1. A LINGUA E A LITERATURA GALEGAS BAIXO A DITADURA A lingua e a cultura galega no período 1936-1975 A literatura do exilio: Luís Seoane e Lorenzo Varela Achegamento á poesía de posguerra Celso Emilio Ferreiro Materia de Lingua galega 4º ESO (07-08) Román Cerqueiro Landín (CPI don Aurelio – Cuntis)

2. GUERRA CIVIL (1936-1939) DITADURA FRANQUISTA (1939-1975) Galiza ficou no chamado “bando nacional” nos primeiros días da contenda A resistencia foi protagonizada pola guerrilla antifascista, os “maquis”, até finais dos 50, comezos dos 60

3. Atila en Galiza Castelao testemuñou nos seus “Álbums da Guerra” a barbarie da guerra e a feroz represión que padeceu o pobo galego

4. O réxime golpista executou unha represión planificada e cruentísima dirixida especialmente cara ás organizacións de esquerda e nacionalistas, cuxos simpatizantes pagaron co asasinato, a tortura, a cadea e o exilio masivo a súa fidelidade á democracia.

5. Milicianos Atila en Galiza O novo poder totalitario pechou xornais, ilegalizou sindicatos e partidos e acabou por asentar co paso dos anos un clima de “pax social” asentado no medo, a persecución da disidencia ideolóxica e a supresión das liberdades civís.

6. Galiza mártir

7. A GALIZA DO EXILIO A miseria económica que deixa a guerra tras de si conduce milleiros de galegos cara ao exterior, primeiro cara ao continente americano e a partir dos 50 e 60 a Centroeuropa e ás zonas máis desenvolvidas do Estado.

10. No seo da diáspora galega, especialmente en América do Sur, tivo continuidade a literatura galega da man dos escritores emigrados con anterioridade e dos exiliados que fuxiron da ditadura franquista.

11. A creación de revistas ( Vieiros , Galicia Emigrante , De mar a mar ), editoriais e coleccións (Editorial Nova, Citania, Dorna, Botella al mar), compañías teatrais e programas radiofónicos dan boa mostra do labor cultural e político levado adiante polos círculos galeguistas do exterior, especialmente, en Bos Aires.

12. A literatura do exilio é unha literatura plural na temática e no plano formal mais moi marcada polo conflito bélico e o compromiso social: a angustia do desterro, a evocación desgarrada da guerra e dos amigos ausentes, o amor, etc. Compañeiros da miña xeración mortos ou asasinados ¡Tan doce era a xuntanza miña e vosa, de todos nós co mundo! Facíamos un feixe de campos e de estrelas, e ó pisar ise chao que latexaba sentíamos subir polo sangue o misterio. O noso corpo era o camiño da maxia, a escada pola que viña a lúa, o zume de tódolos segredos, a canzón da herba que resucitou. E o mismo verme era unha folla leda, un mensaxeiro do sagrado alén. Morréchedes, matáronvos, deixáronme. Quedei eiquí, lonxe das vosas sombras. E gardo, coma un morto, no centro do silenzo, da sede, da agonía, o día que vos poda levar á sepultura unha cesta de pombas e mazás. ¡Tan doce era a xuntanza miña e vosa, de todos nós co mundo. Lorenzo Varela

13. As ratas Na Galiza, ise vello pobo, carballo carcomido de raios e bestigos, loita, dende fai séculos, o home cas ratas. Coma nos castelos abandoados, onde xa caíron traves e brasós, escóitanse queixumes de gonzos ferruxentos. Dende fai séculos loitan en Galiza os homes cas ratas. Ate que toda ela fique, coma ises castelos roiñentos e os mosteiros sin altares nin lembranzas de ritos, sendo soio rondada de morcegos e pantasmas. Coberta de edra, de label. Morándoa soio as ratas. Somente as ratas. Luís Seoane

14. Na narrativa destaca a publicación d’ A esmorga (1959), de Blanco-Amor, que desenvolveu parte da súa creación no exilio e creou na capital arxentina o Teatro Popular Galego. Tamén no campo dramático, estreouse en 1941 Os vellos non deben de namorarse , de Castelao.

15. “ Xentes” Díaz Pardo “ Cabeza” Granell “ Cangas” e “Voudou”, Botello. “ Mineiros”, Colmeiro.

16. “ Muller”, Maruxa Mallo. “Sachando”, Souto. “ Os vellos coas súas susanas”, Laxeiro. Cinema: “Galicia”, de Carlos Velo. Fotografía: J. Suárez.

19. 1960-1975: ÚLTIMOS ANOS DO REXIME FRANQUISTA NUN MUNDO EN TRANSFORMACIÓN

21. O modelo autárquico da inmediata posguerra deixa paso a un período de aperturismo económico do réxime ao tempo que se abre ás esferas políticas internacionais. Esta etapa de desenvolvemento apenas se visualiza en Galiza, que segue exportando man de obra barata e acollendo industria de enclave espoliadora das materias primas. O éxodo do interior ás cidades e á costa agudízase.

26. Celso Emilio Ferreiro é autor dunha abondosa obra que combina dúas liñas temáticas: - Intimista : a súa obra está impregnada dunha visión intimista e subxectiva da vida -practicamente eclipsada polos poemas sociais- que se traduce nunha poesía dominada polo inconformismo e pola dor e o desacougo existencial na vivencia do tempo e do amor, da morte, da evocación da infancia, da saudade da terra, etc. Esta vertente está presente en O soño sulagado (1955) ou Onde o mundo se chama Celanova (1975). - Social : recolle a tradición dunha poesía cívica que arranca na literatura galega con Curros Enríquez, Rosalía e Cabanillas. Celso Emilio entendía a poesía como expresión do compromiso coa realidade social e o momento histórico que lle toca vivir ao poeta: a solidariedade cos oprimidos e coa clase operaria, a denuncia da guerra e as súas nefastas consecuencias, a crítica do imperialismo, o capitalismo e a falta de liberdades, a visión negativa da emigración, etc. O poemario Longa noite de pedra (1962) é a súa máxima expresión e grupos como Voces Ceibes e Fuxan os Ventos ou cantautores como Suso Vaamonde popularizaron os seus textos contestatarios entre unha mocidade ávida de liberdades e democracia nos estertores da ditadura.

27. ALGUNHAS LIGAZÓNS MUSICAIS DE INTERESE PARA ACOMPAÑAR ESTE PERCURSO HISTÓRICO: Mil nove 36 (Xenreira): http://www.goear.com/listen.php?v=dd9955b Homenaxe a Voces Ceibes: http://es.youtube.com/watch?v=_5bqKTdg0rc L’Estaca: http://www.youtube.com/watch?v=4Zvz2GJaIqI&feature=related Aute: http://www.youtube.com/watch?v=hw8wWa1_zDs&feature=related Suso Vaamonde: http://www.youtube.com/watch?v=wc9irE4NXe8 Alalás (Xenreira): http://www.goear.com/listen.php?v=765a3f2