Uitgewerkt voorbeeld

79. Aandachtspunten

80. • Vakinhoud
• Anders gaan beoordelen (wellicht)
• Redeneren, creativiteit, empathie
• Digitale geletterdheid
Andere bekwaamheden?

81. Digitale geletterdheid
• Nog kritischer beoordelen output
• Goede opdrachten formuleren (‘prompts’)
• Dialogen voeren met AI
• AI kennen
• Transparant zijn over gebruik AI (vertrouwen)

82. Bredere kloof
• Ontwikkelingen niet bij te houden
• Vooral technologische ontwikkelingen
• Extra kosten
• Beperkte groep super enthousiast
• Grote groep met moeite om het bij te houden

83. Vulnerability
Trust

84. • Veilig genoeg
• Om leren gaan met inherent
onveilige applicaties
• Echte gevaar niet zichtbaar
• Risico’s accepteren
• Geen autonome AI
• Educatie!
Betrekkelijkheid van veilige AI

85. Interne afspraken, richtlijnen, regels

86. AI Advisory Board

87. Belangrijkste technologische ontwikkeling
Overweldigend (focus!)
Veel potentie voor diverse taken, en voor leren
Belangrijke aandachtspunten
Afspraken en richtlijnen!

88. AI Won’t Replace Humans
— But Humans With AI
Will Replace Humans,
Without AI (prof. Karim
Makhani, Harvard
Business School, 2023)

90. https://mastodon.social/@wrubens
wilfred@wilfredrubens.com
Thank you for
your attention