informeel-formeel leren in professionele netwerken ondersteund door de huis academies

1. Professionaliseren in de
(netwerk)academie
Maarten de Laat

2. LOOK
• Professionalisering van leraren
• Leren in de praktijk: werkplekleren
• Praktijkgericht wetenschappelijk
onderzoek
www.look.ou.nl

3. Professionele ontwikkeling
Een focus op werken en leren
• Enkele uitgangspunten:
• Leren is een gewoon onderdeel van
het dagelijks werk
• Werkgerelateerde problemen zijn
vaak aanleiding om te leren
• Veel (of niet het meeste) leren
gebeurt niet in formele activiteiten
maar tijdens spontane activiteiten
• Dit leren gebeurt veelal samen met
collega’s in netwerken

4. Netwerk( en )academie?

5. Netwerk( en )academie?
Waarom netwerken?

6. Netwerken
Kenmerken netwerken
• Netwerken omvatten aanbieders en vragers
• Netwerken zijn interactief en ontwikkelen zich in de loop van de
tijd (groeien mee met ontwikkelingen elders en van binnenuit)
• Netwerken organiseren zichzelf, hebben eigen regels en
gedragcodes
• Netwerken delen een gezamenlijk doel, intentie of visie
• Netwerken komen en gaan
• ICT’s ondersteunen en verbeteren netwerken, maar netwerken
blijven gebaseerd op menselijke interacties
• Menselijke zaken als vertrouwen, veiligheid en
zorgvuldigheid spelen een essentiële rol

7. Netwerken
Netwerkcompetencies
• Overbruggen van structurele grenzen – bruggenbouwers-makelaars
• Kunnen veranderen en aanpassen, maar dit ook zelf initiëren
• Goede communicatieve vaardigheden (incl. luisteren)
• Probleem oplossend en flexibel zijn
• Relatiebeheer zowel hiërarchisch als horizontaal
• Kansen en mogelijkheden zien
• Kunnen geven en nemen
21st century skills: critical thinking, creativity, communication,
collaboration,

8. Netwerken
Kennisontwikkeling in Netwerken
• Netwerken geven toegang tot gevarieerde kennisbronnen
• Netwerken zijn flexibeler dan hiërarchische structuren maar
bieden wel een stabiele basis voor coördinatie
• Netwerken bevorderen de wisselwerking tussen impliciete en
expliciete kennis

9. Netwerken en leren
Netwerken gaan ‘ergens’ over! Een centraal
thema dat mensen verbindt, waarlangs je contacten
onderhoudt.
• Netwerken brengen mensen samen
• Identificeren van gedeelde interesses
• Ontwikkelen van leervriendschappen
• Delen van ervaringen en ontwikkeling van nieuwe kennis: co-creatie

10. Netwerkleren
http://www.leraar24.nl/video/176
2/korte-animatie-over-

11. Netwerkleren
Verschillende typen kennisnetwerken
Smedlund, 2008

12. Netwerkleren
Decentrale netwerken
• Structuur met veel ‘weak’ ties
• Makelaarschap en ‘structural holes’
• Relaties zijn asymmetrisch, niet wederker
Potentiele kennis
• Geloof in innovatie – over de grens kijken
• Acceptatie van fouten
• Risico’s en experimenteren
• Snel en veel vertrouwen
• ‘opportunistisch’

13. Netwerkleren
Gedistribueerde netwerken
• Structuur met veel ‘strong’ ties
• Cliques of communities
• Relaties zijn ‘dense’, pluriform en
wederkerig
Impliciete kennis
• Een half woord is genoeg
• Mee-voelen en herkenning
• Levenlang leren
• Persoonlijke groei

14. Netwerkleren
Centrale netwerken
• Ster netwerken – 1 centrale actor
• Geen onderling contact
Expliciete kennis
• Overdracht
• Expert – novice relatie
• ‘Hiërarchisch’

15. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Stimuleren van een lerende cultuur binnen de
academie
– Acquisitie en Transfer (formeel: los van het werk)
• Voorspecificatie en standaardisatie van inhoud
• Curriculum is vooraf bepaald door experts
– Participatie, co-constructie en ‘wording’ (informeel:
geïntegreerd in het werk)
• Leren bepaald door problemen van alledag
• Ontwikkeling is een vorm van identiteitsontwikkeling
a.d.h.v deelname aan werk en samen problemen
oplossen en innoveren

16. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Participation in Acquisition through
Communities Training
Transform knowledge Transfer knowledge
Shared inquiry Imposed requirements
Evidence informed Results driven
Situated certainty False certainty
Local solutions Standardized scripts
Joint responsibility Deference to authority
Continuous learning Intensive training
Hargreaves, 2003

17. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Stimuleren van een lerende cultuur binnen de
academie
Van ‘opleiden’ naar ‘leren’

18. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Formeel
Organisatiestilte
Informeel
Homan, 2006

19. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Formeel Gepland Trainingen
Acquisitie Georganiseerd Cursussen
Transfer
Informeel Spontaan Netwerken
Participatie Ad hoc Communities
Wording
Co-creatie Alledaags
Geïntegreerd in het werk

20. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Formeel
social Organizatie stilte
Informeel space ➜
Professionele
netwerkdialogen

21. Professionele ontwikkeling:
Nieuwe metaforen en cultuur verandering
Formele erkenning voor
informeel leren in de organisatie
Het formaliseren van
informeel leren
De Laat, 2012

22. Aan de slag met netwerkleren

23. Twee benaderingen
Netwerken als entiteit
Netwerken als activiteit

24. Aan de slag met netwerkleren
Hoe zet je netwerkleren in?
inhoud
netwerk
traject
praktijk Coenders, 2013

25. Aan de slag met netwerkleren
Wat maakt netwerkleren mogelijk?
Succesfactoren Struikelblokken
Tijd om deel te nemen Onregelmatig deelnemen
Bereidheid om te willen leren Eigen mening voorop stellen
Actieve deelname / brengen Alleen maar ‘halen’
Activiteiten plannen
Denken dat je klaar bent
/leeragenda
Dialoog boven discussie Reageren ipv waarderen
Informele sfeer Vergaderhouding
Coenders, 2013

26. Aan de slag met netwerkleren
Hou het netwerk dynamisch
van binnenuit
Kennis uitwisselen Iets maken, creëren
Inbrengen casuïstiek Dialoog voeren
gestructureerd spontaan
Op excursie gaan Productief zoeken
Sprekers en Bronnen benutten
workshops
van buitenaf Coenders, 2013

27. Aan de slag met netwerkleren
De netwerkacademie: Een e-bay /
marktplaats voor leraren?

28. Aan de slag met netwerkleren
• ‘Probleem’ van netwerleren
– Ad hoc
– Spontaan
– Geïntegreerd in het werk
– Onzichtbaar
Wat te doen?
• Sluit aan bij netwerken waar
al energie zit, maak hun werk zichtbaar,
versterk en beloon het

29. Aan de slag met netwerkleren
• Herkennen
– Zichtbaarheid en energie
Netwerk in Beeld

30. Aan de slag met netwerkleren
• Herkennen
Wat verbindt professionals en hoe kun je ze hierbij
faciliteren?
Toolkit netwerkleren/App

31. Aan de slag met netwerkleren
• Herkennen
Wat verbindt professionals en hoe kun je zie hierbij faciliteren
Netwerk/ community barometer als stoplicht ter reflectie
op functioneren van het netwerk

32. Aan de slag met netwerkleren
• Erkennen
– Waardeer en beloon het

33. Tot slot
http://www.youtube.com/watch?
v=y8y60gOMf5g

34. Enabling professional development networks
Promoting and assessing value creation in communities and networks
http://www.open.ou.nl/rslmlt/
Username & password:
gast01
http://www.look.ou.nl/nib

35. HICSS 2014 Social Media & Learning minitrack call for papers
Interested?
send me an email:
maarten.delaat@ou.nl
Networked Learning Conference 2014