SlideShare a Scribd company logo

230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em

‱
‱
Ezmua
Ezmua
Education
1 of 158
Download to read offline
MUÅC LUÅC PHÊÌN MÖÅT CHÙM SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH................................................................................. 2 PHÊÌN HAI NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ ................... 17 I. ÀÊÌU ............................................................................................................................................ 17 II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI CÖÍ .......................................................................... 30 III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC ................................................................... 35 IV. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI PHÊÌN BUÅNG........................................................ 46 V. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TAY, CHÊN, XÛÚNG............................................ 63 VI. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÍ LIÏN QUAN TÚÁI BÖÅ PHÊÅN SINH DUÅC VAÂ BAÂI TIÏËT ........................ 73 VII. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ LIÏN QUAN TÚÁI DA .............................................................................. 80 VIII. NHÛÄNG HIÏÅN TÛÚÅNG LIÏN QUAN TÚÁI SÛÁC KHOEÃ .................................................... 95 IX. TAI NAÅN .................................................................................................................................120 X. CAÁC BÏÅNH KHAÁC ÚÃ TREÃ EM ...............................................................................................131 XI. LYÁ THUYÏËT VAÂ PHÛÚNG PHAÁP ........................................................................................146
Để cĂł Ä‘Æ°á»Łc đáș§y đủ những tĂ i liệu, pháș§n mềm chăm sĂłc bĂ© yĂȘu của báșĄn một cĂĄch tốt nháș„t, xin vui lĂČng liĂȘn hệ: Nguyễn Trung HoĂ  Mobile: 0985017089 YahooMessenger: ngtrunghoa108 Skype: ngtrunghoa108 ChĂșc gia đình báșĄn vĂ  bĂ© luĂŽn vui, khoáș», háșĄnh phĂșc!
PHÊÌN MÖÅT CHÙM SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH BeĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh - BaĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ ? ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą quan saĂĄt BeĂĄ kyĂ€ Ă ĂŻĂ­ noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t nhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh. VĂČ ĂșĂŁ bĂŻn con, nĂŻn caĂĄc baĂą meĂ„ dĂŻĂź nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c ngay sûÄ thay àöíi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng qua neĂĄt mĂčĂ„t, tñnh tĂČnh, sûÄ hoaĂ„t àöÄng cuĂŁa con. Thñ duĂ„ baĂ„n nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y da cuĂŁa BeĂĄ bĂ” mĂȘĂ­n Ă oĂŁ chiĂŻĂŹu qua. CĂȘĂŹn phaĂŁi noĂĄi Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, vĂČ saĂĄng nay, khi baĂĄc sĂŽ coĂĄ mĂčĂ„t thĂČ da cuĂŁa BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂ„i bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi. Sau khi baĂĄc sĂŽ vĂŻĂŹ, baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c theo doĂ€i sûÄ chuyĂŻĂ­n biĂŻĂ«n cuĂŁa bĂŻĂ„nh vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng lĂșĂąi chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ chûÀa bĂŻĂ„nh cho BeĂĄ. SûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„ bĂŻn con, goĂĄp phĂȘĂŹn khöng nhoĂŁ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c trĂ” bĂŻĂ„nh cho BeĂĄ vĂČ ngoaĂąi phĂȘĂŹn cho con uöëng thuöëc theo Ă Ășn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ, coĂąn coĂĄ tiĂŻĂ«ng noĂĄi, nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi vaĂą baĂąn tay cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„, laĂąm cho BeĂĄ caĂŁm thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm. 1. NHÛÄNG DÊËU HIÏÅU CUÃA SÛÁC KHOEà A. Khi beĂĄ khoeĂŁ maĂ„nh - TroĂ„ng lĂ»ĂșĂ„ng cĂȘn cuĂŁa BeĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. - NeĂĄt mĂčĂ„t tĂ»Ăși tĂłnh, mĂčĂŠt saĂĄng. Khi bĂŻĂ« BeĂĄ, baĂ„n caĂŁm thĂȘĂ«y maĂĄ BeĂĄ cĂčng, maĂĄt. - BeĂĄ toĂŁ ra vui veĂŁ, ham chĂși, chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą moĂ„i vĂȘĂ„t chung quanh. - BeĂĄ Ăčn coĂĄ veĂŁ ngon miĂŻĂ„ng, nguĂŁ yĂŻn giĂȘĂ«c. PhĂȘn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. B. Khi beĂĄ bĂŻĂ„nh - BeĂĄ suĂĄt cĂȘn.
- NeĂĄt mĂčĂ„t taĂĄi, mĂčĂŠt quĂȘĂŹng khöng coĂĄ aĂĄnh mĂčĂŠt. - BeĂĄ ngĂȘĂ„m ngoĂĄn tay khi nguĂŁ, giĂȘĂ«c nguĂŁ khöng lĂȘu. BeĂĄ khöng chuĂĄ yĂĄ gĂČ tĂșĂĄi chung quanh. - BeĂĄ luön cûÄa quĂȘĂ„y, giĂȘĂ„t mĂČnh, dĂŻĂź quĂȘĂ«y khoĂĄc. - BeĂĄ khoĂĄ nguĂŁ. - BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn hoĂčĂ„c Ăčn ñt. Khöng chĂ”u uöëng hoĂčĂ„c Ă oĂąi uöëng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng (vĂČ cĂșn söët laĂąm cĂș thĂŻĂ­ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc). 2. KHI NAÂO CÊÌN ÀÛA CON TÚÁI BAÁC SÔ NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ ngaĂ„i Ă Ă»a con tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, maĂą chĂł tĂșĂĄi gĂčĂ„p baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ kĂŻĂ­ bĂŻĂ„nh cuĂŁa con thöi. VĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ coĂĄ thĂŻĂ­ thay àöíi tûùng giĂșĂą, nĂŻn viĂŻĂ„c kĂŻĂ­ bĂŻĂ„nh nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ. Tûù ho tĂșĂĄi sĂ»ng phöíi, tûù Ă i tĂ»ĂșĂĄt tĂșĂĄi tĂČnh traĂ„ng cĂș thĂŻĂ­ bĂ” thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc nhiĂŻĂŹu khi chĂł coĂĄ möÄt bĂ»ĂșĂĄc. TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, caĂąng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a ngay tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, mößi khi chaĂĄu söët, ho, nön oĂĄi, Ă i phĂȘn loĂŁng nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn hay nhiĂŻĂŹu ngaĂąy. KĂŻĂ­ caĂŁ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång nhĂ» bößng nhiĂŻn quĂȘĂ«y khoĂĄc maĂą khöng roĂ€ nguyĂŻn nhĂȘn, hay khöng chĂ”u uöëng nĂ»ĂșĂĄc. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn thĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ nhĂČn vaĂąo tĂČnh traĂ„ng töíng quaĂĄt cuĂŁa sûåc khoĂŁe, xem coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khöng. Söët cao chĂ»a chĂčĂŠc Ă aĂ€ laĂą dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u trĂȘĂŹm troĂ„ng. TraĂĄi laĂ„i, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă au tûùng cĂșn ĂșĂŁ vuĂąng buĂ„ng, laĂ„i laĂą Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ maĂą chĂł coĂĄ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn chûÀa trĂ”. ToĂĄm laĂ„i, nĂŻĂ«u baĂ„n Ă Ă”nh Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, haĂ€y chuĂȘĂ­n bĂ” trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ­ traĂŁ lĂșĂąi möÄt söë cĂȘu hoĂŁi coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi chaĂĄu vĂŻĂŹ thĂȘn nhiĂŻĂ„t, traĂ„ng thaĂĄi phĂȘn vaĂą caĂĄc nhĂȘĂ„n xeĂĄt khaĂĄc cuĂŁa baĂ„n vĂŻĂŹ chaĂĄu beĂĄ. CuĂ€ng nĂŻn noĂĄi vĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ rĂčçng chaĂĄu coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ai cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång nhĂ» chaĂĄu khöng Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ suy nghĂŽ vĂŻĂŹ möÄt söë bĂŻĂ„nh lĂȘy lan. Trong luĂĄc chĂșĂą Ă ĂșĂ„i, chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu nghĂł ngĂși, bĂČnh tĂŽnh. TraĂĄnh nhûÀng nĂși öÏn aĂąo, nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂ«ng àöÄng. Khöng nĂŻn cho chaĂĄu duĂąng bĂȘĂ«t kyĂą möÄt thûå thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn tûù trĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u chaĂĄu söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc.
3. NHÛÄNG CÊU HOÃI VÏÌ VIÏÅC SÙN SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH - BeĂĄ Ă ang söët coĂĄ nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khöng DuĂą chaĂĄu beĂĄ söët cao, cuĂ€ng vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»a Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c. ChĂł ĂșĂŁ phoĂąng khaĂĄm bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi coĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm bĂŻĂ„nh cho chaĂĄu. - CoĂĄ cĂȘĂŹn choaĂąng chĂčn (mĂŻĂŹn) cho chaĂĄu khöng? NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă ang söët, khöng nĂŻn Ă ĂčĂŠp thĂŻm chĂčn vĂČ nhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng thĂŻm. GiûÀ nhiĂŻĂ„t àöÄ phoĂąng tûù 20o - 22oC khöng Ă ĂŻĂ­ gioĂĄ luĂąa, ĂșĂŁ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y, chaĂĄu chĂł cĂȘĂŹn mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo nguĂŁ, röÄng, thoaĂĄng laĂą Ă uĂŁ. - CĂȘĂŹn sĂčn soĂĄc thĂŻĂ« naĂąo cho beĂĄ dĂŻĂź chĂ”u? CĂčn phoĂąng cĂȘĂŹn thoaĂĄng vaĂą Ă uĂŁ ĂȘĂ«m. NĂŻĂ«u lĂȘu khöng mĂșĂŁ cûãa söí, haĂ€y chuyĂŻĂ­n chaĂĄu beĂĄ sang phoĂąng khaĂĄc möÄt laĂĄt, trong khi laĂąm vĂŻĂ„ sinh: queĂĄt nhaĂą, thay vaĂŁi traĂŁi giĂ»ĂșĂąng... Sau Ă oĂĄ, Ă oĂĄng cûãa laĂ„i nĂŻĂ«u cĂȘĂŹn, Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh gioĂĄ, röÏi laĂ„i chuyĂŻĂ­n chaĂĄu vĂŻĂŹ. HaĂąng ngaĂąy, vĂȘĂźn lau mĂčĂ„t, cöí, rûãa tay, chĂȘn cho chaĂĄu nhĂ» bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ tĂčĂŠm cho chaĂĄu nhĂ»ng chuĂĄ yĂĄ pha nĂ»ĂșĂĄc ĂșĂŁ nhiĂŻĂ„t àöÄ 37oC vaĂą phoĂąng tĂčĂŠm phaĂŁi kñn, khöng coĂĄ gioĂĄ. Trong suöët thĂșĂąi gian bĂ” öëm, chaĂĄu beĂĄ naĂąo cuĂ€ng muöën coĂĄ böë hoĂčĂ„c meĂ„, öng, baĂą... ĂșĂŁ bĂŻn caĂ„nh. ViĂŻĂ„c naĂąy laĂąm cho BeĂĄ thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm vaĂą an uĂŁi BeĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu, mößi khi BeĂĄ bĂ” khoĂĄ chĂ”u. NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n ĂșĂŁ gĂȘĂŹn BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ cho BeĂĄ àöÏ chĂși, saĂĄch coĂĄ hĂČnh veĂ€ maĂąu Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ giaĂŁi trñ. Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y neĂĄt mĂčĂ„t lo lĂčĂŠng, u sĂȘĂŹu cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vĂŻĂŹ bĂŻĂ„nh tĂČnh cuĂŁa BeĂĄ. - CĂȘĂŹn laĂąm gĂČ khi beĂĄ ra nhiĂŻĂŹu möÏ höi NĂŻĂ«u BeĂĄ söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi àöí möÏ höi, thĂŻĂ« laĂą töët. VĂČ Ă oĂĄ laĂą phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ­ laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t haĂ„ xuöëng. NĂŻn lau khö möÏ höi vaĂą thay quĂȘĂŹn aĂĄo cho BeĂĄ.
- CoĂĄ cĂȘĂŹn bĂčĂŠt chaĂĄu nĂčçm taĂ„i giĂ»ĂșĂąng khöng? NĂŻĂ«u BeĂĄ thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi mĂŻĂ„t, BeĂĄ seĂ€ tûÄ àöÄng nĂčçm nghĂł. NhĂ»ng nĂŻĂ«u BeĂĄ khöng muöën nĂčçm, thĂČ khöng nĂŻn bĂčĂŠt buöÄc. Cûå Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ ngöÏi dĂȘĂ„y hoĂčĂ„c Ă i laĂ„i trong phoĂąng. Ài tĂȘĂ«t (vĂșĂĄ) cho chaĂĄu. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu hoĂčĂ„c Ă ang trong thĂșĂąi gian phuĂ„c höÏi sûåc khoĂŁe, cûå Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu chĂși bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ChĂł nĂŻn traĂĄnh nhûÀng troĂą chĂși laĂąm chaĂĄu bĂ” kñch àöÄng vaĂą khöng cho chĂși vĂșĂĄi treĂŁ khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm. - ChĂŻĂ« àöÄ Ăčn cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? VĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, nĂŻĂ«u chaĂĄu khöng bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, coĂĄ thĂŻĂ­ cho Ăčn nhĂ» bĂČnh thĂ»ĂșĂąng; khöng nĂŻn eĂĄp chaĂĄu Ăčn vaĂą chuĂĄ yĂĄ cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc thĂŻm. - NĂŻĂ«u beĂĄ bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, thĂČ ngĂ»ng cho buĂĄ sûÀa vaĂą cho Ăčn theo chĂŻĂ« àöÄ riĂŻng (coi phĂȘĂŹn caĂĄc bĂŻĂ„nh treĂŁ em). - VĂșĂĄi treĂŁ Ă aĂ€ lĂșĂĄn, coĂĄ thĂŻĂ­ cho Ăčn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, chuöëi nghiĂŻĂŹn, baĂĄnh bñt cöët (baĂĄnh mĂČ nĂ»ĂșĂĄng 2 lĂȘĂŹn), baĂĄnh bñch quy. NĂŻĂ«u chaĂĄu coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u khoĂŁi bĂŻĂ„nh, dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ laĂ„i chĂŻĂ« àöÄ Ăčn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ChuĂĄ yĂĄ: Khöng nĂŻn eĂĄp buöÄc caĂĄc chaĂĄu Ăčn - NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc ban ngaĂąy cuĂ€ng nhĂ» ban Ă ĂŻm, vĂČ söët laĂąm cĂș thĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc. Àïí chaĂĄu dĂŻĂź uöëng, ngoaĂąi nĂ»ĂșĂĄc trĂčĂŠng coĂĄ thĂŻĂ­ cho BeĂĄ uöëng nĂ»ĂșĂĄc cam, nĂ»ĂșĂĄc chanh, nĂ»ĂșĂĄc suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng v.v... ThĂ»ĂșĂąng caĂĄc chaĂĄu thñch uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt hĂșn laĂą nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng. HaĂ€y cho caĂĄc chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu hay bĂ” nön oĂĄi. NĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu khöng chĂ”u Ăčn thĂČ caĂĄc loaĂ„i nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng, suĂĄp, mĂȘĂ„t ong, nĂ»ĂșĂĄc cĂșm... cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu möÄt ñt calo. GiĂșĂą giĂȘĂ«c sĂčn soĂĄc nĂŻn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? NĂŻn tûÄ quy Ă Ă”nh giĂșĂą giĂȘĂ«c, thñ duĂ„ vaĂąo buöíi saĂĄng vaĂą 5 giĂșĂą chiĂŻĂŹu baĂ„n seĂ€ Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ cho chaĂĄu, lau rûãa mĂčĂ„t, ngoaĂĄy löß muĂ€i, cho uöëng thuöëc hay böi thuöëc. ViĂŻĂ„c sĂčn soĂĄc coĂĄ giĂșĂą giĂȘĂ«c nhĂ» vĂȘĂ„y Ă ĂșĂ€ laĂąm chaĂĄu bĂ” mĂŻĂ„t hĂșn laĂą phaĂŁi Ă iĂŻĂŹu trĂ” lan man caĂŁ ngaĂąy.
Sau khi sĂčn soĂĄc chaĂĄu, baĂ„n nĂŻn ghi thĂȘn nhiĂŻĂ„t Ă o Ă Ă»ĂșĂ„c luĂĄc saĂĄng, luĂĄc chiĂŻĂŹu vaĂąo giĂȘĂ«y cuĂąng vĂșĂĄi caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng (nĂŻĂ«u coĂĄ) nhĂ»: nön oĂĄi, Ă i tĂ»ĂșĂĄt, ho... Ă ĂŻĂ­ chuĂȘĂ­n bĂ” noĂĄi laĂ„i cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, khi baĂĄc sĂŽ tĂșĂĄi thĂčm, hoĂčĂ„c noĂĄi qua Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i. NĂŻĂ«u baĂĄc sĂŽ cho biĂŻĂ«t bĂŻĂ„nh cuĂŁa beĂĄ thuöÄc loaĂ„i lĂȘy lan NĂŻĂ«u BeĂĄ mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘy lan, phaĂŁi caĂĄch ly BeĂĄ vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ khaĂĄc, kĂŻĂ­ caĂŁ caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ang coĂĄ mang. ChuĂĄ yĂĄ: Khöng Ă ĂŻĂ­ thuöëc trong tĂȘĂŹm tay treĂŁ em NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ­ thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” bĂŻĂ„nh cho caĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ gĂȘĂŹn chöß caĂĄc chaĂĄu nĂčçm, Ă ĂŻĂ­ tiĂŻĂ„n sûã duĂ„ng. NhĂ» vĂȘĂ„y rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m, nhĂȘĂ«t laĂą àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu Ă ang trong tuöíi thĂȘĂ«y caĂĄi gĂČ laĂ„ cuĂ€ng cho vaĂąo miĂŻĂ„ng. Thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” cuĂ€ng phaĂŁi uöëng Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą Ă uĂĄng luĂĄc. CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź bĂ” maĂąu sĂčĂŠc viĂŻn thuöëc, hoĂčĂ„c vĂ” ngoĂ„t cuĂŁa thuöëc hĂȘĂ«p dĂȘĂźn. 4. MÖÅT VAÂI VÊËN ÀÏÌ CHUYÏN MÖN. Ào thĂȘn nhiĂŻĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? LĂȘĂ«y öëng Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ Ă aĂ€ lau rûãa saĂ„ch, vĂȘĂ­y öëng Ă ĂŻĂ­ mûåc thuĂŁy ngĂȘn xuöëng dĂ»ĂșĂĄi 36oC röÏi böi möÄt ñt vadĂșlin vaĂąo Ă ĂȘĂŹu öëng. Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, Ă ĂčĂ„t beĂĄ nĂčçm ngûãa, möÄt tay nĂčĂŠm lĂȘĂ«y 2 chĂȘn beĂĄ giĂș lĂŻn, coĂąn tay kia Ă uĂĄt tûù tûù phĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ àûÄng thuyĂŁ ngĂȘn bĂŻn trong vaĂą Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c böi va-dĂș-lin vaĂąo hĂȘĂ„u mön cuĂŁa BeĂĄ, tĂșĂĄi gĂȘĂŹn hĂŻĂ«t phĂȘĂŹn naĂąy. LaĂąm xong àöÄng taĂĄc naĂąy, tiĂŻĂ«p tuĂ„c giûÀ phĂȘĂŹn coĂąn laĂ„i cuĂŁa öëng Ă o trong tay. Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ lĂșĂĄn hĂșn, Ă ĂŻĂ­ treĂŁ nĂčçm sĂȘĂ«p röÏi Ă uĂĄt öëng Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön. Trong thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ­ öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, nhĂșĂĄ Ă ĂčĂŠp mĂŻĂŹn cho chaĂĄu khoĂŁi laĂ„nh. CĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, ñt nhĂȘĂ«t laĂą 2 phuĂĄt. NĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu vûùa chĂși Ă uĂąa xong, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu nghĂł ngĂși ñt nhĂȘĂ«t 1 tiĂŻĂ«ng, röÏi mĂșĂĄi tiĂŻĂ«n haĂąnh lĂȘĂ«y nhiĂŻĂ„t àöÄ. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ böi va-dĂș-lin vaĂąo Ă ĂȘĂŹu öëng Ă o vaĂą Ă uĂĄt tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön chaĂĄu beĂĄ. ÀöÄng taĂĄc naĂąy, nĂŻĂ«u
laĂąm maĂ„nh hoĂčĂ„c vöÄi vaĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm xĂȘy saĂĄt bĂŻn trong hĂȘĂ„u mön vaĂą chaĂŁy maĂĄu. ÀaĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y. TaĂ„i nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta lĂȘĂ«y thĂȘn nhiĂŻĂ„t bĂčçng caĂĄch cho ngĂȘĂ„m nhiĂŻĂ„t kĂŻĂ« ĂșĂŁ miĂŻĂ„ng, hoĂčĂ„c keĂ„p vaĂąo naĂĄch. NhĂ»ng caĂĄc caĂĄch Ă oĂĄ khöng chñnh xaĂĄc bĂčçng caĂĄch Ă o ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön. BĂčĂŠt maĂ„ch ĂșĂŁ cöí tay thĂŻĂ« naĂąo? ÀĂčĂ„t ngoĂĄn troĂŁ hoĂčĂ„c ngoĂĄn troĂŁ vaĂą ngoĂĄn giûÀa lĂŻn cöí tay cuĂŁa BeĂĄ, ĂșĂŁ phĂȘĂŹn göëc ngoĂĄn tay caĂĄi, khi BeĂĄ Ă ĂŻĂ­ ngûãa baĂąn tay, baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa maĂ„ch maĂĄu cöí tay. TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p caĂąng mau. ĂșĂŁ treĂŁ sĂș sinh, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p bĂČnh thĂ»ĂșĂąng trong 1 phuĂĄt tûù 120 - 140 Ă ĂȘĂ„p. TreĂŁ 2 tuöíi: 110 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. TreĂŁ 6 tuöíi: 60 - 80 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. Söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p naĂąy seĂ€ cao hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng khi treĂŁ khoĂĄc, hay hoaĂ„t àöÄng maĂ„nh. Khi BeĂĄ öëm, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p seĂ€ khöng giöëng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vĂČ maĂ„ch Ă ĂȘĂ„p seĂ€ yĂŻĂ«u hĂșn. KhaĂĄm hoĂ„ng thĂŻĂ« naĂąo? Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ nhoĂŁ, cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi thûå 2 giuĂĄp sûåc thĂČ baĂ„n mĂșĂĄi khaĂĄm hoĂ„ng cho BeĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. NgĂ»ĂșĂąi naĂąy bĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn loĂąng, cho mĂčĂ„t chaĂĄu hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ phña aĂĄnh saĂĄng, giûÀ tay chĂȘn chaĂĄu, Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu tûÄa ngĂ»ĂșĂąi vaĂąo mĂČnh röÏi duĂąng 1 tay ĂȘĂ«n nheĂ„ vaĂąo traĂĄn chaĂĄu Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu ngaĂŁ vĂŻĂŹ phña sau. NgĂ»ĂșĂąi khaĂĄm ngöÏi phña trĂ»ĂșĂĄc chaĂĄu beĂĄ, möÄt tay laĂąm BeĂĄ mĂșĂŁ miĂŻĂ„ng ra, coĂąn tay kia duĂąng cuöëng 1 chiĂŻĂ«c thĂČa (muößng) ĂȘĂ«n lĂ»ĂșĂ€i chaĂĄu beĂĄ xuöëng vaĂą baĂŁo chaĂĄu kĂŻu : "a... a...". NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n seĂ€ nhĂČn roĂ€ a-my- Ă an ĂșĂŁ hoĂ„ng BeĂĄ. 5. LAÂM GÒ KHI BEÁ SÖËT? Khöng Ă ĂčĂŠp hoĂčĂ„c cho treĂŁ mĂčĂ„c thĂŻm quĂȘĂŹn aĂĄo ChĂł mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo nguĂŁ cho thoaĂĄng. Khöng Ă ĂčĂŠp chĂčn daĂ„ hoĂčĂ„c len. NĂŻĂ«u cĂȘĂŹn, chĂł Ă ĂčĂŠp chĂčn Ă Ășn (nhĂ» khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng). NhiĂŻĂ„t àöÄ trong phoĂąng khoaĂŁng 20oC laĂą vûùa. Thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng Hai thûå thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng Ă ĂŻĂ­ trĂ” söët vaĂą haĂ„ nhiĂŻĂ„t laĂą thuöëc aspirine (acide aceĂĄtylsalicylique) vaĂą thuöëc paraceĂĄtamol. CĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, nhĂ»ng caĂĄch duĂąng chung nhĂ» sau :
- LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc tñnh bĂčçng söë viĂŻn thuöëc duĂąng trong 24 giĂșĂą phuĂ„ thuöÄc theo söë cĂȘn nĂčĂ„ng hoĂčĂ„c söë tuöíi cuĂŁa treĂŁ. BaĂ„n cĂȘĂŹn nhĂșĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc töëi Ă a Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng. Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho BeĂĄ uöëng quaĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng töëi Ă a Ă oĂĄ. - LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh nhiĂŻĂŹu phĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ uöëng thaĂąnh nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t trong ngaĂąy. Thñ duĂ„: mößi ngaĂąy uöëng 2 viĂŻn chia laĂąm 4 lĂȘĂŹn, mößi lĂȘĂŹn nûãa viĂŻn. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn phaĂ„m sai lĂȘĂŹm laĂą cho treĂŁ uöëng hĂŻĂ«t caĂŁ liĂŻĂŹu 1 lĂȘĂŹn. Khi thuöëc hĂŻĂ«t taĂĄc duĂ„ng, thĂȘn nhiĂŻĂ„t cuĂŁa treĂŁ tĂčng cao àöÄt ngöÄt gĂȘy ra chûång co giĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă aĂĄng ngaĂ„i ĂșĂŁ treĂŁ. - Mößi thûå thuöëc coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c trĂČnh baĂąy dĂ»ĂșĂĄi caĂĄc daĂ„ng khaĂĄc nhau nhĂ» viĂŻn, Ă oĂĄng goĂĄi, sirö, viĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön v.v... Khi duĂąng, cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t roĂ€ mößi viĂŻn, mößi goĂĄi, mößi thĂČa... tĂ»Ășng ûång vĂșĂĄi lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc laĂą bao nhiĂŻu? NhiĂŻĂŹu thuöëc mang tĂŻn khaĂĄc nhau nhĂ»ng trong thaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂ€ng coĂĄ aspirine hay paraceĂĄtamol. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn Ă oĂ„c cöng thûåc cuĂŁa thuöëc Ă ĂŻĂ­ khoĂŁi cho uöëng nhiĂŻĂŹu thuöëc cuĂąng taĂĄc duĂ„ng. - ASPIRINE coĂĄ trong caĂĄc loaĂ„i thuöëc mang tĂŻn khaĂĄc nhau nhĂ» Catalgine, JuveĂĄpirine, AspeĂĄgic v.v... LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng duĂąng laĂą 0,05 g/ngaĂąy cho 1 kg cĂȘn nĂčĂ„ng. Khöng bao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ»ĂșĂ„t quaĂĄ 0,lg/ngaĂąy cho 1 kg eĂȘĂŹn nĂčĂ„ng. Thñ duĂ„: möÄt àûåa treĂŁ nĂčĂ„ng 12 kg, coĂĄ thĂŻĂ­ uöëng trong ngaĂąy (24 giĂșĂą) möÄt lĂ»ĂșĂ„ng aspirine bĂčçng 0,05 g x 12 = 0,6 g. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc trĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh 6 lĂȘĂŹn uöëng. Mößi lĂȘĂŹn uöëng 0,1 g caĂĄch lĂȘĂŹn sau 4 giĂșĂą, nghĂŽa laĂą cûå 4 giĂșĂą laĂ„i uöëng 0,1 g aspirine. PARACETAMOL coĂĄ trong caĂĄc thuöëc mang tĂŻn Efferalgan, Dolipran. LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng laĂą 0,02 - 0,03g (20 - 30 mg) cho mößi kilögam cĂȘn nĂčĂ„ng, trong 24 giĂșĂą. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c chia laĂąm 6 lĂȘĂŹn uöëng, mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau 4 giĂșĂą. HiĂŻĂ„n nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng cho duĂąng paraceĂĄtamol nhiĂŻĂŹu hĂșn laĂą aspirine vĂČ paraceĂĄtamol dĂŻĂź Ă Ă»ĂșĂ„c böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa hĂȘĂ«p thuĂ„. - CoĂĄ thĂŻĂ­ duĂąng xen keĂ€ 2 thûå aspirine vaĂą paraceĂĄtamol, 1 lĂȘĂŹn aspirine, 1 lĂȘĂŹn paraceĂĄtamol. NhĂ» vĂȘĂ„y, seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc cuĂŁa mößi thûå. PhĂ»Ășng phaĂĄp haĂ„ nhiĂŻĂ„t tûù bĂŻn ngoaĂąi - NgĂȘm nĂ»ĂșĂĄc: NĂŻĂ«u duĂąng thuöëc röÏi maĂą thĂȘn nhiĂŻĂ„t vĂȘĂźn chĂ»a haĂ„ xuöëng, coĂĄ thĂŻĂ­ tĂčĂŠm cho chaĂĄu beĂĄ bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc coĂĄ nhiĂŻĂ„t àöÄ thĂȘĂ«p hĂșn thĂȘn
nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ tûù 1 - 2oC, trong thĂșĂąi gian 10 phuĂĄt. CoĂĄ thĂŻĂ­ cho chaĂĄu ngĂȘm nĂ»ĂșĂĄc 2 - 3 lĂȘĂŹn trong ngaĂąy. NhĂ»ng, nĂŻĂ«u thĂȘĂ«y mĂčĂ„t BeĂĄ taĂĄi hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi run phaĂŁi bĂŻĂ« chaĂĄu ra khoĂŁi nĂ»ĂșĂĄc; choaĂąng khĂčn vaĂą lau khö ngay cho chaĂĄu. - ChĂ»ĂșĂąm nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ: ÀûÄng nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ vaĂąo möÄt tuĂĄi vaĂŁi hay cao su röÏi Ă ĂčĂ„t vaĂąo gaĂĄy, hoĂčĂ„c naĂĄch, haĂĄng, coĂĄ Ă ĂŻĂ„m möÄt lĂșĂĄp vaĂŁi hay len. CoĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy vaĂą thay nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ khi Ă aĂ€ tan hĂŻĂ«t. NĂŻĂ«u khöng coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ, Ă ĂčĂŠp khĂčn tĂȘĂ­m nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt lĂŻn traĂĄn cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c. - NhoĂŁ muĂ€i: NĂŻĂ«u baĂĄc sĂŽ Ă aĂ€ chĂł Ă Ă”nh duĂąng thuöëc nhoĂŁ muĂ€i coĂĄ khaĂĄng sinh, haĂ€y duĂąng duĂ„ng cuĂ„ boĂĄp - huĂĄt bĂčçng cao su, rûãa löß muĂ€i cho BeĂĄ bĂčçng dung Ă Ă”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c. Sau Ă oĂĄ, duĂąng öëng nhoĂŁ gioĂ„t nhoĂŁ thuöëc vaĂąo löß muĂ€i cuĂŁa chaĂĄu. Sau khi duĂąng, phaĂŁi rûãa öëng nhoĂŁ gioĂ„t bĂčçng cöÏn 90o. TrĂ»ĂșĂĄc khi duĂąng thuöëc nhoĂŁ muĂ€i, Ă ĂŻĂ­ thuöëc vaĂąo möÄt cheĂĄn nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m Ă ĂŻĂ­ hĂȘm cho thuöëc ĂȘĂ«m lĂŻn. - Xöng: Àöí nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng vaĂąo böÏn tĂčĂŠm hay möÄt chĂȘĂ„u lĂșĂĄn röÏi pha möÄt thĂČa suĂĄp dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p hoĂčĂ„c benjoin vaĂąo. PhoĂąng tĂčĂŠm Ă oĂĄng kñn Ă ĂŻĂ­ hĂși böëc lĂŻn khöng bĂ” thoaĂĄt ra ngoaĂąi. BĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn tay hoĂčĂ„c Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu chĂși ĂșĂŁ dĂ»ĂșĂĄi saĂąn coĂĄ traĂŁi khĂčn. KhoaĂĄc möÄt khĂčn tĂčĂŠm quanh ngĂ»ĂșĂąi BeĂĄ, khöng cĂȘĂŹn mĂčĂ„c quĂȘĂŹn aĂĄo. MöÏ höi BeĂĄ seĂ€ ra nhiĂŻĂŹu. HĂși nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng coĂĄ dĂȘĂŹu seĂ€ thĂȘĂ«m qua da Ă Ă»ĂșĂ„c BeĂĄ thĂșĂŁ hñt vaĂąo phöíi. Sau khi BeĂĄ ra möÏ höi, quĂȘĂ«n khĂčn quanh ngĂ»ĂșĂąi röÏi bĂŻĂ« ra khoĂŁi phoĂąng tĂčĂŠm, lau khö ngĂ»ĂșĂąi cho BeĂĄ. ChuĂĄ yĂĄ khöng Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ bĂ” laĂ„nh khi ra khoĂŁi phoĂąng. PhĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy rĂȘĂ«t töët cho treĂŁ em bĂ” söët vĂČ Ă au hoĂ„ng. - ThuĂ„t - LĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc Ă un söi, Ă ĂŻĂ­ nguöÄi, nhĂ»ng coĂąn ĂȘĂ«m. Cho thuöëc Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u chĂł muöën cho BeĂĄ Ă” Ă Ă»ĂșĂ„c, cho 1/2 muößng caĂą-phĂŻ thuöëc bicarbonate de soude hoĂčĂ„c möÄt muößng caĂą- phĂŻ dĂȘĂŹu ö-liu hay parafine nguyĂŻn chĂȘĂ«t vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc khuĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc cho thuöëc tan. DuĂąng öëng boĂĄp huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc lĂŻn böi trĂșn Ă ĂȘĂŹu öëng, bĂčçng vadĂșlin, Ă Ă»a Ă ĂȘĂŹu öëng tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön röÏi boĂĄp nheĂ„ öëng cho nĂ»ĂșĂĄc tûù tûù vaĂąo ruöÄt. Khi nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂ€ vaĂąo hĂŻĂ«t, ruĂĄt öëng ra vaĂą boĂĄp 2 bĂŻn möng BeĂĄ cho khñt laĂ„i Ă ĂŻĂ­ giûÀ nĂ»ĂșĂĄc trong 2 - 3 phuĂĄt, röÏi cho BeĂĄ ngöÏi bö Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ "Ă i" ra.
6. MÖÅT SÖË ÀÖÅNG TAÁC CHUYÏN MÖN ÀĂčĂŠp gaĂ„c ĂȘĂ­m: Theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ, nĂŻĂ«u baĂ„n cĂȘĂŹn Ă ĂčĂŠp gaĂ„c lĂŻn möÄt vĂŻĂ«t thĂ»Ășng hoĂčĂ„c caĂĄi nhoĂ„t, lĂȘĂ«y möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c ngĂȘm vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m coĂĄ pha cöÏn 90o (pha 1 thĂČa suĂĄp cöÏn vaĂąo 1 baĂĄt nĂ»ĂșĂĄc). ÀĂčĂ„t gaĂ„c lĂŻn nhoĂ„t vaĂą cûå 10 - 15 phuĂĄt, laĂ„i laĂąm laĂ„i. Àûåt tay hoĂčĂ„c vĂŻĂ«t thĂ»Ășng: ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą rûãa vĂŻĂ«t thĂ»Ășng. Rûãa kyĂ€ bĂčçng xaĂą phoĂąng, khöng Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂ«t, caĂĄt hoĂčĂ„c gai ĂșĂŁ laĂ„i trong thĂ”t. Sau Ă oĂĄ böi thuöëc saĂĄt truĂąng, trĂ»ĂșĂĄc khi bĂčng laĂ„i. DuĂąng bĂčng dñnh (BĂčng keo) - CaĂĄc loaĂ„i bĂčng dñnh coĂĄ sĂčĂ©n gaĂ„c vaĂą thuöëc saĂĄt truĂąng Ă ĂŻĂŹu coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc. DuĂąng loaĂ„i bĂčng naĂąy cuĂ€ng phaĂŁi thay haĂąng ngaĂąy. NĂŻĂ«u trong ngaĂąy, bĂčng bĂ” bĂȘĂ­n, phaĂŁi thay caĂĄi khaĂĄc. BuöÄc bĂčng: NĂŻĂ«u vĂŻĂ«t thĂ»Ășng chaĂŁy maĂĄu, cĂȘĂŹn rûãa saĂ„ch, böi thuöëc saĂĄt truĂąng, Ă ĂčĂŠp möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c lĂŻn röÏi lĂȘĂ«y cuöën bĂčng buöÄc laĂ„i. Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c buöÄc chĂčĂ„t Ă ĂŻĂ­ maĂĄu vĂȘĂźn lĂ»u thöng Ă Ă»ĂșĂ„c phaĂŁi laĂąm sao Ă ĂŻĂ­ chöß coĂĄ vĂŻĂ«t thĂ»Ășng khöng vĂČ buöÄc bĂčng maĂą phöÏng lĂŻn tñm laĂ„i, vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y laĂ„nh. NĂŻĂ«u buöÄc bĂčng ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu, Ă ĂŻĂ­ khi nguĂŁ bĂčng khöng bĂ” tuöÄt ra àöÄi cho treĂŁ möÄt caĂĄi muĂ€ lĂ»ĂșĂĄi hay muĂ€ nguĂŁ. NhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn traĂĄnh: Khi chĂ»ĂșĂąm noĂĄng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ bĂčçng cao su, tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm v.v... phaĂŁi xem cĂȘĂŹn thĂȘĂ„n nuĂĄt cuĂŁa tuĂĄi coĂĄ kñn khöng. BoĂ„c möÄt khĂčn ngoaĂąi tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm trĂ»ĂșĂĄc khi chĂ»ĂșĂąm cho treĂŁ. CoĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu treĂŁ bi boĂŁng vĂČ chĂ»ĂșĂąm. Àöëi vĂșĂĄi nhûÀng chaĂĄu nhoĂŁ, khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng cöÏn, rĂ»ĂșĂ„u long naĂ€o hay rĂ»ĂșĂ„u baĂ„c haĂą Ă ĂŻĂ­ xoa vuĂąng ngûÄc nĂŻĂ«u khöng coĂĄ yĂĄ kiĂŻĂ«n vaĂą sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. TiĂŻm chñch cho treĂŁ: Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta traĂĄnh khöng tiĂŻm möng maĂą chĂł tiĂŻm vaĂąo bĂčĂŠp Ă uĂąi. Cöng viĂŻĂ„c naĂąy nĂŻn Ă ĂŻĂ­ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm, böë meĂ„ chĂł nĂŻn àûång bĂŻn caĂ„nh Ă ĂŻĂ­ döß daĂąnh vaĂą an uĂŁi chaĂĄu chûå khöng nĂŻn laĂąm ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ taĂĄ cho ngĂ»ĂșĂąi laĂąm Ă au chaĂĄu. 7. DUÂNG THUÖËC CHO TREà BeĂĄ bĂ” söët vaĂą baĂ„n cho rĂčçng chaĂĄu bĂ” viĂŻm hoĂ„ng. LĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc anh BeĂĄ cuĂ€ng bĂ” nhĂ» vĂȘĂ„y, vaĂą baĂĄc sĂŽ Ă aĂ€ cho uöëng thuöëc. LoaĂ„i thuöëc naĂąy coĂąn thûùa, vĂȘĂźn Ă ĂŻĂ­ trong tuĂŁ thuöëc. VĂȘĂ„y, coĂĄ nĂŻn cho BeĂĄ uöëng thuöëc ?
Khöng nĂŻn! VĂČ coĂĄ nhiĂŻĂŹu thûå bĂŻĂ„nh khaĂĄc nhau cuĂ€ng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm cho hoĂ„ng viĂŻm Ă oĂŁ. NĂŻĂ«u baĂ„n cho chaĂĄu uöëng thuöëc nhĂ» vĂȘĂ„y, khi cĂȘĂŹn khaĂĄm bĂŻĂ„nh Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu trĂ” cho chaĂĄu, baĂĄc sĂŽ seĂ€ gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn, vĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång ban Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa bĂŻĂ„nh chñnh Ă aĂ€ bĂ” thuöëc laĂąm biĂŻĂ«n mĂȘĂ«t röÏi! Trong khi chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ trĂ” bĂŻĂ„nh cho chaĂĄu nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? NĂŻĂ«u treĂŁ: BĂ” söí muĂ€i : NhoĂŁ thuöëc nhoĂŁ muĂ€i (seĂĄrum sinh hoĂ„c), duĂąng viĂŻn thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn dĂȘĂŹu thöng, dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p. BĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt nheĂ„: TreĂŁ trĂŻn 6 thaĂĄng: ngĂ»ng cho uöëng sûÀa, cho uöëng caĂĄc dung dĂ”ch chöëng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng cĂș thĂŻĂ­ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc (coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc), nĂ»ĂșĂĄc caĂą röët, khoai tĂȘy nghiĂŻĂŹn, chuöëi nghiĂŻĂŹn. BĂ” taĂĄo boĂĄn: DuĂąng viĂŻn thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön hay dĂȘĂŹu parafine. BĂ” ho: DuĂąng si rö ho coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn thuöëc thûÄc vĂȘĂ„t vaĂą khöng coĂĄ Codeine. BĂ” giĂȘĂ„t mĂČnh, khoĂĄ nguĂŁ: NĂ»ĂșĂĄc hoa cam, loaĂ€ng. BĂ” Ă au buĂ„ng: Uöëng ñt nĂ»ĂșĂĄc pha mĂȘĂ„t ong. NgoaĂąi nhûÀng loaĂ„i thuöëc vaĂą biĂŻĂ„n phaĂĄp vö haĂ„i trĂŻn, khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho treĂŁ duĂąng bĂȘĂ«t cûå thuöëc gĂČ nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc loaĂ„i thuöëc khaĂĄng sinh vaĂą sulfamide, kĂŻĂ­ caĂŁ thuöëc böi ngoaĂąi da. CĂȘĂŹn traĂĄnh caĂŁ caĂĄc loaĂ„i thuöëc nhoĂŁ muĂ€i laĂąm co tĂŻĂ« baĂąo maĂąng muĂ€i nhĂ» Privine, Tizine, Naphtasoline... KĂŻĂ­ caĂŁ thuöëc söët aspirine cuĂ€ng khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng tûÄ do, khöng coĂĄ sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ngkhaĂĄc nhau, taĂĄc duĂ„ng khaĂĄc nhau CĂȘĂŹn cho treĂŁ duĂąng thuöëc Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł dĂȘĂźn. NĂŻĂ«u treĂŁ khöng chĂ”u uöëng thuöëc hoĂčĂ„c uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh, cĂȘĂŹn phaĂŁi baĂĄo cho baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ tĂČm caĂĄch Ă iĂŻĂŹu trĂ” khaĂĄc. VĂČ uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu, bĂŻĂ„nh khöng khoĂŁi.
CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ tuĂȘn theo Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng thuöëc: uöëng laĂąm bao nhiĂŻu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy? Mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau bao lĂȘu? Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tûÄ yĂĄ tĂčng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc Thuöëc uöëng quaĂĄ liĂŻĂŹu seĂ€ gĂȘy ngöÄ àöÄc, tajo ra nhûÀng phaĂŁn ûång cĂș thĂŻĂ­ nhĂ» mĂȘĂ­n Ă oĂŁ, phaĂĄt ban, chĂ»ĂșĂĄng buĂ„ng... ThaĂĄi àöÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khi cho treĂŁ uöëng thuöëc Khöng nhûÀng cĂȘĂŹn laĂąm sao cho treĂŁ hiĂŻĂ­u rĂčçng phaĂŁi uöëng thuöëc Ă ĂŻĂ­ khoĂŁi bĂŻĂ„nh, maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cuĂ€ng phaĂŁi tin nhĂ» thĂŻĂ« Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thaĂĄi àöÄ cĂ»Ășng quyĂŻĂ«t vĂșĂĄi treĂŁ. MöÄt àûåa treĂŁ phaĂŁi uöëng thuöëc seĂ€ nhĂČn vaĂąo thaĂĄi àöÄ cĂ»Ășng quyĂŻĂ«t hay lĂ»ĂșĂ€ng lûÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ­ tuĂąy cĂș ûång xûã. Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn giaĂŁi thñch cho BeĂĄ hĂșn laĂą duĂąng biĂŻĂ„n phaĂĄp maĂ„nh. Khöng bĂčĂŠt buöÄc nhĂ»ng cuĂ€ng khöng nĂčn nĂł. NĂŻn noĂĄi dĂ”u daĂąng Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ hiĂŻĂ­u: viĂŻĂ„c uöëng thuöëc laĂą Ă iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ­ khaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c! TraĂĄnh khöng eĂĄp uöëng thuöëc bĂčçng sûåc maĂ„nh, vĂČ thuöëc duĂą loĂŁng hay rĂčĂŠn, coĂĄ thĂŻĂ­ xuöëng theo Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p vaĂąo phöíi gĂȘy hĂȘĂ„u quaĂŁ rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m. CaĂĄc biĂŻĂ„n phaĂĄp cho treĂŁ uöëng thuöëc NĂŻĂ«u thuöëc viĂŻn, taĂĄn ra thaĂąnh böÄt röÏi tröÄn vĂșĂĄi nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng. NĂŻĂ«u thuöëc coĂĄ vĂ” Ă ĂčĂŠng, rĂȘĂ«t Ă ĂčĂŠng, nĂŻn pha vĂșĂĄi mûåt quaĂŁ coĂĄ vĂ” chua hoĂčĂ„c mĂȘĂ„t, söcöla, chuöëi nghiĂŻĂŹn. NĂŻĂ«u treĂŁ nheĂą ra, cĂȘĂŹn coi xem chaĂĄu Ă aĂ€ uöëng Ă Ă»ĂșĂ„c bao nhiĂŻu Ă ĂŻĂ­ cho chaĂĄu uöëng thĂŻm maĂą khöng quaĂĄ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng. TraĂĄnh khöng tröÄn thuöëc vĂșĂĄi caĂĄc thûåc Ăčn thĂ»ĂșĂąng ngaĂąy cuĂŁa BeĂĄ nhĂ» sûÀa, suĂĄp v.v..., vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y, sau naĂąy BeĂĄ nhĂČn thĂȘĂ«y sûÀa seĂ€ sĂșĂ„, khöng chĂ”u buĂĄ nûÀa. - Thuöëc Ă ĂŻĂ­ trong viĂŻn bao khöng nĂŻn lĂȘĂ«y ra vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ loaĂ„i thuöëc naĂąy cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ loĂ„t xuöëng daĂ„ daĂąy röÏi mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ­ cho tan. - Si rö: NhûÀng thuöëc loaĂ„i si rö thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź uöëng. TrĂ»ĂșĂĄc khi uöëng, nĂŻn lĂčĂŠc Ă ĂŻĂŹu chai àûÄng thuöëc. - ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: CĂȘĂŹn laĂąm viĂŻn thuöëc Ă»ĂșĂĄt hoĂčĂ„c ngĂȘm vaĂąo vadĂșlin trĂ»ĂșĂĄc khi nheĂĄt thuöëc vaĂąo hĂȘĂ„u mön treĂŁ. Sau Ă oĂĄ, giûÀ möng treĂŁ khñt laĂ„i vaĂąi phuĂĄt Ă ĂŻĂ­ thuöëc khöng bĂ” rĂși ra.
ThĂșĂąi gian chûÀa trĂ” BeĂĄ söët 40oC, baĂĄc sĂŽ cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh. Höm nay, thĂȘn nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ Ă aĂ€ xuöëng tĂșĂĄi 36o8. VĂȘĂ„y, coĂĄ cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc nûÀa hay khöng? VĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc cho Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng. Àïí trĂ” khoĂŁi bĂŻĂ„nh bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c duĂąng thuöëc thĂŻm möÄt vaĂąi ngaĂąy, duĂą caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂȘĂ«t. Thñ duĂ„ triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh viĂŻm hoĂ„ng, hoĂčĂ„c ho laĂą söët, khi hĂŻĂ«t söët khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă aĂ€ hĂŻĂ«t bĂŻĂ„nh. Muöën khoĂŁi dûåt bĂŻĂ„nh, phaĂŁi duĂąng thuöëc tûù 8 - 10 ngaĂąy. NĂŻĂ«u khöng duĂąng thuöëc Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” bĂŻĂ„nh trĂșĂŁ laĂ„i. 8. TUà THUÖËC GIA ÀÒNH ÀĂčĂ„t tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ Ă ĂȘu TuĂŁ thuöëc cĂȘĂŹn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ vĂ” trñ cao Ă ĂŻĂ­ treĂŁ khöng vĂșĂĄi tĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą phaĂŁi coĂĄ khoĂĄa. TreĂŁ naĂąo cuĂ€ng thñch mĂșĂŁ tuĂŁ. Khi thĂȘĂ«y caĂĄc höÄp thuöëc loĂ„ thuöëc nhoĂŁ xinh, treĂŁ naĂąo cuĂ€ng muöën mĂșĂŁ ra vaĂą nĂŻĂ«m thûã. NhûÀng öëng thuöëc aspirine vaĂą caĂĄc chai thuöëc an thĂȘĂŹn maĂą nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vĂȘĂźn coi thĂ»ĂșĂąng, laĂ„i thĂ»ĂșĂąng laĂą nhûÀng thuĂŁ phaĂ„m gĂȘy ra nhiĂŻĂŹu vuĂ„ ngöÄ àöÄc nhĂȘĂ«t cho treĂŁ em : Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ­ tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ nhûÀng nĂși ĂȘĂ­m hoĂčĂ„c noĂĄng. Trong tuĂŁ. thuöëc nĂŻn coĂĄ : - Böng, gaĂ„c - BĂčng buöÄc, bĂčng dñnh (keo) - KeĂĄo - KeĂ„p - ÖËng thuĂ„t - 1 loĂ„ seĂĄrum sinh hoĂ„c - 1 bĂČnh thuöëc saĂĄt truĂąng
- 1 öëng cĂčĂ„p söët - 1 loĂ„ xaĂą phoĂąng nĂ»ĂșĂĄc - 1 höÄp viĂŻn nhuĂȘĂ„n traĂąng loaĂ„i Ă ĂčĂ„t hĂȘĂ„u mön - 1 öëng va-dĂș-lin - 1 öëng aspirine hay paraceĂĄtamol daĂ„ng viĂŻn, goĂĄi, hoĂčĂ„c loaĂ„i Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön nhĂ»: Efferalgan, Dolipral... NgoaĂąi ra, coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ möÄt höÄp bĂčng cĂȘĂŹm maĂĄu loaĂ„i "Stop heĂĄmo": bĂčng + gaĂ„c coĂĄ thĂȘĂ«m chĂȘĂ«t cĂȘĂŹm maĂĄu. GiûÀ thuöëc thĂŻĂ« naĂąo? ThĂłnh thoaĂŁng, chuĂĄng ta nĂŻn coi laĂ„i caĂĄc thûå thuöëc ĂșĂŁ trong tuĂŁ thuöëc Ă ĂŻĂ­ xem loaĂ„i naĂąo coĂąn duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, loaĂ„i naĂąo nĂŻn vûåt Ă i, thûå naĂąo Ă aĂ€ duĂąng hĂŻĂ«t, phaĂŁi mua böí sung. - NhûÀng öëng thuöëc tiĂŻm (chñch): nĂŻĂ«u coĂąn höÄp thĂČ haĂ„n ngaĂąy coĂąn duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, coĂĄ ghi ĂșĂŁ voĂŁ höÄp. - LoaĂ„i thuöëc khaĂĄng sinh vaĂą sulfamide: thuöëc duĂąng thûùa nĂŻn vûåt Ă i vĂČ nhûÀng thuöëc naĂąy khi duĂąng phaĂŁi do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh. - Thuöëc viĂŻn, viĂŻn con nhöÄng, goĂĄi: phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo. - Thuöëc nhoĂŁ mĂčĂŠt: möÄt khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ röÏi, chĂł duĂąng trong voĂąng 15 ngaĂąy. - Thuöëc mĂșĂ€: nĂŻĂ«u boĂĄp öëng thuöëc mĂșĂ€ thĂȘĂ«y coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc maĂą phĂȘĂŹn coĂąn laĂ„i bĂ” cûång: vûåt caĂŁ öëng Ă i. NhûÀng thuöëc mĂșĂ€ coĂĄ chûåa chĂȘĂ«t khaĂĄng sinh hoĂčĂ„c sulfamide chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong voĂąng vaĂąi tuĂȘĂŹn. - ChĂȘĂ«t böÄt: phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo. - Dung dĂ”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c: cĂȘĂŹn thay luön. - Sirö: khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ, chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong thĂșĂąi gian vaĂąi tuĂȘĂŹn lĂŻĂź - ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: Ă ĂŻĂ­ nĂși khö raĂĄo.
BaĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa nhi CoĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi tñch rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc trong tuĂŁ thuöëc gia Ă ĂČnh, nghĂŽ rĂčçng nhĂ» vĂȘĂ„y seĂ€ ûång phoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa con caĂĄi vaĂą caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trong gia Ă ĂČnh. TreĂŁ söët? Cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh! Da bĂ” mĂȘĂ­n Ă oĂŁ? Böi thuöëc mĂșĂ€! MĂŻĂ„t? Cho uöëng thuöëc böí! KhoĂĄ nguĂŁ? Cho uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn! HaĂąnh àöÄng nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ vaĂą àöi khi coĂąn khöng coĂĄ lĂșĂ„i vĂČ Ă ĂȘĂ«y laĂą sûÄ cöë gĂčĂŠng xoĂĄa dĂȘĂ«u vĂŻĂ«t caĂĄc triĂŻĂ„u chûång möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ chĂ»a Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn mön, cĂȘĂŹn nhĂČn vaĂąo caĂĄc triĂŻĂ„u chûång Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cho BeĂĄ duĂąng thuöëc gĂČ Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu trĂ” bĂŻĂ„nh. Trong mĂȘĂ«y nĂčm Ă ĂȘĂŹu, ngĂ»ĂșĂąi baĂĄc sĂŽ rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn cho treĂŁ, kĂŻĂ­ caĂŁ caĂĄc chaĂĄu khoĂŁe maĂ„nh. VĂČ ngoaĂąi viĂŻĂ„c chûÀa bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ coĂąn coĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ quan troĂ„ng nûÀa laĂą phoĂąng bĂŻĂ„nh. Cho tĂșĂĄi 6 tuöíi, caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ theo doĂ€i sûåc khoĂŁe, kiĂŻĂ­m tra sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n vĂŻĂŹ moĂ„i mĂčĂ„t, tiĂŻm chñch phoĂąng bĂŻĂ„nh vaĂą chûÀa bĂŻĂ„nh. Úà moĂ„i thaĂąnh phöë vaĂą tĂłnh Ă ĂŻĂŹu coĂĄ caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn trĂ” caĂĄc bĂŻĂ„nh treĂŁ em vaĂą caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n coĂĄ khoa nhi riĂŻng biĂŻĂ„t, baĂ„n nĂŻn tĂČm biĂŻĂ«t caĂĄc Ă Ă”a chĂł Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»a caĂĄc chaĂĄu tĂșĂĄi khaĂĄm sûåc khoĂŁe Ă Ă”nh kyĂą vaĂą khaĂĄm bĂŻĂ„nh khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. 9. CUÖËN SÖÍ SÛÁC KHOEà CUÃA BEÁ Mößi treĂŁ em cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c böë meĂ„ lĂȘĂ„p cho möÄt cuöën söí sûåc khoĂŁe. Söí naĂąy coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ caĂĄc trung tĂȘm y tĂŻĂ« taĂ„i khoa nhi, hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ­ phaĂŁi laĂąm lĂȘĂ«y. Böë hoĂčĂ„c meĂ„ caĂĄc chaĂĄu seĂ€ ghi laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc Ă iĂŻĂŹu coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi BeĂĄ tûù ngaĂąy meĂ„ BeĂĄ mang thai, ngaĂąy sinh, söë cĂȘn nĂčĂ„ng, chiĂŻĂŹu cao ĂșĂŁ caĂĄc àöÄ tuöíi cuĂŁa BeĂĄ, ngaĂąy moĂ„c rĂčng naĂąo, ngaĂąy bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu chĂȘĂ„p chûÀng biĂŻĂ«t Ă i, ngaĂąy phaĂŁi uöëng thuöëc trĂ” bĂŻĂ„nh gĂČ, caĂĄc bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂčĂŠc phaĂŁi do baĂĄc sĂŽ chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn, caĂĄc lĂȘĂŹn phaĂŁi vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c phaĂŁi chûÀa trĂ” Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t... TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c ghi trĂŻn, nhĂ» möÄt thûå lyĂĄ lĂ”ch vĂŻĂŹ sûåc khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, seĂ€ giuĂĄp cho baĂĄc sĂŽ tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch phoĂąng bĂŻĂ„nh, trĂ” bĂŻĂ„nh vaĂą sĂčn soĂĄc sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ möÄt caĂĄch Ă ĂčĂŠc lûÄc
10. KHI BEÁ NÙÇM BÏÅNH VIÏÅN NgaĂąy nay, viĂŻĂ„c möÄt treĂŁ em phaĂŁi nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n khöng coĂąn laĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng lo lĂčĂŠng lĂčĂŠm. BeĂĄ nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n vĂČ bĂ” öëm, nhĂ»ng chĂ»a chĂčĂŠc vĂČ cĂčn bĂŻĂ„nh trĂȘĂŹm troĂ„ng, sĂșĂŁ dĂŽ baĂĄc sĂŽ muöën giûÀ BeĂĄ nĂčçm viĂŻĂ„n laĂą Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź theo doĂ€i vaĂą coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n laĂąm möÄt söë xeĂĄt nghiĂŻĂ„m maĂą thöi. KhaĂĄc vĂșĂĄi thĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc, khi vaĂąo viĂŻĂ„n BeĂĄ phaĂŁi taĂĄch rĂșĂąi vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh, ngaĂąy nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ vaĂą nhĂȘn viĂŻn bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n laĂ„i mong bĂŻĂ„nh nhĂȘn coĂĄ böë, meĂ„ hay ngĂ»ĂșĂąi nhaĂą ĂșĂŁ laĂ„i Ă ĂŻĂ­ sĂčn soĂĄc. NhĂ» vĂȘĂ„y treĂŁ em vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c Ăčn uöëng Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ, vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻn tĂȘm vĂŻĂŹ mĂčĂ„t tinh thĂȘĂŹn. SûÄ cöÄng taĂĄc giûÀa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ chuyĂŻn mön vĂŻĂŹ khoa chûÀa trĂ” vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh bĂŻĂ„nh nhĂȘn, coĂĄ taĂĄc duĂ„ng rĂȘĂ«t töët àöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh. CuĂąng ĂșĂŁ laĂ„i vĂșĂĄi con trong bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, caĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ hoĂŁi y taĂĄ hoĂčĂ„c nhĂȘn viĂŻn phuĂ„c vuĂ„ chaĂĄu, vĂŻĂŹ: - NhiĂŻĂ„t àöÄ cuĂŁa chaĂĄu, daĂ„ng phĂȘn, tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe noĂĄi chung... nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo laĂą töët Ă ĂŻĂ­ dûÄ Ă oaĂĄn vĂŻĂŹ tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu. CoĂĄ thĂŻĂ­ hoĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p baĂĄc sĂŽ Ă iĂŻĂŹu trĂ” vĂŻĂŹ: - CĂčn bĂŻĂ„nh cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ. - SûÄ diĂŻĂźn biĂŻĂ«n cuĂŁa bĂŻĂ„nh seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ­ biĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc. - SûÄ Ă iĂŻĂŹu trĂ” seĂ€ lĂȘu hay choĂĄng ? - ChĂŻĂ« àöÄ Ăčn uöëng cuĂŁa chaĂĄu cĂȘĂŹn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź sĂčn soĂĄc.
PHÊÌN HAI NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ I. ÀÊÌU 1. THOÁP ThoĂĄp laĂą vuĂąng mĂŻĂŹm giûÀa caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„ bĂŻn trĂŻn traĂĄn cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh. ThoĂĄp seĂ€ cûång laĂ„i ĂșĂŁ khoaĂŁng tûù 8 tĂșĂĄi 18 thaĂĄng tuöíi: caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„ luĂĄc Ă oĂĄ seĂ€ liĂŻĂŹn laĂ„i. NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ ngoaĂąi 2 tuöíi maĂą thoĂĄp vĂȘĂźn coĂąn mĂŻĂŹm, baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nĂŻĂ«u mĂșĂĄi trong 1, 2 thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu maĂą chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ khöng coĂąn thoĂĄp nûÀa, thĂČ Ă ĂȘĂ«y cuĂ€ng laĂą Ă iĂŻĂŹu bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng, coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng khöng hay tĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa àûåa beĂĄ. CaĂĄc baĂą meĂ„ thĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ«y thoĂĄp cĂčng ra khi chaĂĄu beĂĄ khoĂĄc: Ă oĂĄ laĂą viĂŻĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. CaĂŁ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂČn thĂȘĂ«y vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y thoĂĄp phĂȘĂ„p phöÏng cuĂ€ng vĂȘĂ„y. ThoĂĄp luĂĄc naĂąo cuĂ€ng phaĂŁi deĂ„t vaĂą Ă aĂąn höÏi. NĂŻĂ«u thoĂĄp bĂ” phöÏng cĂčng lĂŻn thĂČ laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng: BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” bĂŻĂ„nh ĂșĂŁ maĂąng oĂĄc. NĂŻĂ«u thoĂĄp hoĂ€m xuöëng laĂą biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n cĂș thĂŻĂ­ beĂĄ thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u vĂČ möÄt tai naĂ„n naĂąo Ă oĂĄ maĂą thoĂĄp bĂ” va maĂ„nh hoĂčĂ„c töín thĂ»Ășng, phaĂŁi Ă Ă»a beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay. 2. VÊÍY TRÏN ÀÊÌU NĂŻĂ«u Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu coĂĄ nhûÀng vĂȘĂ­y nhoĂŁ, phaĂŁi böi va-dĂș-lin lĂŻn mößi chiĂŻĂŹu röÏi höm sau göÄi Ă ĂȘĂŹu cho chaĂĄu bĂčçng loaĂ„i xaĂą böng nheĂ„ (shampoing). NĂŻĂ«u khöng khoĂŁi, cĂȘĂŹn hoĂŁi caĂĄc baĂĄc sĂŽ da liĂŻĂźu. 3. BÏÅNH VIÏM MAÂNG NAÄO NgaĂąy nay, bĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o laĂą möÄt bĂŻĂ„nh Ă aĂĄng ngaĂ„i, tuy rĂčçng viĂŻĂ„c chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn vaĂą phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh coĂĄ nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhanh hĂșn trĂ»ĂșĂĄc. MöÄt triĂŻĂ„u chûång roĂ€ nhĂȘĂ«t ĂșĂŁ treĂŁ sĂș sinh laĂą khi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o thĂČ thoĂĄp bĂ” cĂčng vaĂą phöÏng lĂŻn: cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ ngay.
NhûÀng triĂŻĂ„u chûång ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn laĂą nön oĂĄi nhiĂŻĂŹu, phoĂ„t ra thaĂąnh tia, söët, Ă au Ă ĂȘĂŹu vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂ” cûång gaĂĄy khöng thĂŻĂ­ gĂȘĂ„p cöí laĂ„i, Ă ĂŻĂ­ cĂčçm Ă uĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c ngûÄc nhĂ» ngaĂąy thĂ»ĂșĂąng giöëng vĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ĂșĂŁ bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi lĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh do vi truĂąng hoĂčĂ„c vi ruĂĄt. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi truĂąng: LaĂąm cho nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh coĂĄ muĂŁ. ChaĂĄu beĂĄ caĂąng nhoĂŁ thĂČ bĂŻĂ„nh caĂąng nguy hiĂŻĂ­m. MöÄt söë vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa bĂŻĂ„nh naĂąy nhĂ» vi truĂąng bĂŻĂ„nh phöíi (phĂŻĂ« cĂȘĂŹu truĂąng), liĂŻn cĂȘĂŹu truĂąng, hoĂčĂ„c heĂĄmophilus (xem muĂ„c 210: heĂĄmophilus laĂą gĂČ?). BĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n thaĂąnh dĂ”ch. Trong thĂșĂąi gian coĂĄ dĂ”ch, ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y chĂȘĂ«t mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng nhûÀng treĂŁ nghi bĂ” bĂŻĂ„nh Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m vaĂą phaĂĄt hiĂŻĂ„n nhûÀng treĂŁ coĂĄ mang vi truĂąng. Àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh vaĂą caĂĄc treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh hoĂčĂ„c thuöëc sulfamide trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ­ trĂ” hoĂčĂ„c phoĂąng bĂŻĂ„nh. HiĂŻĂ„n nay, Ă aĂ€ coĂĄ thuöëc tiĂŻm phoĂąng vi truĂąng heĂĄmophilus, nhĂ»ng chĂ»a coĂĄ thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh hûÀu hiĂŻĂ„u àöëi vĂșĂĄi maĂąng naĂ€o cĂȘĂŹu. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi ruĂĄt: ChĂȘĂ«t loĂŁng lĂȘĂ«y ra tûù cöÄt söëng caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt thĂ»ĂșĂąng trong vĂčĂŠt, khöng coĂĄ muĂŁ vaĂą vi truĂąng. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh cuĂ€ng giöëng nhĂ» trĂŻn, nhĂ»ng nheĂ„ hĂșn. Khöng cĂȘĂŹn thuöëc khaĂĄng sinh bĂŻĂ„nh cuĂ€ng tûÄ khoĂŁi trong vaĂąi ngaĂąy, ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh bĂčçng caĂĄch xeĂĄt nghiĂŻĂ„m khaĂĄng thĂŻĂ­ trong maĂĄu. BĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ do chaĂĄu bĂ” quai bĂ” hay nhiĂŻĂźm möÄt söë vi ruĂĄt khaĂĄc. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do lao: HiĂŻĂ„n nay hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm BCG phoĂąng lao tûù nhoĂŁ. 4. BEÁ RUÅNG TOÁC HOÙÅC KHÖNG COÁ TOÁC NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ lo ngaĂ„i con mĂČnh bĂ” hoĂĄi vĂČ quaĂ€ng Ă ĂȘĂŹu BeĂĄ Ă eĂą lĂŻn göëi khi nĂčçm, khöng coĂĄ toĂĄc. ThĂȘĂ„t ra, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, chĂł do vĂČ ma saĂĄt maĂą thöi. LeĂ€ dĂŽ nhiĂŻn, coĂĄ nhiĂŻĂŹu àûåa treĂŁ khaĂĄc cuĂ€ng nĂčçm nhĂ» thĂŻĂ« maĂą vĂȘĂźn coĂĄ toĂĄc. NhĂ»ng, toĂĄc BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ maĂŁnh mai hĂșn, dĂŻĂź ruĂ„ng hĂșn vaĂą chaĂĄu hay nĂčçm lĂȘu ĂșĂŁ möÄt tĂ» thĂŻĂ« hĂșn laĂą caĂĄc BeĂĄ khaĂĄc, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą nĂčçm ngûãa. NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn nhĂ»ng vĂȘĂźn ruĂ„ng toĂĄc thĂČ roĂ€ raĂąng laĂą coĂĄ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ: coĂĄ thĂŻĂ­ chaĂĄu beĂĄ coĂĄ thoĂĄi quen giĂȘĂ„t toĂĄc hoĂčĂ„c soĂčĂŠn toĂĄc mĂČnh.
NgoaĂąi ra, sau khi khoĂŁi bĂŻĂ„nh söët thĂ»Ășng haĂąn cuĂ€ng bĂ” ruĂ„ng toĂĄc. MöÄt söë dĂ»ĂșĂ„c phĂȘĂ­m, thuöëc uöëng cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng nhĂ» vĂȘĂ„y. MöÄt söë ñt caĂĄc chaĂĄu coĂĄ nhûÀng maĂŁng da tröëng khöng coĂĄ toĂĄc trĂŻn Ă ĂȘĂŹu do bĂ” nĂȘĂ«m toĂĄc, cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” ngay vĂČ bĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ keĂĄo daĂąi vaĂą lĂȘy. MöÄt söë treĂŁ tûù 2 tuöíi trĂșĂŁ lĂŻn bĂ” ruĂ„ng toĂĄc tûùng maĂŁng laĂ„i do nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn taĂĄm lyĂĄ. NoĂĄi chung, khi xaĂĄc Ă Ă”nh möÄt àûåa treĂŁ coĂĄ chûång ruĂ„ng toĂĄc, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą chûÀa trĂ” . 5. CHÊËY MöÄt chaĂĄu beĂĄ saĂ„ch seĂ€ vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘy chĂȘĂ«y cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc, caĂĄc chaĂĄu coĂĄ chĂȘĂ«y hay gaĂ€i Ă ĂȘĂŹu vĂČ bĂ” ngûåa. NhĂČn kyĂ€ vaĂąo toĂĄc cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu, baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y caĂĄc trûång chĂȘĂ«y nhoĂŁ, troĂąn, mĂȘĂŹu xaĂĄm baĂĄm vaĂąo toĂĄc. HaĂ€y göÄi Ă ĂȘĂŹu haĂąng ngaĂąy cho chaĂĄu bĂčçng caĂĄc chĂȘĂ«t thuöëc chöëng chĂȘĂ«y baĂĄn ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn. HaĂ€y duĂąng xaĂą phoĂąng göÄi kyĂ€ laĂ„i, chaĂŁi toĂĄc bĂčçng lĂ»ĂșĂ„c bñ (coĂĄ rĂčng lĂ»ĂșĂ„c khñt). NhuĂĄng lĂ»ĂșĂ„c vaĂąo dĂȘĂ«m noĂĄng Ă ĂŻĂ­ chaĂŁi röÏi lĂȘĂ«y khĂčn saĂ„ch truĂąm lĂŻn toĂĄc caĂĄc chaĂĄu möÄt höÏi lĂȘu. Thay vaĂą giĂčĂ„t aĂĄo göëi, khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng vaĂą quĂȘĂŹn aĂĄo mößi ngaĂąy cho caĂĄc chaĂĄu! 6. MÊËT NhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ mĂčĂŠt Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p trong nhûÀng muĂ„c: Ă au mĂčĂŠt Ă oĂŁ, chĂčĂŠp, laĂĄc v.v... NĂŻĂ«u Ă au mĂčĂŠt vĂČ bĂ” chĂȘĂ«n thĂ»Ășng cĂȘĂŹn phaĂŁi tĂșĂĄi ngay baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm mĂčĂŠt. TĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ mĂčĂŠt noĂĄi chung; ĂșĂŁ giaĂĄc maĂ„c, thuĂŁy tinh thĂŻĂ­, con ngĂ»Ăși noĂĄi riĂŻng, Ă ĂŻĂŹu aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi thĂ” giaĂĄc vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm khaĂŁ nĂčng nhĂČn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ keĂĄm Ă i. PhaĂĄt hiĂŻĂ„n mĂčĂŠt keĂĄm: CuĂ€ng nhĂ» viĂŻĂ„c nghe keĂĄm, viĂŻĂ„c nhĂČn keĂĄm uĂŁa caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi phaĂĄt hiĂŻĂ„n vaĂą tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn tûù sĂșĂĄm. Thñ duĂ„:
hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng laĂĄc mĂčĂŠt cĂȘĂŹn phaĂŁi luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho caĂĄc chaĂĄu caĂĄch nhĂČn theo möÄt phĂ»Ășng phaĂĄp riĂŻng Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ” vaĂą luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët. CoĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng phaĂĄp thûã nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ­ phaĂĄt hiĂŻĂ„n xem caĂĄc chaĂĄu coĂĄ bĂ” keĂĄm vĂŻĂŹ thĂ” giaĂĄc hay khöng. CoĂĄ chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi thaĂĄng cuĂ€ng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă eo kñnh. 7. GIAÃM THÕ LÛÅC TreĂŁ mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y thaĂĄng coĂĄ thĂŻĂ­ mĂčĂŠc chûång giaĂŁm thĂ” lûÄc nhĂČn khöng tinh ĂșĂŁ möÄt bĂŻn hay caĂŁ hai bĂŻn mĂčĂŠt. CoĂĄ thĂŻĂ­ thûã Ă Ășn giaĂŁn bĂčçng caĂĄch roĂ„i tia saĂĄng vaĂąo mĂčĂŠt chaĂĄu röÏi theo doĂ€i phaĂŁn ûång. NĂŻĂ«u coĂĄ nghi ngĂșĂą gĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă ĂŻĂ«n baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt. 8. CHÙÆP LEÅO MÙÆT ChĂčĂŠp mĂčĂŠt laĂą loaĂ„i muĂ„n nhoĂŁ moĂ„c ĂșĂŁ bĂșĂą mi mĂčĂŠt, dĂ»ĂșĂĄi chĂȘn möÄt löng mi. ChĂčĂŠp choĂĄng khoĂŁi nhĂ»ng dĂŻĂź bĂ” laĂ„i. Muöën trĂ” chĂčĂŠp, chĂł cĂȘĂŹn böi lĂŻn chĂčĂŠp loaĂ„i pommaĂĄt khaĂĄng sinh. NguyĂŻn nhĂȘn chĂčĂŠp laĂą do möÄt loaĂ„i tuyĂŻĂ«n nhoĂŁ ĂșĂŁ bĂșĂą mi bĂ” nhiĂŻĂźm truĂąng. 9. CHÛÁNG LAÁC MÙÆT Trong mĂȘĂ«y thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ luĂĄc mĂčĂŠt treĂŁ sĂș sinh coĂĄ veĂŁ nhĂ» hĂși laĂĄc. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy vĂŻĂŹ sau tûÄ nhiĂŻn seĂ€ hĂŻĂ«t, vĂČ trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa cuöÄc söëng, hai mĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu chĂ»a phöëi hĂșĂ„p khĂșĂĄp vĂșĂĄi nhau maĂą thöi. NhĂ»ng, nĂŻĂ«u hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi vaĂą thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn thĂČ baĂą meĂ„ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt ngay, caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët. LaĂĄc thĂ»ĂșĂąng laĂą khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t cuĂŁa möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂȘĂŹn phaĂŁi tĂȘĂ„p luyĂŻĂ„n cho bĂŻn mĂčĂŠt bĂ” tĂȘĂ„t. BaĂĄc sĂŽ seĂ€ bĂčng kñn bĂŻn mĂčĂŠt khöng bĂ” tĂȘĂ„t laĂ„i Ă ĂŻĂ­ luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho mĂčĂŠt kia hoĂčĂ„c cho chaĂĄu Ă eo kñnh coĂĄ mĂčĂŠt kñnh Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu chĂłnh hĂ»ĂșĂĄng nhĂČn cho mĂčĂŠt chaĂĄu. Khi mĂčĂŠt chaĂĄu Ă aĂ€ nhĂČn Ă Ă»ĂșĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi baĂĄc sĂŽ coĂĄ thĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n thĂŻm möÄt cuöÄc phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t thĂȘĂ­m myĂ€ nhoĂŁ nûÀa.
10. ÀAU MÙÆT ÀOà NhiĂŻĂŹu khi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ vûùa bĂ” ho, vûùa Ă au mĂčĂŠt Ă oĂŁ. LoĂąng trĂčĂŠng mĂčĂŠt ngûåa, hĂși sĂ»ng vaĂą maĂąu Ă oĂŁ. Khi chaĂĄu hĂŻĂ«t ho, thĂČ mĂčĂŠt cuĂ€ng khoĂŁi. NĂŻĂ«u chaĂĄu chĂł bĂ” Ă au mĂčĂŠt thöi, loĂąng trĂčĂŠng mĂčĂŠt maĂąu Ă oĂŁ, luön chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt, buöíi saĂĄng mñ mĂčĂŠt dñnh vaĂąo nhau vĂČ dĂł maĂąu vaĂąng Ă ĂŻĂ«n nößi chaĂĄu khöng mĂșĂŁ mĂčĂŠt Ă Ă»ĂșĂ„c, thĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khaĂĄm mĂčĂŠt. Trong khi chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ rûãa nheĂ„ nhaĂąng mĂčĂŠt chaĂĄu bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m. NĂŻĂ«u chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y tuĂȘĂŹn maĂą Ă aĂ€ bĂ” Ă au mĂčĂŠt nhĂ» vĂȘĂ„y thĂČ chuĂĄng ta phaĂŁi tĂČm xem coĂĄ phaĂŁi chaĂĄu bĂ” tĂčĂŠc öëng lĂŻĂ„ Ă aĂ„o hay khöng. LĂŻĂ„ Ă aĂ„o laĂą Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. Chûång Ă au mĂčĂŠt cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh: ChaĂĄu beĂĄ khi mĂșĂĄi sinh ra dĂŻĂź bĂ” lĂȘy nhiĂŻĂźm chĂȘĂ«t bĂȘĂ­n hay vi truĂąng vaĂąo mĂčĂŠt. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, khi mĂșĂĄi loĂ„t loĂąng, chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc baĂą Ă ĂșĂ€ tra thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh vaĂąo mĂčĂŠt nhĂ» dung dĂ”ch nitrat baĂ„c. VĂČ nitrat baĂ„c cuĂ€ng khöng trûù diĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë vi truĂąng nhĂ» truĂąng bĂŻĂ„nh chlamydia, ngaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng nhoĂŁ thĂŻm thuöëc khaĂĄng sinh nhĂ» cycline. Khi möÄt chaĂĄu beĂĄ vûùa söët, ho, vaĂą mĂčĂŠt rĂȘĂ«t Ă oĂŁ, cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi möÄt söë bĂŻĂ„nh do vi ruĂĄt gĂȘy ra, chĂčĂšng haĂ„n nhĂ» bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi. 11. XOà LÖÎ TAI MöÄt söë baĂą meĂ„ muöën xuyĂŻn vaĂąnh tai dĂ»ĂșĂĄi cho con gaĂĄi Ă ĂŻĂ­ Ă eo àöÏ trang sûåc. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy khöng coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂ­m vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ duĂąng Ă ĂŻĂ­ xuyĂŻn löß tai cho treĂŁ phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c rûãa saĂ„ch vaĂą tiĂŻĂ„t truĂąng cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n, nhĂȘĂ«t laĂą hiĂŻĂ„n nay, khi Ă ang coĂĄ dĂ”ch bĂŻĂ„nh AIDS traĂąn lan trong thaĂąnh phöë. 12. VIÏM XÛÚNG CHUÄM Úà TAI Sau vaĂąnh tai mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu coĂĄ möÄt goĂą xĂ»Ășng vöÏng lĂŻn vĂșĂĄi Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂ­m laĂą coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂ­m nhoĂŁ hoĂ€m xuöëng, vĂČ thĂŻĂ« Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą xĂ»Ășng chuĂ€m. Trong söë caĂĄc hoĂ€m naĂąy, quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą hoĂ€m thöng vĂșĂĄi tai trong. Khi tai giûÀa bĂ” viĂŻm, hoĂ€m naĂąy dĂŻĂź bĂ” nhiĂŻĂźm truĂąng vaĂą mĂ»ng muĂŁ.
NgaĂąy nay, chûång viĂŻm xĂ»Ășng chuĂ€m khöng coĂąn phöí biĂŻĂ«n nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc kia. NhĂ»ng viĂŻĂ„c phaĂĄt hiĂŻĂ„n caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ, nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh mĂčĂŠc chûång naĂąy ĂșĂŁ giai Ă oaĂ„n Ă ĂȘĂŹu rĂȘĂ«t khoĂĄ, vĂČ caĂĄc chaĂĄu chĂł biĂŻĂ«t khoĂĄc maĂą khöng noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą Ă au ĂșĂŁ Ă ĂȘu. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ, khi thĂȘĂ«y tai cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc hay chaĂŁy muĂŁ nhiĂŻĂŹu, maĂąng nhĂŽ coĂĄ sĂčĂŠc thaĂĄi khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng, chaĂĄu bĂ” söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi gĂȘĂŹy röÄc Ă i. CĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai- muĂ€i-hoĂ„ng Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm. NĂŻĂ«u viĂŻĂ„c uöëng thuöëc khaĂĄng sinh Ă aĂ€ keĂĄo daĂąi mĂȘĂ«y tuĂȘĂŹn maĂą chaĂĄu vĂȘĂźn khöng khoĂŁi thĂČ phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ”. 13. VIÏM TAI TRONG PhĂȘĂŹn trong tai, sau maĂąng nhĂŽ khi bĂ” viĂŻm thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo viĂŻm hoĂ„ng. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh hay bĂ” chûång viĂŻm naĂąy vĂČ trong tĂ» thĂŻĂ« nĂčçm, con Ă Ă»ĂșĂąng thöng nhau giûÀa tai vaĂą sau muĂ€i trĂșĂŁ nĂŻn röÄng thoaĂĄng khiĂŻĂ«n vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt dĂŻĂź lĂȘy lan ĂșĂŁ caĂŁ 2 nĂși. NhûÀng biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ chaĂĄu beĂĄ: NhûÀng chaĂĄu beĂĄ chĂ»a noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng biĂŻĂ«t chaĂĄu Ă au ĂșĂŁ trong tai. ChaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ khoĂĄc, coĂ„ tai xuöëng göëi, nhĂ»ng cuĂ€ng khöng Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ­ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂ­u. Tuy vĂȘĂ„y, coĂĄ möÄt söë triĂŻĂ„u chûång sau laĂąm chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ nghĂŽ tĂșĂĄi chûång viĂŻm tai trong: chaĂĄu bĂ” röëi loaĂ„n tiĂŻu hoĂĄa, Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng), nön oĂĄi, ho, cûÄa quĂȘĂ„y luön vaĂą khoĂĄ nguĂŁ. ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ laĂą khaĂĄm tai vaĂą coi nhĂŽ tai cho chaĂĄu. VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn thĂČ viĂŻĂ„c xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh dĂŻĂź daĂąng hĂșn vĂČ caĂĄc chaĂĄu noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą thĂȘĂ«y Ă au trong tai. PhĂ»Ășng phaĂĄp chûÀa trĂ”: ThoaĂ„t Ă ĂȘĂŹu, khi tai beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂ” sĂ»ng, Ă au, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho thuöëc nhoĂŁ vaĂąo tai Ă ĂŻĂ­ giaĂŁm Ă au. Sau naĂąy khi chöß viĂŻm Ă aĂ€ coĂĄ muĂŁ, nhiĂŻĂŹu khi baĂĄc sĂŽ tai-muĂ€i-hoĂ„ng phaĂŁi tĂČm caĂĄch choĂ„c möÄt löß thuĂŁng ĂșĂŁ nhĂŽ laĂąm löëi thoaĂĄt cho muĂŁ chaĂŁy ra vaĂą lĂȘĂ«y muĂŁ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem chöß viĂŻm bĂ” loaĂ„i vi truĂąng hay vi ruĂĄt naĂąo gĂȘy bĂŻĂ„nh. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng tai chaĂŁy muĂŁ: NhĂŽ coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ thuĂŁng Ă ĂŻĂ­ muĂŁ chaĂŁy ra ngoaĂąi. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy vĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-muĂ€i-hoĂ„ng, vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a phaĂŁi laĂą bĂŻĂ„nh seĂ€ hĂŻĂ«t. Ngay viĂŻĂ„c cho caĂĄc chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, baĂĄc sĂŽ cuĂ€ng phaĂŁi cĂȘn nhĂčĂŠc vaĂą theo doĂ€i. NhiĂŻĂŹu khi nhĂČn bĂŻĂŹ ngoaĂąi nhĂŽ, tĂ»ĂșĂŁng nhĂ» Ă aĂ€ khoĂŁi vĂČ thuöëc coĂĄ taĂĄc duĂ„ng nhanh nhĂ»ng thĂȘĂ„t ra khöng phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. BĂŻĂ„nh vĂȘĂźn ĂȘm Ăł, chĂ»a khoĂŁi hĂčĂšn vaĂą coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n chûång vaĂąo xĂ»Ășng chuĂ€m khiĂŻĂ«n àûåa treĂŁ suĂĄt cĂȘn, gĂȘĂŹy yĂŻĂ«u, vaĂą tĂșĂĄi möÄt luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ, bĂŻĂ„nh laĂ„i trĂșĂŁ laĂ„i.
Sau nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, tai khöng coĂĄ muĂŁ nûÀa nhĂ»ng laĂ„i coĂĄ möÄt chĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc sĂŻĂŹn sĂŻĂ„t. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi khiĂŻĂ«n nhĂŽ bĂ” töín thĂ»Ășng nĂčĂ„ng laĂąm BeĂĄ bĂ” giaĂŁm thñnh lûÄc. Trong thĂșĂąi gian chûÀa trĂ”, BeĂĄ phaĂŁi gaĂąi trong tai möÄt öëng thöng, coĂĄ khi trong nhiĂŻĂŹu thaĂĄng. NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” Ă au tai nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, caĂĄc baĂĄc sĂŽ seĂ€ naĂ„o V.A cho chaĂĄu. 14. VAÂNH TAI DÕ DAÅNG NĂŻĂ«u vaĂąnh tai chaĂĄu beĂĄ xa da Ă ĂȘĂŹu quaĂĄ, chĂșĂĄ nĂŻn dñnh vaĂąnh tai vaĂąo da Ă ĂȘĂŹu bĂčçng bĂčng keo hoĂčĂ„c bĂčĂŠt chaĂĄu àöÄi muĂ€ xuĂ„p xuöëng caĂŁ ngaĂąy Ă ĂŻĂ­ hoĂąng sûãa àöíi Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄi daĂĄng cuĂŁa àöi tai. BaĂ„n haĂ€y kiĂŻn trĂČ Ă ĂșĂ„i tĂșĂĄi khi chaĂĄu lĂŻn 8 hoĂčĂ„c 9 tuöíi, vĂČ tĂșĂĄi luĂĄc Ă oĂĄ mĂșĂĄi sûãa Ă Ă»ĂșĂ„c cho chaĂĄu bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn. 15. VÊÅT LAÅ TRONG TAI NĂŻĂ«u baĂ„n khöng thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y ngay vĂȘĂ„t maĂą BeĂĄ Ă aĂ€ nheĂĄt vaĂąo tai chaĂĄu thĂČ Ă Ă»Ăąng cöë. NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm töín thĂ»Ășng öëng tai cuĂŁa BeĂĄ. HaĂ€y Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khoa TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG ngay. ĂșĂŁ Ă oĂĄ, baĂĄc sĂŽ coĂĄ caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn mön Ă ĂŻĂ­ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra. 16. ÀIÏËC ÀiĂŻĂ«c laĂą chûång bĂŻĂ„nh khöng phaĂŁi laĂą hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em. CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” nghĂŻĂźnh ngaĂ€ng hoĂčĂ„c Ă iĂŻĂ«c hoaĂąn toaĂąn. HĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c laĂąm caĂĄc chaĂĄu chĂȘĂ„m biĂŻĂ«t noĂĄi. NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ khöng biĂŻĂ«t con mĂČnh bĂ” tĂȘĂ„t naĂąy vĂČ thĂȘĂ«y con vĂȘĂźn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nghĂŽ rĂčçng chaĂĄu beĂĄ chĂł phaĂĄt triĂŻĂ­n chĂȘĂ„m àöi chuĂĄt vĂŻĂŹ trñ tuĂŻĂ„. MöÄt chaĂĄu beĂĄ haĂĄt sai coĂĄ thĂŻĂ­ vĂČ nghe khöng töët: cĂȘĂŹn phaĂŁi kiĂŻĂ­m tra khaĂŁ nĂčng thñnh giaĂĄc cuĂŁa chaĂĄu. PhaĂĄt hiĂŻĂ„n tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu caĂąng nhoĂŁ, caĂąng khoĂĄ. Böë, meĂ„ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ nĂŻn Ă ĂŻĂ­ yĂĄ theo doĂ€i phaĂŁn ûång cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu vĂșĂĄi caĂĄc tiĂŻĂ«ng àöÄng haĂąng ngaĂąy nhĂ»: tiĂŻĂ«ng noĂĄi nhoĂŁ, tiĂŻĂ«ng raĂ iö, tiĂŻĂ«ng tñch tĂčĂŠc àöÏng höÏ, tiĂŻĂ«ng keĂ„t cûãa v.v... NĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ nghi ngaĂ„i, nĂŻn Ă Ă»a ngay chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai Ă ĂŻĂ­ thûã.
ViĂŻĂ„c kiĂŻĂ­m tra Ă Ă”nh kyĂą vĂŻĂŹ thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«n haĂąnh khi caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c 9 thaĂĄng vaĂą 24 thaĂĄng. HiĂŻĂ„n nay, ĂșĂŁ caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n saĂŁn hoĂčĂ„c nhaĂą höÄ sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta Ă aĂ€ aĂĄp duĂ„ng caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp kiĂŻĂ­m tra thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi ngaĂąy hay vaĂąi tuĂȘĂŹn. NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c thĂČ nhiĂŻĂŹu : - ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” Ă iĂŻĂ«c bĂȘĂ­m sinh do di truyĂŻĂŹn hoĂčĂ„c bĂ” nhiĂŻĂźm bĂŻĂ„nh ngay tûù khi coĂąn trong buĂ„ng meĂ„, nhĂ» bĂŻĂ„nh thuĂŁy Ă ĂȘĂ„u chĂčĂšng haĂ„n. - ChaĂĄu bĂ” Ă iĂŻĂ«c nheĂ„ sau khi mĂčĂŠc möÄt söë bĂŻĂ„nh; hoĂčĂ„c bĂ” viĂŻm tai maĂą chûÀa trĂ” nûãa chûùng; hoĂčĂ„c do uöëng möÄt söë thuöëc khaĂĄng sinh (nhĂ» gentamicine) vaĂą bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa thuöëc. 17. VÊÅT LAÅ TRONG MUÄI NĂŻĂ«u BeĂĄ töëng möÄt vĂȘĂ„t nhoĂŁ vaĂą laĂąm keĂ„t vĂȘĂ„t Ă oĂĄ trong muĂ€i, thĂČ baĂ„n cĂȘĂŹn lĂȘĂ«y ngay ra cho chaĂĄu. NhĂ»ng phaĂŁi cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n, nĂŻĂ«u khöng, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo laĂąm thĂ»Ășng töín tĂșĂĄi phĂȘĂŹn niĂŻm maĂ„c bĂŻn trong. NĂŻĂ«u khoĂĄ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra, khöng nĂŻn cöë maĂą nĂŻn Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vĂČ ĂșĂŁ Ă oĂĄ coĂĄ nhiĂŻĂŹu duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn mön Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n viĂŻĂ„c Ă oĂĄ coĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ. 18. SÖÍ MUÄI, VIÏM MUÄI, VIÏM MUÄI - HOÅNG Söí muĂ€i laĂą möÄt chûång nheĂ„ ĂșĂŁ treĂŁ em: thaĂĄn nhiĂŻĂ„t hĂși cao hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, muĂ€i chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc (möÄt chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy loĂŁng, khöng maĂąu). VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn, chĂł vaĂąi höm laĂą khoĂŁi. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh thĂČ keĂąm theo möÄt vaĂąi hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂ» khoĂĄ nguĂŁ, khoĂĄ thĂșĂŁ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu buĂĄ khoĂĄ (vĂČ khi buĂĄ khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c). CaĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ duĂąng caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu, thĂ»ĂșĂąng baĂĄn ĂșĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„u thuöëc; nhoĂŁ muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc loaĂ„i thuöëc daĂąnh riĂŻng cho treĂŁ em. TraĂĄnh duĂąng caĂĄc thuöëc coĂĄ dĂȘĂŹu vaĂą caĂĄc loaĂ„i thuöëc laĂąm co maĂ„ch maĂĄu. ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng laĂą chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ muĂ€i nhĂ»ng lan tûù phĂȘĂŹn sau cuĂŁa höëc muĂ€i cho tĂșĂĄi hoĂ„ng vaĂą coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i, coĂĄ thĂŻĂ­ söët cao, thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng àöÄt ngöÄt nĂŻn coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy co giĂȘĂ„t ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ, ho, khöng chĂ”u Ăčn, Ăła chaĂŁy.
Àïí chûÀa trĂ” cĂȘĂŹn: nhoĂŁ thuöëc muĂ€i cho chaĂĄu, cho uöëng thuöëc söët. BĂŻĂ„nh seĂ€ khoĂŁi sau vaĂąi ngaĂąy. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ biĂŻn chûång nhĂ» : viĂŻm tai, viĂŻm thanh quaĂŁn, viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą phöíi. Àïí chûÀa nhûÀng biĂŻĂ«n chûång naĂąy, phaĂŁi cho chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh theo liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh. ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng taĂĄi phaĂĄt: MuĂąa àöng, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ thĂ»ĂșĂąng bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng, dĂȘĂźn tĂșĂĄi viĂŻm tai khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn bĂ” ho, söí muĂ€i, xuöëng sûåc vaĂą chĂȘĂ„m lĂșĂĄn. NguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ thĂŻĂ­ do: dĂ” ûång, khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ yĂŻĂ«u, thiĂŻĂ«u chĂȘĂ«t sĂčĂŠt, thiĂŻĂ«u vitamin D. NhĂ»ng, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ do caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n vĂŻĂŹ khñ hĂȘĂ„u vaĂą nĂși ĂșĂŁ nhĂ»: khöng khñ khö tûÄ nhiĂŻn hoĂčĂ„c vĂČ sĂ»ĂșĂŁi noĂĄng, buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm giûÀa caĂĄc treĂŁ trong tĂȘĂ„p thĂŻĂ­, khoĂĄi thuöëc laĂĄ do ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn huĂĄt trong nhaĂą Ă oĂĄng kñn cûãa v.v... CuĂ€ng nĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng cĂș thĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ sau thĂșĂąi gian traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë bĂŻĂ„nh vĂČ thûùa hĂ»ĂșĂŁng khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa meĂ„ vaĂą do buĂĄ sûÀa meĂ„, nay phaĂŁi Ă i vaĂąo möÄt thĂșĂąi kyĂą tĂȘĂ„p tûÄ chöëng choĂ„i vĂșĂĄi caĂĄc vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt. Do Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ coi mößi lĂȘĂŹn chaĂĄu beĂĄ bĂŻĂ„nh laĂą möÄt lĂȘĂŹn cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa chaĂĄu coĂĄ dĂ”p luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ­ chöëng cuöÄc xĂȘm lĂčng cuĂŁa caĂĄc nhĂȘn töë coĂĄ haĂ„i tĂȘĂ«n cöng tûù bĂŻn ngoaĂąi, Ă ĂŻĂ­ taĂ„o cho mĂČnh khaĂŁ nĂčng chöëng nhiĂŻĂźm. Giai Ă oaĂ„n miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa treĂŁ hĂŻĂ«t khi chaĂĄu 6 - 7 tuöíi. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ” cho caĂĄc chaĂĄu phaĂŁi theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh coĂĄ cĂȘn nhĂčĂŠc cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. ChĂł duĂąng thuöëc Ă ĂŻĂ­ trĂ” bĂŻĂ„nh, chĂ»a hĂčĂŠn Ă aĂ€ laĂą töët. PhaĂŁi daĂąnh phĂȘĂŹn tiĂŻu diĂŻĂ„t vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt cho chñnh cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, sao cho cĂș thĂŻĂ­ coĂĄ khaĂŁ nĂčng tûÄ miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm, tĂčng cĂ»ĂșĂąng sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ nhĂ» cho chaĂĄu tĂčĂŠm nĂčĂŠng, thay àöíi khöng khñ chöß ĂșĂŁ (Ă i nghĂł ĂșĂŁ biĂŻĂ­n, ĂșĂŁ nuĂĄi...), duĂąng thuöëc Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻm chĂȘĂ«t gammaglobuline trong maĂĄu, töí chûåc caĂĄc cuöÄc Ă i tĂčĂŠm nĂ»ĂșĂĄc khoaĂĄng v.v... NĂŻĂ«u chaĂĄu luön bĂ” Ă au tai cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂ„o V.A ĂșĂŁ hoĂ„ng cho chaĂĄu. ViĂŻĂ„c naĂ„o V.A cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm cho chaĂĄu thĂșĂŁ dĂŻĂź khi nguĂŁ, traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂ„t ngaĂĄy. 19. TÊÅT SÛÁT MÖI CoĂĄ chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă aĂ€ bĂ” tĂȘĂ„t sûåt möi: möÄt Ă Ă»ĂșĂąng nûåt tûù dĂ»ĂșĂĄi muĂ€i chaĂ„y xuöëng, cheĂŁ àöi möi trĂŻn.
ChûÀa tĂȘĂ„t naĂąy phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t laĂąm 2 giai Ă oaĂ„n: khĂȘu dñnh liĂŻĂŹn chöß àûåt cuĂŁa möi vaĂą xûã trñ Ă ĂŻĂ­ nöíi phĂȘĂŹn haĂąm bĂŻn trong vĂŻĂ«t nûåt ĂșĂŁ voĂąm hoĂ„ng. Trong thĂșĂąi gian chûÀa, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi buĂĄ bĂčçng nhûÀng nuĂĄm vuĂĄ giaĂŁ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t vĂČ nuöët khoĂĄ. Sau giaĂŁi phĂȘĂźu, caĂĄc chaĂĄu coĂąn cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i vĂŻĂŹ caĂĄc mĂčĂ„t rĂčng, lĂșĂ„i, tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą hoĂ„c phaĂĄt ĂȘm cho chñnh xaĂĄc. Töët nhĂȘĂ«t laĂą Ă Ă»a caĂĄc chaĂĄu tĂșĂĄi nhûÀng kñp chuyĂŻn gia Ă iĂŻĂŹu trĂ” tĂȘĂ„t naĂąy. 20. RÙNG Röëi loaĂ„n moĂ„c rĂčng, coĂĄ thĂŻĂ­ khiĂŻĂ«n àûåa treĂŁ rĂŻn rĂł vĂČ Ă au, khöng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą mĂȘĂ«t nguĂŁ. LĂșĂ„i chaĂĄu bĂ” sĂ»ng laĂąm maĂĄ cuĂ€ng tĂȘĂ«y Ă oĂŁ nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i chaĂŁy khoĂŁi miĂŻĂ„ng caĂŁ ngaĂąy. ChaĂĄu quĂȘĂ«y. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho chaĂĄu giaĂŁm Ă au hay quĂŻn Ă au bĂčçng caĂĄch : - Cho chaĂĄu möÄt miĂŻĂ«ng baĂĄnh mĂŻĂŹm, möÄt caĂĄi baĂĄnh bñch quy. - TĂȘĂ­m vaĂąo khĂčn tay möÄt ñt sirö hoĂčĂ„c nĂ»ĂșĂĄc thĂșm röÏi xoa nheĂ„ vaĂąo lĂșĂ„i, chöß rĂčng Ă ang nhuĂĄ lĂŻn. CoĂĄ thĂŻĂ­ thay bĂčçng möÄt cuĂ„c nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ nhoĂŁ quĂȘĂ«n trong khĂčn. - Cho chaĂĄu uöëng aspirine. Àöi khi chaĂĄu coĂąn bĂ” söët vaĂą Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng). NĂŻĂ«u söët cao, cuĂ€ng taĂĄc duĂ„ng xĂȘĂ«u bĂșĂŁi caĂĄc chaĂĄu sĂčĂ©n coĂĄ chûång co giĂȘĂ„t. Do Ă oĂĄ, khoĂĄ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą chaĂĄu bĂ” sĂșĂĄt do rĂčng Ă au hay vĂČ möÄt bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” söët nhiĂŻĂŹu, nĂŻn Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn nguyĂŻn nhĂȘn : Lung lay rĂčng vĂČ tai naĂ„n: NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ€ maĂą gaĂ€y hoĂčĂ„c lung lay rĂčng, nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu laĂ„i nha sĂŽ ngay Ă ĂŻĂ­ xem coĂąn coĂĄ thĂŻĂ­ giûÀ dĂ»ĂșĂ„c rĂčng khöng. Muöën rĂčng khoĂŁi rĂși ra trong khi Ă i baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ boĂ„c quanh rĂčng möÄt Ă oaĂ„n keĂ„o cao su vaĂą baĂŁo chaĂĄu cĂčĂŠn rĂčng laĂ„i. Muöën caĂĄc chaĂĄu coĂĄ böÄ rĂčng töët, phaĂŁi laĂąm gĂČ? PhaĂŁi chuĂĄ yĂĄ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu Ă uĂŁ chĂȘĂ«t Canxi vaĂą Phöëtpho trong thûåc Ăčn. NhûÀng nguyĂŻn töë naĂąy coĂĄ trong sûÀa vaĂą caĂĄc saĂŁn phaĂąm cuĂŁa sûÀa, trûång vaĂą rau.
- DaĂ„y caĂĄc chaĂĄu biĂŻĂ«t caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ. - TraĂĄnh caĂĄc nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy sĂȘu rĂčng nhĂ» Ăčn keĂ„o buöíi töëi - DuĂąng thĂŻm chĂȘĂ«t Fluor haĂąng ngaĂąy, theo sûÄ chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. 21. SÊU RÙNG TreĂŁ em coĂĄ nhûÀng caĂĄi "rĂčng sûÀa" cho tĂșĂĄi 6 tuöíi. Tuy nhûÀng rĂčng naĂąy röÏi dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn seĂ€ ruĂ„ng hĂŻĂ«t, nhĂ»ng caĂĄc bĂȘĂ„c cha meĂ„ khöng nĂŻn coi thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng rĂčng sĂȘu cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu. TraĂĄi laĂ„i, rĂčng naĂąo sĂȘu cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa hoĂčĂ„c nhöí Ă i Ă ĂŻĂ­ khöng aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi rĂčng khaĂĄc bĂŻn caĂ„nh sĂčĂŠp moĂ„c hoĂčĂ„c Ă ang moĂ„c. NhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc rĂčng Ă ang moĂ„c laĂ„i laĂą nhûÀng rĂčng vĂŽnh viĂŻĂźn. TreĂŁ em coĂĄ rĂčng sĂȘu nhai thûåc Ăčn khöng kyĂ€. Do Ă oĂĄ, viĂŻĂ„c tiĂŻu hoĂĄa khöng Ă Ă»ĂșĂ„c töët. ChĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt caĂĄi rĂčng sĂȘu cuĂ€ng Ă uĂŁ laĂąm cho viĂŻĂ„c nhai, nghiĂŻĂŹn thûåc Ăčn cuĂŁa caĂŁ haĂąm rĂčng bĂ” keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ. Mößi caĂĄi rĂčng sĂȘu laĂ„i laĂą möÄt öí vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy ra nhiĂŻĂŹu loaĂ„i bĂŻĂ„nh do bĂ” viĂŻm nhiĂŻĂźm. CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ bĂŻĂ„nh tim hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp cĂȘĂ«p caĂąng phaĂŁi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t giûÀ gĂČn böÄ rĂčng cho khoĂŁi sĂȘu. ViĂŻĂ„c cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t laĂą: daĂ„y cho treĂŁ caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ, cho treĂŁ Ă i khaĂĄm rĂčng thĂ»ĂșĂąng kyĂą, cho Ăčn ñt àöÏ ngoĂ„t, khöng Ăčn vaĂąo buöíi töëi, duĂąng kem Ă aĂĄnh rĂčng coĂĄ chĂȘĂ«t Fluor. DuĂą caĂĄi rĂčng chĂł coĂĄ möÄt chĂȘĂ«m Ă en, cuĂ€ng cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chûÀa rĂčng ngay: caĂąng chûÀa sĂșĂĄm, caĂąng choĂĄng khoĂŁi vaĂą Ă ĂșĂ€ töën tiĂŻĂŹn. NhûÀng thûåc Ăčn ngoĂ„t Ăčn trong bûÀa Ăčn seĂ€ bĂ” nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t tiĂŻĂ«t ra nhiĂŻĂŹu laĂąm trung hoĂąa tñnh chĂȘĂ«t axñt cuĂŁa Ă Ă»ĂșĂąng. NhĂ»ng nĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu Ăčn keĂ„o nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc keĂ„o dĂŻĂź dñnh vaĂąo rĂčng - vaĂąo buöíi töëi röÏi Ă i nguĂŁ, trong miĂŻĂ„ng khöng Ă uĂŁ nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t laĂąm tan keĂ„o vaĂą trung hoĂąa chĂȘĂ«t xñt do Ă Ă»ĂșĂąng biĂŻĂ«n chĂȘĂ«t Ă oĂ„ng laĂ„i ĂșĂŁ caĂĄc keĂ€ rĂčng, chĂȘĂ«t axñt naĂąy seĂ€ laĂąm hoĂŁng men rĂčng vaĂą phaĂĄ hoaĂ„i caĂĄc chĂȘn rĂčng. Kinh nghiĂŻĂ„m cho thĂȘĂ«y chĂȘĂ«t Fluor coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chöëng sĂȘu rĂčng. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ĂșĂŁ möÄt söë nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta pha Fluor vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc uöëng, vaĂąo sûÀa hoĂčĂ„c tröÄn vaĂąo muöëñ Ăčn. MöÄt söë rau, caĂĄ coĂĄ chûåa Fluor. Trong thaĂąnh phĂȘĂŹn nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc Ă aĂĄnh rĂčng ngaĂąy nay cuĂ€ng coĂĄ Fluor. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ coĂąn hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho caĂĄc baĂą meĂ„ cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh uöëng möÄt lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ Fluor mößi ngaĂąy ngay trong nhûÀng thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu.
22. HAÅT CÚM TRONG MIÏÅNG BĂŻn trong miĂŻĂ„ng ĂșĂŁ phĂȘĂŹn trong maĂĄ vaĂą möi cuĂŁa BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ nhûÀng haĂ„t nhoĂŁ maĂąu trĂčĂŠng xaĂĄm moĂ„c lĂŻn raĂŁi raĂĄc, àöi khi coĂĄ nhiĂŻĂŹu laĂąm beĂĄ bĂ” vĂ»ĂșĂĄng vaĂą Ă au khi Ăčn, uöëng. Do Ă oĂĄ, BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn. CoĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y böng quĂȘĂ«n vaĂąo Ă ĂȘĂŹu tĂčm, tĂȘĂ­m thuöëc saĂĄt truĂąng vaĂą chĂȘĂ«m kheĂ€ vaĂąo caĂĄc haĂ„t trĂŻn. Cho BeĂĄ Ăčn loaĂ€ng, maĂĄt (sûÀa Ă ĂŻĂ­ hĂși laĂ„nh). 23. CHÛÁNG TÛA MIÏÅNG DO VI RUÁT Chûång bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt gĂȘy ra laĂąm cho bĂŻn trong miĂŻĂ„ng cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ (maĂĄ, lĂ»ĂșĂ€i, lĂșĂ„i) coĂĄ nhiĂŻĂŹu vĂŻĂ«t loeĂĄt nhoĂŁ, nĂčçm dĂ»ĂșĂĄi möÄt lĂșĂĄp maĂąng trĂčĂŠng. Khi maĂąng trĂčĂŠng naĂąy bong ra, nhûÀng vĂŻĂ«t loeĂĄt caĂąng Ă au raĂĄt laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khöng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c, vĂČ viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi thûåc Ăčn, duĂą laĂą thûåc Ăčn loĂŁng, cuĂ€ng laĂąm caĂĄc chaĂĄu Ă au. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi trong 4, 5 ngaĂąy. Trong thĂșĂąi gian mang bĂŻĂ„nh, chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i, miĂŻĂ„ng höi vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ söët tĂșĂĄi 40oC. BaĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho caĂĄc chaĂĄu thuöëc böi miĂŻĂ„ng. CaĂĄc baĂą meĂ„ nuöi caĂĄc chaĂĄu nĂŻn kiĂŻn nhĂȘĂźn cho caĂĄc chaĂĄu Ăčn ñt möÄt caĂĄc moĂĄn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc quaĂŁ, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng Ă»ĂșĂĄp laĂ„nh... Trong khi chaĂĄu beĂĄ mang bĂŻĂ„nh, traĂĄnh Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc. 24. BÏÅNH TÛA DO NÊËM BĂŻĂ„nh tĂ»a laĂą loaĂ„i bĂŻĂ„nh nĂȘĂ«m biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n dĂ»ĂșĂĄi daĂ„ng nhûÀng àöëm trĂčĂŠng nhĂ» cĂčĂ„n sûÀa trong möÏm. ToaĂąn böÄ chöß moĂ„c nĂȘĂ«m maĂąu Ă oĂŁ, Ă uĂ„ng vaĂąo Ă au khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ boĂŁ Ăčn. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra caĂŁ trong böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi hĂȘĂ„u mön. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh dĂŻĂź khoĂŁi nĂŻĂ«u cho chaĂĄu uöëng thuöëc Ă uĂĄng theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. 25. VIÏM XOANG HAÂM BĂŻĂ„nh viĂŻm xoang thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m gĂčĂ„p ĂșĂŁ treĂŁ em nhoĂŁ hĂșn 4 tuöíi. CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng bĂ” bĂŻĂ„nh xoang do dĂ” ûång. NĂŻĂ«u chaĂĄu bĂ” viĂŻm xoang maĂ€n tñnh, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn bĂčçng caĂĄch chuĂ„p X- quang, caĂĄc xoang ĂșĂŁ mĂčĂ„t. MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm muĂ€i, phĂŻĂ« quaĂŁn taĂĄi Ă i taĂĄi laĂ„i vaĂą ho dai dĂčĂšng cuĂ€ng thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi laĂąm xeĂĄt nghiĂŻĂ„m naĂąy.
26. NHÛÁC ÀÊÌU BĂŻĂ„nh nhûåc Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em dĂ»ĂșĂĄi 4 tuöíi vaĂą chĂł thĂȘĂ«y ĂșĂŁ tuöíi Ă aĂ€ tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c. CaĂĄc chaĂĄu hay kĂŻu Ă au ĂșĂŁ möÄt bĂŻn traĂĄn, Ă Ăčçng sau möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂșn Ă au rĂȘĂŹn giĂȘĂ„t ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu nhĂ» nhĂ”p tim, lĂȘu haĂąng giĂșĂą, trĂșĂŁ Ă i trĂșĂŁ laĂ„i, gĂȘy nön oĂĄi hoĂčĂ„c laĂąm mĂčĂŠt nĂȘĂ­y Ă om Ă oĂĄm. Àöi khi Ă aĂ€ nhûåc Ă ĂȘĂŹu coĂąn keĂąm theo caĂŁ Ă au buĂ„ng nûÀa. Mößi chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ Ă au möÄt kiĂŻĂ­u khaĂĄc nhau. Sau khi loaĂ„i boĂŁ caĂĄc bĂŻĂ„nh khaĂĄc, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho rĂčçng chaĂĄu bĂ” nhûåc Ă ĂȘĂŹu vĂČ truyĂŻĂŹn thöëng, trong gia Ă ĂČnh, hoĂ„ haĂąng tûù xĂ»a Ă aĂ€ tûùng coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi nhûåc Ă ĂȘĂŹu nhĂ» thĂŻĂ«. 27. ÀAU ÀÊÌU NĂŻĂ«u treĂŁ em bĂȘĂ«t chĂșĂ„t bĂ” Ă au nhûåc Ă ĂȘĂŹu dûÀ döÄi keĂąm theo söët vaĂą nön oĂĄi, haĂ€y nghĂŽ ngay tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh Ă au maĂąng oĂĄc vaĂą phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ ngay. NhiĂŻĂŹu khi, chaĂĄu chĂł bĂ” cuĂĄm theo muĂąa hoĂčĂ„c nhiĂŻĂźm möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc thöi. NĂŻĂ«u chaĂĄu hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, nĂŻn cho chaĂĄu Ă i kiĂŻĂ­m tra mĂčĂŠt, khaĂĄm xem coĂĄ bĂ” viĂŻm xoang khöng. CuĂ€ng nĂŻn Ă ĂŻĂŹ phoĂąng xem chaĂĄu bĂ” töín thĂ»Ășng ĂșĂŁ naĂ€o khöng, coĂĄ bĂ” huyĂŻĂ«t aĂĄp cao khöng, coĂĄ bĂ” nhiĂŻĂźm àöÄc vĂČ khñ öxñt caĂĄc bon khöng? VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång Ă au Ă ĂȘĂŹu thĂČ nhiĂŻĂŹu, nĂŻn chĂł coĂĄ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą coĂĄ khi coĂąn phaĂŁi cho chaĂĄu Ă i chuĂ„p höÄp soĂ„ nûÀa. NhĂ»ng nhiĂŻĂŹu khi nguyĂŻn nhĂȘn bĂŻĂ„nh laĂ„i coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ nhĂ» chaĂĄu beĂĄ lo sĂșĂ„ möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ, quaĂĄ caĂŁm àöÄng hoĂčĂ„c bĂ” cĂčng thĂčĂšng thĂȘĂŹn kinh vĂČ vûùa qua möÄt cuöÄc thi kiĂŻĂ­m tra ĂșĂŁ lĂșĂĄp hoĂ„c.
II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI CÖÍ 28. TÊÅT VEÅO CÖÍ BÊÍM SINH ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” tĂȘĂ„t veĂ„o cöí ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu beĂĄ nghiĂŻng xuöëng möÄt bĂŻn vai trong khi cĂčçm laĂ„i quay vĂŻĂŹ hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc. NguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång naĂąy do caĂĄc bĂčĂŠp thĂ”t cöí ûåc Ă oĂąn chuĂ€m coĂĄ tĂȘĂ„t nĂŻn keĂĄo cöí vaĂą Ă ĂȘĂŹu vĂŻĂŹ möÄt phña. Àöi khi ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ nĂčĂŠn thĂȘĂ«y möÄt cuĂ„c cûång ĂșĂŁ chöß bĂčĂŠp thĂ”t coĂĄ tĂȘĂ„t Ă oĂĄ. NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ chûÀa chûång naĂąy bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n àöÄng trĂ” liĂŻĂ„u, hoĂčĂ„c tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt cuöÄc phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t ĂșĂŁ dĂȘy chĂčçng cuĂŁa bĂčĂŠp thĂ”t. Chûång naĂąy cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą do coĂĄ tĂȘĂ„t ĂșĂŁ xĂ»Ășng söëng cöí. Tuy nhiĂŻn trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y hĂșn. 29. TÊÅT VEÅO CÖÍ Úà TREà EM Úà treĂŁ em Ă aĂ€ lĂșĂĄn hĂșn möÄt chuĂĄt, tĂȘĂ„t veĂ„o cöí coĂĄ nhiĂŻĂŹu nguyĂŻn nhĂȘn khaĂĄc nhau: nhiĂŻĂŹu khi do möÄt chĂȘĂ«n thĂ»Ășng naĂąo Ă oĂĄ maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng biĂŻĂ«t, hoĂčĂ„c do aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂ» thĂŻĂ« nĂčçm cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khi nguĂŁ. MĂčĂŠt laĂĄc cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm caĂĄc chaĂĄu veĂ„o cöí Ă i Ă ĂŻĂ­ nhĂČn cho roĂ€; hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh viĂŻm hoĂ„ng laĂąm nöíi haĂ„ch ĂșĂŁ cöí, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc nhĂ» thuöëc PrimpeĂĄran chöëng nön - laĂąm co caĂĄc cĂș bĂčĂŠp ĂșĂŁ cöí Ă ĂŻĂŹu cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn. NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ veĂ„o cöí vĂČ nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn trĂŻn thĂČ khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ”, tĂȘĂ„t veĂ„o cöí cuĂŁa chaĂĄu cuĂ€ng seĂ€ hĂŻĂ«t sau möÄt vaĂąi ngaĂąy. NĂŻĂ«u tĂȘĂ„t naĂąy keĂĄo daĂąi, cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m tĂČm nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi hĂŻĂ„ thĂȘĂŹn kinh hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp. 30. TUYÏËN GIAÁP TuyĂŻĂ«n GiaĂĄp coĂĄ vai troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng àöëi vĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n toaĂąn böÄ cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa treĂŁ em. NĂŻĂ«u thiĂŻĂ«u tuyĂŻĂ«n naĂąy hoĂčĂ„c tuyĂŻn phaĂĄt triĂŻĂ­n khöng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön GiaĂĄp tiĂŻĂ«t ra khöng Ă uĂŁ cung cĂȘĂ«p
cho cĂș thĂŻĂ­ seĂ€ dĂȘĂźn tĂșĂĄi caĂĄc chûång: chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂ­n vĂŻĂŹ chiĂŻĂŹu cao vaĂą vĂŻĂŹ trñ khön. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët vĂČ viĂŻĂ„c chûÀa trĂ” bĂčçng hooĂĄcmön GiaĂĄp tiĂŻĂ«n haĂąnh caĂąng sĂșĂĄm chûùng naĂąo caĂąng töët chûùng ĂȘĂ«y cho sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ vaĂą trñ tuĂŻĂ„. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa cĂčn bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tuyĂŻĂ«n giaĂĄp coĂĄ thĂŻĂ­ thĂȘĂ«y ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ: chaĂĄu khöng hoaĂ„t àöÄng, khöng kĂŻu, khöng khoĂĄc, khöng Ă oĂąi Ăčn, nguĂŁ nhiĂŻĂŹu vaĂą ñt cûÄa quĂȘĂ„y. LĂ»ĂșĂ€i beĂĄ lĂșĂĄn khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng khiĂŻĂ«n chaĂĄu khoĂĄ ngĂȘĂ„m vuĂĄ hoĂčĂ„c tu bĂČnh sûÀa, chaĂĄu Ă i taĂĄo, da taĂĄi vaĂą laĂ„nh. NĂŻĂ«u chuĂ„p X-quang, baĂĄc sĂŽ seĂ€ thĂȘĂ«y nhûÀng dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u böÄ xĂ»Ășng bĂ” dĂ” daĂ„ng hoĂčĂ„c chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂ­n. NhĂ»ng muöën xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh möÄt caĂĄch chĂčĂŠc chĂčĂŠn Ă ĂŻĂ­ tiĂŻĂ«n haĂąnh chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön GiaĂĄp trong cĂș thĂŻĂ­. ViĂŻĂ„c sûã duĂ„ng caĂĄc chĂȘĂ«t saĂĄt truĂąng coĂĄ iöët cho saĂŁn phuĂ„ vaĂą cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh coĂĄ thĂŻĂ­ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m dĂȘĂźn tĂșĂĄi nhûÀng kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh sai. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ngĂ»ĂșĂąi ta khöng duĂąng cöÏn iöët hoĂčĂ„c BeĂĄtadine trong luĂĄc Ă ĂșĂ€ Ă eĂŁ nûÀa. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i vĂșĂĄi viĂŻĂ„c thiĂŻĂ«u hooĂĄcmön GiaĂĄp, laĂ„i coĂĄ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ coĂĄ dĂ» hooĂĄc-mön naĂąy, thĂ»ĂșĂąng laĂą bĂ” di truyĂŻĂŹn tûù meĂ„ . NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh dĂ» hooĂĄcmön giaĂĄp laĂą: mĂčĂŠt löÏi, bĂ»ĂșĂĄu cöí, Ăła chaĂŁy vaĂą maĂ„ch nhanh. 31. AMIÀAN AmiĂ an laĂą möÄt cuĂ„c thĂ”t nhoĂŁ nhĂČn thĂȘĂ«y dĂŻĂź daĂąng ĂșĂŁ cuöëi voĂąm hoĂ„ng, tûù trĂŻn ruĂ€ xuöëng, rĂȘĂ«t hay bĂ” viĂŻm. NgĂ»ĂșĂąi ta chĂ»a xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c roĂ€ raĂąng vai troĂą cuĂŁa cuĂ„c thĂ”t naĂąy; nhĂ»ng hĂČnh nhĂ» vĂ” trñ cuĂŁa noĂĄ laĂą Ă ĂŻĂ­ ngĂčn caĂŁn vi truĂąng vaĂą viruĂĄt thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo trong cĂș thĂŻĂ­ qua Ă Ă»ĂșĂąng miĂŻĂ„ng. 32. VIÏM AMIÀAN - VIÏM HOÅNG Thöng thĂ»ĂșĂąng, treĂŁ sĂș sinh ñt khi bĂ” viĂŻm AmiĂ an. CaĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ àöÄ tuöíi tûù 2 - 3 tuöíi hay bĂ” hĂșn. NĂŻĂ«u bĂ” viĂŻm, cuĂ„c amiĂ an sĂ»ng lĂŻn, tĂȘĂ«y Ă oĂŁ hoĂčĂ„c coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«m trĂčĂŠng, chaĂĄu beĂĄ söët cao, nuöët khoĂĄ vaĂą coĂĄ haĂ„ch ĂșĂŁ cöí, sĂșĂą vaĂąo chaĂĄu seĂ€ khoĂĄc vĂČ Ă au. ViĂŻm amiĂ an laĂą do liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n hoĂčĂ„c vi truĂąng, phöí biĂŻĂ«n laĂą loaĂ„i liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n (streptocoque). Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, hiĂŻĂ„n
tĂ»ĂșĂ„ng Ă au raĂĄt loang röÄng caĂŁ vuĂąng hoĂ„ng, cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ chûÀa trĂ” vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ biĂŻĂ«n chûång thaĂąnh viĂŻm khĂșĂĄp hoĂčĂ„c viĂŻm thĂȘĂ„n. NhiĂŻĂŹu chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ em bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù viĂŻm hoĂ„ng do loaĂ„i liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n sinh ra àöÄc töë. ViĂŻm hoĂ„ng daĂ„ng baĂ„ch hĂȘĂŹu caĂąng ngaĂąy caĂąng hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc treĂŁ em Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂŁng ngûùa. BĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy, treĂŁ khöng söët cao nhĂ»ng mĂȘĂ«t sûåc nhanh, trong hoĂ„ng thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh vaĂąo caĂĄc amiĂ an. Àïí chûÀa trĂ” chûång viĂŻm hoĂ„ng, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng lĂȘĂ«y möÄt ñt maĂąng nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ hoĂ„ng cuĂąng möÄt mĂȘĂźu maĂĄu Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m. ÀöÏng thĂșĂąi cho caĂĄc chaĂĄu uöëng ngay thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ­ ngĂčn chĂčĂ„n caĂĄc biĂŻĂ«n chûång do truĂąng liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n gĂȘy ra. ViĂŻm hoĂ„ng laĂą möÄt chûång bĂŻĂ„nh nheĂ„, thĂ»ĂșĂąng seĂ€ khoĂŁi trong vaĂąi ba ngaĂąy. NhĂ»ng, Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng chuĂĄ yĂĄ laĂą hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn. 33. PHÊÎU THUÊÅT CÙÆT AMIÀAN CĂčĂŠt amiĂ an laĂą möÄt tiĂŻĂ­u phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂĄng lo ngaĂ„i nĂŻĂ«u sau khi cĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn soĂĄc vaĂą theo doĂ€i cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n. ChĂł cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu tûù 4 - 5 tuöíi trĂșĂŁ lĂŻn. TrĂ»ĂșĂĄc kia, baĂĄc sĂŽ hay khuyĂŻn cĂčĂŠt amiĂ an. BĂȘy giĂșĂą, viĂŻĂ„c cĂčĂŠt amiĂ an chĂł thûÄc hiĂŻĂ„n trong nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂ» àûåa treĂŁ bĂ” viĂŻm hoĂ„ng luön luön, nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt nĂčm, cuĂ„c amiĂ an phaĂĄt triĂŻĂ­n to tĂșĂĄi àöÄ laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ, bĂ” Ă au khĂșĂĄp nĂčĂ„ng, bĂ” viĂŻm thĂȘĂ„n hoĂčĂ„c Ă ĂŻĂ­ Ă ĂŻĂŹ phoĂąng caĂĄc biĂŻĂ«n chûång coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra tiĂŻĂ«p. NĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p amidan lĂșĂĄn khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą bĂ” viĂŻm nĂčĂ„ng. TrĂ»ĂșĂĄc kia, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng traĂĄnh cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu hay bĂ” dĂ” ûång. NgaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta khöng chuĂĄ yĂĄ nhiĂŻĂŹu tĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy nûÀa. 34. V.A NgoaĂąi nhûÀng amiĂ an nhĂČn thĂȘĂ«y roĂ€ ĂșĂŁ hoĂ„ng treĂŁ em (amygdale) coĂąn möÄt cuĂ„c thĂ”t nûÀa ĂșĂŁ cuöëi löß muĂ€i, sau voĂąm miĂŻĂ„ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng baĂŁo vĂŻĂ„ Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p chöëng laĂ„i sûÄ xĂȘm nhĂȘĂ„p cuĂŁa vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt. NĂŻĂ«u cuĂ„c thĂ”t naĂąy bĂ” nhiĂŻĂźm, baĂŁn thĂȘn noĂĄ laĂ„i laĂą nĂși tĂȘĂ„p trung caĂĄc vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt ĂșĂŁ ngay ngaĂ€ ba TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p.
KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą muĂ€i coĂĄ thĂŻĂ­ thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn bĂ” ngheĂ„t laĂąm chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi thĂșĂŁ bĂčçng miĂŻĂ„ng, ngaĂĄy, noĂĄi gioĂ„ng muĂ€i, ho lĂȘu khoĂŁi, söët 37 -38oC, buöíi saĂĄng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă aĂ€ söët 38oC, bĂ” haĂ„ch, chĂȘĂ„m lĂșĂĄn, khöng chĂ”u Ăčn, hay quĂȘĂ«y. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-muĂ€i-hoĂ„ng hay Ă ĂŻĂŹ nghĂ” tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t hoĂčĂ„c thuĂŁ thuĂȘĂ„t chuyĂŻn mön nhoĂŁ. ChaĂĄu khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi nĂčçm viĂŻĂ„n. Tuy thuĂŁ thuĂȘĂ„t naĂąy thûÄc hiĂŻĂ„n nhanh, nhĂ»ng khöng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c cho caĂĄc chaĂĄu dĂ»ĂșĂĄi 1 tuöíi. 35. VIÏM VOÂM HOÅNG Sau muĂ€i, coĂĄ möÄt Ă iĂŻĂ­m gĂčĂ„p chung cuĂŁa caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng tĂșĂĄi tûù miĂŻĂ„ng, muĂ€i vaĂą tai. NĂŻĂ«u Ă iĂŻĂ­m naĂąy bĂ” nĂȘĂ«m, hoĂčĂ„c viĂŻm, treĂŁ seĂ€ bĂ” ho. 36. VIÏM THANH QUAÃN ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh chung rĂčçng möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm thanh quaĂŁn khi chaĂĄu ho ra tiĂŻĂ«ng khö nhĂ» choĂĄ suĂŁa, tûùng tiĂŻĂ«ng möÄt vaĂą bĂ” khoĂĄ thĂșĂŁ. Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t 2 loaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn theo caĂĄc triĂŻĂ„u chûång sau : - ChaĂĄu beĂĄ àöÄt nhiĂŻn bĂ” ho vaĂą thĂșĂŁ rĂȘĂ«t khoĂĄ vaĂąo ban Ă ĂŻm vĂČ thanh quaĂŁn cuĂŁa chaĂĄu bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i. SûÄ co thĂčĂŠt naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ seĂ€ hĂŻĂ«t sau vaĂąi giĂșĂą nhĂ»ng röÏi seĂ€ taĂĄi laĂ„i. - LoaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn thûå 2 gĂȘy ra bĂșĂŁi möÄt loaĂ„i viruĂĄt. BĂŻĂ„nh khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khöng àöÄt ngöÄt nhĂ»ng tiĂŻĂ«n triĂŻĂ­n ngaĂąy caĂąng nĂčĂ„ng thĂŻm. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay, vĂČ nghiĂŻm troĂ„ng hĂșn trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p trĂŻn nhiĂŻĂŹu. Trong khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi hoĂčĂ„c chĂ»a cho chaĂĄu Ă i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n nĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n, laĂąm tĂčng àöÄ ĂȘĂ­m cuĂŁa khöng khñ seĂ€ coĂĄ lĂșĂ„i cho chaĂĄu beĂĄ. 37. BÏÅNH BAÅCH HÊÌU BaĂ„ch hĂȘĂŹu laĂą möÄt bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m, ngaĂąy nay Ă aĂ€ bĂ” loaĂ„i trûù möÄt phĂȘĂŹn lĂșĂĄn do phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh. NhûÀng treĂŁ em khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, khi mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh, cöí hoĂ„ng bĂ” Ă au, coĂĄ möÄt lĂșĂĄp
maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh, ngaĂąy caĂąng phaĂĄt triĂŻĂ­n laĂąm cho treĂŁ thĂșĂŁ khoĂĄ. ÀöÏng thĂșĂąi, chaĂĄu beĂĄ bĂ” mĂŻĂ„t, ngĂ»ĂșĂąi nhĂșĂ„t nhaĂ„t, maĂ„ch nhanh duĂą thĂȘn nhiĂŻĂ„t khöng tĂčng nhiĂŻĂŹu. Khi treĂŁ khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c tiĂŻm khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng maĂą coĂĄ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng trĂŻn, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay. BaĂĄc sĂŽ seĂ€ lĂȘĂ«y möÄt ñt mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem coĂĄ vi truĂąng baĂ„ch hĂȘĂŹu khöng.
III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC 38. NGHEÅT THÚà DO COÁ VÊÅT LAÅ TRONG ÀÛÚÂNG HÖ HÊËP CoĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p BeĂĄ bĂ” ngaĂ„t thĂșĂŁ: Bi ngaĂ„t vĂČ nĂčçm nguĂŁ dĂ»ĂșĂĄi lĂșĂĄp chĂčn nĂŻn bĂ” thiĂŻĂ«u khöng khñ hoĂčĂ„c BeĂĄ bĂ” ngheĂ„t thĂșĂŁ vĂČ nuöët möÄt vĂȘĂ„t vaĂą vĂȘĂ„t Ă oĂĄ nĂčçm ngaĂĄng trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Thñ duĂ„ BeĂĄ nuöët möÄt cuĂŁ laĂ„c hoĂčĂ„c möÄt mĂȘĂ­u àöÏ chĂși. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą BeĂĄ bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ ngay hoĂčĂ„c bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn vĂČ vĂȘĂ„t nuöët mößi luĂĄc laĂ„i bĂ”t kñn hĂșn con Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p sau, chaĂĄu bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho, röÏi thĂșĂŁ khoĂĄ nhoĂ„c, mößi lĂȘĂŹn thĂșĂŁ laĂ„i coĂĄ tiĂŻĂ«ng rĂŻn hoĂčĂ„c rñt. MĂčĂ„t BeĂĄ saĂ„m dĂȘĂŹn laĂ„i röÏi BeĂĄ ngĂ»ng, khöng thĂșĂŁ nûÀa. PhaĂŁi laĂąm gĂČ khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ„t trĂŻn giĂ»ĂșĂąng? NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y da beĂĄ tñm hay xaĂĄm, ngĂ»ĂșĂąi khöng cûã àöÄng hoĂčĂ„c bĂ” co giĂȘĂ„t, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂŹu beĂĄ ngûãa ra phña sau Ă ĂŻĂ­ beĂĄ thĂșĂŁ dĂŻĂź hĂșn. NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y khöng coĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ gĂČ haĂ€y laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho BeĂĄ, nhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă i baĂĄo baĂĄc sĂŽ hoĂčĂ„c Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi traĂ„m cĂȘĂ«p cûåu ngay. NĂŻĂ«u beĂĄ ngaĂ„t vĂČ nuöët phaĂŁi möÄt vĂȘĂ„t vaĂąo hoĂ„ng: NĂŻĂ«u baĂ„n nhĂČn thĂȘĂ«y vĂȘĂ„t Ă oĂĄ, haĂ€y thûã cöë lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t Ă oĂĄ ra bĂčçng ngoĂĄn tay cuĂŁa mĂČnh vaĂą chuĂĄ yĂĄ khöng laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo hoĂ„ng BeĂĄ . NĂŻĂ«u khöng lĂȘĂ«y ra Ă Ă»ĂșĂ„c, haĂ€y laĂąm theo phĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich nhĂ» sau : PhĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich: NöÄi dung chñnh cuĂŁa phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy laĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t ĂȘĂ«n maĂ„nh vaĂąo vuĂąng daĂ„ daĂąy theo hĂ»ĂșĂĄng tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn. GiûÀ chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ tĂ» thĂŻĂ« àûång hay ngöÏi (xem hĂČnh veĂ€). NgĂ»ĂșĂąi chûÀa cho chaĂĄu àûång ĂșĂŁ Ă Ăčçng sau, nĂčĂŠm baĂąn tay traĂĄi laĂ„i Ă ĂčĂ„t lĂŻn buĂ„ng chaĂĄu ĂșĂŁ trĂŻn röën - vĂ” trñ cuĂŁa daĂ„ daĂąy - BaĂąn tay phaĂŁi nĂčĂŠm lĂȘĂ«y nĂčĂŠm tay traĂĄi vaĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t eĂĄp maĂ„nh vaĂąo buĂ„ng chaĂĄu theo chiĂŻĂŹu tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn trĂŻn Ă ĂŻĂ­ cho lĂ»ĂșĂ„ng khöng khñ bĂ” döÏn tûù phöíi ra phña cöí hoĂ„ng seĂ€ laĂąm bĂčĂŠn vĂȘĂ„t laĂ„ ra. CoĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, lĂȘĂŹn sau caĂĄch quaĂ€ng vĂșĂĄi lĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, phaĂŁi eĂĄp bĂčçng caĂĄc ngoĂĄn tay vaĂą chuĂĄ yĂĄ nĂ»Ășng nheĂ„ vĂČ xĂ»Ășng cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu coĂąn rĂȘĂ«t yĂŻĂ«u.
NĂŻĂ«u khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c kĂŻĂ«t quaĂŁ, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n. TrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng Ă i, khöng ngûùng laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o. NgaĂ„t vĂČ khoĂĄc: CoĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ tûù 6 thaĂĄng tĂșĂĄi 2 tuöíi coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” ngaĂ„t vĂČ khoĂĄc. TiĂŻĂ«ng khoĂĄc cuĂŁa chaĂĄu tûùng Ă ĂșĂ„t bĂ” ngĂčĂŠt quaĂ€ng vĂČ tiĂŻĂ«ng nĂȘĂ«c. ChaĂĄu vöÄi thĂșĂŁ nhĂ»ng cĂșn nĂȘĂ«c laĂ„i Ă ĂŻĂ«n laĂąm chaĂĄu khöng kĂ”p thĂșĂŁ. Cuöëi cuĂąng chaĂĄu ngĂȘĂ«t Ă i, mĂčĂ„t tñm laĂ„i vĂČ thiĂŻĂ«u khöng khñ. CaĂŁnh tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy dĂŻĂź laĂąm ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn lo lĂčĂŠng vĂČ xuĂĄc àöÄng nhĂ»ng khöng coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂ­m. NgĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cĂȘĂŹn giûÀ bĂČnh tĂŽnh. ChaĂĄu beĂĄ seĂ€ choĂĄng höÏi tĂłnh vaĂą tiĂŻĂ«ng khoĂĄc laĂ„i tiĂŻĂ«p tuĂ„c reĂĄ lĂŻn. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ sĂčn soĂĄc chaĂĄu beĂĄ hĂșn nhĂ»ng nĂŻn traĂĄnh Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu caĂŁm thĂȘĂ«y rĂčçng: muöën Ă oĂąi gĂČ cûå khoĂĄc laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c! 39. THÚà DÖËC Chûång thĂșĂŁ döëc, thĂșĂŁ tûùng cĂșn höëi haĂŁ khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khöng chaĂ„y nhaĂŁy, chĂși Ă uĂąa bĂČnh thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» nhûÀng àûåa treĂŁ khaĂĄc laĂą möÄt chûång bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t Ă aĂĄng quan tĂȘm. VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn chûång bĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ do sûÄ mĂȘĂ«t sûåc cuĂŁa toaĂąn cĂș thĂŻĂ­ hoĂčĂ„c bĂ” thiĂŻĂ«u maĂĄu. NhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ do coĂĄ truĂ„c trĂčĂ„c vĂŻĂŹ TIM hoĂčĂ„c böÄ maĂĄy Hö HĂȘĂ«P; cĂȘĂŹn phaĂŁi qua xeĂĄt nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ­ theo doĂ€i. 40. BEÁ THÚà COÁ TIÏËNG RÑT Trûù trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p treĂŁ em ngaĂĄy khi nguĂŁ, coĂąn nĂŻĂ«u chaĂĄu thĂșĂŁ maĂą coĂĄ tiĂŻĂ«ng laĂąo xaĂąo hay tiĂŻĂ«ng rñt thĂČ phaĂŁi baĂĄo ngay cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, nhĂȘĂ«t laĂą nĂŻĂ«u chaĂĄu laĂ„i bĂ” söët. CoĂĄ thĂŻĂ­ Ă oĂĄ laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa möÄt bĂŻĂ„nh viĂŻm ĂșĂŁ muĂ€i hoĂ„ng hay viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nhûÀng bĂŻĂ„nh khaĂĄc quan troĂ„ng hĂșn nhĂ»: hen, vĂȘĂ„t laĂ„ mĂčĂŠc trong cöí, viĂŻm thanh quaĂŁn v.v... CoĂĄ nhiĂŻĂŹu chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh khi thĂșĂŁ Ă aĂ€ nghe nhĂ» tiĂŻĂ«ng gaĂą kĂŻu do thanh quaĂŁn coĂĄ cĂȘĂ«u taĂ„o hĂși khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng luĂĄc mĂșĂĄi sinh. Sau möÄt vaĂąi thaĂĄng, thanh quaĂŁn caĂĄc chaĂĄu phaĂĄt triĂŻĂ­n vaĂą dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ thaĂąnh bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, tiĂŻĂ«ng kĂŻu kia cuĂ€ng seĂ€ mĂȘĂ«t. 41. NGÛNG THÚà CAÁCH QUAÄNG Trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu mĂșĂĄi sinh ra, BeĂĄ thĂ»ĂșĂąng thĂșĂŁ khöng Ă ĂŻĂŹu. Àöi khi coĂĄ nhûÀng Ă ĂșĂ„t ngĂ»ng thĂșĂŁ chûùng vaĂąi giĂȘy hoĂčĂ„c lĂȘu hĂșn 10
giĂȘy àöëi vĂșĂĄi caĂĄc BeĂĄ sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ keĂąm theo sûÄ giaĂŁm nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa tim, coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n cöë xĂȘĂ«u. Do Ă oĂĄ, caĂĄc BeĂĄ sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nuöi trong caĂĄc thiĂŻĂ«t bĂ” khñ coĂĄ maĂĄy theo doĂ€i nhĂ”p tim, nhĂ”p thĂșĂŁ. NhûÀng cĂșn ngûùng thĂșĂŁ trong giĂȘĂ«c nguĂŁ cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh hiĂŻĂ„n nay Ă Ă»ĂșĂ„c coi nhĂ» nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn phöí biĂŻĂ«n nhĂȘĂ«t gĂȘy chĂŻĂ«t àöÄt ngöÄt cho caĂĄc chaĂĄu. 42. NGAÅT DO GAZ NhûÀng hĂși laĂąm ngaĂ„t coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ trong gia Ă ĂČnh laĂą: - Gaz duĂąng Ă ĂŻĂ­ Ă un nĂȘĂ«u, thoaĂĄt ra ngoaĂąi vĂČ Ă Ă»ĂșĂąng öëng coĂĄ chöß roĂą rĂł; - Khñ öxyĂĄt cacbon (CO), laĂą möÄt khñ khöng maĂąu, sinh ra tûù caĂĄi maĂĄy sĂ»ĂșĂŁi ĂȘĂ«m hay Ă un nĂ»ĂșĂĄc khöng hoaĂ„t àöÄng töët. Khi coĂĄ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng möÄt ngĂ»ĂșĂąi trong nhaĂą - lĂșĂĄn hay beĂĄ - bĂ” ngaĂ„t do gaz, Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng bĂȘĂ«t cûå möÄt duĂ„ng cuĂ„ Ă iĂŻĂ„n naĂąo vĂČ chĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt tia lûãa Ă iĂŻĂ„n nhoĂŁ seĂ€ gĂȘy ra nguy hiĂŻĂ­m khoĂĄ lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. PhaĂŁi: KhoĂĄa ngay bĂČnh gaz laĂ„i, mĂșĂŁ röÄng caĂĄc cûãa, hoĂčĂ„c Ă Ă»a naĂ„n nhĂȘn ra ngoaĂąi trĂșĂąi; - LaĂąm ngay hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho naĂ„n nhĂȘn, nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn khöng coĂąn thĂșĂŁ nûÀa; - NhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi haĂąng xoĂĄm goĂ„i Ă iĂŻĂ„n tĂșĂĄi cĂș quan cûåu hoĂŁa. NĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn ngĂȘĂ«t, nhĂ»ng vĂȘĂźn thĂșĂŁ : Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho naĂ„n nhĂȘn uöëng bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy khöng laĂąm cho naĂ„n nhĂȘn tĂłnh laĂ„i maĂą coĂĄ nguy cĂș laĂąm nĂ»ĂșĂĄc vaĂąo trong phöíi, rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m. Àïí naĂ„n nhĂȘn nĂčçm im, Ă ĂȘĂŹu hĂși thĂȘĂ«p hĂșn chĂȘn, quay Ă ĂȘĂŹu sang möÄt bĂŻn Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh khöng cho lĂ»ĂșĂ€i tuĂ„t vaĂąo cöí hoĂ„ng vaĂą nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn nön oĂĄi, thĂČ khöng bĂ” nĂ»ĂșĂĄc traĂąn xuöëng phöíi. 43. HO BĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhûÀng Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p luön luön Ă Ă»ĂșĂ„c giûÀ gĂČn saĂ„ch seĂ€ do coĂĄ nhûÀng lĂșĂĄp löng nhoĂŁ phuĂŁ trĂŻn loĂąng öëng khöng ngûùng chuyĂŻĂ­n
àöÄng Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂ­y caĂĄc chĂȘĂ«t bĂȘĂ­n ra ngoaĂąi. Ho laĂą möÄt phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­, duĂąng hĂși phöíi töëng caĂĄc chĂȘĂ«t laĂ„ hoĂčĂ„c chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy do chñnh öëng dĂȘĂźn khñ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«t ra nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, ra khoĂŁi caĂĄc öëng dĂȘĂźn khñ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y ho laĂą möÄt phaĂŁn ûång baĂŁo vĂŻĂ„ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­, cho nĂŻn nhiĂŻĂŹu khi, khöng nĂŻn tĂČm caĂĄch ngĂčn caĂŁn viĂŻĂ„c ho. Àïí chûÀa trĂ” bĂŻĂ„nh ho, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng Ă ĂčĂ„t nhiĂŻĂŹu cĂȘu hoĂŁi Ă ĂŻĂ­ tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn nhĂ»: ho tûù bao giĂșĂą, hay ho vaĂąo luĂĄc naĂąo? tiĂŻĂ«ng ho vang cao hay khaĂąn khaĂąn? KeĂąm vĂșĂĄi viĂŻĂ„c ho chaĂĄu beĂĄ coĂĄ söët khöng, coĂĄ chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i khöng, coĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ khöng, coĂĄ chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ phĂȘn hay khi bĂ” nön oĂĄi khöng ?... BaĂĄc sĂŽ coĂąn chuĂĄ yĂĄ xem coĂĄ phaĂŁi laĂą chaĂĄu bĂ” lĂȘy ho gaĂą hay bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi khöng? ChuĂĄng ta nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t nhiĂŻĂŹu thûå ho khaĂĄc nhau nhĂ» sau: * Ho cĂȘĂ«p tñnh thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo söët caĂĄc treĂŁ em bĂ” viĂŻm Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p trĂŻn; * Ho maĂ„n tñnh do viĂŻm lĂȘu ngaĂąy caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p trĂŻn, nhĂ» bĂ” viĂŻm xoang chĂčĂšng haĂ„n; * Ho khöng keĂąm theo söët coĂĄ thĂŻĂ­ do dĂ” ûång nhĂ» hen; thĂ»ĂșĂąng caĂĄc chaĂĄu ho khan vaĂą ho tûùng cĂșn; - Ho Ă ĂŻm ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh do caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ laĂąm tĂčĂŠc caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ; Ă ĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khoĂŁi ho, chĂł cĂȘĂŹn nhĂȘĂ«c chaĂĄu beĂĄ dĂȘĂ„y vaĂą bĂŻĂ« theo chiĂŻĂŹu àûång Ă ĂŻĂ­ caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ trong caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ chaĂŁy thoaĂĄt Ă i; ho Ă ĂŻm cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa sûÄ lĂ»u thöng ngĂ»ĂșĂ„c chiĂŻĂŹu cuĂŁa caĂĄc chĂȘĂ«t ĂșĂŁ Ă oaĂ„n tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi daĂ„ daĂąy; * Ho tiĂŻĂ«ng khaĂąn khaĂąn tûùng tiĂŻĂ«ng möÄt coĂĄ thĂŻĂ­ do viĂŻm hoĂ„ng; * Ho tûùng cĂșn daĂąi coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą ho gaĂą. NĂŻĂ«u bĂȘĂ«t chĂșĂ„t chaĂĄu beĂĄ ho sĂčĂ„c suĂ„a, khöng bĂ” söët nhĂ»ng thĂșĂŁ khoĂĄ khĂčn laĂąm mĂčĂ„t taĂĄi Ă i thĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ do chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ nuöët hoĂčĂ„c töëng möÄt vĂȘĂ„t gĂČ vaĂąo hoĂ„ng. CaĂĄch chûÀa trĂ”: NhĂ» trĂŻn Ă aĂ€ noĂĄi, nhiĂŻĂŹu khi khöng nĂŻn ngĂčn caĂŁn beĂĄ ho. CaĂĄc loaĂ„i thuöëc an thĂȘĂŹn, giaĂŁm ho coĂĄ khi laĂ„i coĂĄ haĂ„i laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng tĂČm loaĂ„i thuöëc coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm loaĂ€ng caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ra Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź töëng chuĂĄng ra khoĂŁi caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng öëng dĂȘĂźn khñ.
ChĂł khi naĂąo chaĂĄu beĂĄ ho khan nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, bĂ” mĂȘĂ«t sûåc vĂČ ho ban Ă ĂŻm thĂČ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi cho chaĂĄu uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ laĂąm dĂ”u cĂșn ho nhĂ» trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” ho gaĂą. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bi ho kinh niĂŻn, hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng aĂĄp duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n àöÄng hö hĂȘĂ«p höß trĂșĂ„ viĂŻĂ„c thĂșĂŁ nhĂȘn taĂ„o. 44. HO GA NgaĂąy nay, nhĂșĂą phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, nĂŻn ñt treĂŁ em bi bĂŻĂ„nh ho gaĂą. VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cho Ă i tiĂŻm chuĂŁng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu thĂČ ho gaĂą vĂȘĂźn laĂą möÄt bĂŻĂ„nh dai dĂčĂšng, Ă aĂĄng sĂșĂ„. Tûù 8 tĂșĂĄi 10 ngaĂąy sau khi tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi möÄt treĂŁ khaĂĄc mang bĂŻĂ„nh, chaĂĄu beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂ” lĂȘy nhĂ»: söët nheĂ„, bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho vaĂą caĂąng luĂĄc caĂąng ho nhiĂŻĂŹu hĂșn. Tûù ngaĂąy thûå 15 trĂșĂŁ Ă i, chaĂĄu ho tûùng cĂșn. Mößi cĂșn ho laĂąm ngĂ»ĂșĂąi chaĂĄu co duĂĄm laĂ„i, mĂčĂŠt Ă oĂŁ raĂąn ruĂ„a nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. Sau cĂșn ho, chaĂĄu vöÄi hñt thĂșĂŁ tûùng hĂși daĂąi nghe coĂĄ nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. Àöi khi miĂŻĂ„ng chaĂĄu coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«t daĂ€i dñnh khöng nhöí ra Ă Ă»ĂșĂ„c khiĂŻĂ«n chaĂĄu bĂ” nön oĂĄi. Mößi ngaĂąy chaĂĄu nhoĂŁ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” tĂșĂĄi mĂȘĂ«y chuĂ„c cĂșn ho, söë cĂșn caĂąng nhiĂŻĂŹu chûång toĂŁ bĂŻĂ„nh chaĂĄu caĂąng nĂčĂ„ng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi tûù 2 tĂșĂĄi 3 tuĂȘĂŹn hay hĂșn nûÀa, röÏi mĂșĂĄi thuyĂŻn giaĂŁm. NĂŻĂ«u chaĂĄu vûùa ho vûùa söët thĂČ chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” thĂŻm chûång viĂŻm Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Thuöëc khaĂĄng sinh ñt taĂĄc duĂ„ng tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh ho gaĂą nĂŻn khi trĂ” bĂŻĂ„nh, caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuĂŁ yĂŻĂ«u duĂąng thuöëc an thĂȘĂŹn laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu Ă ĂșĂ€ ho vaĂą nguĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c. VĂČ nhûÀng cĂșn ho tĂșĂĄi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng nĂŻn phaĂŁi thay àöíi caĂĄch Ăčn cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu. LuĂĄc naĂąo chaĂĄu ngĂșĂĄt cĂșn thĂČ tranh thuĂŁ cho Ăčn ngay, khöng kĂŻĂ­ giĂșĂą giĂȘĂ«c. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu tûù 12 - 18 thaĂĄng tuöíi - Ho gaĂą rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ àöÄ tuöíi naĂąy vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu chĂŻĂ«t vĂČ khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, phaĂŁi cho chaĂĄu nĂčçm bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn soĂĄc kyĂ€ caĂąng trong möÄt thĂșĂąi gian cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
ViĂŻĂ„c tiĂŻm chuĂŁng phoĂąng bĂŻĂ„nh ho gaĂą thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c phöëi hĂșĂ„p vĂșĂĄi viĂŻĂ„c phoĂąng caĂĄc bĂŻĂ„nh uöën vaĂĄn, baĂ„ch hĂȘĂŹu, baĂ„i liĂŻĂ„t bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù 3 tuöíi. Sau khi Ă aĂ€ bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, viĂŻĂ„c tiĂŻm chñch thuöëc gamma globuline trĂ»ĂșĂĄc khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” lĂŻn cĂșn, cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm giaĂŁm cĂșn hoĂčĂ„c ngĂčn khaĂĄng cho caĂĄc cĂșn ho xaĂŁy tĂșĂĄi Theo nguyĂŻn tĂčĂŠc, möÄt treĂŁ em Ă aĂ€ Ă i nhaĂą treĂŁ hay tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ nghĂł ĂșĂŁ nhaĂą 1 thaĂĄng, kĂŻĂ­ tûù khi BeĂĄ bĂ” cĂșn ho Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. ViĂŻĂ„c caĂĄch ly chaĂĄu beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh vĂșĂĄi caĂĄc anh, chĂ” em trong nhaĂą cuĂ€ng cĂȘĂŹn phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. 45. HEN Hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi caĂĄc phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą thĂŻĂ­ hiĂŻĂ„n tûùng cĂșn do caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ cuĂŁa phöíi bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i, laĂąm cho bĂŻĂ„nh nhĂȘn khöng thĂșĂŁ ra Ă Ă»ĂșĂ„c NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa hen coĂĄ thĂŻĂ­ giöëng nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc bĂŻĂ„nh dĂ” ûång: cĂș thĂŻĂ­ vaĂą nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc öëng phĂŻĂ« quaĂŁn cuĂŁa phöíi phaĂŁn ûång vĂșĂĄi caĂĄc buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, löng suĂĄc vĂȘĂ„t, buĂ„i, möÄt söë vi sinh vĂȘĂ„t. XeĂĄt nghiĂŻĂ„m maĂĄu hoĂčĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp cĂȘĂ«y dĂ»ĂșĂĄi da coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c chĂȘĂ«t gĂȘy phaĂŁn ûång hen. BĂŻĂ„nh hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh gia truyĂŻĂŹn: öng, baĂą, cha, meĂ„, hoĂ„ haĂąng coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi hen thĂČ caĂĄc con chaĂĄu sau cuĂ€ng dĂŻĂź mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh. CĂșn hen nĂčĂ„ng hay nheĂ„ tuĂąy ĂșĂŁ mößi ngĂ»ĂșĂąi, mößi luĂĄc. MöÄt àûåa treĂŁ lĂŻn cĂșn hen ngöÏi trĂŻn giĂ»ĂșĂąng, mĂčĂ„t tñm taĂĄi, Ă ĂȘĂźm möÏ höi, cöë gĂčĂŠng hñt thĂșĂŁ khoĂĄ khĂčn vĂșĂĄi nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa bĂŻĂ„nh. CĂȘĂŹn an uĂŁi chaĂĄu khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi vaĂą khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh tûù trĂ»ĂșĂĄc. CaĂĄc thuöëc chûÀa hen coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂąm giaĂ€n phĂŻĂ« quaĂŁn Ă ĂŻĂ­ cho cĂșn hen dĂ”u Ă i. NĂŻĂ«u cĂșn hen vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p diĂŻĂźn, thĂČ cĂȘĂŹn phaĂŁi cho chaĂĄu vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n. BĂŻĂ„nh hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu daĂąi. CaĂĄc cĂșn hen khöng giöëng nhau coĂĄ thĂŻĂ­ möÄt nĂčm xaĂŁy ra àöi lĂȘĂŹn, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt thaĂĄng, aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„c haĂąnh vaĂą cuöÄc söëng lĂȘu daĂąi cuĂŁa treĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y phaĂŁi chûÀa trĂ” tĂșĂĄi cuĂąng. TĂȘm lyĂĄ bi quan cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh cuĂ€ng nhĂ» sûÄ lo ĂȘu cuĂŁa caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng xĂȘĂ«u tĂșĂĄi tinh thĂȘĂŹn vaĂą laĂąm bĂŻĂ„nh thĂŻm trĂȘĂŹm troĂ„ng
BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c àöÄng viĂŻn, khuyĂŻĂ«n khñch an uĂŁi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh laĂą nhûÀng viĂŻĂ„c laĂąm coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ, nhĂ»ng laĂ„i rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. 46. VIÏM PHÖÍI NgaĂąy nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ hay noĂĄi möÄt caĂĄch chung chung: viĂŻm vuĂąng phöíi. ChaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm vuĂąng phöíi thĂ»ĂșĂąng coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: àöÄt nhiĂŻn söët cao, maĂĄ Ă oĂŁ, thĂșĂŁ gĂȘĂ«p (àöi khi caĂĄnh muĂ€i phĂȘĂ„p phöÏng vĂČ khoĂĄ thĂșĂŁ), ho. CĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a gĂȘĂ«p treĂŁ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ. ViĂŻĂ„c chiĂŻĂ«u X-quang seĂ€ cho biĂŻĂ«t chaĂĄu bĂ” viĂŻm phöíi coĂĄ röÄng hay khöng? ÀûĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay, bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, treĂŁ seĂ€ khoĂŁi nhanh, trong vaĂąi ngaĂąy. 47. VIÏM PHÏË QUAÃN MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” cuĂĄm hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ­ keĂąm theo ho. ViĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn nĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay khi chaĂĄu chĂł bĂ” söët nheĂ„, chaĂĄu seĂ€ khoĂŁi ngay bĂčçng möÄt liĂŻĂŹu thuöëc khaĂĄng sinh. ThĂ»ĂșĂąng thĂČ chûång ho khoĂŁi trong voĂąng 5 - 6 ngaĂąy nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ khi keĂĄo daĂąi tĂșĂĄi 1, 2 tuĂȘĂŹn, nhĂȘĂ«t laĂą vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu chĂ»a biĂŻĂ«t caĂĄch khaĂ„c Ă ĂșĂąm ra. NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă aĂ€ khoĂŁi, röÏi laĂ„i bĂ” laĂ„i, khöng nĂŻn cho chaĂĄu uöëng laĂ„i thûå thuöëc vûùa duĂąng haĂ€y coĂąn laĂ„i. NĂŻn cho chaĂĄu Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ vĂČ chûång ho cuĂŁa chaĂĄu rĂȘĂ«t coĂĄ thĂŻĂ­ liĂŻn quan tĂșĂĄi möÄt chûång viĂŻm maĂ„n tñnh vuĂąng muĂ€i hoĂ„ng. NgoaĂąi ra coĂąn möÄt söë bĂŻĂ„nh khaĂĄc maĂą baĂĄc sĂŽ cĂȘĂŹn phaĂŁi nghe vaĂą thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» bĂ” dĂ” ûång, chĂčĂšng haĂ„n. 48. VIÏM PHÏË QUAÃN DAÅNG HEN MöÄt söë treĂŁ em bĂ” ho khi thay àöíi thĂșĂąi tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ­u ho theo muĂąa. Chûång naĂąy gĂȘy bĂșĂŁi viruĂĄt laĂąm caĂĄc chaĂĄu khoĂĄ thĂșĂŁ vaĂą khi thĂșĂŁ coĂĄ tiĂŻĂ«ng rñt giöëng nhĂ» hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng hen. ChaĂĄu ho, söët, bĂ” röëi loaĂ„n tiĂŻu hoĂĄa keĂĄo daĂąi nhiĂŻĂŹu ngaĂąy, bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t, muĂąa heĂą röÏi laĂ„i muĂąa àöng. MöÄt söë chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ chuyĂŻĂ­n thaĂąnh hen thûÄc thuĂ„. Àïí chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa Ă ĂŻĂ­ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho chaĂĄu vĂŻĂŹ phĂ»Ășng phaĂĄp thĂșĂŁ. BiĂŻĂ«t caĂĄch thĂșĂŁ seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c cĂșn bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu.
49. BÏÅNH LAO (PHAÃN ÛÁNG THÛà B.C.G) HiĂŻĂ„n nay, bĂŻĂ„nh lao khöng coĂąn hoaĂąnh haĂąnh nhĂ» thĂșĂąi gian caĂĄch Ă ĂȘy 30 nĂčm nûÀa, vĂČ Ă aĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc phoĂąng vaĂą chûÀa trĂ” hiĂŻĂ„u nghiĂŻĂ„m. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh vĂȘĂźn coĂąn töÏn taĂ„i, nhĂȘĂ«t laĂą trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cĂș nhĂșĂ€. BĂŻĂ„nh lao gĂȘy nĂŻn bĂșĂŁi vi truĂąng KOCH (B.K), do sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm trûÄc tiĂŻĂ«p. TreĂŁ em - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh - dĂŻĂź bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, nĂŻn cĂȘĂŹn phaĂŁi tiĂŻm phoĂąng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng vĂčĂŠc-xin B.C.G (vi khuĂȘĂ­n mang tĂŻn ngĂ»ĂșĂąi tĂČm ra chuĂĄng laĂą Calmette vaĂą GueĂĄrin). CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” lĂȘy tûù möÄt ngĂ»ĂșĂąi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh coĂĄ bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ bĂŻĂ„nh nhĂ»ng laĂ„i tĂ»ĂșĂŁng laĂą mĂČnh Ă aĂ€ khoĂŁi röÏi. Giai Ă oaĂ„n bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa möÄt chaĂĄu beĂĄ chĂ»a tiĂŻm phoĂąng B.K goĂ„i laĂą sĂș nhiĂŻĂźm coĂĄ thĂŻĂ­ khöng coĂĄ triĂŻĂ„u chûång gĂČ nöíi bĂȘĂ„t, phaĂŁi thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c (cĂčn cûå vaĂąo kĂŻĂ«t quaĂŁ thûã nghiĂŻĂ„m ĂȘm tñnh hay dĂ»Ășng tñnh). Tuy vĂȘĂ„y, cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng treĂŁ coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n nhĂ»: söët, tĂČnh traĂ„ng sûåc khoĂŁe toaĂąn thĂȘn bĂ” suy suĂ„p, xuöëng cĂȘn, gĂȘĂŹy öëm. KĂŻĂ«t quaĂŁ chiĂŻĂ«u X quang cho thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂ­m bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ phöíi nhĂ» sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n caĂĄc haĂ„ch ĂșĂŁ quanh khñ quaĂŁn vaĂą ĂșĂŁ phöíi. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu mĂșĂĄi sinh, bĂŻĂ„nh lao maĂąng oĂĄc laĂą möÄt bĂŻĂ„nh cûÄc kyĂą nguy hiĂŻĂ­m. Khi thĂȘĂ«y möÄt àûåa treĂŁ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ­ yĂĄ tĂČm xem ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă aĂ€ lĂȘy bĂŻĂ„nh sang chaĂĄu vaĂą thĂ»ĂșĂąng phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra ngay trong gia Ă ĂČnh hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi chaĂĄu. ViĂŻĂ„c chûÀa trĂ” cho möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn: cho chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh loaĂ„i chöëng lao trong thĂșĂąi gian tûù 6 Ă ĂŻĂ«n 9 thaĂĄng. NhûÀng phaĂŁn ûång vĂșĂĄi thuöëc thûã lao: NhûÀng phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ chaĂĄu beĂĄ àöëi vĂșĂĄi thuöëc thûã lao cho thĂȘĂ«y: cĂș thĂŻĂ­ chaĂĄu Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi truĂąng B.K hoĂčĂ„c chaĂĄu Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm thuöëc B.C.G phoĂąng lao röÏi. NgĂ»ĂșĂąi ta tiĂŻm vaĂąo dĂ»ĂșĂĄi da cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu möÄt lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ caĂĄc vi truĂąng lao (B.K) Ă aĂ€ bĂ” chĂŻĂ«t, röÏi quan saĂĄt traĂ„ng thaĂĄi da ĂșĂŁ chöß tiĂŻm. * NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ­ khöng bĂ” nhiĂŻĂźm B.K vaĂą chaĂĄu chĂ»a tiĂŻm phoĂąng B.C.G thĂČ khöng coĂĄ phaĂŁn ûång gĂČ ĂșĂŁ da: kĂŻĂ«t quaĂŁ ĂȘm tñnh. NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ­ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi B.K hoĂčĂ„c Ă aĂ€ chñch B.C.G thĂČ da coĂĄ phaĂŁn ûång: kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh.
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em
230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em

Recommended

Bi mat cua may man
Bi mat cua may manBi mat cua may man
Bi mat cua may mandinhnam0006
 
Binh phap ton tu tan gai'
Binh phap ton tu tan gai'Binh phap ton tu tan gai'
Binh phap ton tu tan gai'dinhnam0006
 
Truyen cuoi1
Truyen cuoi1Truyen cuoi1
Truyen cuoi1dinhnam0005
 
Co don va that vong
Co don va that vongCo don va that vong
Co don va that vongdinhnam0006
 
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­p
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­pCha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­p
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­pInfoKAIPnL
 
Nhantuonghoc
NhantuonghocNhantuonghoc
NhantuonghocCĂŽng ty cổ pháș§n thÆ°ÆĄng máșĄi vĂ  xĂąy dá»±ng Đức Huy
 
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐž
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐžĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐž
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐžEdutainment
 
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»danglephong
 

Recommended

Bi mat cua may man
Bi mat cua may manBi mat cua may man
Bi mat cua may mandinhnam0006
 
Binh phap ton tu tan gai'
Binh phap ton tu tan gai'Binh phap ton tu tan gai'
Binh phap ton tu tan gai'dinhnam0006
 
Truyen cuoi1
Truyen cuoi1Truyen cuoi1
Truyen cuoi1dinhnam0005
 
Co don va that vong
Co don va that vongCo don va that vong
Co don va that vongdinhnam0006
 
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­p
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­pCha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­p
Cha Máșč Nháș­t DáșĄy Con Tá»± Láș­pInfoKAIPnL
 
Nhantuonghoc
NhantuonghocNhantuonghoc
NhantuonghocCĂŽng ty cổ pháș§n thÆ°ÆĄng máșĄi vĂ  xĂąy dá»±ng Đức Huy
 
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐž
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐžĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐž
ĐŻĐœ Đ§ĐžŃ…ĐŸĐ»ŃŒĐŽ, ОблОĐș ĐșĐœĐžĐłĐžEdutainment
 
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»
Những giai đoáșĄn phĂĄt triển của tráș»danglephong
 
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...Nguyen Thanh Tu Collection
 
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .Colégio Santa Teresinha
 
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....ŰłÙ…ÙŠŰ± ŰšŰłÙŠÙˆÙ†ÙŠ
 
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)Shankar Aware
 
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Technologies
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 

More Related Content

Recently uploaded

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...Nguyen Thanh Tu Collection
 
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....ŰłÙ…ÙŠŰ± ŰšŰłÙŠÙˆÙ†ÙŠ
 
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)Shankar Aware
 
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...Nguyen Thanh Tu Collection
 

Recently uploaded (6)

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO Cáș€U TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 Ká»Č THI TỐT NGHI...
 
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
 
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
ŰŁÙŽŰłÙŽŰ§Ù†ÙÙŠŰŻÙ كُŰȘÙŰšÙ ÙˆÙŽŰŁÙŰ”ÙÙˆÙ„Ù Ű§Ù„Ù†Ù‘ÙŽŰŽÙ’Ű±Ù Ù„ÙŰ§ŰšÙ’Ù†Ù Ű§Ù„Ù’ŰŹÙŽŰČÙŽŰ±ÙÙŠÙ‘Ù ÙˆÙŽŰ§Ù„Ù’ÙˆÙŽŰ”Ù’Ù„Ù ŰšÙÙ‡ÙŽŰ§....
 
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
French Revolution (à€«à„à€°à„‡à€‚à€š à€°à€Ÿà€œà„à€Żà€•à„à€°à€Ÿà€‚à€€à„€)
 
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
TUYỂN TáșŹP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SÆŻU...
 
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TáșŹP 20 ĐỀ THI KHáșąO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIáșŸNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
 

Featured

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data ScienceChristy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

Featured (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em

  • 1.
  • 2. MUÅC LUÅC PHÊÌN MÖÅT CHÙM SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH................................................................................. 2 PHÊÌN HAI NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ ................... 17 I. ÀÊÌU ............................................................................................................................................ 17 II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI CÖÍ .......................................................................... 30 III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC ................................................................... 35 IV. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI PHÊÌN BUÅNG........................................................ 46 V. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TAY, CHÊN, XÛÚNG............................................ 63 VI. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÍ LIÏN QUAN TÚÁI BÖÅ PHÊÅN SINH DUÅC VAÂ BAÂI TIÏËT ........................ 73 VII. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ LIÏN QUAN TÚÁI DA .............................................................................. 80 VIII. NHÛÄNG HIÏÅN TÛÚÅNG LIÏN QUAN TÚÁI SÛÁC KHOEÃ .................................................... 95 IX. TAI NAÅN .................................................................................................................................120 X. CAÁC BÏÅNH KHAÁC ÚÃ TREÃ EM ...............................................................................................131 XI. LYÁ THUYÏËT VAÂ PHÛÚNG PHAÁP ........................................................................................146
  • 3. Để cĂł Ä‘Æ°á»Łc đáș§y đủ những tĂ i liệu, pháș§n mềm chăm sĂłc bĂ© yĂȘu của báșĄn một cĂĄch tốt nháș„t, xin vui lĂČng liĂȘn hệ: Nguyễn Trung HoĂ  Mobile: 0985017089 YahooMessenger: ngtrunghoa108 Skype: ngtrunghoa108 ChĂșc gia đình báșĄn vĂ  bĂ© luĂŽn vui, khoáș», háșĄnh phĂșc!
  • 4. PHÊÌN MÖÅT CHÙM SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH BeĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh - BaĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ ? ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą quan saĂĄt BeĂĄ kyĂ€ Ă ĂŻĂ­ noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t nhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh. VĂČ ĂșĂŁ bĂŻn con, nĂŻn caĂĄc baĂą meĂ„ dĂŻĂź nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c ngay sûÄ thay àöíi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng qua neĂĄt mĂčĂ„t, tñnh tĂČnh, sûÄ hoaĂ„t àöÄng cuĂŁa con. Thñ duĂ„ baĂ„n nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y da cuĂŁa BeĂĄ bĂ” mĂȘĂ­n Ă oĂŁ chiĂŻĂŹu qua. CĂȘĂŹn phaĂŁi noĂĄi Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, vĂČ saĂĄng nay, khi baĂĄc sĂŽ coĂĄ mĂčĂ„t thĂČ da cuĂŁa BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂ„i bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi. Sau khi baĂĄc sĂŽ vĂŻĂŹ, baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c theo doĂ€i sûÄ chuyĂŻĂ­n biĂŻĂ«n cuĂŁa bĂŻĂ„nh vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng lĂșĂąi chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ chûÀa bĂŻĂ„nh cho BeĂĄ. SûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„ bĂŻn con, goĂĄp phĂȘĂŹn khöng nhoĂŁ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c trĂ” bĂŻĂ„nh cho BeĂĄ vĂČ ngoaĂąi phĂȘĂŹn cho con uöëng thuöëc theo Ă Ășn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ, coĂąn coĂĄ tiĂŻĂ«ng noĂĄi, nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi vaĂą baĂąn tay cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„, laĂąm cho BeĂĄ caĂŁm thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm. 1. NHÛÄNG DÊËU HIÏÅU CUÃA SÛÁC KHOEà A. Khi beĂĄ khoeĂŁ maĂ„nh - TroĂ„ng lĂ»ĂșĂ„ng cĂȘn cuĂŁa BeĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. - NeĂĄt mĂčĂ„t tĂ»Ăși tĂłnh, mĂčĂŠt saĂĄng. Khi bĂŻĂ« BeĂĄ, baĂ„n caĂŁm thĂȘĂ«y maĂĄ BeĂĄ cĂčng, maĂĄt. - BeĂĄ toĂŁ ra vui veĂŁ, ham chĂși, chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą moĂ„i vĂȘĂ„t chung quanh. - BeĂĄ Ăčn coĂĄ veĂŁ ngon miĂŻĂ„ng, nguĂŁ yĂŻn giĂȘĂ«c. PhĂȘn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. B. Khi beĂĄ bĂŻĂ„nh - BeĂĄ suĂĄt cĂȘn.
  • 5. - NeĂĄt mĂčĂ„t taĂĄi, mĂčĂŠt quĂȘĂŹng khöng coĂĄ aĂĄnh mĂčĂŠt. - BeĂĄ ngĂȘĂ„m ngoĂĄn tay khi nguĂŁ, giĂȘĂ«c nguĂŁ khöng lĂȘu. BeĂĄ khöng chuĂĄ yĂĄ gĂČ tĂșĂĄi chung quanh. - BeĂĄ luön cûÄa quĂȘĂ„y, giĂȘĂ„t mĂČnh, dĂŻĂź quĂȘĂ«y khoĂĄc. - BeĂĄ khoĂĄ nguĂŁ. - BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn hoĂčĂ„c Ăčn ñt. Khöng chĂ”u uöëng hoĂčĂ„c Ă oĂąi uöëng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng (vĂČ cĂșn söët laĂąm cĂș thĂŻĂ­ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc). 2. KHI NAÂO CÊÌN ÀÛA CON TÚÁI BAÁC SÔ NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ ngaĂ„i Ă Ă»a con tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, maĂą chĂł tĂșĂĄi gĂčĂ„p baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ kĂŻĂ­ bĂŻĂ„nh cuĂŁa con thöi. VĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ coĂĄ thĂŻĂ­ thay àöíi tûùng giĂșĂą, nĂŻn viĂŻĂ„c kĂŻĂ­ bĂŻĂ„nh nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ. Tûù ho tĂșĂĄi sĂ»ng phöíi, tûù Ă i tĂ»ĂșĂĄt tĂșĂĄi tĂČnh traĂ„ng cĂș thĂŻĂ­ bĂ” thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc nhiĂŻĂŹu khi chĂł coĂĄ möÄt bĂ»ĂșĂĄc. TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, caĂąng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a ngay tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, mößi khi chaĂĄu söët, ho, nön oĂĄi, Ă i phĂȘn loĂŁng nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn hay nhiĂŻĂŹu ngaĂąy. KĂŻĂ­ caĂŁ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång nhĂ» bößng nhiĂŻn quĂȘĂ«y khoĂĄc maĂą khöng roĂ€ nguyĂŻn nhĂȘn, hay khöng chĂ”u uöëng nĂ»ĂșĂĄc. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn thĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ nhĂČn vaĂąo tĂČnh traĂ„ng töíng quaĂĄt cuĂŁa sûåc khoĂŁe, xem coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khöng. Söët cao chĂ»a chĂčĂŠc Ă aĂ€ laĂą dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u trĂȘĂŹm troĂ„ng. TraĂĄi laĂ„i, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă au tûùng cĂșn ĂșĂŁ vuĂąng buĂ„ng, laĂ„i laĂą Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ maĂą chĂł coĂĄ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn chûÀa trĂ”. ToĂĄm laĂ„i, nĂŻĂ«u baĂ„n Ă Ă”nh Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, haĂ€y chuĂȘĂ­n bĂ” trĂ»ĂșĂĄc Ă ĂŻĂ­ traĂŁ lĂșĂąi möÄt söë cĂȘu hoĂŁi coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi chaĂĄu vĂŻĂŹ thĂȘn nhiĂŻĂ„t, traĂ„ng thaĂĄi phĂȘn vaĂą caĂĄc nhĂȘĂ„n xeĂĄt khaĂĄc cuĂŁa baĂ„n vĂŻĂŹ chaĂĄu beĂĄ. CuĂ€ng nĂŻn noĂĄi vĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ rĂčçng chaĂĄu coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ai cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång nhĂ» chaĂĄu khöng Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ suy nghĂŽ vĂŻĂŹ möÄt söë bĂŻĂ„nh lĂȘy lan. Trong luĂĄc chĂșĂą Ă ĂșĂ„i, chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu nghĂł ngĂși, bĂČnh tĂŽnh. TraĂĄnh nhûÀng nĂși öÏn aĂąo, nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂ«ng àöÄng. Khöng nĂŻn cho chaĂĄu duĂąng bĂȘĂ«t kyĂą möÄt thûå thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn tûù trĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u chaĂĄu söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc.
  • 6. 3. NHÛÄNG CÊU HOÃI VÏÌ VIÏÅC SÙN SOÁC KHI BEÁ BÕ BÏÅNH - BeĂĄ Ă ang söët coĂĄ nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khöng DuĂą chaĂĄu beĂĄ söët cao, cuĂ€ng vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»a Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c. ChĂł ĂșĂŁ phoĂąng khaĂĄm bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi coĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm bĂŻĂ„nh cho chaĂĄu. - CoĂĄ cĂȘĂŹn choaĂąng chĂčn (mĂŻĂŹn) cho chaĂĄu khöng? NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă ang söët, khöng nĂŻn Ă ĂčĂŠp thĂŻm chĂčn vĂČ nhĂ» thĂŻĂ« seĂ€ laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng thĂŻm. GiûÀ nhiĂŻĂ„t àöÄ phoĂąng tûù 20o - 22oC khöng Ă ĂŻĂ­ gioĂĄ luĂąa, ĂșĂŁ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y, chaĂĄu chĂł cĂȘĂŹn mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo nguĂŁ, röÄng, thoaĂĄng laĂą Ă uĂŁ. - CĂȘĂŹn sĂčn soĂĄc thĂŻĂ« naĂąo cho beĂĄ dĂŻĂź chĂ”u? CĂčn phoĂąng cĂȘĂŹn thoaĂĄng vaĂą Ă uĂŁ ĂȘĂ«m. NĂŻĂ«u lĂȘu khöng mĂșĂŁ cûãa söí, haĂ€y chuyĂŻĂ­n chaĂĄu beĂĄ sang phoĂąng khaĂĄc möÄt laĂĄt, trong khi laĂąm vĂŻĂ„ sinh: queĂĄt nhaĂą, thay vaĂŁi traĂŁi giĂ»ĂșĂąng... Sau Ă oĂĄ, Ă oĂĄng cûãa laĂ„i nĂŻĂ«u cĂȘĂŹn, Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh gioĂĄ, röÏi laĂ„i chuyĂŻĂ­n chaĂĄu vĂŻĂŹ. HaĂąng ngaĂąy, vĂȘĂźn lau mĂčĂ„t, cöí, rûãa tay, chĂȘn cho chaĂĄu nhĂ» bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ tĂčĂŠm cho chaĂĄu nhĂ»ng chuĂĄ yĂĄ pha nĂ»ĂșĂĄc ĂșĂŁ nhiĂŻĂ„t àöÄ 37oC vaĂą phoĂąng tĂčĂŠm phaĂŁi kñn, khöng coĂĄ gioĂĄ. Trong suöët thĂșĂąi gian bĂ” öëm, chaĂĄu beĂĄ naĂąo cuĂ€ng muöën coĂĄ böë hoĂčĂ„c meĂ„, öng, baĂą... ĂșĂŁ bĂŻn caĂ„nh. ViĂŻĂ„c naĂąy laĂąm cho BeĂĄ thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm vaĂą an uĂŁi BeĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu, mößi khi BeĂĄ bĂ” khoĂĄ chĂ”u. NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n ĂșĂŁ gĂȘĂŹn BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ cho BeĂĄ àöÏ chĂși, saĂĄch coĂĄ hĂČnh veĂ€ maĂąu Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ giaĂŁi trñ. Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y neĂĄt mĂčĂ„t lo lĂčĂŠng, u sĂȘĂŹu cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vĂŻĂŹ bĂŻĂ„nh tĂČnh cuĂŁa BeĂĄ. - CĂȘĂŹn laĂąm gĂČ khi beĂĄ ra nhiĂŻĂŹu möÏ höi NĂŻĂ«u BeĂĄ söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi àöí möÏ höi, thĂŻĂ« laĂą töët. VĂČ Ă oĂĄ laĂą phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ­ laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t haĂ„ xuöëng. NĂŻn lau khö möÏ höi vaĂą thay quĂȘĂŹn aĂĄo cho BeĂĄ.
  • 7. - CoĂĄ cĂȘĂŹn bĂčĂŠt chaĂĄu nĂčçm taĂ„i giĂ»ĂșĂąng khöng? NĂŻĂ«u BeĂĄ thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi mĂŻĂ„t, BeĂĄ seĂ€ tûÄ àöÄng nĂčçm nghĂł. NhĂ»ng nĂŻĂ«u BeĂĄ khöng muöën nĂčçm, thĂČ khöng nĂŻn bĂčĂŠt buöÄc. Cûå Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ ngöÏi dĂȘĂ„y hoĂčĂ„c Ă i laĂ„i trong phoĂąng. Ài tĂȘĂ«t (vĂșĂĄ) cho chaĂĄu. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu hoĂčĂ„c Ă ang trong thĂșĂąi gian phuĂ„c höÏi sûåc khoĂŁe, cûå Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu chĂși bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ChĂł nĂŻn traĂĄnh nhûÀng troĂą chĂși laĂąm chaĂĄu bĂ” kñch àöÄng vaĂą khöng cho chĂși vĂșĂĄi treĂŁ khaĂĄc Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm. - ChĂŻĂ« àöÄ Ăčn cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? VĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, nĂŻĂ«u chaĂĄu khöng bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, coĂĄ thĂŻĂ­ cho Ăčn nhĂ» bĂČnh thĂ»ĂșĂąng; khöng nĂŻn eĂĄp chaĂĄu Ăčn vaĂą chuĂĄ yĂĄ cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc thĂŻm. - NĂŻĂ«u beĂĄ bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, thĂČ ngĂ»ng cho buĂĄ sûÀa vaĂą cho Ăčn theo chĂŻĂ« àöÄ riĂŻng (coi phĂȘĂŹn caĂĄc bĂŻĂ„nh treĂŁ em). - VĂșĂĄi treĂŁ Ă aĂ€ lĂșĂĄn, coĂĄ thĂŻĂ­ cho Ăčn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, chuöëi nghiĂŻĂŹn, baĂĄnh bñt cöët (baĂĄnh mĂČ nĂ»ĂșĂĄng 2 lĂȘĂŹn), baĂĄnh bñch quy. NĂŻĂ«u chaĂĄu coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u khoĂŁi bĂŻĂ„nh, dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ laĂ„i chĂŻĂ« àöÄ Ăčn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ChuĂĄ yĂĄ: Khöng nĂŻn eĂĄp buöÄc caĂĄc chaĂĄu Ăčn - NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc ban ngaĂąy cuĂ€ng nhĂ» ban Ă ĂŻm, vĂČ söët laĂąm cĂș thĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc. Àïí chaĂĄu dĂŻĂź uöëng, ngoaĂąi nĂ»ĂșĂĄc trĂčĂŠng coĂĄ thĂŻĂ­ cho BeĂĄ uöëng nĂ»ĂșĂĄc cam, nĂ»ĂșĂĄc chanh, nĂ»ĂșĂĄc suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng v.v... ThĂ»ĂșĂąng caĂĄc chaĂĄu thñch uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt hĂșn laĂą nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng. HaĂ€y cho caĂĄc chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu hay bĂ” nön oĂĄi. NĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu khöng chĂ”u Ăčn thĂČ caĂĄc loaĂ„i nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng, suĂĄp, mĂȘĂ„t ong, nĂ»ĂșĂĄc cĂșm... cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu möÄt ñt calo. GiĂșĂą giĂȘĂ«c sĂčn soĂĄc nĂŻn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? NĂŻn tûÄ quy Ă Ă”nh giĂșĂą giĂȘĂ«c, thñ duĂ„ vaĂąo buöíi saĂĄng vaĂą 5 giĂșĂą chiĂŻĂŹu baĂ„n seĂ€ Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ cho chaĂĄu, lau rûãa mĂčĂ„t, ngoaĂĄy löß muĂ€i, cho uöëng thuöëc hay böi thuöëc. ViĂŻĂ„c sĂčn soĂĄc coĂĄ giĂșĂą giĂȘĂ«c nhĂ» vĂȘĂ„y Ă ĂșĂ€ laĂąm chaĂĄu bĂ” mĂŻĂ„t hĂșn laĂą phaĂŁi Ă iĂŻĂŹu trĂ” lan man caĂŁ ngaĂąy.
  • 8. Sau khi sĂčn soĂĄc chaĂĄu, baĂ„n nĂŻn ghi thĂȘn nhiĂŻĂ„t Ă o Ă Ă»ĂșĂ„c luĂĄc saĂĄng, luĂĄc chiĂŻĂŹu vaĂąo giĂȘĂ«y cuĂąng vĂșĂĄi caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng (nĂŻĂ«u coĂĄ) nhĂ»: nön oĂĄi, Ă i tĂ»ĂșĂĄt, ho... Ă ĂŻĂ­ chuĂȘĂ­n bĂ” noĂĄi laĂ„i cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, khi baĂĄc sĂŽ tĂșĂĄi thĂčm, hoĂčĂ„c noĂĄi qua Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i. NĂŻĂ«u baĂĄc sĂŽ cho biĂŻĂ«t bĂŻĂ„nh cuĂŁa beĂĄ thuöÄc loaĂ„i lĂȘy lan NĂŻĂ«u BeĂĄ mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘy lan, phaĂŁi caĂĄch ly BeĂĄ vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ khaĂĄc, kĂŻĂ­ caĂŁ caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ang coĂĄ mang. ChuĂĄ yĂĄ: Khöng Ă ĂŻĂ­ thuöëc trong tĂȘĂŹm tay treĂŁ em NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ­ thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” bĂŻĂ„nh cho caĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ gĂȘĂŹn chöß caĂĄc chaĂĄu nĂčçm, Ă ĂŻĂ­ tiĂŻĂ„n sûã duĂ„ng. NhĂ» vĂȘĂ„y rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m, nhĂȘĂ«t laĂą àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu Ă ang trong tuöíi thĂȘĂ«y caĂĄi gĂČ laĂ„ cuĂ€ng cho vaĂąo miĂŻĂ„ng. Thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” cuĂ€ng phaĂŁi uöëng Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą Ă uĂĄng luĂĄc. CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź bĂ” maĂąu sĂčĂŠc viĂŻn thuöëc, hoĂčĂ„c vĂ” ngoĂ„t cuĂŁa thuöëc hĂȘĂ«p dĂȘĂźn. 4. MÖÅT VAÂI VÊËN ÀÏÌ CHUYÏN MÖN. Ào thĂȘn nhiĂŻĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? LĂȘĂ«y öëng Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ Ă aĂ€ lau rûãa saĂ„ch, vĂȘĂ­y öëng Ă ĂŻĂ­ mûåc thuĂŁy ngĂȘn xuöëng dĂ»ĂșĂĄi 36oC röÏi böi möÄt ñt vadĂșlin vaĂąo Ă ĂȘĂŹu öëng. Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, Ă ĂčĂ„t beĂĄ nĂčçm ngûãa, möÄt tay nĂčĂŠm lĂȘĂ«y 2 chĂȘn beĂĄ giĂș lĂŻn, coĂąn tay kia Ă uĂĄt tûù tûù phĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ àûÄng thuyĂŁ ngĂȘn bĂŻn trong vaĂą Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c böi va-dĂș-lin vaĂąo hĂȘĂ„u mön cuĂŁa BeĂĄ, tĂșĂĄi gĂȘĂŹn hĂŻĂ«t phĂȘĂŹn naĂąy. LaĂąm xong àöÄng taĂĄc naĂąy, tiĂŻĂ«p tuĂ„c giûÀ phĂȘĂŹn coĂąn laĂ„i cuĂŁa öëng Ă o trong tay. Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ lĂșĂĄn hĂșn, Ă ĂŻĂ­ treĂŁ nĂčçm sĂȘĂ«p röÏi Ă uĂĄt öëng Ă o nhiĂŻĂ„t àöÄ tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön. Trong thĂșĂąi gian Ă ĂŻĂ­ öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, nhĂșĂĄ Ă ĂčĂŠp mĂŻĂŹn cho chaĂĄu khoĂŁi laĂ„nh. CĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, ñt nhĂȘĂ«t laĂą 2 phuĂĄt. NĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu vûùa chĂși Ă uĂąa xong, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu nghĂł ngĂși ñt nhĂȘĂ«t 1 tiĂŻĂ«ng, röÏi mĂșĂĄi tiĂŻĂ«n haĂąnh lĂȘĂ«y nhiĂŻĂ„t àöÄ. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ böi va-dĂș-lin vaĂąo Ă ĂȘĂŹu öëng Ă o vaĂą Ă uĂĄt tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön chaĂĄu beĂĄ. ÀöÄng taĂĄc naĂąy, nĂŻĂ«u
  • 9. laĂąm maĂ„nh hoĂčĂ„c vöÄi vaĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm xĂȘy saĂĄt bĂŻn trong hĂȘĂ„u mön vaĂą chaĂŁy maĂĄu. ÀaĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y. TaĂ„i nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta lĂȘĂ«y thĂȘn nhiĂŻĂ„t bĂčçng caĂĄch cho ngĂȘĂ„m nhiĂŻĂ„t kĂŻĂ« ĂșĂŁ miĂŻĂ„ng, hoĂčĂ„c keĂ„p vaĂąo naĂĄch. NhĂ»ng caĂĄc caĂĄch Ă oĂĄ khöng chñnh xaĂĄc bĂčçng caĂĄch Ă o ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön. BĂčĂŠt maĂ„ch ĂșĂŁ cöí tay thĂŻĂ« naĂąo? ÀĂčĂ„t ngoĂĄn troĂŁ hoĂčĂ„c ngoĂĄn troĂŁ vaĂą ngoĂĄn giûÀa lĂŻn cöí tay cuĂŁa BeĂĄ, ĂșĂŁ phĂȘĂŹn göëc ngoĂĄn tay caĂĄi, khi BeĂĄ Ă ĂŻĂ­ ngûãa baĂąn tay, baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa maĂ„ch maĂĄu cöí tay. TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p caĂąng mau. ĂșĂŁ treĂŁ sĂș sinh, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p bĂČnh thĂ»ĂșĂąng trong 1 phuĂĄt tûù 120 - 140 Ă ĂȘĂ„p. TreĂŁ 2 tuöíi: 110 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. TreĂŁ 6 tuöíi: 60 - 80 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. Söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p naĂąy seĂ€ cao hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng khi treĂŁ khoĂĄc, hay hoaĂ„t àöÄng maĂ„nh. Khi BeĂĄ öëm, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p seĂ€ khöng giöëng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vĂČ maĂ„ch Ă ĂȘĂ„p seĂ€ yĂŻĂ«u hĂșn. KhaĂĄm hoĂ„ng thĂŻĂ« naĂąo? Àöëi vĂșĂĄi treĂŁ nhoĂŁ, cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi thûå 2 giuĂĄp sûåc thĂČ baĂ„n mĂșĂĄi khaĂĄm hoĂ„ng cho BeĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. NgĂ»ĂșĂąi naĂąy bĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn loĂąng, cho mĂčĂ„t chaĂĄu hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ phña aĂĄnh saĂĄng, giûÀ tay chĂȘn chaĂĄu, Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu tûÄa ngĂ»ĂșĂąi vaĂąo mĂČnh röÏi duĂąng 1 tay ĂȘĂ«n nheĂ„ vaĂąo traĂĄn chaĂĄu Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu ngaĂŁ vĂŻĂŹ phña sau. NgĂ»ĂșĂąi khaĂĄm ngöÏi phña trĂ»ĂșĂĄc chaĂĄu beĂĄ, möÄt tay laĂąm BeĂĄ mĂșĂŁ miĂŻĂ„ng ra, coĂąn tay kia duĂąng cuöëng 1 chiĂŻĂ«c thĂČa (muößng) ĂȘĂ«n lĂ»ĂșĂ€i chaĂĄu beĂĄ xuöëng vaĂą baĂŁo chaĂĄu kĂŻu : "a... a...". NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n seĂ€ nhĂČn roĂ€ a-my- Ă an ĂșĂŁ hoĂ„ng BeĂĄ. 5. LAÂM GÒ KHI BEÁ SÖËT? Khöng Ă ĂčĂŠp hoĂčĂ„c cho treĂŁ mĂčĂ„c thĂŻm quĂȘĂŹn aĂĄo ChĂł mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo nguĂŁ cho thoaĂĄng. Khöng Ă ĂčĂŠp chĂčn daĂ„ hoĂčĂ„c len. NĂŻĂ«u cĂȘĂŹn, chĂł Ă ĂčĂŠp chĂčn Ă Ășn (nhĂ» khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng). NhiĂŻĂ„t àöÄ trong phoĂąng khoaĂŁng 20oC laĂą vûùa. Thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng Hai thûå thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng Ă ĂŻĂ­ trĂ” söët vaĂą haĂ„ nhiĂŻĂ„t laĂą thuöëc aspirine (acide aceĂĄtylsalicylique) vaĂą thuöëc paraceĂĄtamol. CĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, nhĂ»ng caĂĄch duĂąng chung nhĂ» sau :
  • 10. - LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc tñnh bĂčçng söë viĂŻn thuöëc duĂąng trong 24 giĂșĂą phuĂ„ thuöÄc theo söë cĂȘn nĂčĂ„ng hoĂčĂ„c söë tuöíi cuĂŁa treĂŁ. BaĂ„n cĂȘĂŹn nhĂșĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc töëi Ă a Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng. Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho BeĂĄ uöëng quaĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng töëi Ă a Ă oĂĄ. - LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh nhiĂŻĂŹu phĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ uöëng thaĂąnh nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t trong ngaĂąy. Thñ duĂ„: mößi ngaĂąy uöëng 2 viĂŻn chia laĂąm 4 lĂȘĂŹn, mößi lĂȘĂŹn nûãa viĂŻn. MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn phaĂ„m sai lĂȘĂŹm laĂą cho treĂŁ uöëng hĂŻĂ«t caĂŁ liĂŻĂŹu 1 lĂȘĂŹn. Khi thuöëc hĂŻĂ«t taĂĄc duĂ„ng, thĂȘn nhiĂŻĂ„t cuĂŁa treĂŁ tĂčng cao àöÄt ngöÄt gĂȘy ra chûång co giĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă aĂĄng ngaĂ„i ĂșĂŁ treĂŁ. - Mößi thûå thuöëc coĂĄ thĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c trĂČnh baĂąy dĂ»ĂșĂĄi caĂĄc daĂ„ng khaĂĄc nhau nhĂ» viĂŻn, Ă oĂĄng goĂĄi, sirö, viĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön v.v... Khi duĂąng, cĂȘĂŹn biĂŻĂ«t roĂ€ mößi viĂŻn, mößi goĂĄi, mößi thĂČa... tĂ»Ășng ûång vĂșĂĄi lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc laĂą bao nhiĂŻu? NhiĂŻĂŹu thuöëc mang tĂŻn khaĂĄc nhau nhĂ»ng trong thaĂąnh phĂȘĂŹn cuĂ€ng coĂĄ aspirine hay paraceĂĄtamol. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn Ă oĂ„c cöng thûåc cuĂŁa thuöëc Ă ĂŻĂ­ khoĂŁi cho uöëng nhiĂŻĂŹu thuöëc cuĂąng taĂĄc duĂ„ng. - ASPIRINE coĂĄ trong caĂĄc loaĂ„i thuöëc mang tĂŻn khaĂĄc nhau nhĂ» Catalgine, JuveĂĄpirine, AspeĂĄgic v.v... LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng duĂąng laĂą 0,05 g/ngaĂąy cho 1 kg cĂȘn nĂčĂ„ng. Khöng bao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ»ĂșĂ„t quaĂĄ 0,lg/ngaĂąy cho 1 kg eĂȘĂŹn nĂčĂ„ng. Thñ duĂ„: möÄt àûåa treĂŁ nĂčĂ„ng 12 kg, coĂĄ thĂŻĂ­ uöëng trong ngaĂąy (24 giĂșĂą) möÄt lĂ»ĂșĂ„ng aspirine bĂčçng 0,05 g x 12 = 0,6 g. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc trĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh 6 lĂȘĂŹn uöëng. Mößi lĂȘĂŹn uöëng 0,1 g caĂĄch lĂȘĂŹn sau 4 giĂșĂą, nghĂŽa laĂą cûå 4 giĂșĂą laĂ„i uöëng 0,1 g aspirine. PARACETAMOL coĂĄ trong caĂĄc thuöëc mang tĂŻn Efferalgan, Dolipran. LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng laĂą 0,02 - 0,03g (20 - 30 mg) cho mößi kilögam cĂȘn nĂčĂ„ng, trong 24 giĂșĂą. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c chia laĂąm 6 lĂȘĂŹn uöëng, mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau 4 giĂșĂą. HiĂŻĂ„n nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng cho duĂąng paraceĂĄtamol nhiĂŻĂŹu hĂșn laĂą aspirine vĂČ paraceĂĄtamol dĂŻĂź Ă Ă»ĂșĂ„c böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa hĂȘĂ«p thuĂ„. - CoĂĄ thĂŻĂ­ duĂąng xen keĂ€ 2 thûå aspirine vaĂą paraceĂĄtamol, 1 lĂȘĂŹn aspirine, 1 lĂȘĂŹn paraceĂĄtamol. NhĂ» vĂȘĂ„y, seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc cuĂŁa mößi thûå. PhĂ»Ășng phaĂĄp haĂ„ nhiĂŻĂ„t tûù bĂŻn ngoaĂąi - NgĂȘm nĂ»ĂșĂĄc: NĂŻĂ«u duĂąng thuöëc röÏi maĂą thĂȘn nhiĂŻĂ„t vĂȘĂźn chĂ»a haĂ„ xuöëng, coĂĄ thĂŻĂ­ tĂčĂŠm cho chaĂĄu beĂĄ bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc coĂĄ nhiĂŻĂ„t àöÄ thĂȘĂ«p hĂșn thĂȘn
  • 11. nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ tûù 1 - 2oC, trong thĂșĂąi gian 10 phuĂĄt. CoĂĄ thĂŻĂ­ cho chaĂĄu ngĂȘm nĂ»ĂșĂĄc 2 - 3 lĂȘĂŹn trong ngaĂąy. NhĂ»ng, nĂŻĂ«u thĂȘĂ«y mĂčĂ„t BeĂĄ taĂĄi hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi run phaĂŁi bĂŻĂ« chaĂĄu ra khoĂŁi nĂ»ĂșĂĄc; choaĂąng khĂčn vaĂą lau khö ngay cho chaĂĄu. - ChĂ»ĂșĂąm nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ: ÀûÄng nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ vaĂąo möÄt tuĂĄi vaĂŁi hay cao su röÏi Ă ĂčĂ„t vaĂąo gaĂĄy, hoĂčĂ„c naĂĄch, haĂĄng, coĂĄ Ă ĂŻĂ„m möÄt lĂșĂĄp vaĂŁi hay len. CoĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy vaĂą thay nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ khi Ă aĂ€ tan hĂŻĂ«t. NĂŻĂ«u khöng coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ, Ă ĂčĂŠp khĂčn tĂȘĂ­m nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt lĂŻn traĂĄn cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c. - NhoĂŁ muĂ€i: NĂŻĂ«u baĂĄc sĂŽ Ă aĂ€ chĂł Ă Ă”nh duĂąng thuöëc nhoĂŁ muĂ€i coĂĄ khaĂĄng sinh, haĂ€y duĂąng duĂ„ng cuĂ„ boĂĄp - huĂĄt bĂčçng cao su, rûãa löß muĂ€i cho BeĂĄ bĂčçng dung Ă Ă”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c. Sau Ă oĂĄ, duĂąng öëng nhoĂŁ gioĂ„t nhoĂŁ thuöëc vaĂąo löß muĂ€i cuĂŁa chaĂĄu. Sau khi duĂąng, phaĂŁi rûãa öëng nhoĂŁ gioĂ„t bĂčçng cöÏn 90o. TrĂ»ĂșĂĄc khi duĂąng thuöëc nhoĂŁ muĂ€i, Ă ĂŻĂ­ thuöëc vaĂąo möÄt cheĂĄn nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m Ă ĂŻĂ­ hĂȘm cho thuöëc ĂȘĂ«m lĂŻn. - Xöng: Àöí nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng vaĂąo böÏn tĂčĂŠm hay möÄt chĂȘĂ„u lĂșĂĄn röÏi pha möÄt thĂČa suĂĄp dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p hoĂčĂ„c benjoin vaĂąo. PhoĂąng tĂčĂŠm Ă oĂĄng kñn Ă ĂŻĂ­ hĂși böëc lĂŻn khöng bĂ” thoaĂĄt ra ngoaĂąi. BĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn tay hoĂčĂ„c Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu chĂși ĂșĂŁ dĂ»ĂșĂĄi saĂąn coĂĄ traĂŁi khĂčn. KhoaĂĄc möÄt khĂčn tĂčĂŠm quanh ngĂ»ĂșĂąi BeĂĄ, khöng cĂȘĂŹn mĂčĂ„c quĂȘĂŹn aĂĄo. MöÏ höi BeĂĄ seĂ€ ra nhiĂŻĂŹu. HĂși nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng coĂĄ dĂȘĂŹu seĂ€ thĂȘĂ«m qua da Ă Ă»ĂșĂ„c BeĂĄ thĂșĂŁ hñt vaĂąo phöíi. Sau khi BeĂĄ ra möÏ höi, quĂȘĂ«n khĂčn quanh ngĂ»ĂșĂąi röÏi bĂŻĂ« ra khoĂŁi phoĂąng tĂčĂŠm, lau khö ngĂ»ĂșĂąi cho BeĂĄ. ChuĂĄ yĂĄ khöng Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ bĂ” laĂ„nh khi ra khoĂŁi phoĂąng. PhĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy rĂȘĂ«t töët cho treĂŁ em bĂ” söët vĂČ Ă au hoĂ„ng. - ThuĂ„t - LĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc Ă un söi, Ă ĂŻĂ­ nguöÄi, nhĂ»ng coĂąn ĂȘĂ«m. Cho thuöëc Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u chĂł muöën cho BeĂĄ Ă” Ă Ă»ĂșĂ„c, cho 1/2 muößng caĂą-phĂŻ thuöëc bicarbonate de soude hoĂčĂ„c möÄt muößng caĂą- phĂŻ dĂȘĂŹu ö-liu hay parafine nguyĂŻn chĂȘĂ«t vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc khuĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc cho thuöëc tan. DuĂąng öëng boĂĄp huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc lĂŻn böi trĂșn Ă ĂȘĂŹu öëng, bĂčçng vadĂșlin, Ă Ă»a Ă ĂȘĂŹu öëng tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön röÏi boĂĄp nheĂ„ öëng cho nĂ»ĂșĂĄc tûù tûù vaĂąo ruöÄt. Khi nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂ€ vaĂąo hĂŻĂ«t, ruĂĄt öëng ra vaĂą boĂĄp 2 bĂŻn möng BeĂĄ cho khñt laĂ„i Ă ĂŻĂ­ giûÀ nĂ»ĂșĂĄc trong 2 - 3 phuĂĄt, röÏi cho BeĂĄ ngöÏi bö Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ "Ă i" ra.
  • 12. 6. MÖÅT SÖË ÀÖÅNG TAÁC CHUYÏN MÖN ÀĂčĂŠp gaĂ„c ĂȘĂ­m: Theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ, nĂŻĂ«u baĂ„n cĂȘĂŹn Ă ĂčĂŠp gaĂ„c lĂŻn möÄt vĂŻĂ«t thĂ»Ășng hoĂčĂ„c caĂĄi nhoĂ„t, lĂȘĂ«y möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c ngĂȘm vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m coĂĄ pha cöÏn 90o (pha 1 thĂČa suĂĄp cöÏn vaĂąo 1 baĂĄt nĂ»ĂșĂĄc). ÀĂčĂ„t gaĂ„c lĂŻn nhoĂ„t vaĂą cûå 10 - 15 phuĂĄt, laĂ„i laĂąm laĂ„i. Àûåt tay hoĂčĂ„c vĂŻĂ«t thĂ»Ășng: ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą rûãa vĂŻĂ«t thĂ»Ășng. Rûãa kyĂ€ bĂčçng xaĂą phoĂąng, khöng Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂ«t, caĂĄt hoĂčĂ„c gai ĂșĂŁ laĂ„i trong thĂ”t. Sau Ă oĂĄ böi thuöëc saĂĄt truĂąng, trĂ»ĂșĂĄc khi bĂčng laĂ„i. DuĂąng bĂčng dñnh (BĂčng keo) - CaĂĄc loaĂ„i bĂčng dñnh coĂĄ sĂčĂ©n gaĂ„c vaĂą thuöëc saĂĄt truĂąng Ă ĂŻĂŹu coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc. DuĂąng loaĂ„i bĂčng naĂąy cuĂ€ng phaĂŁi thay haĂąng ngaĂąy. NĂŻĂ«u trong ngaĂąy, bĂčng bĂ” bĂȘĂ­n, phaĂŁi thay caĂĄi khaĂĄc. BuöÄc bĂčng: NĂŻĂ«u vĂŻĂ«t thĂ»Ășng chaĂŁy maĂĄu, cĂȘĂŹn rûãa saĂ„ch, böi thuöëc saĂĄt truĂąng, Ă ĂčĂŠp möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c lĂŻn röÏi lĂȘĂ«y cuöën bĂčng buöÄc laĂ„i. Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c buöÄc chĂčĂ„t Ă ĂŻĂ­ maĂĄu vĂȘĂźn lĂ»u thöng Ă Ă»ĂșĂ„c phaĂŁi laĂąm sao Ă ĂŻĂ­ chöß coĂĄ vĂŻĂ«t thĂ»Ășng khöng vĂČ buöÄc bĂčng maĂą phöÏng lĂŻn tñm laĂ„i, vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y laĂ„nh. NĂŻĂ«u buöÄc bĂčng ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu, Ă ĂŻĂ­ khi nguĂŁ bĂčng khöng bĂ” tuöÄt ra àöÄi cho treĂŁ möÄt caĂĄi muĂ€ lĂ»ĂșĂĄi hay muĂ€ nguĂŁ. NhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn traĂĄnh: Khi chĂ»ĂșĂąm noĂĄng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ bĂčçng cao su, tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm v.v... phaĂŁi xem cĂȘĂŹn thĂȘĂ„n nuĂĄt cuĂŁa tuĂĄi coĂĄ kñn khöng. BoĂ„c möÄt khĂčn ngoaĂąi tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm trĂ»ĂșĂĄc khi chĂ»ĂșĂąm cho treĂŁ. CoĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu treĂŁ bi boĂŁng vĂČ chĂ»ĂșĂąm. Àöëi vĂșĂĄi nhûÀng chaĂĄu nhoĂŁ, khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng cöÏn, rĂ»ĂșĂ„u long naĂ€o hay rĂ»ĂșĂ„u baĂ„c haĂą Ă ĂŻĂ­ xoa vuĂąng ngûÄc nĂŻĂ«u khöng coĂĄ yĂĄ kiĂŻĂ«n vaĂą sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. TiĂŻm chñch cho treĂŁ: Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta traĂĄnh khöng tiĂŻm möng maĂą chĂł tiĂŻm vaĂąo bĂčĂŠp Ă uĂąi. Cöng viĂŻĂ„c naĂąy nĂŻn Ă ĂŻĂ­ ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm, böë meĂ„ chĂł nĂŻn àûång bĂŻn caĂ„nh Ă ĂŻĂ­ döß daĂąnh vaĂą an uĂŁi chaĂĄu chûå khöng nĂŻn laĂąm ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ taĂĄ cho ngĂ»ĂșĂąi laĂąm Ă au chaĂĄu. 7. DUÂNG THUÖËC CHO TREà BeĂĄ bĂ” söët vaĂą baĂ„n cho rĂčçng chaĂĄu bĂ” viĂŻm hoĂ„ng. LĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc anh BeĂĄ cuĂ€ng bĂ” nhĂ» vĂȘĂ„y, vaĂą baĂĄc sĂŽ Ă aĂ€ cho uöëng thuöëc. LoaĂ„i thuöëc naĂąy coĂąn thûùa, vĂȘĂźn Ă ĂŻĂ­ trong tuĂŁ thuöëc. VĂȘĂ„y, coĂĄ nĂŻn cho BeĂĄ uöëng thuöëc ?
  • 13. Khöng nĂŻn! VĂČ coĂĄ nhiĂŻĂŹu thûå bĂŻĂ„nh khaĂĄc nhau cuĂ€ng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm cho hoĂ„ng viĂŻm Ă oĂŁ. NĂŻĂ«u baĂ„n cho chaĂĄu uöëng thuöëc nhĂ» vĂȘĂ„y, khi cĂȘĂŹn khaĂĄm bĂŻĂ„nh Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu trĂ” cho chaĂĄu, baĂĄc sĂŽ seĂ€ gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn, vĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång ban Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa bĂŻĂ„nh chñnh Ă aĂ€ bĂ” thuöëc laĂąm biĂŻĂ«n mĂȘĂ«t röÏi! Trong khi chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ trĂ” bĂŻĂ„nh cho chaĂĄu nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo? NĂŻĂ«u treĂŁ: BĂ” söí muĂ€i : NhoĂŁ thuöëc nhoĂŁ muĂ€i (seĂĄrum sinh hoĂ„c), duĂąng viĂŻn thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn dĂȘĂŹu thöng, dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p. BĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt nheĂ„: TreĂŁ trĂŻn 6 thaĂĄng: ngĂ»ng cho uöëng sûÀa, cho uöëng caĂĄc dung dĂ”ch chöëng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng cĂș thĂŻĂ­ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc (coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc), nĂ»ĂșĂĄc caĂą röët, khoai tĂȘy nghiĂŻĂŹn, chuöëi nghiĂŻĂŹn. BĂ” taĂĄo boĂĄn: DuĂąng viĂŻn thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön hay dĂȘĂŹu parafine. BĂ” ho: DuĂąng si rö ho coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn thuöëc thûÄc vĂȘĂ„t vaĂą khöng coĂĄ Codeine. BĂ” giĂȘĂ„t mĂČnh, khoĂĄ nguĂŁ: NĂ»ĂșĂĄc hoa cam, loaĂ€ng. BĂ” Ă au buĂ„ng: Uöëng ñt nĂ»ĂșĂĄc pha mĂȘĂ„t ong. NgoaĂąi nhûÀng loaĂ„i thuöëc vaĂą biĂŻĂ„n phaĂĄp vö haĂ„i trĂŻn, khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho treĂŁ duĂąng bĂȘĂ«t cûå thuöëc gĂČ nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc loaĂ„i thuöëc khaĂĄng sinh vaĂą sulfamide, kĂŻĂ­ caĂŁ thuöëc böi ngoaĂąi da. CĂȘĂŹn traĂĄnh caĂŁ caĂĄc loaĂ„i thuöëc nhoĂŁ muĂ€i laĂąm co tĂŻĂ« baĂąo maĂąng muĂ€i nhĂ» Privine, Tizine, Naphtasoline... KĂŻĂ­ caĂŁ thuöëc söët aspirine cuĂ€ng khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng tûÄ do, khöng coĂĄ sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ngkhaĂĄc nhau, taĂĄc duĂ„ng khaĂĄc nhau CĂȘĂŹn cho treĂŁ duĂąng thuöëc Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł dĂȘĂźn. NĂŻĂ«u treĂŁ khöng chĂ”u uöëng thuöëc hoĂčĂ„c uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh, cĂȘĂŹn phaĂŁi baĂĄo cho baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ tĂČm caĂĄch Ă iĂŻĂŹu trĂ” khaĂĄc. VĂČ uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu, bĂŻĂ„nh khöng khoĂŁi.
  • 14. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ tuĂȘn theo Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng thuöëc: uöëng laĂąm bao nhiĂŻu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy? Mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau bao lĂȘu? Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tûÄ yĂĄ tĂčng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc Thuöëc uöëng quaĂĄ liĂŻĂŹu seĂ€ gĂȘy ngöÄ àöÄc, tajo ra nhûÀng phaĂŁn ûång cĂș thĂŻĂ­ nhĂ» mĂȘĂ­n Ă oĂŁ, phaĂĄt ban, chĂ»ĂșĂĄng buĂ„ng... ThaĂĄi àöÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khi cho treĂŁ uöëng thuöëc Khöng nhûÀng cĂȘĂŹn laĂąm sao cho treĂŁ hiĂŻĂ­u rĂčçng phaĂŁi uöëng thuöëc Ă ĂŻĂ­ khoĂŁi bĂŻĂ„nh, maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cuĂ€ng phaĂŁi tin nhĂ» thĂŻĂ« Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thaĂĄi àöÄ cĂ»Ășng quyĂŻĂ«t vĂșĂĄi treĂŁ. MöÄt àûåa treĂŁ phaĂŁi uöëng thuöëc seĂ€ nhĂČn vaĂąo thaĂĄi àöÄ cĂ»Ășng quyĂŻĂ«t hay lĂ»ĂșĂ€ng lûÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ­ tuĂąy cĂș ûång xûã. Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn giaĂŁi thñch cho BeĂĄ hĂșn laĂą duĂąng biĂŻĂ„n phaĂĄp maĂ„nh. Khöng bĂčĂŠt buöÄc nhĂ»ng cuĂ€ng khöng nĂčn nĂł. NĂŻn noĂĄi dĂ”u daĂąng Ă ĂŻĂ­ BeĂĄ hiĂŻĂ­u: viĂŻĂ„c uöëng thuöëc laĂą Ă iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ­ khaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c! TraĂĄnh khöng eĂĄp uöëng thuöëc bĂčçng sûåc maĂ„nh, vĂČ thuöëc duĂą loĂŁng hay rĂčĂŠn, coĂĄ thĂŻĂ­ xuöëng theo Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p vaĂąo phöíi gĂȘy hĂȘĂ„u quaĂŁ rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m. CaĂĄc biĂŻĂ„n phaĂĄp cho treĂŁ uöëng thuöëc NĂŻĂ«u thuöëc viĂŻn, taĂĄn ra thaĂąnh böÄt röÏi tröÄn vĂșĂĄi nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng. NĂŻĂ«u thuöëc coĂĄ vĂ” Ă ĂčĂŠng, rĂȘĂ«t Ă ĂčĂŠng, nĂŻn pha vĂșĂĄi mûåt quaĂŁ coĂĄ vĂ” chua hoĂčĂ„c mĂȘĂ„t, söcöla, chuöëi nghiĂŻĂŹn. NĂŻĂ«u treĂŁ nheĂą ra, cĂȘĂŹn coi xem chaĂĄu Ă aĂ€ uöëng Ă Ă»ĂșĂ„c bao nhiĂŻu Ă ĂŻĂ­ cho chaĂĄu uöëng thĂŻm maĂą khöng quaĂĄ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng. TraĂĄnh khöng tröÄn thuöëc vĂșĂĄi caĂĄc thûåc Ăčn thĂ»ĂșĂąng ngaĂąy cuĂŁa BeĂĄ nhĂ» sûÀa, suĂĄp v.v..., vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y, sau naĂąy BeĂĄ nhĂČn thĂȘĂ«y sûÀa seĂ€ sĂșĂ„, khöng chĂ”u buĂĄ nûÀa. - Thuöëc Ă ĂŻĂ­ trong viĂŻn bao khöng nĂŻn lĂȘĂ«y ra vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ loaĂ„i thuöëc naĂąy cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ loĂ„t xuöëng daĂ„ daĂąy röÏi mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ­ cho tan. - Si rö: NhûÀng thuöëc loaĂ„i si rö thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź uöëng. TrĂ»ĂșĂĄc khi uöëng, nĂŻn lĂčĂŠc Ă ĂŻĂŹu chai àûÄng thuöëc. - ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: CĂȘĂŹn laĂąm viĂŻn thuöëc Ă»ĂșĂĄt hoĂčĂ„c ngĂȘm vaĂąo vadĂșlin trĂ»ĂșĂĄc khi nheĂĄt thuöëc vaĂąo hĂȘĂ„u mön treĂŁ. Sau Ă oĂĄ, giûÀ möng treĂŁ khñt laĂ„i vaĂąi phuĂĄt Ă ĂŻĂ­ thuöëc khöng bĂ” rĂși ra.
  • 15. ThĂșĂąi gian chûÀa trĂ” BeĂĄ söët 40oC, baĂĄc sĂŽ cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh. Höm nay, thĂȘn nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ Ă aĂ€ xuöëng tĂșĂĄi 36o8. VĂȘĂ„y, coĂĄ cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc nûÀa hay khöng? VĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc cho Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng. Àïí trĂ” khoĂŁi bĂŻĂ„nh bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c duĂąng thuöëc thĂŻm möÄt vaĂąi ngaĂąy, duĂą caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂȘĂ«t. Thñ duĂ„ triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh viĂŻm hoĂ„ng, hoĂčĂ„c ho laĂą söët, khi hĂŻĂ«t söët khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă aĂ€ hĂŻĂ«t bĂŻĂ„nh. Muöën khoĂŁi dûåt bĂŻĂ„nh, phaĂŁi duĂąng thuöëc tûù 8 - 10 ngaĂąy. NĂŻĂ«u khöng duĂąng thuöëc Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” bĂŻĂ„nh trĂșĂŁ laĂ„i. 8. TUà THUÖËC GIA ÀÒNH ÀĂčĂ„t tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ Ă ĂȘu TuĂŁ thuöëc cĂȘĂŹn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ vĂ” trñ cao Ă ĂŻĂ­ treĂŁ khöng vĂșĂĄi tĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą phaĂŁi coĂĄ khoĂĄa. TreĂŁ naĂąo cuĂ€ng thñch mĂșĂŁ tuĂŁ. Khi thĂȘĂ«y caĂĄc höÄp thuöëc loĂ„ thuöëc nhoĂŁ xinh, treĂŁ naĂąo cuĂ€ng muöën mĂșĂŁ ra vaĂą nĂŻĂ«m thûã. NhûÀng öëng thuöëc aspirine vaĂą caĂĄc chai thuöëc an thĂȘĂŹn maĂą nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vĂȘĂźn coi thĂ»ĂșĂąng, laĂ„i thĂ»ĂșĂąng laĂą nhûÀng thuĂŁ phaĂ„m gĂȘy ra nhiĂŻĂŹu vuĂ„ ngöÄ àöÄc nhĂȘĂ«t cho treĂŁ em : Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ­ tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ nhûÀng nĂși ĂȘĂ­m hoĂčĂ„c noĂĄng. Trong tuĂŁ. thuöëc nĂŻn coĂĄ : - Böng, gaĂ„c - BĂčng buöÄc, bĂčng dñnh (keo) - KeĂĄo - KeĂ„p - ÖËng thuĂ„t - 1 loĂ„ seĂĄrum sinh hoĂ„c - 1 bĂČnh thuöëc saĂĄt truĂąng
  • 16. - 1 öëng cĂčĂ„p söët - 1 loĂ„ xaĂą phoĂąng nĂ»ĂșĂĄc - 1 höÄp viĂŻn nhuĂȘĂ„n traĂąng loaĂ„i Ă ĂčĂ„t hĂȘĂ„u mön - 1 öëng va-dĂș-lin - 1 öëng aspirine hay paraceĂĄtamol daĂ„ng viĂŻn, goĂĄi, hoĂčĂ„c loaĂ„i Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön nhĂ»: Efferalgan, Dolipral... NgoaĂąi ra, coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ möÄt höÄp bĂčng cĂȘĂŹm maĂĄu loaĂ„i "Stop heĂĄmo": bĂčng + gaĂ„c coĂĄ thĂȘĂ«m chĂȘĂ«t cĂȘĂŹm maĂĄu. GiûÀ thuöëc thĂŻĂ« naĂąo? ThĂłnh thoaĂŁng, chuĂĄng ta nĂŻn coi laĂ„i caĂĄc thûå thuöëc ĂșĂŁ trong tuĂŁ thuöëc Ă ĂŻĂ­ xem loaĂ„i naĂąo coĂąn duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, loaĂ„i naĂąo nĂŻn vûåt Ă i, thûå naĂąo Ă aĂ€ duĂąng hĂŻĂ«t, phaĂŁi mua böí sung. - NhûÀng öëng thuöëc tiĂŻm (chñch): nĂŻĂ«u coĂąn höÄp thĂČ haĂ„n ngaĂąy coĂąn duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, coĂĄ ghi ĂșĂŁ voĂŁ höÄp. - LoaĂ„i thuöëc khaĂĄng sinh vaĂą sulfamide: thuöëc duĂąng thûùa nĂŻn vûåt Ă i vĂČ nhûÀng thuöëc naĂąy khi duĂąng phaĂŁi do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh. - Thuöëc viĂŻn, viĂŻn con nhöÄng, goĂĄi: phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo. - Thuöëc nhoĂŁ mĂčĂŠt: möÄt khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ röÏi, chĂł duĂąng trong voĂąng 15 ngaĂąy. - Thuöëc mĂșĂ€: nĂŻĂ«u boĂĄp öëng thuöëc mĂșĂ€ thĂȘĂ«y coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc maĂą phĂȘĂŹn coĂąn laĂ„i bĂ” cûång: vûåt caĂŁ öëng Ă i. NhûÀng thuöëc mĂșĂ€ coĂĄ chûåa chĂȘĂ«t khaĂĄng sinh hoĂčĂ„c sulfamide chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong voĂąng vaĂąi tuĂȘĂŹn. - ChĂȘĂ«t böÄt: phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo. - Dung dĂ”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c: cĂȘĂŹn thay luön. - Sirö: khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ, chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong thĂșĂąi gian vaĂąi tuĂȘĂŹn lĂŻĂź - ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: Ă ĂŻĂ­ nĂși khö raĂĄo.
  • 17. BaĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa nhi CoĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi tñch rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc trong tuĂŁ thuöëc gia Ă ĂČnh, nghĂŽ rĂčçng nhĂ» vĂȘĂ„y seĂ€ ûång phoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa con caĂĄi vaĂą caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trong gia Ă ĂČnh. TreĂŁ söët? Cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh! Da bĂ” mĂȘĂ­n Ă oĂŁ? Böi thuöëc mĂșĂ€! MĂŻĂ„t? Cho uöëng thuöëc böí! KhoĂĄ nguĂŁ? Cho uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn! HaĂąnh àöÄng nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ vaĂą àöi khi coĂąn khöng coĂĄ lĂșĂ„i vĂČ Ă ĂȘĂ«y laĂą sûÄ cöë gĂčĂŠng xoĂĄa dĂȘĂ«u vĂŻĂ«t caĂĄc triĂŻĂ„u chûång möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ chĂ»a Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn mön, cĂȘĂŹn nhĂČn vaĂąo caĂĄc triĂŻĂ„u chûång Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cho BeĂĄ duĂąng thuöëc gĂČ Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu trĂ” bĂŻĂ„nh. Trong mĂȘĂ«y nĂčm Ă ĂȘĂŹu, ngĂ»ĂșĂąi baĂĄc sĂŽ rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn cho treĂŁ, kĂŻĂ­ caĂŁ caĂĄc chaĂĄu khoĂŁe maĂ„nh. VĂČ ngoaĂąi viĂŻĂ„c chûÀa bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ coĂąn coĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„ quan troĂ„ng nûÀa laĂą phoĂąng bĂŻĂ„nh. Cho tĂșĂĄi 6 tuöíi, caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ theo doĂ€i sûåc khoĂŁe, kiĂŻĂ­m tra sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n vĂŻĂŹ moĂ„i mĂčĂ„t, tiĂŻm chñch phoĂąng bĂŻĂ„nh vaĂą chûÀa bĂŻĂ„nh. Úà moĂ„i thaĂąnh phöë vaĂą tĂłnh Ă ĂŻĂŹu coĂĄ caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn trĂ” caĂĄc bĂŻĂ„nh treĂŁ em vaĂą caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n coĂĄ khoa nhi riĂŻng biĂŻĂ„t, baĂ„n nĂŻn tĂČm biĂŻĂ«t caĂĄc Ă Ă”a chĂł Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»a caĂĄc chaĂĄu tĂșĂĄi khaĂĄm sûåc khoĂŁe Ă Ă”nh kyĂą vaĂą khaĂĄm bĂŻĂ„nh khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. 9. CUÖËN SÖÍ SÛÁC KHOEà CUÃA BEÁ Mößi treĂŁ em cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c böë meĂ„ lĂȘĂ„p cho möÄt cuöën söí sûåc khoĂŁe. Söí naĂąy coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ caĂĄc trung tĂȘm y tĂŻĂ« taĂ„i khoa nhi, hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ­ phaĂŁi laĂąm lĂȘĂ«y. Böë hoĂčĂ„c meĂ„ caĂĄc chaĂĄu seĂ€ ghi laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc Ă iĂŻĂŹu coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi BeĂĄ tûù ngaĂąy meĂ„ BeĂĄ mang thai, ngaĂąy sinh, söë cĂȘn nĂčĂ„ng, chiĂŻĂŹu cao ĂșĂŁ caĂĄc àöÄ tuöíi cuĂŁa BeĂĄ, ngaĂąy moĂ„c rĂčng naĂąo, ngaĂąy bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu chĂȘĂ„p chûÀng biĂŻĂ«t Ă i, ngaĂąy phaĂŁi uöëng thuöëc trĂ” bĂŻĂ„nh gĂČ, caĂĄc bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂčĂŠc phaĂŁi do baĂĄc sĂŽ chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn, caĂĄc lĂȘĂŹn phaĂŁi vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c phaĂŁi chûÀa trĂ” Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t... TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c ghi trĂŻn, nhĂ» möÄt thûå lyĂĄ lĂ”ch vĂŻĂŹ sûåc khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, seĂ€ giuĂĄp cho baĂĄc sĂŽ tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch phoĂąng bĂŻĂ„nh, trĂ” bĂŻĂ„nh vaĂą sĂčn soĂĄc sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ möÄt caĂĄch Ă ĂčĂŠc lûÄc
  • 18. 10. KHI BEÁ NÙÇM BÏÅNH VIÏÅN NgaĂąy nay, viĂŻĂ„c möÄt treĂŁ em phaĂŁi nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n khöng coĂąn laĂą möÄt Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng lo lĂčĂŠng lĂčĂŠm. BeĂĄ nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n vĂČ bĂ” öëm, nhĂ»ng chĂ»a chĂčĂŠc vĂČ cĂčn bĂŻĂ„nh trĂȘĂŹm troĂ„ng, sĂșĂŁ dĂŽ baĂĄc sĂŽ muöën giûÀ BeĂĄ nĂčçm viĂŻĂ„n laĂą Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź theo doĂ€i vaĂą coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n laĂąm möÄt söë xeĂĄt nghiĂŻĂ„m maĂą thöi. KhaĂĄc vĂșĂĄi thĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc, khi vaĂąo viĂŻĂ„n BeĂĄ phaĂŁi taĂĄch rĂșĂąi vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh, ngaĂąy nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ vaĂą nhĂȘn viĂŻn bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n laĂ„i mong bĂŻĂ„nh nhĂȘn coĂĄ böë, meĂ„ hay ngĂ»ĂșĂąi nhaĂą ĂșĂŁ laĂ„i Ă ĂŻĂ­ sĂčn soĂĄc. NhĂ» vĂȘĂ„y treĂŁ em vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c Ăčn uöëng Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ, vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻn tĂȘm vĂŻĂŹ mĂčĂ„t tinh thĂȘĂŹn. SûÄ cöÄng taĂĄc giûÀa nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ chuyĂŻn mön vĂŻĂŹ khoa chûÀa trĂ” vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh bĂŻĂ„nh nhĂȘn, coĂĄ taĂĄc duĂ„ng rĂȘĂ«t töët àöëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh. CuĂąng ĂșĂŁ laĂ„i vĂșĂĄi con trong bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, caĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ hoĂŁi y taĂĄ hoĂčĂ„c nhĂȘn viĂŻn phuĂ„c vuĂ„ chaĂĄu, vĂŻĂŹ: - NhiĂŻĂ„t àöÄ cuĂŁa chaĂĄu, daĂ„ng phĂȘn, tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe noĂĄi chung... nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo laĂą töët Ă ĂŻĂ­ dûÄ Ă oaĂĄn vĂŻĂŹ tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu. CoĂĄ thĂŻĂ­ hoĂŁi trûÄc tiĂŻĂ«p baĂĄc sĂŽ Ă iĂŻĂŹu trĂ” vĂŻĂŹ: - CĂčn bĂŻĂ„nh cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ. - SûÄ diĂŻĂźn biĂŻĂ«n cuĂŁa bĂŻĂ„nh seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ­ biĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc. - SûÄ Ă iĂŻĂŹu trĂ” seĂ€ lĂȘu hay choĂĄng ? - ChĂŻĂ« àöÄ Ăčn uöëng cuĂŁa chaĂĄu cĂȘĂŹn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź sĂčn soĂĄc.
  • 19. PHÊÌN HAI NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI TÛÂNG PHÊÌN THÊN THÏÍ I. ÀÊÌU 1. THOÁP ThoĂĄp laĂą vuĂąng mĂŻĂŹm giûÀa caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„ bĂŻn trĂŻn traĂĄn cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh. ThoĂĄp seĂ€ cûång laĂ„i ĂșĂŁ khoaĂŁng tûù 8 tĂșĂĄi 18 thaĂĄng tuöíi: caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„ luĂĄc Ă oĂĄ seĂ€ liĂŻĂŹn laĂ„i. NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ ngoaĂąi 2 tuöíi maĂą thoĂĄp vĂȘĂźn coĂąn mĂŻĂŹm, baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nĂŻĂ«u mĂșĂĄi trong 1, 2 thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu maĂą chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ khöng coĂąn thoĂĄp nûÀa, thĂČ Ă ĂȘĂ«y cuĂ€ng laĂą Ă iĂŻĂŹu bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng, coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng khöng hay tĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa àûåa beĂĄ. CaĂĄc baĂą meĂ„ thĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ«y thoĂĄp cĂčng ra khi chaĂĄu beĂĄ khoĂĄc: Ă oĂĄ laĂą viĂŻĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. CaĂŁ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂČn thĂȘĂ«y vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y thoĂĄp phĂȘĂ„p phöÏng cuĂ€ng vĂȘĂ„y. ThoĂĄp luĂĄc naĂąo cuĂ€ng phaĂŁi deĂ„t vaĂą Ă aĂąn höÏi. NĂŻĂ«u thoĂĄp bĂ” phöÏng cĂčng lĂŻn thĂČ laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng: BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” bĂŻĂ„nh ĂșĂŁ maĂąng oĂĄc. NĂŻĂ«u thoĂĄp hoĂ€m xuöëng laĂą biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n cĂș thĂŻĂ­ beĂĄ thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u vĂČ möÄt tai naĂ„n naĂąo Ă oĂĄ maĂą thoĂĄp bĂ” va maĂ„nh hoĂčĂ„c töín thĂ»Ășng, phaĂŁi Ă Ă»a beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay. 2. VÊÍY TRÏN ÀÊÌU NĂŻĂ«u Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu coĂĄ nhûÀng vĂȘĂ­y nhoĂŁ, phaĂŁi böi va-dĂș-lin lĂŻn mößi chiĂŻĂŹu röÏi höm sau göÄi Ă ĂȘĂŹu cho chaĂĄu bĂčçng loaĂ„i xaĂą böng nheĂ„ (shampoing). NĂŻĂ«u khöng khoĂŁi, cĂȘĂŹn hoĂŁi caĂĄc baĂĄc sĂŽ da liĂŻĂźu. 3. BÏÅNH VIÏM MAÂNG NAÄO NgaĂąy nay, bĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o laĂą möÄt bĂŻĂ„nh Ă aĂĄng ngaĂ„i, tuy rĂčçng viĂŻĂ„c chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn vaĂą phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh coĂĄ nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhanh hĂșn trĂ»ĂșĂĄc. MöÄt triĂŻĂ„u chûång roĂ€ nhĂȘĂ«t ĂșĂŁ treĂŁ sĂș sinh laĂą khi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o thĂČ thoĂĄp bĂ” cĂčng vaĂą phöÏng lĂŻn: cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ ngay.
  • 20. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn laĂą nön oĂĄi nhiĂŻĂŹu, phoĂ„t ra thaĂąnh tia, söët, Ă au Ă ĂȘĂŹu vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂ” cûång gaĂĄy khöng thĂŻĂ­ gĂȘĂ„p cöí laĂ„i, Ă ĂŻĂ­ cĂčçm Ă uĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c ngûÄc nhĂ» ngaĂąy thĂ»ĂșĂąng giöëng vĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ĂșĂŁ bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi lĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh do vi truĂąng hoĂčĂ„c vi ruĂĄt. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi truĂąng: LaĂąm cho nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh coĂĄ muĂŁ. ChaĂĄu beĂĄ caĂąng nhoĂŁ thĂČ bĂŻĂ„nh caĂąng nguy hiĂŻĂ­m. MöÄt söë vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa bĂŻĂ„nh naĂąy nhĂ» vi truĂąng bĂŻĂ„nh phöíi (phĂŻĂ« cĂȘĂŹu truĂąng), liĂŻn cĂȘĂŹu truĂąng, hoĂčĂ„c heĂĄmophilus (xem muĂ„c 210: heĂĄmophilus laĂą gĂČ?). BĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n thaĂąnh dĂ”ch. Trong thĂșĂąi gian coĂĄ dĂ”ch, ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y chĂȘĂ«t mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng nhûÀng treĂŁ nghi bĂ” bĂŻĂ„nh Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m vaĂą phaĂĄt hiĂŻĂ„n nhûÀng treĂŁ coĂĄ mang vi truĂąng. Àöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh vaĂą caĂĄc treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh hoĂčĂ„c thuöëc sulfamide trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ­ trĂ” hoĂčĂ„c phoĂąng bĂŻĂ„nh. HiĂŻĂ„n nay, Ă aĂ€ coĂĄ thuöëc tiĂŻm phoĂąng vi truĂąng heĂĄmophilus, nhĂ»ng chĂ»a coĂĄ thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh hûÀu hiĂŻĂ„u àöëi vĂșĂĄi maĂąng naĂ€o cĂȘĂŹu. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi ruĂĄt: ChĂȘĂ«t loĂŁng lĂȘĂ«y ra tûù cöÄt söëng caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt thĂ»ĂșĂąng trong vĂčĂŠt, khöng coĂĄ muĂŁ vaĂą vi truĂąng. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh cuĂ€ng giöëng nhĂ» trĂŻn, nhĂ»ng nheĂ„ hĂșn. Khöng cĂȘĂŹn thuöëc khaĂĄng sinh bĂŻĂ„nh cuĂ€ng tûÄ khoĂŁi trong vaĂąi ngaĂąy, ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh bĂčçng caĂĄch xeĂĄt nghiĂŻĂ„m khaĂĄng thĂŻĂ­ trong maĂĄu. BĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ do chaĂĄu bĂ” quai bĂ” hay nhiĂŻĂźm möÄt söë vi ruĂĄt khaĂĄc. BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do lao: HiĂŻĂ„n nay hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm BCG phoĂąng lao tûù nhoĂŁ. 4. BEÁ RUÅNG TOÁC HOÙÅC KHÖNG COÁ TOÁC NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ lo ngaĂ„i con mĂČnh bĂ” hoĂĄi vĂČ quaĂ€ng Ă ĂȘĂŹu BeĂĄ Ă eĂą lĂŻn göëi khi nĂčçm, khöng coĂĄ toĂĄc. ThĂȘĂ„t ra, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, chĂł do vĂČ ma saĂĄt maĂą thöi. LeĂ€ dĂŽ nhiĂŻn, coĂĄ nhiĂŻĂŹu àûåa treĂŁ khaĂĄc cuĂ€ng nĂčçm nhĂ» thĂŻĂ« maĂą vĂȘĂźn coĂĄ toĂĄc. NhĂ»ng, toĂĄc BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ maĂŁnh mai hĂșn, dĂŻĂź ruĂ„ng hĂșn vaĂą chaĂĄu hay nĂčçm lĂȘu ĂșĂŁ möÄt tĂ» thĂŻĂ« hĂșn laĂą caĂĄc BeĂĄ khaĂĄc, Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą nĂčçm ngûãa. NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn nhĂ»ng vĂȘĂźn ruĂ„ng toĂĄc thĂČ roĂ€ raĂąng laĂą coĂĄ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ: coĂĄ thĂŻĂ­ chaĂĄu beĂĄ coĂĄ thoĂĄi quen giĂȘĂ„t toĂĄc hoĂčĂ„c soĂčĂŠn toĂĄc mĂČnh.
  • 21. NgoaĂąi ra, sau khi khoĂŁi bĂŻĂ„nh söët thĂ»Ășng haĂąn cuĂ€ng bĂ” ruĂ„ng toĂĄc. MöÄt söë dĂ»ĂșĂ„c phĂȘĂ­m, thuöëc uöëng cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng nhĂ» vĂȘĂ„y. MöÄt söë ñt caĂĄc chaĂĄu coĂĄ nhûÀng maĂŁng da tröëng khöng coĂĄ toĂĄc trĂŻn Ă ĂȘĂŹu do bĂ” nĂȘĂ«m toĂĄc, cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” ngay vĂČ bĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ keĂĄo daĂąi vaĂą lĂȘy. MöÄt söë treĂŁ tûù 2 tuöíi trĂșĂŁ lĂŻn bĂ” ruĂ„ng toĂĄc tûùng maĂŁng laĂ„i do nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn taĂĄm lyĂĄ. NoĂĄi chung, khi xaĂĄc Ă Ă”nh möÄt àûåa treĂŁ coĂĄ chûång ruĂ„ng toĂĄc, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą chûÀa trĂ” . 5. CHÊËY MöÄt chaĂĄu beĂĄ saĂ„ch seĂ€ vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘy chĂȘĂ«y cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc, caĂĄc chaĂĄu coĂĄ chĂȘĂ«y hay gaĂ€i Ă ĂȘĂŹu vĂČ bĂ” ngûåa. NhĂČn kyĂ€ vaĂąo toĂĄc cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu, baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y caĂĄc trûång chĂȘĂ«y nhoĂŁ, troĂąn, mĂȘĂŹu xaĂĄm baĂĄm vaĂąo toĂĄc. HaĂ€y göÄi Ă ĂȘĂŹu haĂąng ngaĂąy cho chaĂĄu bĂčçng caĂĄc chĂȘĂ«t thuöëc chöëng chĂȘĂ«y baĂĄn ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn. HaĂ€y duĂąng xaĂą phoĂąng göÄi kyĂ€ laĂ„i, chaĂŁi toĂĄc bĂčçng lĂ»ĂșĂ„c bñ (coĂĄ rĂčng lĂ»ĂșĂ„c khñt). NhuĂĄng lĂ»ĂșĂ„c vaĂąo dĂȘĂ«m noĂĄng Ă ĂŻĂ­ chaĂŁi röÏi lĂȘĂ«y khĂčn saĂ„ch truĂąm lĂŻn toĂĄc caĂĄc chaĂĄu möÄt höÏi lĂȘu. Thay vaĂą giĂčĂ„t aĂĄo göëi, khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng vaĂą quĂȘĂŹn aĂĄo mößi ngaĂąy cho caĂĄc chaĂĄu! 6. MÊËT NhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ mĂčĂŠt Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p trong nhûÀng muĂ„c: Ă au mĂčĂŠt Ă oĂŁ, chĂčĂŠp, laĂĄc v.v... NĂŻĂ«u Ă au mĂčĂŠt vĂČ bĂ” chĂȘĂ«n thĂ»Ășng cĂȘĂŹn phaĂŁi tĂșĂĄi ngay baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm mĂčĂŠt. TĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ mĂčĂŠt noĂĄi chung; ĂșĂŁ giaĂĄc maĂ„c, thuĂŁy tinh thĂŻĂ­, con ngĂ»Ăși noĂĄi riĂŻng, Ă ĂŻĂŹu aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi thĂ” giaĂĄc vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm khaĂŁ nĂčng nhĂČn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ keĂĄm Ă i. PhaĂĄt hiĂŻĂ„n mĂčĂŠt keĂĄm: CuĂ€ng nhĂ» viĂŻĂ„c nghe keĂĄm, viĂŻĂ„c nhĂČn keĂĄm uĂŁa caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi phaĂĄt hiĂŻĂ„n vaĂą tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn tûù sĂșĂĄm. Thñ duĂ„:
  • 22. hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng laĂĄc mĂčĂŠt cĂȘĂŹn phaĂŁi luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho caĂĄc chaĂĄu caĂĄch nhĂČn theo möÄt phĂ»Ășng phaĂĄp riĂŻng Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ” vaĂą luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët. CoĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng phaĂĄp thûã nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ­ phaĂĄt hiĂŻĂ„n xem caĂĄc chaĂĄu coĂĄ bĂ” keĂĄm vĂŻĂŹ thĂ” giaĂĄc hay khöng. CoĂĄ chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi thaĂĄng cuĂ€ng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă eo kñnh. 7. GIAÃM THÕ LÛÅC TreĂŁ mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y thaĂĄng coĂĄ thĂŻĂ­ mĂčĂŠc chûång giaĂŁm thĂ” lûÄc nhĂČn khöng tinh ĂșĂŁ möÄt bĂŻn hay caĂŁ hai bĂŻn mĂčĂŠt. CoĂĄ thĂŻĂ­ thûã Ă Ășn giaĂŁn bĂčçng caĂĄch roĂ„i tia saĂĄng vaĂąo mĂčĂŠt chaĂĄu röÏi theo doĂ€i phaĂŁn ûång. NĂŻĂ«u coĂĄ nghi ngĂșĂą gĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă ĂŻĂ«n baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt. 8. CHÙÆP LEÅO MÙÆT ChĂčĂŠp mĂčĂŠt laĂą loaĂ„i muĂ„n nhoĂŁ moĂ„c ĂșĂŁ bĂșĂą mi mĂčĂŠt, dĂ»ĂșĂĄi chĂȘn möÄt löng mi. ChĂčĂŠp choĂĄng khoĂŁi nhĂ»ng dĂŻĂź bĂ” laĂ„i. Muöën trĂ” chĂčĂŠp, chĂł cĂȘĂŹn böi lĂŻn chĂčĂŠp loaĂ„i pommaĂĄt khaĂĄng sinh. NguyĂŻn nhĂȘn chĂčĂŠp laĂą do möÄt loaĂ„i tuyĂŻĂ«n nhoĂŁ ĂșĂŁ bĂșĂą mi bĂ” nhiĂŻĂźm truĂąng. 9. CHÛÁNG LAÁC MÙÆT Trong mĂȘĂ«y thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ luĂĄc mĂčĂŠt treĂŁ sĂș sinh coĂĄ veĂŁ nhĂ» hĂși laĂĄc. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy vĂŻĂŹ sau tûÄ nhiĂŻn seĂ€ hĂŻĂ«t, vĂČ trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa cuöÄc söëng, hai mĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu chĂ»a phöëi hĂșĂ„p khĂșĂĄp vĂșĂĄi nhau maĂą thöi. NhĂ»ng, nĂŻĂ«u hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi vaĂą thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn thĂČ baĂą meĂ„ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt ngay, caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët. LaĂĄc thĂ»ĂșĂąng laĂą khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t cuĂŁa möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂȘĂŹn phaĂŁi tĂȘĂ„p luyĂŻĂ„n cho bĂŻn mĂčĂŠt bĂ” tĂȘĂ„t. BaĂĄc sĂŽ seĂ€ bĂčng kñn bĂŻn mĂčĂŠt khöng bĂ” tĂȘĂ„t laĂ„i Ă ĂŻĂ­ luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho mĂčĂŠt kia hoĂčĂ„c cho chaĂĄu Ă eo kñnh coĂĄ mĂčĂŠt kñnh Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t Ă ĂŻĂ­ Ă iĂŻĂŹu chĂłnh hĂ»ĂșĂĄng nhĂČn cho mĂčĂŠt chaĂĄu. Khi mĂčĂŠt chaĂĄu Ă aĂ€ nhĂČn Ă Ă»ĂșĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi baĂĄc sĂŽ coĂĄ thĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n thĂŻm möÄt cuöÄc phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t thĂȘĂ­m myĂ€ nhoĂŁ nûÀa.
  • 23. 10. ÀAU MÙÆT ÀOà NhiĂŻĂŹu khi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ vûùa bĂ” ho, vûùa Ă au mĂčĂŠt Ă oĂŁ. LoĂąng trĂčĂŠng mĂčĂŠt ngûåa, hĂși sĂ»ng vaĂą maĂąu Ă oĂŁ. Khi chaĂĄu hĂŻĂ«t ho, thĂČ mĂčĂŠt cuĂ€ng khoĂŁi. NĂŻĂ«u chaĂĄu chĂł bĂ” Ă au mĂčĂŠt thöi, loĂąng trĂčĂŠng mĂčĂŠt maĂąu Ă oĂŁ, luön chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt, buöíi saĂĄng mñ mĂčĂŠt dñnh vaĂąo nhau vĂČ dĂł maĂąu vaĂąng Ă ĂŻĂ«n nößi chaĂĄu khöng mĂșĂŁ mĂčĂŠt Ă Ă»ĂșĂ„c, thĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khaĂĄm mĂčĂŠt. Trong khi chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ rûãa nheĂ„ nhaĂąng mĂčĂŠt chaĂĄu bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m. NĂŻĂ«u chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y tuĂȘĂŹn maĂą Ă aĂ€ bĂ” Ă au mĂčĂŠt nhĂ» vĂȘĂ„y thĂČ chuĂĄng ta phaĂŁi tĂČm xem coĂĄ phaĂŁi chaĂĄu bĂ” tĂčĂŠc öëng lĂŻĂ„ Ă aĂ„o hay khöng. LĂŻĂ„ Ă aĂ„o laĂą Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. Chûång Ă au mĂčĂŠt cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh: ChaĂĄu beĂĄ khi mĂșĂĄi sinh ra dĂŻĂź bĂ” lĂȘy nhiĂŻĂźm chĂȘĂ«t bĂȘĂ­n hay vi truĂąng vaĂąo mĂčĂŠt. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, khi mĂșĂĄi loĂ„t loĂąng, chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc baĂą Ă ĂșĂ€ tra thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh vaĂąo mĂčĂŠt nhĂ» dung dĂ”ch nitrat baĂ„c. VĂČ nitrat baĂ„c cuĂ€ng khöng trûù diĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë vi truĂąng nhĂ» truĂąng bĂŻĂ„nh chlamydia, ngaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng nhoĂŁ thĂŻm thuöëc khaĂĄng sinh nhĂ» cycline. Khi möÄt chaĂĄu beĂĄ vûùa söët, ho, vaĂą mĂčĂŠt rĂȘĂ«t Ă oĂŁ, cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi möÄt söë bĂŻĂ„nh do vi ruĂĄt gĂȘy ra, chĂčĂšng haĂ„n nhĂ» bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi. 11. XOà LÖÎ TAI MöÄt söë baĂą meĂ„ muöën xuyĂŻn vaĂąnh tai dĂ»ĂșĂĄi cho con gaĂĄi Ă ĂŻĂ­ Ă eo àöÏ trang sûåc. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy khöng coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂ­m vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ duĂąng Ă ĂŻĂ­ xuyĂŻn löß tai cho treĂŁ phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c rûãa saĂ„ch vaĂą tiĂŻĂ„t truĂąng cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n, nhĂȘĂ«t laĂą hiĂŻĂ„n nay, khi Ă ang coĂĄ dĂ”ch bĂŻĂ„nh AIDS traĂąn lan trong thaĂąnh phöë. 12. VIÏM XÛÚNG CHUÄM Úà TAI Sau vaĂąnh tai mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu coĂĄ möÄt goĂą xĂ»Ășng vöÏng lĂŻn vĂșĂĄi Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂ­m laĂą coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂ­m nhoĂŁ hoĂ€m xuöëng, vĂČ thĂŻĂ« Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą xĂ»Ășng chuĂ€m. Trong söë caĂĄc hoĂ€m naĂąy, quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą hoĂ€m thöng vĂșĂĄi tai trong. Khi tai giûÀa bĂ” viĂŻm, hoĂ€m naĂąy dĂŻĂź bĂ” nhiĂŻĂźm truĂąng vaĂą mĂ»ng muĂŁ.
  • 24. NgaĂąy nay, chûång viĂŻm xĂ»Ășng chuĂ€m khöng coĂąn phöí biĂŻĂ«n nhĂ» trĂ»ĂșĂĄc kia. NhĂ»ng viĂŻĂ„c phaĂĄt hiĂŻĂ„n caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ, nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh mĂčĂŠc chûång naĂąy ĂșĂŁ giai Ă oaĂ„n Ă ĂȘĂŹu rĂȘĂ«t khoĂĄ, vĂČ caĂĄc chaĂĄu chĂł biĂŻĂ«t khoĂĄc maĂą khöng noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą Ă au ĂșĂŁ Ă ĂȘu. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ, khi thĂȘĂ«y tai cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc hay chaĂŁy muĂŁ nhiĂŻĂŹu, maĂąng nhĂŽ coĂĄ sĂčĂŠc thaĂĄi khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng, chaĂĄu bĂ” söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi gĂȘĂŹy röÄc Ă i. CĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai- muĂ€i-hoĂ„ng Ă ĂŻĂ­ khaĂĄm. NĂŻĂ«u viĂŻĂ„c uöëng thuöëc khaĂĄng sinh Ă aĂ€ keĂĄo daĂąi mĂȘĂ«y tuĂȘĂŹn maĂą chaĂĄu vĂȘĂźn khöng khoĂŁi thĂČ phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ”. 13. VIÏM TAI TRONG PhĂȘĂŹn trong tai, sau maĂąng nhĂŽ khi bĂ” viĂŻm thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo viĂŻm hoĂ„ng. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh hay bĂ” chûång viĂŻm naĂąy vĂČ trong tĂ» thĂŻĂ« nĂčçm, con Ă Ă»ĂșĂąng thöng nhau giûÀa tai vaĂą sau muĂ€i trĂșĂŁ nĂŻn röÄng thoaĂĄng khiĂŻĂ«n vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt dĂŻĂź lĂȘy lan ĂșĂŁ caĂŁ 2 nĂși. NhûÀng biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ chaĂĄu beĂĄ: NhûÀng chaĂĄu beĂĄ chĂ»a noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng biĂŻĂ«t chaĂĄu Ă au ĂșĂŁ trong tai. ChaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ khoĂĄc, coĂ„ tai xuöëng göëi, nhĂ»ng cuĂ€ng khöng Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ­ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂ­u. Tuy vĂȘĂ„y, coĂĄ möÄt söë triĂŻĂ„u chûång sau laĂąm chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ­ nghĂŽ tĂșĂĄi chûång viĂŻm tai trong: chaĂĄu bĂ” röëi loaĂ„n tiĂŻu hoĂĄa, Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng), nön oĂĄi, ho, cûÄa quĂȘĂ„y luön vaĂą khoĂĄ nguĂŁ. ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ laĂą khaĂĄm tai vaĂą coi nhĂŽ tai cho chaĂĄu. VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn thĂČ viĂŻĂ„c xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh dĂŻĂź daĂąng hĂșn vĂČ caĂĄc chaĂĄu noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą thĂȘĂ«y Ă au trong tai. PhĂ»Ășng phaĂĄp chûÀa trĂ”: ThoaĂ„t Ă ĂȘĂŹu, khi tai beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂ” sĂ»ng, Ă au, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho thuöëc nhoĂŁ vaĂąo tai Ă ĂŻĂ­ giaĂŁm Ă au. Sau naĂąy khi chöß viĂŻm Ă aĂ€ coĂĄ muĂŁ, nhiĂŻĂŹu khi baĂĄc sĂŽ tai-muĂ€i-hoĂ„ng phaĂŁi tĂČm caĂĄch choĂ„c möÄt löß thuĂŁng ĂșĂŁ nhĂŽ laĂąm löëi thoaĂĄt cho muĂŁ chaĂŁy ra vaĂą lĂȘĂ«y muĂŁ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem chöß viĂŻm bĂ” loaĂ„i vi truĂąng hay vi ruĂĄt naĂąo gĂȘy bĂŻĂ„nh. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng tai chaĂŁy muĂŁ: NhĂŽ coĂĄ thĂŻĂ­ tûÄ thuĂŁng Ă ĂŻĂ­ muĂŁ chaĂŁy ra ngoaĂąi. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy vĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-muĂ€i-hoĂ„ng, vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a phaĂŁi laĂą bĂŻĂ„nh seĂ€ hĂŻĂ«t. Ngay viĂŻĂ„c cho caĂĄc chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, baĂĄc sĂŽ cuĂ€ng phaĂŁi cĂȘn nhĂčĂŠc vaĂą theo doĂ€i. NhiĂŻĂŹu khi nhĂČn bĂŻĂŹ ngoaĂąi nhĂŽ, tĂ»ĂșĂŁng nhĂ» Ă aĂ€ khoĂŁi vĂČ thuöëc coĂĄ taĂĄc duĂ„ng nhanh nhĂ»ng thĂȘĂ„t ra khöng phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. BĂŻĂ„nh vĂȘĂźn ĂȘm Ăł, chĂ»a khoĂŁi hĂčĂšn vaĂą coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n chûång vaĂąo xĂ»Ășng chuĂ€m khiĂŻĂ«n àûåa treĂŁ suĂĄt cĂȘn, gĂȘĂŹy yĂŻĂ«u, vaĂą tĂșĂĄi möÄt luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ, bĂŻĂ„nh laĂ„i trĂșĂŁ laĂ„i.
  • 25. Sau nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, tai khöng coĂĄ muĂŁ nûÀa nhĂ»ng laĂ„i coĂĄ möÄt chĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc sĂŻĂŹn sĂŻĂ„t. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi khiĂŻĂ«n nhĂŽ bĂ” töín thĂ»Ășng nĂčĂ„ng laĂąm BeĂĄ bĂ” giaĂŁm thñnh lûÄc. Trong thĂșĂąi gian chûÀa trĂ”, BeĂĄ phaĂŁi gaĂąi trong tai möÄt öëng thöng, coĂĄ khi trong nhiĂŻĂŹu thaĂĄng. NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” Ă au tai nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, caĂĄc baĂĄc sĂŽ seĂ€ naĂ„o V.A cho chaĂĄu. 14. VAÂNH TAI DÕ DAÅNG NĂŻĂ«u vaĂąnh tai chaĂĄu beĂĄ xa da Ă ĂȘĂŹu quaĂĄ, chĂșĂĄ nĂŻn dñnh vaĂąnh tai vaĂąo da Ă ĂȘĂŹu bĂčçng bĂčng keo hoĂčĂ„c bĂčĂŠt chaĂĄu àöÄi muĂ€ xuĂ„p xuöëng caĂŁ ngaĂąy Ă ĂŻĂ­ hoĂąng sûãa àöíi Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄi daĂĄng cuĂŁa àöi tai. BaĂ„n haĂ€y kiĂŻn trĂČ Ă ĂșĂ„i tĂșĂĄi khi chaĂĄu lĂŻn 8 hoĂčĂ„c 9 tuöíi, vĂČ tĂșĂĄi luĂĄc Ă oĂĄ mĂșĂĄi sûãa Ă Ă»ĂșĂ„c cho chaĂĄu bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn. 15. VÊÅT LAÅ TRONG TAI NĂŻĂ«u baĂ„n khöng thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y ngay vĂȘĂ„t maĂą BeĂĄ Ă aĂ€ nheĂĄt vaĂąo tai chaĂĄu thĂČ Ă Ă»Ăąng cöë. NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm töín thĂ»Ășng öëng tai cuĂŁa BeĂĄ. HaĂ€y Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khoa TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG ngay. ĂșĂŁ Ă oĂĄ, baĂĄc sĂŽ coĂĄ caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn mön Ă ĂŻĂ­ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra. 16. ÀIÏËC ÀiĂŻĂ«c laĂą chûång bĂŻĂ„nh khöng phaĂŁi laĂą hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em. CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” nghĂŻĂźnh ngaĂ€ng hoĂčĂ„c Ă iĂŻĂ«c hoaĂąn toaĂąn. HĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c laĂąm caĂĄc chaĂĄu chĂȘĂ„m biĂŻĂ«t noĂĄi. NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ khöng biĂŻĂ«t con mĂČnh bĂ” tĂȘĂ„t naĂąy vĂČ thĂȘĂ«y con vĂȘĂźn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nghĂŽ rĂčçng chaĂĄu beĂĄ chĂł phaĂĄt triĂŻĂ­n chĂȘĂ„m àöi chuĂĄt vĂŻĂŹ trñ tuĂŻĂ„. MöÄt chaĂĄu beĂĄ haĂĄt sai coĂĄ thĂŻĂ­ vĂČ nghe khöng töët: cĂȘĂŹn phaĂŁi kiĂŻĂ­m tra khaĂŁ nĂčng thñnh giaĂĄc cuĂŁa chaĂĄu. PhaĂĄt hiĂŻĂ„n tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu caĂąng nhoĂŁ, caĂąng khoĂĄ. Böë, meĂ„ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ nĂŻn Ă ĂŻĂ­ yĂĄ theo doĂ€i phaĂŁn ûång cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu vĂșĂĄi caĂĄc tiĂŻĂ«ng àöÄng haĂąng ngaĂąy nhĂ»: tiĂŻĂ«ng noĂĄi nhoĂŁ, tiĂŻĂ«ng raĂ iö, tiĂŻĂ«ng tñch tĂčĂŠc àöÏng höÏ, tiĂŻĂ«ng keĂ„t cûãa v.v... NĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ nghi ngaĂ„i, nĂŻn Ă Ă»a ngay chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai Ă ĂŻĂ­ thûã.
  • 26. ViĂŻĂ„c kiĂŻĂ­m tra Ă Ă”nh kyĂą vĂŻĂŹ thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻĂ«n haĂąnh khi caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c 9 thaĂĄng vaĂą 24 thaĂĄng. HiĂŻĂ„n nay, ĂșĂŁ caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n saĂŁn hoĂčĂ„c nhaĂą höÄ sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta Ă aĂ€ aĂĄp duĂ„ng caĂĄc phĂ»Ășng phaĂĄp kiĂŻĂ­m tra thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi ngaĂąy hay vaĂąi tuĂȘĂŹn. NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c thĂČ nhiĂŻĂŹu : - ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” Ă iĂŻĂ«c bĂȘĂ­m sinh do di truyĂŻĂŹn hoĂčĂ„c bĂ” nhiĂŻĂźm bĂŻĂ„nh ngay tûù khi coĂąn trong buĂ„ng meĂ„, nhĂ» bĂŻĂ„nh thuĂŁy Ă ĂȘĂ„u chĂčĂšng haĂ„n. - ChaĂĄu bĂ” Ă iĂŻĂ«c nheĂ„ sau khi mĂčĂŠc möÄt söë bĂŻĂ„nh; hoĂčĂ„c bĂ” viĂŻm tai maĂą chûÀa trĂ” nûãa chûùng; hoĂčĂ„c do uöëng möÄt söë thuöëc khaĂĄng sinh (nhĂ» gentamicine) vaĂą bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa thuöëc. 17. VÊÅT LAÅ TRONG MUÄI NĂŻĂ«u BeĂĄ töëng möÄt vĂȘĂ„t nhoĂŁ vaĂą laĂąm keĂ„t vĂȘĂ„t Ă oĂĄ trong muĂ€i, thĂČ baĂ„n cĂȘĂŹn lĂȘĂ«y ngay ra cho chaĂĄu. NhĂ»ng phaĂŁi cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n, nĂŻĂ«u khöng, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo laĂąm thĂ»Ășng töín tĂșĂĄi phĂȘĂŹn niĂŻm maĂ„c bĂŻn trong. NĂŻĂ«u khoĂĄ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra, khöng nĂŻn cöë maĂą nĂŻn Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vĂČ ĂșĂŁ Ă oĂĄ coĂĄ nhiĂŻĂŹu duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn mön Ă ĂŻĂ­ thûÄc hiĂŻĂ„n viĂŻĂ„c Ă oĂĄ coĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ. 18. SÖÍ MUÄI, VIÏM MUÄI, VIÏM MUÄI - HOÅNG Söí muĂ€i laĂą möÄt chûång nheĂ„ ĂșĂŁ treĂŁ em: thaĂĄn nhiĂŻĂ„t hĂși cao hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, muĂ€i chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc (möÄt chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy loĂŁng, khöng maĂąu). VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn, chĂł vaĂąi höm laĂą khoĂŁi. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh thĂČ keĂąm theo möÄt vaĂąi hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂ» khoĂĄ nguĂŁ, khoĂĄ thĂșĂŁ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu buĂĄ khoĂĄ (vĂČ khi buĂĄ khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c). CaĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ­ duĂąng caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu, thĂ»ĂșĂąng baĂĄn ĂșĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„u thuöëc; nhoĂŁ muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc loaĂ„i thuöëc daĂąnh riĂŻng cho treĂŁ em. TraĂĄnh duĂąng caĂĄc thuöëc coĂĄ dĂȘĂŹu vaĂą caĂĄc loaĂ„i thuöëc laĂąm co maĂ„ch maĂĄu. ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng laĂą chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ muĂ€i nhĂ»ng lan tûù phĂȘĂŹn sau cuĂŁa höëc muĂ€i cho tĂșĂĄi hoĂ„ng vaĂą coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i, coĂĄ thĂŻĂ­ söët cao, thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng àöÄt ngöÄt nĂŻn coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy co giĂȘĂ„t ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ, ho, khöng chĂ”u Ăčn, Ăła chaĂŁy.
  • 27. Àïí chûÀa trĂ” cĂȘĂŹn: nhoĂŁ thuöëc muĂ€i cho chaĂĄu, cho uöëng thuöëc söët. BĂŻĂ„nh seĂ€ khoĂŁi sau vaĂąi ngaĂąy. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ­ biĂŻn chûång nhĂ» : viĂŻm tai, viĂŻm thanh quaĂŁn, viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą phöíi. Àïí chûÀa nhûÀng biĂŻĂ«n chûång naĂąy, phaĂŁi cho chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh theo liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh. ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng taĂĄi phaĂĄt: MuĂąa àöng, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ thĂ»ĂșĂąng bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng, dĂȘĂźn tĂșĂĄi viĂŻm tai khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn bĂ” ho, söí muĂ€i, xuöëng sûåc vaĂą chĂȘĂ„m lĂșĂĄn. NguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ thĂŻĂ­ do: dĂ” ûång, khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ yĂŻĂ«u, thiĂŻĂ«u chĂȘĂ«t sĂčĂŠt, thiĂŻĂ«u vitamin D. NhĂ»ng, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ do caĂĄc Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n vĂŻĂŹ khñ hĂȘĂ„u vaĂą nĂși ĂșĂŁ nhĂ»: khöng khñ khö tûÄ nhiĂŻn hoĂčĂ„c vĂČ sĂ»ĂșĂŁi noĂĄng, buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm giûÀa caĂĄc treĂŁ trong tĂȘĂ„p thĂŻĂ­, khoĂĄi thuöëc laĂĄ do ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn huĂĄt trong nhaĂą Ă oĂĄng kñn cûãa v.v... CuĂ€ng nĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng cĂș thĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ sau thĂșĂąi gian traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë bĂŻĂ„nh vĂČ thûùa hĂ»ĂșĂŁng khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa meĂ„ vaĂą do buĂĄ sûÀa meĂ„, nay phaĂŁi Ă i vaĂąo möÄt thĂșĂąi kyĂą tĂȘĂ„p tûÄ chöëng choĂ„i vĂșĂĄi caĂĄc vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt. Do Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ coi mößi lĂȘĂŹn chaĂĄu beĂĄ bĂŻĂ„nh laĂą möÄt lĂȘĂŹn cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa chaĂĄu coĂĄ dĂ”p luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ­ chöëng cuöÄc xĂȘm lĂčng cuĂŁa caĂĄc nhĂȘn töë coĂĄ haĂ„i tĂȘĂ«n cöng tûù bĂŻn ngoaĂąi, Ă ĂŻĂ­ taĂ„o cho mĂČnh khaĂŁ nĂčng chöëng nhiĂŻĂźm. Giai Ă oaĂ„n miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa treĂŁ hĂŻĂ«t khi chaĂĄu 6 - 7 tuöíi. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ­ chûÀa trĂ” cho caĂĄc chaĂĄu phaĂŁi theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh coĂĄ cĂȘn nhĂčĂŠc cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. ChĂł duĂąng thuöëc Ă ĂŻĂ­ trĂ” bĂŻĂ„nh, chĂ»a hĂčĂŠn Ă aĂ€ laĂą töët. PhaĂŁi daĂąnh phĂȘĂŹn tiĂŻu diĂŻĂ„t vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt cho chñnh cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, sao cho cĂș thĂŻĂ­ coĂĄ khaĂŁ nĂčng tûÄ miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm, tĂčng cĂ»ĂșĂąng sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ nhĂ» cho chaĂĄu tĂčĂŠm nĂčĂŠng, thay àöíi khöng khñ chöß ĂșĂŁ (Ă i nghĂł ĂșĂŁ biĂŻĂ­n, ĂșĂŁ nuĂĄi...), duĂąng thuöëc Ă ĂŻĂ­ coĂĄ thĂŻm chĂȘĂ«t gammaglobuline trong maĂĄu, töí chûåc caĂĄc cuöÄc Ă i tĂčĂŠm nĂ»ĂșĂĄc khoaĂĄng v.v... NĂŻĂ«u chaĂĄu luön bĂ” Ă au tai cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂ„o V.A ĂșĂŁ hoĂ„ng cho chaĂĄu. ViĂŻĂ„c naĂ„o V.A cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm cho chaĂĄu thĂșĂŁ dĂŻĂź khi nguĂŁ, traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂ„t ngaĂĄy. 19. TÊÅT SÛÁT MÖI CoĂĄ chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă aĂ€ bĂ” tĂȘĂ„t sûåt möi: möÄt Ă Ă»ĂșĂąng nûåt tûù dĂ»ĂșĂĄi muĂ€i chaĂ„y xuöëng, cheĂŁ àöi möi trĂŻn.
  • 28. ChûÀa tĂȘĂ„t naĂąy phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t laĂąm 2 giai Ă oaĂ„n: khĂȘu dñnh liĂŻĂŹn chöß àûåt cuĂŁa möi vaĂą xûã trñ Ă ĂŻĂ­ nöíi phĂȘĂŹn haĂąm bĂŻn trong vĂŻĂ«t nûåt ĂșĂŁ voĂąm hoĂ„ng. Trong thĂșĂąi gian chûÀa, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi buĂĄ bĂčçng nhûÀng nuĂĄm vuĂĄ giaĂŁ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t vĂČ nuöët khoĂĄ. Sau giaĂŁi phĂȘĂźu, caĂĄc chaĂĄu coĂąn cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i vĂŻĂŹ caĂĄc mĂčĂ„t rĂčng, lĂșĂ„i, tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą hoĂ„c phaĂĄt ĂȘm cho chñnh xaĂĄc. Töët nhĂȘĂ«t laĂą Ă Ă»a caĂĄc chaĂĄu tĂșĂĄi nhûÀng kñp chuyĂŻn gia Ă iĂŻĂŹu trĂ” tĂȘĂ„t naĂąy. 20. RÙNG Röëi loaĂ„n moĂ„c rĂčng, coĂĄ thĂŻĂ­ khiĂŻĂ«n àûåa treĂŁ rĂŻn rĂł vĂČ Ă au, khöng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą mĂȘĂ«t nguĂŁ. LĂșĂ„i chaĂĄu bĂ” sĂ»ng laĂąm maĂĄ cuĂ€ng tĂȘĂ«y Ă oĂŁ nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i chaĂŁy khoĂŁi miĂŻĂ„ng caĂŁ ngaĂąy. ChaĂĄu quĂȘĂ«y. BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho chaĂĄu giaĂŁm Ă au hay quĂŻn Ă au bĂčçng caĂĄch : - Cho chaĂĄu möÄt miĂŻĂ«ng baĂĄnh mĂŻĂŹm, möÄt caĂĄi baĂĄnh bñch quy. - TĂȘĂ­m vaĂąo khĂčn tay möÄt ñt sirö hoĂčĂ„c nĂ»ĂșĂĄc thĂșm röÏi xoa nheĂ„ vaĂąo lĂșĂ„i, chöß rĂčng Ă ang nhuĂĄ lĂŻn. CoĂĄ thĂŻĂ­ thay bĂčçng möÄt cuĂ„c nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ nhoĂŁ quĂȘĂ«n trong khĂčn. - Cho chaĂĄu uöëng aspirine. Àöi khi chaĂĄu coĂąn bĂ” söët vaĂą Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng). NĂŻĂ«u söët cao, cuĂ€ng taĂĄc duĂ„ng xĂȘĂ«u bĂșĂŁi caĂĄc chaĂĄu sĂčĂ©n coĂĄ chûång co giĂȘĂ„t. Do Ă oĂĄ, khoĂĄ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą chaĂĄu bĂ” sĂșĂĄt do rĂčng Ă au hay vĂČ möÄt bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” söët nhiĂŻĂŹu, nĂŻn Ă ĂŻĂ­ baĂĄc sĂŽ chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn nguyĂŻn nhĂȘn : Lung lay rĂčng vĂČ tai naĂ„n: NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ€ maĂą gaĂ€y hoĂčĂ„c lung lay rĂčng, nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu laĂ„i nha sĂŽ ngay Ă ĂŻĂ­ xem coĂąn coĂĄ thĂŻĂ­ giûÀ dĂ»ĂșĂ„c rĂčng khöng. Muöën rĂčng khoĂŁi rĂși ra trong khi Ă i baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ­ boĂ„c quanh rĂčng möÄt Ă oaĂ„n keĂ„o cao su vaĂą baĂŁo chaĂĄu cĂčĂŠn rĂčng laĂ„i. Muöën caĂĄc chaĂĄu coĂĄ böÄ rĂčng töët, phaĂŁi laĂąm gĂČ? PhaĂŁi chuĂĄ yĂĄ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu Ă uĂŁ chĂȘĂ«t Canxi vaĂą Phöëtpho trong thûåc Ăčn. NhûÀng nguyĂŻn töë naĂąy coĂĄ trong sûÀa vaĂą caĂĄc saĂŁn phaĂąm cuĂŁa sûÀa, trûång vaĂą rau.
  • 29. - DaĂ„y caĂĄc chaĂĄu biĂŻĂ«t caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ. - TraĂĄnh caĂĄc nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy sĂȘu rĂčng nhĂ» Ăčn keĂ„o buöíi töëi - DuĂąng thĂŻm chĂȘĂ«t Fluor haĂąng ngaĂąy, theo sûÄ chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. 21. SÊU RÙNG TreĂŁ em coĂĄ nhûÀng caĂĄi "rĂčng sûÀa" cho tĂșĂĄi 6 tuöíi. Tuy nhûÀng rĂčng naĂąy röÏi dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn seĂ€ ruĂ„ng hĂŻĂ«t, nhĂ»ng caĂĄc bĂȘĂ„c cha meĂ„ khöng nĂŻn coi thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng rĂčng sĂȘu cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu. TraĂĄi laĂ„i, rĂčng naĂąo sĂȘu cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa hoĂčĂ„c nhöí Ă i Ă ĂŻĂ­ khöng aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi rĂčng khaĂĄc bĂŻn caĂ„nh sĂčĂŠp moĂ„c hoĂčĂ„c Ă ang moĂ„c. NhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc rĂčng Ă ang moĂ„c laĂ„i laĂą nhûÀng rĂčng vĂŽnh viĂŻĂźn. TreĂŁ em coĂĄ rĂčng sĂȘu nhai thûåc Ăčn khöng kyĂ€. Do Ă oĂĄ, viĂŻĂ„c tiĂŻu hoĂĄa khöng Ă Ă»ĂșĂ„c töët. ChĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt caĂĄi rĂčng sĂȘu cuĂ€ng Ă uĂŁ laĂąm cho viĂŻĂ„c nhai, nghiĂŻĂŹn thûåc Ăčn cuĂŁa caĂŁ haĂąm rĂčng bĂ” keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ. Mößi caĂĄi rĂčng sĂȘu laĂ„i laĂą möÄt öí vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ­ gĂȘy ra nhiĂŻĂŹu loaĂ„i bĂŻĂ„nh do bĂ” viĂŻm nhiĂŻĂźm. CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ bĂŻĂ„nh tim hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp cĂȘĂ«p caĂąng phaĂŁi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t giûÀ gĂČn böÄ rĂčng cho khoĂŁi sĂȘu. ViĂŻĂ„c cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t laĂą: daĂ„y cho treĂŁ caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ, cho treĂŁ Ă i khaĂĄm rĂčng thĂ»ĂșĂąng kyĂą, cho Ăčn ñt àöÏ ngoĂ„t, khöng Ăčn vaĂąo buöíi töëi, duĂąng kem Ă aĂĄnh rĂčng coĂĄ chĂȘĂ«t Fluor. DuĂą caĂĄi rĂčng chĂł coĂĄ möÄt chĂȘĂ«m Ă en, cuĂ€ng cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chûÀa rĂčng ngay: caĂąng chûÀa sĂșĂĄm, caĂąng choĂĄng khoĂŁi vaĂą Ă ĂșĂ€ töën tiĂŻĂŹn. NhûÀng thûåc Ăčn ngoĂ„t Ăčn trong bûÀa Ăčn seĂ€ bĂ” nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t tiĂŻĂ«t ra nhiĂŻĂŹu laĂąm trung hoĂąa tñnh chĂȘĂ«t axñt cuĂŁa Ă Ă»ĂșĂąng. NhĂ»ng nĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu Ăčn keĂ„o nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc keĂ„o dĂŻĂź dñnh vaĂąo rĂčng - vaĂąo buöíi töëi röÏi Ă i nguĂŁ, trong miĂŻĂ„ng khöng Ă uĂŁ nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t laĂąm tan keĂ„o vaĂą trung hoĂąa chĂȘĂ«t xñt do Ă Ă»ĂșĂąng biĂŻĂ«n chĂȘĂ«t Ă oĂ„ng laĂ„i ĂșĂŁ caĂĄc keĂ€ rĂčng, chĂȘĂ«t axñt naĂąy seĂ€ laĂąm hoĂŁng men rĂčng vaĂą phaĂĄ hoaĂ„i caĂĄc chĂȘn rĂčng. Kinh nghiĂŻĂ„m cho thĂȘĂ«y chĂȘĂ«t Fluor coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chöëng sĂȘu rĂčng. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ĂșĂŁ möÄt söë nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta pha Fluor vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc uöëng, vaĂąo sûÀa hoĂčĂ„c tröÄn vaĂąo muöëñ Ăčn. MöÄt söë rau, caĂĄ coĂĄ chûåa Fluor. Trong thaĂąnh phĂȘĂŹn nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc Ă aĂĄnh rĂčng ngaĂąy nay cuĂ€ng coĂĄ Fluor. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ coĂąn hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho caĂĄc baĂą meĂ„ cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh uöëng möÄt lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ Fluor mößi ngaĂąy ngay trong nhûÀng thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu.
  • 30. 22. HAÅT CÚM TRONG MIÏÅNG BĂŻn trong miĂŻĂ„ng ĂșĂŁ phĂȘĂŹn trong maĂĄ vaĂą möi cuĂŁa BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ nhûÀng haĂ„t nhoĂŁ maĂąu trĂčĂŠng xaĂĄm moĂ„c lĂŻn raĂŁi raĂĄc, àöi khi coĂĄ nhiĂŻĂŹu laĂąm beĂĄ bĂ” vĂ»ĂșĂĄng vaĂą Ă au khi Ăčn, uöëng. Do Ă oĂĄ, BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn. CoĂĄ thĂŻĂ­ lĂȘĂ«y böng quĂȘĂ«n vaĂąo Ă ĂȘĂŹu tĂčm, tĂȘĂ­m thuöëc saĂĄt truĂąng vaĂą chĂȘĂ«m kheĂ€ vaĂąo caĂĄc haĂ„t trĂŻn. Cho BeĂĄ Ăčn loaĂ€ng, maĂĄt (sûÀa Ă ĂŻĂ­ hĂși laĂ„nh). 23. CHÛÁNG TÛA MIÏÅNG DO VI RUÁT Chûång bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt gĂȘy ra laĂąm cho bĂŻn trong miĂŻĂ„ng cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ (maĂĄ, lĂ»ĂșĂ€i, lĂșĂ„i) coĂĄ nhiĂŻĂŹu vĂŻĂ«t loeĂĄt nhoĂŁ, nĂčçm dĂ»ĂșĂĄi möÄt lĂșĂĄp maĂąng trĂčĂŠng. Khi maĂąng trĂčĂŠng naĂąy bong ra, nhûÀng vĂŻĂ«t loeĂĄt caĂąng Ă au raĂĄt laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khöng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c, vĂČ viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi thûåc Ăčn, duĂą laĂą thûåc Ăčn loĂŁng, cuĂ€ng laĂąm caĂĄc chaĂĄu Ă au. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi trong 4, 5 ngaĂąy. Trong thĂșĂąi gian mang bĂŻĂ„nh, chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i, miĂŻĂ„ng höi vaĂą coĂĄ thĂŻĂ­ söët tĂșĂĄi 40oC. BaĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho caĂĄc chaĂĄu thuöëc böi miĂŻĂ„ng. CaĂĄc baĂą meĂ„ nuöi caĂĄc chaĂĄu nĂŻn kiĂŻn nhĂȘĂźn cho caĂĄc chaĂĄu Ăčn ñt möÄt caĂĄc moĂĄn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc quaĂŁ, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng Ă»ĂșĂĄp laĂ„nh... Trong khi chaĂĄu beĂĄ mang bĂŻĂ„nh, traĂĄnh Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc. 24. BÏÅNH TÛA DO NÊËM BĂŻĂ„nh tĂ»a laĂą loaĂ„i bĂŻĂ„nh nĂȘĂ«m biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n dĂ»ĂșĂĄi daĂ„ng nhûÀng àöëm trĂčĂŠng nhĂ» cĂčĂ„n sûÀa trong möÏm. ToaĂąn böÄ chöß moĂ„c nĂȘĂ«m maĂąu Ă oĂŁ, Ă uĂ„ng vaĂąo Ă au khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ boĂŁ Ăčn. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra caĂŁ trong böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi hĂȘĂ„u mön. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh dĂŻĂź khoĂŁi nĂŻĂ«u cho chaĂĄu uöëng thuöëc Ă uĂĄng theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. 25. VIÏM XOANG HAÂM BĂŻĂ„nh viĂŻm xoang thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m gĂčĂ„p ĂșĂŁ treĂŁ em nhoĂŁ hĂșn 4 tuöíi. CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng bĂ” bĂŻĂ„nh xoang do dĂ” ûång. NĂŻĂ«u chaĂĄu bĂ” viĂŻm xoang maĂ€n tñnh, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng chĂȘĂ­n Ă oaĂĄn bĂčçng caĂĄch chuĂ„p X- quang, caĂĄc xoang ĂșĂŁ mĂčĂ„t. MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm muĂ€i, phĂŻĂ« quaĂŁn taĂĄi Ă i taĂĄi laĂ„i vaĂą ho dai dĂčĂšng cuĂ€ng thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi laĂąm xeĂĄt nghiĂŻĂ„m naĂąy.
  • 31. 26. NHÛÁC ÀÊÌU BĂŻĂ„nh nhûåc Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em dĂ»ĂșĂĄi 4 tuöíi vaĂą chĂł thĂȘĂ«y ĂșĂŁ tuöíi Ă aĂ€ tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c. CaĂĄc chaĂĄu hay kĂŻu Ă au ĂșĂŁ möÄt bĂŻn traĂĄn, Ă Ăčçng sau möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂșn Ă au rĂȘĂŹn giĂȘĂ„t ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu nhĂ» nhĂ”p tim, lĂȘu haĂąng giĂșĂą, trĂșĂŁ Ă i trĂșĂŁ laĂ„i, gĂȘy nön oĂĄi hoĂčĂ„c laĂąm mĂčĂŠt nĂȘĂ­y Ă om Ă oĂĄm. Àöi khi Ă aĂ€ nhûåc Ă ĂȘĂŹu coĂąn keĂąm theo caĂŁ Ă au buĂ„ng nûÀa. Mößi chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ Ă au möÄt kiĂŻĂ­u khaĂĄc nhau. Sau khi loaĂ„i boĂŁ caĂĄc bĂŻĂ„nh khaĂĄc, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho rĂčçng chaĂĄu bĂ” nhûåc Ă ĂȘĂŹu vĂČ truyĂŻĂŹn thöëng, trong gia Ă ĂČnh, hoĂ„ haĂąng tûù xĂ»a Ă aĂ€ tûùng coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi nhûåc Ă ĂȘĂŹu nhĂ» thĂŻĂ«. 27. ÀAU ÀÊÌU NĂŻĂ«u treĂŁ em bĂȘĂ«t chĂșĂ„t bĂ” Ă au nhûåc Ă ĂȘĂŹu dûÀ döÄi keĂąm theo söët vaĂą nön oĂĄi, haĂ€y nghĂŽ ngay tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh Ă au maĂąng oĂĄc vaĂą phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ ngay. NhiĂŻĂŹu khi, chaĂĄu chĂł bĂ” cuĂĄm theo muĂąa hoĂčĂ„c nhiĂŻĂźm möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc thöi. NĂŻĂ«u chaĂĄu hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, nĂŻn cho chaĂĄu Ă i kiĂŻĂ­m tra mĂčĂŠt, khaĂĄm xem coĂĄ bĂ” viĂŻm xoang khöng. CuĂ€ng nĂŻn Ă ĂŻĂŹ phoĂąng xem chaĂĄu bĂ” töín thĂ»Ășng ĂșĂŁ naĂ€o khöng, coĂĄ bĂ” huyĂŻĂ«t aĂĄp cao khöng, coĂĄ bĂ” nhiĂŻĂźm àöÄc vĂČ khñ öxñt caĂĄc bon khöng? VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång Ă au Ă ĂȘĂŹu thĂČ nhiĂŻĂŹu, nĂŻn chĂł coĂĄ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą coĂĄ khi coĂąn phaĂŁi cho chaĂĄu Ă i chuĂ„p höÄp soĂ„ nûÀa. NhĂ»ng nhiĂŻĂŹu khi nguyĂŻn nhĂȘn bĂŻĂ„nh laĂ„i coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ nhĂ» chaĂĄu beĂĄ lo sĂșĂ„ möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ, quaĂĄ caĂŁm àöÄng hoĂčĂ„c bĂ” cĂčng thĂčĂšng thĂȘĂŹn kinh vĂČ vûùa qua möÄt cuöÄc thi kiĂŻĂ­m tra ĂșĂŁ lĂșĂĄp hoĂ„c.
  • 32. II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI CÖÍ 28. TÊÅT VEÅO CÖÍ BÊÍM SINH ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” tĂȘĂ„t veĂ„o cöí ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn: Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu beĂĄ nghiĂŻng xuöëng möÄt bĂŻn vai trong khi cĂčçm laĂ„i quay vĂŻĂŹ hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc. NguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång naĂąy do caĂĄc bĂčĂŠp thĂ”t cöí ûåc Ă oĂąn chuĂ€m coĂĄ tĂȘĂ„t nĂŻn keĂĄo cöí vaĂą Ă ĂȘĂŹu vĂŻĂŹ möÄt phña. Àöi khi ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ nĂčĂŠn thĂȘĂ«y möÄt cuĂ„c cûång ĂșĂŁ chöß bĂčĂŠp thĂ”t coĂĄ tĂȘĂ„t Ă oĂĄ. NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ­ chûÀa chûång naĂąy bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n àöÄng trĂ” liĂŻĂ„u, hoĂčĂ„c tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt cuöÄc phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t ĂșĂŁ dĂȘy chĂčçng cuĂŁa bĂčĂŠp thĂ”t. Chûång naĂąy cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą do coĂĄ tĂȘĂ„t ĂșĂŁ xĂ»Ășng söëng cöí. Tuy nhiĂŻn trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y hĂșn. 29. TÊÅT VEÅO CÖÍ Úà TREà EM Úà treĂŁ em Ă aĂ€ lĂșĂĄn hĂșn möÄt chuĂĄt, tĂȘĂ„t veĂ„o cöí coĂĄ nhiĂŻĂŹu nguyĂŻn nhĂȘn khaĂĄc nhau: nhiĂŻĂŹu khi do möÄt chĂȘĂ«n thĂ»Ășng naĂąo Ă oĂĄ maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng biĂŻĂ«t, hoĂčĂ„c do aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂ» thĂŻĂ« nĂčçm cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khi nguĂŁ. MĂčĂŠt laĂĄc cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm caĂĄc chaĂĄu veĂ„o cöí Ă i Ă ĂŻĂ­ nhĂČn cho roĂ€; hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh viĂŻm hoĂ„ng laĂąm nöíi haĂ„ch ĂșĂŁ cöí, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc nhĂ» thuöëc PrimpeĂĄran chöëng nön - laĂąm co caĂĄc cĂș bĂčĂŠp ĂșĂŁ cöí Ă ĂŻĂŹu cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn. NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ veĂ„o cöí vĂČ nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn trĂŻn thĂČ khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ”, tĂȘĂ„t veĂ„o cöí cuĂŁa chaĂĄu cuĂ€ng seĂ€ hĂŻĂ«t sau möÄt vaĂąi ngaĂąy. NĂŻĂ«u tĂȘĂ„t naĂąy keĂĄo daĂąi, cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m tĂČm nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi hĂŻĂ„ thĂȘĂŹn kinh hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp. 30. TUYÏËN GIAÁP TuyĂŻĂ«n GiaĂĄp coĂĄ vai troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng àöëi vĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n toaĂąn böÄ cĂș thĂŻĂ­ cuĂŁa treĂŁ em. NĂŻĂ«u thiĂŻĂ«u tuyĂŻĂ«n naĂąy hoĂčĂ„c tuyĂŻn phaĂĄt triĂŻĂ­n khöng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön GiaĂĄp tiĂŻĂ«t ra khöng Ă uĂŁ cung cĂȘĂ«p
  • 33. cho cĂș thĂŻĂ­ seĂ€ dĂȘĂźn tĂșĂĄi caĂĄc chûång: chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂ­n vĂŻĂŹ chiĂŻĂŹu cao vaĂą vĂŻĂŹ trñ khön. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët vĂČ viĂŻĂ„c chûÀa trĂ” bĂčçng hooĂĄcmön GiaĂĄp tiĂŻĂ«n haĂąnh caĂąng sĂșĂĄm chûùng naĂąo caĂąng töët chûùng ĂȘĂ«y cho sûÄ phaĂĄt triĂŻĂ­n cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ vaĂą trñ tuĂŻĂ„. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa cĂčn bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tuyĂŻĂ«n giaĂĄp coĂĄ thĂŻĂ­ thĂȘĂ«y ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ: chaĂĄu khöng hoaĂ„t àöÄng, khöng kĂŻu, khöng khoĂĄc, khöng Ă oĂąi Ăčn, nguĂŁ nhiĂŻĂŹu vaĂą ñt cûÄa quĂȘĂ„y. LĂ»ĂșĂ€i beĂĄ lĂșĂĄn khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng khiĂŻĂ«n chaĂĄu khoĂĄ ngĂȘĂ„m vuĂĄ hoĂčĂ„c tu bĂČnh sûÀa, chaĂĄu Ă i taĂĄo, da taĂĄi vaĂą laĂ„nh. NĂŻĂ«u chuĂ„p X-quang, baĂĄc sĂŽ seĂ€ thĂȘĂ«y nhûÀng dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u böÄ xĂ»Ășng bĂ” dĂ” daĂ„ng hoĂčĂ„c chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂ­n. NhĂ»ng muöën xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh möÄt caĂĄch chĂčĂŠc chĂčĂŠn Ă ĂŻĂ­ tiĂŻĂ«n haĂąnh chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön GiaĂĄp trong cĂș thĂŻĂ­. ViĂŻĂ„c sûã duĂ„ng caĂĄc chĂȘĂ«t saĂĄt truĂąng coĂĄ iöët cho saĂŁn phuĂ„ vaĂą cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh coĂĄ thĂŻĂ­ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m dĂȘĂźn tĂșĂĄi nhûÀng kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh sai. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ngĂ»ĂșĂąi ta khöng duĂąng cöÏn iöët hoĂčĂ„c BeĂĄtadine trong luĂĄc Ă ĂșĂ€ Ă eĂŁ nûÀa. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i vĂșĂĄi viĂŻĂ„c thiĂŻĂ«u hooĂĄcmön GiaĂĄp, laĂ„i coĂĄ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ coĂĄ dĂ» hooĂĄc-mön naĂąy, thĂ»ĂșĂąng laĂą bĂ” di truyĂŻĂŹn tûù meĂ„ . NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh dĂ» hooĂĄcmön giaĂĄp laĂą: mĂčĂŠt löÏi, bĂ»ĂșĂĄu cöí, Ăła chaĂŁy vaĂą maĂ„ch nhanh. 31. AMIÀAN AmiĂ an laĂą möÄt cuĂ„c thĂ”t nhoĂŁ nhĂČn thĂȘĂ«y dĂŻĂź daĂąng ĂșĂŁ cuöëi voĂąm hoĂ„ng, tûù trĂŻn ruĂ€ xuöëng, rĂȘĂ«t hay bĂ” viĂŻm. NgĂ»ĂșĂąi ta chĂ»a xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c roĂ€ raĂąng vai troĂą cuĂŁa cuĂ„c thĂ”t naĂąy; nhĂ»ng hĂČnh nhĂ» vĂ” trñ cuĂŁa noĂĄ laĂą Ă ĂŻĂ­ ngĂčn caĂŁn vi truĂąng vaĂą viruĂĄt thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo trong cĂș thĂŻĂ­ qua Ă Ă»ĂșĂąng miĂŻĂ„ng. 32. VIÏM AMIÀAN - VIÏM HOÅNG Thöng thĂ»ĂșĂąng, treĂŁ sĂș sinh ñt khi bĂ” viĂŻm AmiĂ an. CaĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ àöÄ tuöíi tûù 2 - 3 tuöíi hay bĂ” hĂșn. NĂŻĂ«u bĂ” viĂŻm, cuĂ„c amiĂ an sĂ»ng lĂŻn, tĂȘĂ«y Ă oĂŁ hoĂčĂ„c coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«m trĂčĂŠng, chaĂĄu beĂĄ söët cao, nuöët khoĂĄ vaĂą coĂĄ haĂ„ch ĂșĂŁ cöí, sĂșĂą vaĂąo chaĂĄu seĂ€ khoĂĄc vĂČ Ă au. ViĂŻm amiĂ an laĂą do liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n hoĂčĂ„c vi truĂąng, phöí biĂŻĂ«n laĂą loaĂ„i liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n (streptocoque). Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, hiĂŻĂ„n
  • 34. tĂ»ĂșĂ„ng Ă au raĂĄt loang röÄng caĂŁ vuĂąng hoĂ„ng, cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ chûÀa trĂ” vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ biĂŻĂ«n chûång thaĂąnh viĂŻm khĂșĂĄp hoĂčĂ„c viĂŻm thĂȘĂ„n. NhiĂŻĂŹu chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ em bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù viĂŻm hoĂ„ng do loaĂ„i liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n sinh ra àöÄc töë. ViĂŻm hoĂ„ng daĂ„ng baĂ„ch hĂȘĂŹu caĂąng ngaĂąy caĂąng hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc treĂŁ em Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂŁng ngûùa. BĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy, treĂŁ khöng söët cao nhĂ»ng mĂȘĂ«t sûåc nhanh, trong hoĂ„ng thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh vaĂąo caĂĄc amiĂ an. Àïí chûÀa trĂ” chûång viĂŻm hoĂ„ng, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng lĂȘĂ«y möÄt ñt maĂąng nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ hoĂ„ng cuĂąng möÄt mĂȘĂźu maĂĄu Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m. ÀöÏng thĂșĂąi cho caĂĄc chaĂĄu uöëng ngay thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ­ ngĂčn chĂčĂ„n caĂĄc biĂŻĂ«n chûång do truĂąng liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂ­n gĂȘy ra. ViĂŻm hoĂ„ng laĂą möÄt chûång bĂŻĂ„nh nheĂ„, thĂ»ĂșĂąng seĂ€ khoĂŁi trong vaĂąi ba ngaĂąy. NhĂ»ng, Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng chuĂĄ yĂĄ laĂą hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn. 33. PHÊÎU THUÊÅT CÙÆT AMIÀAN CĂčĂŠt amiĂ an laĂą möÄt tiĂŻĂ­u phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂĄng lo ngaĂ„i nĂŻĂ«u sau khi cĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn soĂĄc vaĂą theo doĂ€i cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n. ChĂł cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu tûù 4 - 5 tuöíi trĂșĂŁ lĂŻn. TrĂ»ĂșĂĄc kia, baĂĄc sĂŽ hay khuyĂŻn cĂčĂŠt amiĂ an. BĂȘy giĂșĂą, viĂŻĂ„c cĂčĂŠt amiĂ an chĂł thûÄc hiĂŻĂ„n trong nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂ» àûåa treĂŁ bĂ” viĂŻm hoĂ„ng luön luön, nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt nĂčm, cuĂ„c amiĂ an phaĂĄt triĂŻĂ­n to tĂșĂĄi àöÄ laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ, bĂ” Ă au khĂșĂĄp nĂčĂ„ng, bĂ” viĂŻm thĂȘĂ„n hoĂčĂ„c Ă ĂŻĂ­ Ă ĂŻĂŹ phoĂąng caĂĄc biĂŻĂ«n chûång coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra tiĂŻĂ«p. NĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p amidan lĂșĂĄn khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą bĂ” viĂŻm nĂčĂ„ng. TrĂ»ĂșĂĄc kia, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng traĂĄnh cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu hay bĂ” dĂ” ûång. NgaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta khöng chuĂĄ yĂĄ nhiĂŻĂŹu tĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy nûÀa. 34. V.A NgoaĂąi nhûÀng amiĂ an nhĂČn thĂȘĂ«y roĂ€ ĂșĂŁ hoĂ„ng treĂŁ em (amygdale) coĂąn möÄt cuĂ„c thĂ”t nûÀa ĂșĂŁ cuöëi löß muĂ€i, sau voĂąm miĂŻĂ„ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng baĂŁo vĂŻĂ„ Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p chöëng laĂ„i sûÄ xĂȘm nhĂȘĂ„p cuĂŁa vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt. NĂŻĂ«u cuĂ„c thĂ”t naĂąy bĂ” nhiĂŻĂźm, baĂŁn thĂȘn noĂĄ laĂ„i laĂą nĂși tĂȘĂ„p trung caĂĄc vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt ĂșĂŁ ngay ngaĂ€ ba TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p.
  • 35. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą muĂ€i coĂĄ thĂŻĂ­ thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn bĂ” ngheĂ„t laĂąm chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi thĂșĂŁ bĂčçng miĂŻĂ„ng, ngaĂĄy, noĂĄi gioĂ„ng muĂ€i, ho lĂȘu khoĂŁi, söët 37 -38oC, buöíi saĂĄng coĂĄ thĂŻĂ­ Ă aĂ€ söët 38oC, bĂ” haĂ„ch, chĂȘĂ„m lĂșĂĄn, khöng chĂ”u Ăčn, hay quĂȘĂ«y. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-muĂ€i-hoĂ„ng hay Ă ĂŻĂŹ nghĂ” tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t hoĂčĂ„c thuĂŁ thuĂȘĂ„t chuyĂŻn mön nhoĂŁ. ChaĂĄu khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi nĂčçm viĂŻĂ„n. Tuy thuĂŁ thuĂȘĂ„t naĂąy thûÄc hiĂŻĂ„n nhanh, nhĂ»ng khöng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c cho caĂĄc chaĂĄu dĂ»ĂșĂĄi 1 tuöíi. 35. VIÏM VOÂM HOÅNG Sau muĂ€i, coĂĄ möÄt Ă iĂŻĂ­m gĂčĂ„p chung cuĂŁa caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng tĂșĂĄi tûù miĂŻĂ„ng, muĂ€i vaĂą tai. NĂŻĂ«u Ă iĂŻĂ­m naĂąy bĂ” nĂȘĂ«m, hoĂčĂ„c viĂŻm, treĂŁ seĂ€ bĂ” ho. 36. VIÏM THANH QUAÃN ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh chung rĂčçng möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm thanh quaĂŁn khi chaĂĄu ho ra tiĂŻĂ«ng khö nhĂ» choĂĄ suĂŁa, tûùng tiĂŻĂ«ng möÄt vaĂą bĂ” khoĂĄ thĂșĂŁ. Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t 2 loaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn theo caĂĄc triĂŻĂ„u chûång sau : - ChaĂĄu beĂĄ àöÄt nhiĂŻn bĂ” ho vaĂą thĂșĂŁ rĂȘĂ«t khoĂĄ vaĂąo ban Ă ĂŻm vĂČ thanh quaĂŁn cuĂŁa chaĂĄu bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i. SûÄ co thĂčĂŠt naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ seĂ€ hĂŻĂ«t sau vaĂąi giĂșĂą nhĂ»ng röÏi seĂ€ taĂĄi laĂ„i. - LoaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn thûå 2 gĂȘy ra bĂșĂŁi möÄt loaĂ„i viruĂĄt. BĂŻĂ„nh khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khöng àöÄt ngöÄt nhĂ»ng tiĂŻĂ«n triĂŻĂ­n ngaĂąy caĂąng nĂčĂ„ng thĂŻm. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay, vĂČ nghiĂŻm troĂ„ng hĂșn trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p trĂŻn nhiĂŻĂŹu. Trong khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi hoĂčĂ„c chĂ»a cho chaĂĄu Ă i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n nĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n, laĂąm tĂčng àöÄ ĂȘĂ­m cuĂŁa khöng khñ seĂ€ coĂĄ lĂșĂ„i cho chaĂĄu beĂĄ. 37. BÏÅNH BAÅCH HÊÌU BaĂ„ch hĂȘĂŹu laĂą möÄt bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m, ngaĂąy nay Ă aĂ€ bĂ” loaĂ„i trûù möÄt phĂȘĂŹn lĂșĂĄn do phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh. NhûÀng treĂŁ em khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, khi mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh, cöí hoĂ„ng bĂ” Ă au, coĂĄ möÄt lĂșĂĄp
  • 36. maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh, ngaĂąy caĂąng phaĂĄt triĂŻĂ­n laĂąm cho treĂŁ thĂșĂŁ khoĂĄ. ÀöÏng thĂșĂąi, chaĂĄu beĂĄ bĂ” mĂŻĂ„t, ngĂ»ĂșĂąi nhĂșĂ„t nhaĂ„t, maĂ„ch nhanh duĂą thĂȘn nhiĂŻĂ„t khöng tĂčng nhiĂŻĂŹu. Khi treĂŁ khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c tiĂŻm khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng maĂą coĂĄ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng trĂŻn, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay. BaĂĄc sĂŽ seĂ€ lĂȘĂ«y möÄt ñt mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng Ă ĂŻĂ­ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem coĂĄ vi truĂąng baĂ„ch hĂȘĂŹu khöng.
  • 37. III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ COÁ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC 38. NGHEÅT THÚà DO COÁ VÊÅT LAÅ TRONG ÀÛÚÂNG HÖ HÊËP CoĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p BeĂĄ bĂ” ngaĂ„t thĂșĂŁ: Bi ngaĂ„t vĂČ nĂčçm nguĂŁ dĂ»ĂșĂĄi lĂșĂĄp chĂčn nĂŻn bĂ” thiĂŻĂ«u khöng khñ hoĂčĂ„c BeĂĄ bĂ” ngheĂ„t thĂșĂŁ vĂČ nuöët möÄt vĂȘĂ„t vaĂą vĂȘĂ„t Ă oĂĄ nĂčçm ngaĂĄng trĂŻn con Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Thñ duĂ„ BeĂĄ nuöët möÄt cuĂŁ laĂ„c hoĂčĂ„c möÄt mĂȘĂ­u àöÏ chĂși. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą BeĂĄ bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ ngay hoĂčĂ„c bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn vĂČ vĂȘĂ„t nuöët mößi luĂĄc laĂ„i bĂ”t kñn hĂșn con Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p sau, chaĂĄu bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho, röÏi thĂșĂŁ khoĂĄ nhoĂ„c, mößi lĂȘĂŹn thĂșĂŁ laĂ„i coĂĄ tiĂŻĂ«ng rĂŻn hoĂčĂ„c rñt. MĂčĂ„t BeĂĄ saĂ„m dĂȘĂŹn laĂ„i röÏi BeĂĄ ngĂ»ng, khöng thĂșĂŁ nûÀa. PhaĂŁi laĂąm gĂČ khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ„t trĂŻn giĂ»ĂșĂąng? NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y da beĂĄ tñm hay xaĂĄm, ngĂ»ĂșĂąi khöng cûã àöÄng hoĂčĂ„c bĂ” co giĂȘĂ„t, haĂ€y Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂŹu beĂĄ ngûãa ra phña sau Ă ĂŻĂ­ beĂĄ thĂșĂŁ dĂŻĂź hĂșn. NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y khöng coĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ gĂČ haĂ€y laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho BeĂĄ, nhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă i baĂĄo baĂĄc sĂŽ hoĂčĂ„c Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi traĂ„m cĂȘĂ«p cûåu ngay. NĂŻĂ«u beĂĄ ngaĂ„t vĂČ nuöët phaĂŁi möÄt vĂȘĂ„t vaĂąo hoĂ„ng: NĂŻĂ«u baĂ„n nhĂČn thĂȘĂ«y vĂȘĂ„t Ă oĂĄ, haĂ€y thûã cöë lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t Ă oĂĄ ra bĂčçng ngoĂĄn tay cuĂŁa mĂČnh vaĂą chuĂĄ yĂĄ khöng laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo hoĂ„ng BeĂĄ . NĂŻĂ«u khöng lĂȘĂ«y ra Ă Ă»ĂșĂ„c, haĂ€y laĂąm theo phĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich nhĂ» sau : PhĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich: NöÄi dung chñnh cuĂŁa phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy laĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t ĂȘĂ«n maĂ„nh vaĂąo vuĂąng daĂ„ daĂąy theo hĂ»ĂșĂĄng tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn. GiûÀ chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ tĂ» thĂŻĂ« àûång hay ngöÏi (xem hĂČnh veĂ€). NgĂ»ĂșĂąi chûÀa cho chaĂĄu àûång ĂșĂŁ Ă Ăčçng sau, nĂčĂŠm baĂąn tay traĂĄi laĂ„i Ă ĂčĂ„t lĂŻn buĂ„ng chaĂĄu ĂșĂŁ trĂŻn röën - vĂ” trñ cuĂŁa daĂ„ daĂąy - BaĂąn tay phaĂŁi nĂčĂŠm lĂȘĂ«y nĂčĂŠm tay traĂĄi vaĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t eĂĄp maĂ„nh vaĂąo buĂ„ng chaĂĄu theo chiĂŻĂŹu tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn trĂŻn Ă ĂŻĂ­ cho lĂ»ĂșĂ„ng khöng khñ bĂ” döÏn tûù phöíi ra phña cöí hoĂ„ng seĂ€ laĂąm bĂčĂŠn vĂȘĂ„t laĂ„ ra. CoĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, lĂȘĂŹn sau caĂĄch quaĂ€ng vĂșĂĄi lĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, phaĂŁi eĂĄp bĂčçng caĂĄc ngoĂĄn tay vaĂą chuĂĄ yĂĄ nĂ»Ășng nheĂ„ vĂČ xĂ»Ășng cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu coĂąn rĂȘĂ«t yĂŻĂ«u.
  • 38. NĂŻĂ«u khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c kĂŻĂ«t quaĂŁ, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n. TrĂŻn Ă Ă»ĂșĂąng Ă i, khöng ngûùng laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o. NgaĂ„t vĂČ khoĂĄc: CoĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ tûù 6 thaĂĄng tĂșĂĄi 2 tuöíi coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” ngaĂ„t vĂČ khoĂĄc. TiĂŻĂ«ng khoĂĄc cuĂŁa chaĂĄu tûùng Ă ĂșĂ„t bĂ” ngĂčĂŠt quaĂ€ng vĂČ tiĂŻĂ«ng nĂȘĂ«c. ChaĂĄu vöÄi thĂșĂŁ nhĂ»ng cĂșn nĂȘĂ«c laĂ„i Ă ĂŻĂ«n laĂąm chaĂĄu khöng kĂ”p thĂșĂŁ. Cuöëi cuĂąng chaĂĄu ngĂȘĂ«t Ă i, mĂčĂ„t tñm laĂ„i vĂČ thiĂŻĂ«u khöng khñ. CaĂŁnh tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy dĂŻĂź laĂąm ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn lo lĂčĂŠng vĂČ xuĂĄc àöÄng nhĂ»ng khöng coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂ­m. NgĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cĂȘĂŹn giûÀ bĂČnh tĂŽnh. ChaĂĄu beĂĄ seĂ€ choĂĄng höÏi tĂłnh vaĂą tiĂŻĂ«ng khoĂĄc laĂ„i tiĂŻĂ«p tuĂ„c reĂĄ lĂŻn. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ sĂčn soĂĄc chaĂĄu beĂĄ hĂșn nhĂ»ng nĂŻn traĂĄnh Ă ĂŻĂ­ chaĂĄu caĂŁm thĂȘĂ«y rĂčçng: muöën Ă oĂąi gĂČ cûå khoĂĄc laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c! 39. THÚà DÖËC Chûång thĂșĂŁ döëc, thĂșĂŁ tûùng cĂșn höëi haĂŁ khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khöng chaĂ„y nhaĂŁy, chĂși Ă uĂąa bĂČnh thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» nhûÀng àûåa treĂŁ khaĂĄc laĂą möÄt chûång bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t Ă aĂĄng quan tĂȘm. VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn chûång bĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ do sûÄ mĂȘĂ«t sûåc cuĂŁa toaĂąn cĂș thĂŻĂ­ hoĂčĂ„c bĂ” thiĂŻĂ«u maĂĄu. NhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ do coĂĄ truĂ„c trĂčĂ„c vĂŻĂŹ TIM hoĂčĂ„c böÄ maĂĄy Hö HĂȘĂ«P; cĂȘĂŹn phaĂŁi qua xeĂĄt nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ­ theo doĂ€i. 40. BEÁ THÚà COÁ TIÏËNG RÑT Trûù trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p treĂŁ em ngaĂĄy khi nguĂŁ, coĂąn nĂŻĂ«u chaĂĄu thĂșĂŁ maĂą coĂĄ tiĂŻĂ«ng laĂąo xaĂąo hay tiĂŻĂ«ng rñt thĂČ phaĂŁi baĂĄo ngay cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, nhĂȘĂ«t laĂą nĂŻĂ«u chaĂĄu laĂ„i bĂ” söët. CoĂĄ thĂŻĂ­ Ă oĂĄ laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa möÄt bĂŻĂ„nh viĂŻm ĂșĂŁ muĂ€i hoĂ„ng hay viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą nhûÀng bĂŻĂ„nh khaĂĄc quan troĂ„ng hĂșn nhĂ»: hen, vĂȘĂ„t laĂ„ mĂčĂŠc trong cöí, viĂŻm thanh quaĂŁn v.v... CoĂĄ nhiĂŻĂŹu chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh khi thĂșĂŁ Ă aĂ€ nghe nhĂ» tiĂŻĂ«ng gaĂą kĂŻu do thanh quaĂŁn coĂĄ cĂȘĂ«u taĂ„o hĂși khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng luĂĄc mĂșĂĄi sinh. Sau möÄt vaĂąi thaĂĄng, thanh quaĂŁn caĂĄc chaĂĄu phaĂĄt triĂŻĂ­n vaĂą dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ thaĂąnh bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, tiĂŻĂ«ng kĂŻu kia cuĂ€ng seĂ€ mĂȘĂ«t. 41. NGÛNG THÚà CAÁCH QUAÄNG Trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu mĂșĂĄi sinh ra, BeĂĄ thĂ»ĂșĂąng thĂșĂŁ khöng Ă ĂŻĂŹu. Àöi khi coĂĄ nhûÀng Ă ĂșĂ„t ngĂ»ng thĂșĂŁ chûùng vaĂąi giĂȘy hoĂčĂ„c lĂȘu hĂșn 10
  • 39. giĂȘy àöëi vĂșĂĄi caĂĄc BeĂĄ sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ­ keĂąm theo sûÄ giaĂŁm nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa tim, coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n cöë xĂȘĂ«u. Do Ă oĂĄ, caĂĄc BeĂĄ sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i cĂȘĂ­n thĂȘĂ„n vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nuöi trong caĂĄc thiĂŻĂ«t bĂ” khñ coĂĄ maĂĄy theo doĂ€i nhĂ”p tim, nhĂ”p thĂșĂŁ. NhûÀng cĂșn ngûùng thĂșĂŁ trong giĂȘĂ«c nguĂŁ cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh hiĂŻĂ„n nay Ă Ă»ĂșĂ„c coi nhĂ» nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn phöí biĂŻĂ«n nhĂȘĂ«t gĂȘy chĂŻĂ«t àöÄt ngöÄt cho caĂĄc chaĂĄu. 42. NGAÅT DO GAZ NhûÀng hĂși laĂąm ngaĂ„t coĂĄ thĂŻĂ­ coĂĄ trong gia Ă ĂČnh laĂą: - Gaz duĂąng Ă ĂŻĂ­ Ă un nĂȘĂ«u, thoaĂĄt ra ngoaĂąi vĂČ Ă Ă»ĂșĂąng öëng coĂĄ chöß roĂą rĂł; - Khñ öxyĂĄt cacbon (CO), laĂą möÄt khñ khöng maĂąu, sinh ra tûù caĂĄi maĂĄy sĂ»ĂșĂŁi ĂȘĂ«m hay Ă un nĂ»ĂșĂĄc khöng hoaĂ„t àöÄng töët. Khi coĂĄ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng möÄt ngĂ»ĂșĂąi trong nhaĂą - lĂșĂĄn hay beĂĄ - bĂ” ngaĂ„t do gaz, Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng bĂȘĂ«t cûå möÄt duĂ„ng cuĂ„ Ă iĂŻĂ„n naĂąo vĂČ chĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt tia lûãa Ă iĂŻĂ„n nhoĂŁ seĂ€ gĂȘy ra nguy hiĂŻĂ­m khoĂĄ lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c. PhaĂŁi: KhoĂĄa ngay bĂČnh gaz laĂ„i, mĂșĂŁ röÄng caĂĄc cûãa, hoĂčĂ„c Ă Ă»a naĂ„n nhĂȘn ra ngoaĂąi trĂșĂąi; - LaĂąm ngay hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho naĂ„n nhĂȘn, nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn khöng coĂąn thĂșĂŁ nûÀa; - NhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi haĂąng xoĂĄm goĂ„i Ă iĂŻĂ„n tĂșĂĄi cĂș quan cûåu hoĂŁa. NĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn ngĂȘĂ«t, nhĂ»ng vĂȘĂźn thĂșĂŁ : Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho naĂ„n nhĂȘn uöëng bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy khöng laĂąm cho naĂ„n nhĂȘn tĂłnh laĂ„i maĂą coĂĄ nguy cĂș laĂąm nĂ»ĂșĂĄc vaĂąo trong phöíi, rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m. Àïí naĂ„n nhĂȘn nĂčçm im, Ă ĂȘĂŹu hĂși thĂȘĂ«p hĂșn chĂȘn, quay Ă ĂȘĂŹu sang möÄt bĂŻn Ă ĂŻĂ­ traĂĄnh khöng cho lĂ»ĂșĂ€i tuĂ„t vaĂąo cöí hoĂ„ng vaĂą nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn nön oĂĄi, thĂČ khöng bĂ” nĂ»ĂșĂĄc traĂąn xuöëng phöíi. 43. HO BĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhûÀng Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p luön luön Ă Ă»ĂșĂ„c giûÀ gĂČn saĂ„ch seĂ€ do coĂĄ nhûÀng lĂșĂĄp löng nhoĂŁ phuĂŁ trĂŻn loĂąng öëng khöng ngûùng chuyĂŻĂ­n
  • 40. àöÄng Ă ĂŻĂ­ Ă ĂȘĂ­y caĂĄc chĂȘĂ«t bĂȘĂ­n ra ngoaĂąi. Ho laĂą möÄt phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­, duĂąng hĂși phöíi töëng caĂĄc chĂȘĂ«t laĂ„ hoĂčĂ„c chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy do chñnh öëng dĂȘĂźn khñ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«t ra nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, ra khoĂŁi caĂĄc öëng dĂȘĂźn khñ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y ho laĂą möÄt phaĂŁn ûång baĂŁo vĂŻĂ„ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­, cho nĂŻn nhiĂŻĂŹu khi, khöng nĂŻn tĂČm caĂĄch ngĂčn caĂŁn viĂŻĂ„c ho. Àïí chûÀa trĂ” bĂŻĂ„nh ho, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng Ă ĂčĂ„t nhiĂŻĂŹu cĂȘu hoĂŁi Ă ĂŻĂ­ tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn nhĂ»: ho tûù bao giĂșĂą, hay ho vaĂąo luĂĄc naĂąo? tiĂŻĂ«ng ho vang cao hay khaĂąn khaĂąn? KeĂąm vĂșĂĄi viĂŻĂ„c ho chaĂĄu beĂĄ coĂĄ söët khöng, coĂĄ chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i khöng, coĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ khöng, coĂĄ chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ phĂȘn hay khi bĂ” nön oĂĄi khöng ?... BaĂĄc sĂŽ coĂąn chuĂĄ yĂĄ xem coĂĄ phaĂŁi laĂą chaĂĄu bĂ” lĂȘy ho gaĂą hay bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi khöng? ChuĂĄng ta nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t nhiĂŻĂŹu thûå ho khaĂĄc nhau nhĂ» sau: * Ho cĂȘĂ«p tñnh thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo söët caĂĄc treĂŁ em bĂ” viĂŻm Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p trĂŻn; * Ho maĂ„n tñnh do viĂŻm lĂȘu ngaĂąy caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p trĂŻn, nhĂ» bĂ” viĂŻm xoang chĂčĂšng haĂ„n; * Ho khöng keĂąm theo söët coĂĄ thĂŻĂ­ do dĂ” ûång nhĂ» hen; thĂ»ĂșĂąng caĂĄc chaĂĄu ho khan vaĂą ho tûùng cĂșn; - Ho Ă ĂŻm ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh do caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ laĂąm tĂčĂŠc caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ; Ă ĂŻĂ­ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khoĂŁi ho, chĂł cĂȘĂŹn nhĂȘĂ«c chaĂĄu beĂĄ dĂȘĂ„y vaĂą bĂŻĂ« theo chiĂŻĂŹu àûång Ă ĂŻĂ­ caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ trong caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ chaĂŁy thoaĂĄt Ă i; ho Ă ĂŻm cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa sûÄ lĂ»u thöng ngĂ»ĂșĂ„c chiĂŻĂŹu cuĂŁa caĂĄc chĂȘĂ«t ĂșĂŁ Ă oaĂ„n tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi daĂ„ daĂąy; * Ho tiĂŻĂ«ng khaĂąn khaĂąn tûùng tiĂŻĂ«ng möÄt coĂĄ thĂŻĂ­ do viĂŻm hoĂ„ng; * Ho tûùng cĂșn daĂąi coĂĄ thĂŻĂ­ laĂą ho gaĂą. NĂŻĂ«u bĂȘĂ«t chĂșĂ„t chaĂĄu beĂĄ ho sĂčĂ„c suĂ„a, khöng bĂ” söët nhĂ»ng thĂșĂŁ khoĂĄ khĂčn laĂąm mĂčĂ„t taĂĄi Ă i thĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ do chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ nuöët hoĂčĂ„c töëng möÄt vĂȘĂ„t gĂČ vaĂąo hoĂ„ng. CaĂĄch chûÀa trĂ”: NhĂ» trĂŻn Ă aĂ€ noĂĄi, nhiĂŻĂŹu khi khöng nĂŻn ngĂčn caĂŁn beĂĄ ho. CaĂĄc loaĂ„i thuöëc an thĂȘĂŹn, giaĂŁm ho coĂĄ khi laĂ„i coĂĄ haĂ„i laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng tĂČm loaĂ„i thuöëc coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm loaĂ€ng caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ra Ă ĂŻĂ­ dĂŻĂź töëng chuĂĄng ra khoĂŁi caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng öëng dĂȘĂźn khñ.
  • 41. ChĂł khi naĂąo chaĂĄu beĂĄ ho khan nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, bĂ” mĂȘĂ«t sûåc vĂČ ho ban Ă ĂŻm thĂČ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi cho chaĂĄu uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ­ laĂąm dĂ”u cĂșn ho nhĂ» trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” ho gaĂą. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bi ho kinh niĂŻn, hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng aĂĄp duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n àöÄng hö hĂȘĂ«p höß trĂșĂ„ viĂŻĂ„c thĂșĂŁ nhĂȘn taĂ„o. 44. HO GA NgaĂąy nay, nhĂșĂą phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, nĂŻn ñt treĂŁ em bi bĂŻĂ„nh ho gaĂą. VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cho Ă i tiĂŻm chuĂŁng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu thĂČ ho gaĂą vĂȘĂźn laĂą möÄt bĂŻĂ„nh dai dĂčĂšng, Ă aĂĄng sĂșĂ„. Tûù 8 tĂșĂĄi 10 ngaĂąy sau khi tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi möÄt treĂŁ khaĂĄc mang bĂŻĂ„nh, chaĂĄu beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂ” lĂȘy nhĂ»: söët nheĂ„, bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho vaĂą caĂąng luĂĄc caĂąng ho nhiĂŻĂŹu hĂșn. Tûù ngaĂąy thûå 15 trĂșĂŁ Ă i, chaĂĄu ho tûùng cĂșn. Mößi cĂșn ho laĂąm ngĂ»ĂșĂąi chaĂĄu co duĂĄm laĂ„i, mĂčĂŠt Ă oĂŁ raĂąn ruĂ„a nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. Sau cĂșn ho, chaĂĄu vöÄi hñt thĂșĂŁ tûùng hĂși daĂąi nghe coĂĄ nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. Àöi khi miĂŻĂ„ng chaĂĄu coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«t daĂ€i dñnh khöng nhöí ra Ă Ă»ĂșĂ„c khiĂŻĂ«n chaĂĄu bĂ” nön oĂĄi. Mößi ngaĂąy chaĂĄu nhoĂŁ coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” tĂșĂĄi mĂȘĂ«y chuĂ„c cĂșn ho, söë cĂșn caĂąng nhiĂŻĂŹu chûång toĂŁ bĂŻĂ„nh chaĂĄu caĂąng nĂčĂ„ng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi tûù 2 tĂșĂĄi 3 tuĂȘĂŹn hay hĂșn nûÀa, röÏi mĂșĂĄi thuyĂŻn giaĂŁm. NĂŻĂ«u chaĂĄu vûùa ho vûùa söët thĂČ chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” thĂŻm chûång viĂŻm Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Thuöëc khaĂĄng sinh ñt taĂĄc duĂ„ng tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh ho gaĂą nĂŻn khi trĂ” bĂŻĂ„nh, caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuĂŁ yĂŻĂ«u duĂąng thuöëc an thĂȘĂŹn laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu Ă ĂșĂ€ ho vaĂą nguĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c. VĂČ nhûÀng cĂșn ho tĂșĂĄi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng nĂŻn phaĂŁi thay àöíi caĂĄch Ăčn cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu. LuĂĄc naĂąo chaĂĄu ngĂșĂĄt cĂșn thĂČ tranh thuĂŁ cho Ăčn ngay, khöng kĂŻĂ­ giĂșĂą giĂȘĂ«c. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu tûù 12 - 18 thaĂĄng tuöíi - Ho gaĂą rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂ­m àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ àöÄ tuöíi naĂąy vĂČ coĂĄ thĂŻĂ­ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu chĂŻĂ«t vĂČ khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, phaĂŁi cho chaĂĄu nĂčçm bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ­ Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn soĂĄc kyĂ€ caĂąng trong möÄt thĂșĂąi gian cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
  • 42. ViĂŻĂ„c tiĂŻm chuĂŁng phoĂąng bĂŻĂ„nh ho gaĂą thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c phöëi hĂșĂ„p vĂșĂĄi viĂŻĂ„c phoĂąng caĂĄc bĂŻĂ„nh uöën vaĂĄn, baĂ„ch hĂȘĂŹu, baĂ„i liĂŻĂ„t bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù 3 tuöíi. Sau khi Ă aĂ€ bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, viĂŻĂ„c tiĂŻm chñch thuöëc gamma globuline trĂ»ĂșĂĄc khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” lĂŻn cĂșn, cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm giaĂŁm cĂșn hoĂčĂ„c ngĂčn khaĂĄng cho caĂĄc cĂșn ho xaĂŁy tĂșĂĄi Theo nguyĂŻn tĂčĂŠc, möÄt treĂŁ em Ă aĂ€ Ă i nhaĂą treĂŁ hay tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă ĂŻĂ­ nghĂł ĂșĂŁ nhaĂą 1 thaĂĄng, kĂŻĂ­ tûù khi BeĂĄ bĂ” cĂșn ho Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. ViĂŻĂ„c caĂĄch ly chaĂĄu beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh vĂșĂĄi caĂĄc anh, chĂ” em trong nhaĂą cuĂ€ng cĂȘĂŹn phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. 45. HEN Hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi caĂĄc phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą thĂŻĂ­ hiĂŻĂ„n tûùng cĂșn do caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ cuĂŁa phöíi bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i, laĂąm cho bĂŻĂ„nh nhĂȘn khöng thĂșĂŁ ra Ă Ă»ĂșĂ„c NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa hen coĂĄ thĂŻĂ­ giöëng nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc bĂŻĂ„nh dĂ” ûång: cĂș thĂŻĂ­ vaĂą nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc öëng phĂŻĂ« quaĂŁn cuĂŁa phöíi phaĂŁn ûång vĂșĂĄi caĂĄc buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, löng suĂĄc vĂȘĂ„t, buĂ„i, möÄt söë vi sinh vĂȘĂ„t. XeĂĄt nghiĂŻĂ„m maĂĄu hoĂčĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp cĂȘĂ«y dĂ»ĂșĂĄi da coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c chĂȘĂ«t gĂȘy phaĂŁn ûång hen. BĂŻĂ„nh hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh gia truyĂŻĂŹn: öng, baĂą, cha, meĂ„, hoĂ„ haĂąng coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi hen thĂČ caĂĄc con chaĂĄu sau cuĂ€ng dĂŻĂź mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh. CĂșn hen nĂčĂ„ng hay nheĂ„ tuĂąy ĂșĂŁ mößi ngĂ»ĂșĂąi, mößi luĂĄc. MöÄt àûåa treĂŁ lĂŻn cĂșn hen ngöÏi trĂŻn giĂ»ĂșĂąng, mĂčĂ„t tñm taĂĄi, Ă ĂȘĂźm möÏ höi, cöë gĂčĂŠng hñt thĂșĂŁ khoĂĄ khĂčn vĂșĂĄi nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa bĂŻĂ„nh. CĂȘĂŹn an uĂŁi chaĂĄu khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi vaĂą khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh tûù trĂ»ĂșĂĄc. CaĂĄc thuöëc chûÀa hen coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂąm giaĂ€n phĂŻĂ« quaĂŁn Ă ĂŻĂ­ cho cĂșn hen dĂ”u Ă i. NĂŻĂ«u cĂșn hen vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p diĂŻĂźn, thĂČ cĂȘĂŹn phaĂŁi cho chaĂĄu vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n. BĂŻĂ„nh hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu daĂąi. CaĂĄc cĂșn hen khöng giöëng nhau coĂĄ thĂŻĂ­ möÄt nĂčm xaĂŁy ra àöi lĂȘĂŹn, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ­ xaĂŁy ra nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt thaĂĄng, aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„c haĂąnh vaĂą cuöÄc söëng lĂȘu daĂąi cuĂŁa treĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y phaĂŁi chûÀa trĂ” tĂșĂĄi cuĂąng. TĂȘm lyĂĄ bi quan cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh cuĂ€ng nhĂ» sûÄ lo ĂȘu cuĂŁa caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi thĂȘn coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng xĂȘĂ«u tĂșĂĄi tinh thĂȘĂŹn vaĂą laĂąm bĂŻĂ„nh thĂŻm trĂȘĂŹm troĂ„ng
  • 43. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c àöÄng viĂŻn, khuyĂŻĂ«n khñch an uĂŁi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh laĂą nhûÀng viĂŻĂ„c laĂąm coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ, nhĂ»ng laĂ„i rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t. 46. VIÏM PHÖÍI NgaĂąy nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ hay noĂĄi möÄt caĂĄch chung chung: viĂŻm vuĂąng phöíi. ChaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm vuĂąng phöíi thĂ»ĂșĂąng coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: àöÄt nhiĂŻn söët cao, maĂĄ Ă oĂŁ, thĂșĂŁ gĂȘĂ«p (àöi khi caĂĄnh muĂ€i phĂȘĂ„p phöÏng vĂČ khoĂĄ thĂșĂŁ), ho. CĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a gĂȘĂ«p treĂŁ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ. ViĂŻĂ„c chiĂŻĂ«u X-quang seĂ€ cho biĂŻĂ«t chaĂĄu bĂ” viĂŻm phöíi coĂĄ röÄng hay khöng? ÀûĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay, bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, treĂŁ seĂ€ khoĂŁi nhanh, trong vaĂąi ngaĂąy. 47. VIÏM PHÏË QUAÃN MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” cuĂĄm hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ­ keĂąm theo ho. ViĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn nĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay khi chaĂĄu chĂł bĂ” söët nheĂ„, chaĂĄu seĂ€ khoĂŁi ngay bĂčçng möÄt liĂŻĂŹu thuöëc khaĂĄng sinh. ThĂ»ĂșĂąng thĂČ chûång ho khoĂŁi trong voĂąng 5 - 6 ngaĂąy nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ khi keĂĄo daĂąi tĂșĂĄi 1, 2 tuĂȘĂŹn, nhĂȘĂ«t laĂą vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu chĂ»a biĂŻĂ«t caĂĄch khaĂ„c Ă ĂșĂąm ra. NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă aĂ€ khoĂŁi, röÏi laĂ„i bĂ” laĂ„i, khöng nĂŻn cho chaĂĄu uöëng laĂ„i thûå thuöëc vûùa duĂąng haĂ€y coĂąn laĂ„i. NĂŻn cho chaĂĄu Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ vĂČ chûång ho cuĂŁa chaĂĄu rĂȘĂ«t coĂĄ thĂŻĂ­ liĂŻn quan tĂșĂĄi möÄt chûång viĂŻm maĂ„n tñnh vuĂąng muĂ€i hoĂ„ng. NgoaĂąi ra coĂąn möÄt söë bĂŻĂ„nh khaĂĄc maĂą baĂĄc sĂŽ cĂȘĂŹn phaĂŁi nghe vaĂą thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» bĂ” dĂ” ûång, chĂčĂšng haĂ„n. 48. VIÏM PHÏË QUAÃN DAÅNG HEN MöÄt söë treĂŁ em bĂ” ho khi thay àöíi thĂșĂąi tiĂŻĂ«t kiĂŻĂ­u ho theo muĂąa. Chûång naĂąy gĂȘy bĂșĂŁi viruĂĄt laĂąm caĂĄc chaĂĄu khoĂĄ thĂșĂŁ vaĂą khi thĂșĂŁ coĂĄ tiĂŻĂ«ng rñt giöëng nhĂ» hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng hen. ChaĂĄu ho, söët, bĂ” röëi loaĂ„n tiĂŻu hoĂĄa keĂĄo daĂąi nhiĂŻĂŹu ngaĂąy, bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t, muĂąa heĂą röÏi laĂ„i muĂąa àöng. MöÄt söë chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ chuyĂŻĂ­n thaĂąnh hen thûÄc thuĂ„. Àïí chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa Ă ĂŻĂ­ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho chaĂĄu vĂŻĂŹ phĂ»Ășng phaĂĄp thĂșĂŁ. BiĂŻĂ«t caĂĄch thĂșĂŁ seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c cĂșn bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu.
  • 44. 49. BÏÅNH LAO (PHAÃN ÛÁNG THÛà B.C.G) HiĂŻĂ„n nay, bĂŻĂ„nh lao khöng coĂąn hoaĂąnh haĂąnh nhĂ» thĂșĂąi gian caĂĄch Ă ĂȘy 30 nĂčm nûÀa, vĂČ Ă aĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc phoĂąng vaĂą chûÀa trĂ” hiĂŻĂ„u nghiĂŻĂ„m. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh vĂȘĂźn coĂąn töÏn taĂ„i, nhĂȘĂ«t laĂą trong söë nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi cĂș nhĂșĂ€. BĂŻĂ„nh lao gĂȘy nĂŻn bĂșĂŁi vi truĂąng KOCH (B.K), do sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm trûÄc tiĂŻĂ«p. TreĂŁ em - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh - dĂŻĂź bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, nĂŻn cĂȘĂŹn phaĂŁi tiĂŻm phoĂąng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng vĂčĂŠc-xin B.C.G (vi khuĂȘĂ­n mang tĂŻn ngĂ»ĂșĂąi tĂČm ra chuĂĄng laĂą Calmette vaĂą GueĂĄrin). CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ­ bĂ” lĂȘy tûù möÄt ngĂ»ĂșĂąi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh coĂĄ bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ bĂŻĂ„nh nhĂ»ng laĂ„i tĂ»ĂșĂŁng laĂą mĂČnh Ă aĂ€ khoĂŁi röÏi. Giai Ă oaĂ„n bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa möÄt chaĂĄu beĂĄ chĂ»a tiĂŻm phoĂąng B.K goĂ„i laĂą sĂș nhiĂŻĂźm coĂĄ thĂŻĂ­ khöng coĂĄ triĂŻĂ„u chûång gĂČ nöíi bĂȘĂ„t, phaĂŁi thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c (cĂčn cûå vaĂąo kĂŻĂ«t quaĂŁ thûã nghiĂŻĂ„m ĂȘm tñnh hay dĂ»Ășng tñnh). Tuy vĂȘĂ„y, cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng treĂŁ coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ­u hiĂŻĂ„n nhĂ»: söët, tĂČnh traĂ„ng sûåc khoĂŁe toaĂąn thĂȘn bĂ” suy suĂ„p, xuöëng cĂȘn, gĂȘĂŹy öëm. KĂŻĂ«t quaĂŁ chiĂŻĂ«u X quang cho thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂ­m bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ phöíi nhĂ» sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n caĂĄc haĂ„ch ĂșĂŁ quanh khñ quaĂŁn vaĂą ĂșĂŁ phöíi. Àöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu mĂșĂĄi sinh, bĂŻĂ„nh lao maĂąng oĂĄc laĂą möÄt bĂŻĂ„nh cûÄc kyĂą nguy hiĂŻĂ­m. Khi thĂȘĂ«y möÄt àûåa treĂŁ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ­ yĂĄ tĂČm xem ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă aĂ€ lĂȘy bĂŻĂ„nh sang chaĂĄu vaĂą thĂ»ĂșĂąng phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra ngay trong gia Ă ĂČnh hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi chaĂĄu. ViĂŻĂ„c chûÀa trĂ” cho möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn: cho chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh loaĂ„i chöëng lao trong thĂșĂąi gian tûù 6 Ă ĂŻĂ«n 9 thaĂĄng. NhûÀng phaĂŁn ûång vĂșĂĄi thuöëc thûã lao: NhûÀng phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂ­ chaĂĄu beĂĄ àöëi vĂșĂĄi thuöëc thûã lao cho thĂȘĂ«y: cĂș thĂŻĂ­ chaĂĄu Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi truĂąng B.K hoĂčĂ„c chaĂĄu Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm thuöëc B.C.G phoĂąng lao röÏi. NgĂ»ĂșĂąi ta tiĂŻm vaĂąo dĂ»ĂșĂĄi da cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu möÄt lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ caĂĄc vi truĂąng lao (B.K) Ă aĂ€ bĂ” chĂŻĂ«t, röÏi quan saĂĄt traĂ„ng thaĂĄi da ĂșĂŁ chöß tiĂŻm. * NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ­ khöng bĂ” nhiĂŻĂźm B.K vaĂą chaĂĄu chĂ»a tiĂŻm phoĂąng B.C.G thĂČ khöng coĂĄ phaĂŁn ûång gĂČ ĂșĂŁ da: kĂŻĂ«t quaĂŁ ĂȘm tñnh. NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ­ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi B.K hoĂčĂ„c Ă aĂ€ chñch B.C.G thĂČ da coĂĄ phaĂŁn ûång: kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh.