Maatregelen: aanpassen aan klimaatverandering in Delft

MAART, 2018
KLIMAATADAPTATIE STRATEGIE DELFT
TOOLBOX KLIMAATADAPTATIE
WATER-
OVERLAST
WATER-
VEILIGHEID
HITTE-
STRESSDROOGTE
MAATREGELEN OP
STRAAT EN BLOKNIVEAU
MAATREGELEN OP
BUURT EN WIJKNIVEAU
MAATREGELEN OP
STADSNIVEAU

INVENTARISATIE KLIMAATADAPTIEVE MAATREGELEN
Gebouw:
- waterbergend dak
- slim waterdak
- extensief groendak
- intensief groendak
- gericht kleurgebruik
- kantelbare lamellen
- groene gevels
- watervertragende gevels
- waterberging in / onder gebouw
- waterrobuust bouwen
- hergebruik hemelwater
Tuin:
- regenton
- regenwater schutting
- groene erfafscheiding
- pergola
- afkoppelen regenpijp
- groene geveltuin
- ondergrondse waterberging
- verbeterd grondpakket voor inﬁltratie
- reduceren verhard oppervlak
- waterpasserend terras
- regentuin
- toevoegen oppervlaktewater
Straat:
- waterbergend wegcunet
- waterberging op de straat (holle weg)
- waterpasserende verharding
- waterbergende wegfundering
- waterberging in verdiepte parkeervakken
- waterberging in kratten onder parkeerplaats
- toevoegen straatbomen
Buurt / Wijk:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
HitteDroogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
S
STRAAT/GEBOUW
KLIMAATEFFECT(EN)
KLIMAATEFFECT(EN)
M
BUURT
Hitte Droogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
GEBOUW:
01- waterbergend dak
02- slim waterdak
03- extensief groendak
04- intensief groendak
05- gericht kleurgebruik op dak
06- flexibel kleurgebruik op dak
07- groene gevel
08- watervertragende gevel
09- waterberging onder gebouw
10- waterrobuust bouwen
11- regenton
12- slimme regenton
TUIN:
13- afgekoppelde regenpijp
14- regenwaterschutting
15- groene erfafscheiding
16- groene pergola
17- groene geveltuin
18- ondergrondse waterberging
19- verbeterd grondpakket voor infiltratie
20- reduceren verhard oppervlak
21- regentegels
22- regentuin
23- vijver
STRAAT:
24- waterbergend wegcunet
25- waterberging op straat
26- waterpasserende verharding
27- waterbergende wegfundering
28- waterberging in verdiepte parkeervakken
29- waterberging in kratten
30- toevoegen straatbomen
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
WATER-
VEILIGHEID
WATER-
OVERLAST DROOGTE HITTE
MAATREGELEN OP STRAAT EN BLOKNIVEAU
WATERVERTRAGEND DAK
KANTELBARE LAMELLEN
REGENTON
WATERBERGING ONDERGRONDS WATERBERGEND WEGCUNET
WATERBERGEND SEDUMDAK
WATERVERTRAGENDE GEVELS
GROENE ERFAFSCHEIDING
WATERROBUUST BOUWEN
AFKOPPELEN REGENPIJP
REGENTUIN
SLIM WATERDAK
GROENE GEVELS
REGENWATERSCHUTTING
VERBETERD GRONDPAKKET
VOOR INFILTRATIE
POLDERDAKEN / DAKAKKERS
WATERBERGING / INFILTRATIE
ONDER GEBOUW
PERGOLA
REGENTEGELS
GERICHT KLEURGEBRUIK
REGENTON
GROENE GEVELTUINEN
REDUCEREN VERHARDING
TOEVOEGEN BOMEN
WATERBERGING IN KRATTEN
ONDER PARKEERPLAATS
WATERPASSERENDE
VERHARDING
WATERBERGING IN VERDIEPTE
PARKEERVAKKEN
WATERBERGING OP DE STRAAT
�HOLLE WEG�
WATERBERGENDE STRAATFUNDE�
RING �GRANULAAT�

31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
BUURT / WIJK:
31- bioswale
32- infiltratieveld / wadi
33- infiltrerend parkeerterrein
34- natuurlijke oever
35- toevoegen pocketpark
36- regenpark
37- lokale waterzuivering
38- collectief groendak
39- lokale voedselproductie
40- waterplein
41- waterspeelplaats
42- actieve evaporatie
43- waterberging in riool
44- drainagesysteem
45- infiltratie en transportriool
46- zichtbare hemelwatertransport
47- drempels als watersturing
48- overstroombare kade
49- flexibele waterkering
50- reflecterende openbare ruimte
51- toevoegen oppervlaktewater
52- thermische energie uit riolering
Gebouw:
- waterbergend dak
- slim waterdak
- groene gevels
Tuin:
- regenton
- pergola
- groene geveltuin
- regentuin
Straat:
Buurt / Wijk:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
HitteDroogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
S
STRAAT/GEBOUW
KLIMAATEFFECT(EN)
KLIMAATEFFECT(EN)
M
BUURT
Hitte Droogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
WATER-
VEILIGHEID
WATER-
MAATREGELEN OP BUURT EN WIJKNIVEAU
WATERBERGING IN BUIZEN
�RIOLERING�
DREMPELS ALS WATERKERING
LOKALE VOEDSELPRODUCTIE
FLEXIBELE WATERKERING
ZICHTBARE HEMELWATER
TRANSPORT �GOOT�
WATERSPEELPLAATS
COLLECTIEF GROEN DAK
INFILTREREND PARKEERVELD
OVERSTROOMBARE KADE
INFILTRATIE EN TRANSPORTRIOOL
WATERPLEIN
LOKALE WATERZUIVERING
INFILTRATIEVELD / WADI ACTIEVE EVAPORATIE / FONTEIN
NATUURLIJKE OEVERS
TOEVOEGEN
OPPERVLAKTEWATER
THERMISCHE ENERGIE UIT
RIOLERING
REFLECTERENDE OPENBARE
RUIMTE
BIOSWALE REGENPARK
DRAINAGESYSTEEM
BUURTPARK / POCKETPARK

MAATREGELEN OP STADSNIVEAU
STAD:
53- verbonden groen netwerk
54- verbeterde toegang tot groen
55- compacte straatprofielen
56- circulair watersysteem
57- vergroten gemaalcapaciteit
58- stadsuiterwaard
59- ondergrondse waterbuffer
60- seizoensberging
61- vitale functies adaptief
62- verhoogde ontsluitingswegen
63- compartimenten binnen dijkring
64- gebiedsgericht grondwaterbeheer
65- getijdenwoningen
66- drijvend bouwen
67- waterbestendig bouwen
68- bouwen op palen
69- optimaliseren oriëntatie wind en zon
70- informeren over klimaatadaptatie
71- online platform klimaatadaptatie
72- interactieve klimaatatlas / monitor
73- dijkversterking
74- multifunctionele waterkering
75- flexibele stormvloedkering
Gebouw:
- waterbergend dak
- slim waterdak
- groene gevels
Tuin:
- regenton
- pergola
- groene geveltuin
- regentuin
Straat:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
HitteDroogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
S
STRAAT/GEBOUW
KLIMAATEFFECT(EN)
KLIMAATEFFECT(EN)
M
BUURT
Hitte Droogte
Water-
overlast
Water-
veiligheid
WATER-
VEILIGHEID
WATER-
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
VERBONDEN GROEN NETWERK
VERBETERDE TOEGANG TOT
GROEN
VERHOGEN
ONTSLUITINGSWEGEN
COMPARTIMENTEN BINNEN
DIJKRING
GEBIEDSGERICHT GRONDWATER�
BEHEER
SEIZOENSBERGING
J F M A M JN JL A S O N D
VERGROTEN GEMAALCAPACITEIT
STADSUITERWAARD
�OVERSTROOMBAAR GEBIED�
ONDERGRONDSE WATERBUFFER
DRIJVEND BOUWEN
WATERBESTENDIG BOUWEN
BOUWEN OP PALEN
OPTIMALISEREN ORIËNTATIE
WIND EN ZON
INFORMEREN OVER SLIMME
OMGANG MET REGENWATER
CIRCULAIR WATERSYSTEEM
VITALE FUNCTIES ADAPTIEF
KLIMAATPLATFORM
KLIMAATATLAS / MONITOR
GETIJDENWONINGENCOMPACTE STRATEN
FLEXIBELE STORMVLOEDKERING
MULTIFUNCTIONELE DIJK
DIJKVERSTERKING

01 WATERBERGEND DAK
WATERVERTRAGEND DAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Bij een waterbergend dak wordt er hemelwater
tijdelijk op het dak vastgehouden en via een
geknepen afvoer vertraagd afgevoerd. De capaciteit
van een waterdak is afhankelijk van de draagkracht
van het gebouw. Een overstort voorkomt dat de
belasting wordt overschreden.

02 SLIM WATERDAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
SLIM WATERDAK
Een slim waterdak is een water bergend dak met
een beheer systeem dat gekoppeld is aan een
weersvoorspelling. Wanneer er hevige neerslag
op komst is kan het dak vroegtijdig worden
leeggemaakt zodat het dak een grotere waterbuffer
heeft. Ook bekend onder de naam polderdak.

03 EXTENSIEF GROEN DAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGEND SEDUMDAK
Extensieve groendaken werken verkoelend in de
zomer en werken als een extra deken in de winter.
Op groendaken wordt het regenwater opgeslagen
in planten en in het substraat. Ook is het mogelijk
om een dunne laag kratten aan te brengen onder
de vegetatie voor extra ruimte voor het bergen
van hemelwater. Door verdamping verdwijnt
een gedeelte van het water weer terug in de
atmosfeer.

04 INTENSIEF GROEN DAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
POLDERDAKEN / DAKAKKERS
Intensieve groendaken hebben vaak een
dubbelfunctie. Naast vergroening en / of
waterberging kunnen deze daken worden gebruikt
om te verblijven of om voedsel op te verbouwen.
Intensieve groendaken vereisen een stevige
constructie aangezien de belasting van dit dak
hoger is dan een extensief groen dak.

05 GERICHT KLEURGEBRUIK OP DAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GERICHT KLEURGEBRUIK
Door lichte kleuren toe te passen op daken
kan hittestress worden tegengegaan. Lichte daken
reflecteren het zonlicht (albedo) waardoor er
minder opwarming in het gebouw zal plaatsvinden.

06 FLEXIBEL KLEURGEBRUIK OP DAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
KANTELBARE LAMELLEN
Een slim systeem van kantelbare lamellen op het
dak biedt de mogelijkheid om het kleurgebruik
naar wens aan te passen. Wanneer een kant van
de lamellen een lichte kleur en de andere zijde
een donkere kleur heeft kan op warme dagen het
zonlicht worden gereflecteerd en op koude dagen
het zonlicht worden geabsorbeerd.

07 GROENE GEVEL
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GROENE GEVELS
Groene gevels zorgen voor minder opwarming
en een betere isolatie van het gebouw.
Daarnaast is het mogelijk om water via een
irriatiesysteem door de groene gevel te leiden. Er
zijn verschillende soorten gevelgroen, bijvoorbeeld
zelfhechtende planten of systemen van onder
elkaar hangende plantenbakken die gezamenlijk
een groene wand vormen.

08 WATERVERTRAGENDE GEVEL
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERVERTRAGENDE GEVELS
Watervertragende gevels kunnen worden
toegepast op plekken met beperkte ruimte of op
plekken waar water niet naar direct aangrenzende
bodems geleid kan worden. Het water kan
zo worden omgeleid via een systeem van
aaneengesloten bakjes en / of buizen.

09 WATERBERGING ONDER GEBOUW
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING / INFILTRATIE
ONDER GEBOUW
Neerslag is een waterbron waar men gratis
gebruik van kan maken. Er zijn diverse
mogelijkheden om water in of onder gebouwen te
kunnen vasthouden. Een flexibel voorbeeld is een
waterzak die makkelijk in kruipruimtes of kelders
kan worden geplaatst. Water kan zo worden
opgeslagen en voor verschillende doeleinden
worden hergebruikt.

10 WATERROBUUST BOUWEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERROBUUST BOUWEN
Kelders, kruipruimtes of laag gelegen entrees zijn
kwetsbaar wanneer water op straat komt te staan.
Door permanente of wegneembare waterkeringen
voor de lagere delen van de bebouwing te
instaleren kan waterschade worden voorkomen.

11 REGENTON
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REGENTON
Een regenton is wellicht de meest eenvoudige
manier om hemelwater op te vangen. Deze vorm
van waterberging is eenvoudig te koppelen aan
de bestaande regenpijp. Het opgevangen water
kan worden hergebruikt voor het bewateren van
de tuin of voor schoonmaak werkzaamheden.

12 SLIMME REGENTON
WATER-
VEILIGHEID
DROOGTE
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
REGENTON
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WIJK-
TYPEN
SCHAAL
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Een regenton is wellicht de meest eenvoudige
manier om hemelwater op te vangen. Een slimme
regenton is gekoppeld aan de weersvoorspelling
zodat deze kan worden geledigd wanneer er
extreme neerslag wordt verwacht.

13 AFGEKOPPELDE REGENPIJP
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
AFKOPPELEN REGENPIJP
Een maatregel om zoveel mogelijk neerslag zo
lokaal mogelijk te houden is het afkoppelen van
de regenpijp. Het is een zeer goedkope maar
effectieve maatregel, waar men voor moet
zorgen is dat de regenpijp naar een infiltreerbaar
oppervlak wordt geleidt waardoor de neerslag ter
plekke de bodem in kan zakken.

14 REGENWATERSCHUTTING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REGENWATERSCHUTTING
Een regenwaterschutting is een zeer platte variant
op de regenton en kan worden gebruikt als
schutting. Het voordeel hiervan is dat het relatief
weinig ruimte in beslag neemt.

15 GROENE ERFAFSCHEIDING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GROENE ERFAFSCHEIDING
Een groene erfafscheiding is niet alleen prettig
om naar te kijken maar kan optimale verkoeling
in de tuin bieden. Daarnaast biedt deze vorm van
erfafscheiding betere condities voor fauna ten
opzichte van een reguliere schutting.

16 GROENE PERGOLA
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
PERGOLA
Een pergola is een lichtgewicht overkapping waar
groen overheen kan groeien. Het is uitstekend
toe te passen in de tuin om zo beschutte en
schaduwrijke plekken te creëren.

17 GROENE GEVELTUIN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GROENE GEVELTUINEN
De overgangszone tussen de woning en het
trottoir kan in veel gevallen worden vergroend
om op deze manier hemelwater lokaal te laten
infiltreten. Daarnaast is het een aangename
verfraaiing van het straatprofiel.

18 ONDERGRONDSE WATERBERGING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING ONDERGRONDS
Onder de tuin kan een ondergrondse watertank
worden aangelegd waar een grote hoeveelheid
neerslag in kan worden opgeslagen voor
hergebruik.

19 VERBETERD GRONDPAKKET
VOOR INFILTRATIE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VERBETERD GRONDPAKKET
VOOR INFILTRATIE
Om een optimale infiltratie te garanderen kan
ervoor worden gekozen om het grondpakket te
verbeteren. Grovere grondsoorten waaronder
zand en grind hebben een betere doorlatendheid
dan bijvoorbeeld klei en veen. Een goede
doorlaatbare bodem zorgt er voor dat er meer
water in kortere tijd kan infiltreren.

20 REDUCEREN VERHARD OPPERVLAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REDUCEREN VERHARDING
Door het verhard oppervlak te reduceren
en er groen voor in de plaats te brengen zorgt
men voor meer ruimte voor natuur in de stad.
Water kan op deze manier makkelijker infiltreren
en daarnaast biedt het verkoeling in de stad.

21 REGENTEGELS
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REGENTEGELS
Regentegels zijn een vorm van waterpasserende
verharding. Men zorgt er op deze manier voor
dat hemelwater makkelijker lokaal kan infiltreren.
Regentegels kunnen ook een kleine hoeveelheid
water bufferen.

22 REGENTUIN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REGENTUIN
Een regentuin is een verlaagde groene plek waar
hemelwater kan worden verzameld. Het is een
tuin die in droge weersomstandigheden meestal
geen water bevat en tijdens een bui kan vollopen.
Het hemelwater kan op deze manier vertraagd
infiltreren waardoor het rioolstelsel wordt ontlast.
Belangrijk in een regentuin is dat de planten om
kunnen gaan met droge en natte perioden.

23 VIJVER
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Het graven van een vijver (in de tuin) zorgt voor
mogelijkheden om water lokaal op te vangen.
Daarnaast is het een uitstekende oplossing om
verdroging te voorkomen.

24 WATERBERGEND WEGCUNET
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGEND WEGCUNET
De ruimte tussen de riolering en de straat (het
wegcunet) wordt in veel gevallen opgevuld
met zand. Door hier te kiezen voor een zo grof
mogelijke zandsoort kan dit bijdragen aan het
waterbergend vermogen van de straat.

25 WATERBERGING OP STRAAT
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING OP DE STRAAT
�HOLLE WEG�
Wanneer het straatprofiel hol wordt aangelegd
ontstaat er de mogelijkheid om een laagje water
op de straat zelf te kunnen bufferen. Traditionele
straatkolken dienen in dit geval te worden weg
gehaald of hoger worden geplaatst zodat deze
kunnen dienen als een overstort.

26 WATERPASSERENDE VERHARDING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERPASSERENDE
VERHARDING
Er zijn verschillende vormen van waterpasserende
verharding. Er zijn vormen waar de stenen
zodanig zijn vormgegeven dat er altijd een open
ruimte aanwezig is in de voegen van de stenen.
Er bestaan ook stenen die uit poreuzer materiaal
bestaan waar water makkelijker doorheen kan
lopen.

27 WATERBERGENDE WEGFUNDERING
WATER-
VEILIGHEID
DROOGTE
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
WATERBERGENDE STRAATFUNDE�
RING �GRANULAAT�
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WIJK-
TYPEN
SCHAAL
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Wanneer de wegfundering wordt gemaakt
uit een zo grof mogelijk maar stevig materiaal
(bijvoorbeeld grof grind) ontstaat er holle ruimte
onder de straat. Op deze manier is het mogelijk
om hemelwater in de straatfundering te bufferen
en / of te infiltreren.

28 WATERBERGING IN VERDIEPTE
PARKEERVAKKEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING IN VERDIEPTE
PARKEERVAKKEN
Wanneer parkeervakken lager worden aangelegd
dan de straat kunnen deze tijdens piekbuien een
laagje water bufferen. Wanneer de parkeervakken
omringd zijn door een hoger gelegen trottoir en
straat kan men droog uitstappen.

29 WATERBERGING IN KRATTEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING IN KRATTEN
ONDER PARKEERPLAATS
Onder de openbare ruimte is het mogelijk om
infiltratiekratten te plaatsen. Hiermee maakt men
een ondergrondse holle ruimte waarin relatief
grote hoeveelheden hemelwater kan worden
vastgehouden om het vervolgens op eigen tempo
te kunnen laten infiltreren.

30 TOEVOEGEN STRAATBOMEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
TOEVOEGEN BOMEN
Door meer bomen toe te voegen worden er meer
schaduwrijke plekken gecreëerd. Tijdens extreem
warme dagen biedt dit verkoeling. Daarnaast
dragen bomen bij aan de opname van water.
Tevens levert dit een fraaier straatbeeld op.

31 BIOSWALE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
BIOSWALE
In het stedelijk gebied is minder ruimte
beschikbaar voor infiltratie en de gebieden
worden door verkeer en voetgangers sterker
belast. Een bioswale is een lineaire regentuin die
goed is toe te passen in verstedelijkte gebieden.

32 INFILTRATIEVELD / WADI
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
INFILTRATIEVELD / WADI
Een infiltratieveld of wadi is een verdiepte groene
ruimte waar hemelwater naartoe kan worden
geleid. In droge weersomstandigheden is deze
ruimte droog en kan de plek een andere functie
hebben zoals bijvoorbeeld een speelplek of
parkroute.

33 INFILTREREND PARKEERTERREIN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
INFILTREREND PARKEERVELD
Parkeerplaatsen zijn over het algemeen grote
verharde oppervlakken. Door groenstroken tussen
de parkeervakken aan te leggen kan hemelwater
lokaal worden opgevangen en infiltreren.

34 NATUURLIJKE OEVER
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
NATUURLIJKE OEVERS
Op veel plekken in stedelijke gebieden is het water
zeer functioneel gemaakt door harde kades te
maken. Door oevers weer van een flauwe helling
en oeverbeplanting te voorzien geeft men meer
ruimte aan het water. Dit komt de waterkwaliteit
en biodiversiteit ten goede.

35 TOEVOEGEN POCKETPARK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
BUURTPARK / POCKETPARK
Buurtparkjes kunnen verkoeling bieden tijdens
warme dagen. Door het toevoegen van extra
bomen worden er meer schaduwrijke plekken
gemaakt en wordt evapotranspiratie bevorderd
waardoor er meer vocht in de lucht terecht komt.

36 REGENPARK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REGENPARK
Een regenpark is een verlaagde groene plek waar
hemelwater kan worden verzameld. Het is een
tuin die in droge weersomstandigheden meestal
geen water bevat en tijdens een bui kan vollopen.
Het hemelwater kan op deze manier vertraagd
infiltreren waardoor het rioolstelsel wordt ontlast.
Belangrijk in een regentuin is dat de planten om
kunnen gaan met droge en natte perioden.

37 LOKALE WATERZUIVERING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
LOKALE WATERZUIVERING
Een lokale waterzuivering zuivert water dichter
bij de bron. Zeker bij het ontwikkelen van
nieuwe woongebieden zijn er mogelijkheden
om hemelwater en grijswater lokaal te zuiveren
en te hergebruiken. Dit vermindert transport en
zuiveringskosten.

38 COLLECTIEF GROENDAK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
COLLECTIEF GROEN DAK
Een collectief groendak is een goede vorm
van bewustwording van het slim omgaan met
beperkte ruimte in verstedelijkte gebieden. Het is
daarnaast ook efficient in het verkoelen van het
gebouw. Door de relatief dikke laag grond op het
dak zal inpandige opwarming worden verminderd.
Een collectief groendak kan diverse gebruiken
hebben, denk bijvoorbeeld aan voedselproductie
of een openbaar dakpark.

39 LOKALE VOEDSELPRODUCTIE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
LOKALE VOEDSELPRODUCTIE
Lokale voedselproductie is een mooi voorbeeld
van efficient gebruikmaken van groene plekken in
de stad en is daarnaast een plek waar hemelwater
goed kan worden verzameld en hergebruikt.
Daarnaast heeft het nog educatieve en sociale
waarden voor de omgeving.

40 WATERPLEIN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERPLEIN
Een waterplein is een verdiept plein waar
regenwater vanuit de omgeving naar toe stroomt
en tijdelijk wordt vastgehouden. Een waterplein
combineert op een aantrekkelijke manier
waterberging met andere stedelijke functies. Als
het droog is, kan er worden gespeeld, gesport of
gewoon lekker gezeten. Als het regent, stroomt
het plein vol met water en functioneert het als
berging. Het regenwater uit de buurt is via open
afvoeren of een regenwaterriool op het plein
aangesloten.

41 WATERSPEELPLAATS
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERSPEELPLAATS
Een plek waar kinderen kunnen spelen met
hergebruikt hemelwater is een plek die de
bewustwording rondom een andere omgang met
water kunnen bevorderen. Op warme dagen kunnen
deze plekken verkoeling bieden. Waterspeelplekken
kunnen ook een educatief aspect hebben.

42 ACTIEVE EVAPORATIE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
ACTIEVE EVAPORATIE / FONTEIN
Wanneer water in de vorm van een waterval of
een fontein in beweging wordt gebracht komt er
water in de lucht terecht (actieve evaporatie). Dit
biedt verkoeling op warme dagen.

43 WATERBERGING IN RIOOL
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBERGING IN BUIZEN
�RIOLERING�
Men kan er voor kiezen om het huidige rioolstelsel
te vervangen door een rioolstelsel met een
grotere diameter. Hiermee wordt op een zeer
traditionele manier de capaciteit vergroot.

44 DRAINAGESYSTEEM
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
DRAINAGESYSTEEM
Een drainagesysteem zorgt ervoor dat op plekken
met een zeer hoge grondwaterstand het water
niet tot aan het maaiveld komt. Een geperforeerde
buis vangt het water op en transporteert dit
richting het oppervlaktewater.

45 INFILTRATIE EN TRANSPORTRIOOL
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
INFILTRATIE EN TRANSPORTRIOOL
Wanneer hemelwater separaat van het
zwart water wordt opgevangen kan men een
infiltratie en transportriool aanleggen. Dit is een
geperforeerde buis die ervoor zorgt dat tijdens
een alledaagse bui hemelwater ter plekke kan
infiltreren. Wanneer er een piekbui optreedt
functioneert de buis als een traditionele buis en
transporteert het water uit het gebied.

46 ZICHTBAAR HEMELWATERTRANSPORT
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
ZICHTBARE HEMELWATER
TRANSPORT �GOOT�
Het zichtbaar maken van schone waterstromen
in de stad bevordert de bewustwording van de
aanwezigheid van het water. Daarnaast maakt dit
het eenvoudiger om water naar gewenste plekken
te leiden.

47 DREMPELS ALS WATERSTURING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
DREMPELS ALS WATERKERING
Wanneer een ondiepe laag water op straat wordt
toegestaan kan men verkeersdrempels gebruiken
om water in de straat te houden. Ze functioneren
op deze manier als waterkering. Wanneer de
straat een zekere doorlaatbaarheid heeft geeft dit
het water meer tijd om te infiltreren.

48 OVERSTROOMBARE KADE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
OVERSTROOMBARE KADE
Waterstromen in de stad zijn vaak
gedimensioneerd op een maximaal waterpeil
waardoor de afstand tot het water soms relatief
groot is. Door de openbare ruimte dichter bij
het water te brengen en overstroming van deze
plekken wat vaker toe te laten kan men eenvoudig
extra bufferruimte creëeren.

49 FLEXIBELE WATERKERING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
FLEXIBELE WATERKERING
De flexibele waterkering drijft op als het waterpeil
in stijgt. Dit water stroomt in een stalen bak
waarin de kering ligt verzonken. De kering bestaat
uit een lichtgewicht kunststof materiaal, met een
stalen bovenzijde. Het instromende water drukt
vervolgens de kering omhoog.

50 REFLECTERENDE OPENBARE RUIMTE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
REFLECTERENDE OPENBARE
RUIMTE
Door in de openbare ruimte gerbuik te maken van
lichte reflecterende kleuren kan verhitting tijdens
warme dagen worden tegengegaan (albedo).

51 TOEVOEGEN OPPERVLAKTEWATER
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
TOEVOEGEN
OPPERVLAKTEWATER
Om een grotere natuurlijke buffer te creëren kan
men meer oppervlaktewater toevoegen. Dit kan
worden gedaan op vrijwel alle schaalniveaus.
Door in de tuin een vijver aan te leggen kan
men eenvoudig lokaal regenwater opvangen.
Door bijvoorbeeld een rivier te verbreden
of te verdiepen zorgt men voor kleinere
overstromingskans.

52 THERMISCHE ENERGIE UIT RIOLERING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
THERMISCHE ENERGIE UIT
RIOLERING
70% van al het afvalwater is warm wanneer het
wordt afgegeven richting het riool. Deze warmte
kan worden gebruikt om bijvoorbeeld in de winter
de straten warm te houden waardoor er niet hoeft
te worden gestrooid.

53 VERBONDEN GROEN NETWERK
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VERBONDEN GROEN NETWERK
Groen in de stad is van groot belang. Door
groene plekken goed met elkaar in verbinding te
brengen zorgt men voor een betere leefbaarheid,
biodiversiteit en worden de mogelijkheden voor
het lokaal vasthouden van hemelwater vergroot.
In sommige gevallen kunnen structuren die in
de loop der tijd een overbodige functie hebben
gekregen hier ruimte voor bieden.

54 VERBETERDE TOEGANG TOT GROEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VERBETERDE TOEGANG TOT
GROEN
En goede en snelle toegang tot parken en andere
groene plekken in en om de stad zorgt met
name in de zomer voor verkoeling. Vrijliggende
fietspaden en aangename wandelverbindingen
van en naar parken dragen ook bij aan de
leefbaarheid in de stad.

55 COMPACTE STRAATPROFIELEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
COMPACTE STRATEN
Bij de aanleg van nieuwe wijken kan men koelere
plekken creëeren door straten compact te maken.
Hierdoor ontstaan schaduwrijke plekken.

56 CIRCULAIR WATERSYSTEEM
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
CIRCULAIR WATERSYSTEEM
Door waterstromen met elkaar te verbinden en
het water te laten circuleren zal de waterkwaliteit
verbeteren, dit komt de flora en fauna ten
goede. Daarnaast biedt het ook kansen voor het
versterken van recreatieve structuren.

57 VERGROTEN GEMAALCAPACITEIT
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VERGROTEN GEMAALCAPACITEIT
Door de gemaalcapaciteit te vergroten kan men
het waterniveau in de polder makkelijker en
sneller reguleren ten tijde van extreme neerslag
en of droge perioden.

58 STADSUITERWAARD
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
STADSUITERWAARD
�OVERSTROOMBAAR GEBIED�
Aan de randen van de stad kunnen groengebieden
worden vernat. Deze plekken kunnen in
extreme weersomstandigheden dienen als extra
waterbuffer voor de stad.

59 ONDERGRONDSE WATERBUFFER
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
ONDERGRONDSE WATERBUFFER
Op plekken met beperkte ruimte kan men kiezen
voor een grote ondergrondse waterbuffer. Hierbij
wordt er extra capaciteit toegevoegd aan het
rioolstelsel dat tijdens extreme neerslag als buffer
kan dienen. Ook mogelijk is om dit te combineren
met bijvoorbeeld een parkeergarage.

60 SEIZOENSBERGING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
SEIZOENSBERGING
J F M A M JN JL A S O N D
Omdat we soms te maken hebben met een
overschot aan neerslag en in andere perioden
een tekort hebben aan water is het interessant
om water in het eerste watervoerende pakket op
te slaan voor langere tijd. Dit water kan in droge
perioden worden hergebruikt voor bijvoorbeeld
irrigatie van groen.

61 VITALE FUNCTIES ADAPTIEF
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VITALE FUNCTIES ADAPTIEF
Vitale functies zoals ziekenhuizen,
verzorgingstehuizen, brandweerkazernes etcetera
dienen ten alle tijden bereikbaar zijn. Men
vergroot de waterveiligheid door deze op een
veilige hoogte te plaatsen.

62 VERHOOGDE ONTSLUITINGSWEGEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
VERHOGEN
ONTSLUITINGSWEGEN
Door belangrijke ontsluitingswegen op hoogte aan
te leggen wordt de waterveiligheid vergroot. Dit
zorgt namelijk voor veilige vluchtroutes bij een
eventuele overstroming.

63 COMPARTIMENTEN
BINNEN DIJKRING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
COMPARTIMENTEN BINNEN
DIJKRING
Er bestaat altijd een kans dat een dijk doorbreekt.
Om de veiligheid van de stad te garanderen en
de gevolgen van een eventuele dijkdoorbraak te
beperken is het verstandig om compartimenten
binnen de hoofd dijkring te maken.

64 GEBIEDSGERICHT
GRONDWATERBEHEER
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GEBIEDSGERICHT GRONDWATER�
BEHEER
Industrieële processen waarbij grondwater
wordt onttrokken en extreme neerslag zijn
factoren die invloed kunnen hebben op het
grondwaterniveau. Een te laag grondwaterniveau
kan onder andere bodemdaling en schade
aan funderingen veroorzaken. Een te hoog
grondwaterniveau daarintegen kan leiden tot
te natte landbouwgrond en wateroverlast in
kelders of kruipruimtes. Door gebiedsgericht het
grondwater te monitoren en te reguleren kan men
deze problematiek tegengaan.

65 GETIJDENWONINGEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
GETIJDENWONINGEN
Op plekken waar het water fluctueert kan er
ruimte worden gemaakt voor getijdennatuur. Door
woningen zodanig te positioneren dat de ruimte
rondom de woningen zowel droog als nat kan zijn
geeft men de natuur voldoende ruimte.

66 DRIJVEND BOUWEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
DRIJVEND BOUWEN
Drijvende bebouwing is goed toe te passen
op plekken waar er met enige regelmaat een
peilfluctuatie plaatsvind. De gebouwen kunnen zo
makkelijk met het water meebewegen.

67 WATERBESTENDIG BOUWEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
WATERBESTENDIG BOUWEN
Gebouwen kunnen dusdanig worden ontwikkeld
dat de begane grond overstroombaar is.
Rekening houdend met de hoogte van het
maximaal aanvaardbare overstromingpeil kan
worden bepaald vanaf welke hoogte woon- en of
werkfuncties kunnen worden gepositioneerd.

68 BOUWEN OP PALEN
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
BOUWEN OP PALEN
Op plekken waar weinig tot geen peilfluctuatie is
kan men bouwen op een vaste paalconstructie.
Woningen lijken op deze manier dicht boven het
water te zweven.

69 OPTIMALISEREN ORIËNTATIE
WIND EN ZON
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
OPTIMALISEREN ORIËNTATIE
WIND EN ZON
Door bij het bouwen van nieuwe woningen
rekening te houden met factoren zoals wind en
zon kan men zeer gunstige condities creëren
voor het opwekken van zonne-energie. Door
de bebouwing op een dusdanige manier te
positioneren kan men gebruik maken van de wind
voor verkoeling en / of energie.

70 INFORMEREN OVER
KLIMAATADAPTATIE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
INFORMEREN OVER SLIMME
OMGANG MET REGENWATER
Door bewoners en ondernemers vroegtijdig te
betrekken bij het klimaatadaptief maken van
de stad komt men vaak tot nieuwe innovatieve
oplossingen. Het verlenen van duidelijke
informatie over wat klimaatverandering inhoudt
en over hoe men hier als onderneming of als
individu een steentje kan bijdragen kan ervoor
zorgen dat er serieuzere stappen worden gezet.

71 ONLINE PLATFORM
KLIMAATADAPTATIE
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
KLIMAATPLATFORM
Een stedelijk online platform waar informatie over
kan worden verstrekt over wat men als individu
of met elkaar kan doen om bij te dragen aan de
klimaatadaptatie opgave. Daarnaast kan hier
de voortgang worden getoond door middel van
geplande en uitgevoerde projecten.

72 INTERACTIEVE KLIMAATATLAS
WATER-
VEILIGHEID
DROOGTE
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
KLIMAATATLAS / MONITOR
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WIJK-
TYPEN
SCHAAL
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Een inzichtelijk instrument waarin de
klimaateffecten inzichtelijk worden gemaakt
en waar knelpunten uit naar voren komen. Een
interactieve atlas kan helpen bij het determineren
van locaties waar een hoge urgentie ligt om in te
grijpen.

73 DIJKVERSTERKING
WATER-
VEILIGHEID
DROOGTE
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
DIJKVERSTERKING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WIJK-
TYPEN
SCHAAL
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
Dijken moeten bescherming bieden tegen hoge
waterstanden. Wanneer dijken te zwak of te laag
blijken moeten ze worden versterkt of verhoogd.
In sommige gevallen kan er worden gekozen voor
een extra versteviging met damwanden.

74 MULTIFUNCTIONELE WATERKERING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
MULTIFUNCTIONELE DIJK
Een waterkering kan ook worden gecombineerd
met andere functies. Zo kan er bijvoorbeeld
bebouwing worden geintegreerd in de dijk.

75 FLEXIBELE STORMVLOEDKERING
S
L
HB
WS
WG
OC
WO
GS
M
WATER-
VEILIGHEID
WIJK-
TYPEN
DROOGTE
SCHAAL
WATER-
OVERLAST
HITTE-
STRESS
€
€
€
KOSTEN
INDICATIE
FLEXIBELE STORMVLOEDKERING
Uit voorzorg voor zeer extreme stormvloeden
vanuit de zee kunnen er tijdelijke keringen
worden geplaatst. In normale omstandigheden
staan deze open maar wanneer er extreme
weersomstandigheden worden verwacht kunnen
deze constucties sluiten zodat het achterland
droge voeten houdt.

Maatregelen: aanpassen aan klimaatverandering in Delft

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Maatregelen: aanpassen aan klimaatverandering in Delft