พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone

การพฒนาหองสมดดจทลดวยโปรแกรม GreenStone 1
หองสมดดจทลดวย Greenstone
หองสมดดจทล (Digital Library: DL) ค/อ การเก1บรวบรวมเอกสารในฟอร5แมตดจทลเป7นหมวดหม89 เพ/:อ
สะดวกในการส/บคนและเขาถ>ง โดยอาจจะพฒนาระบบหร/อซอฟต5แวร5บรหารจดการ (DL Management System:
DLMS) ข>Cนมาเอง หร/อจะใชซอฟต5แวร5สEาเร1จร8ปก1ได
Greenstone นบเป7นซอฟต5แวร5ทG:น9าสนใจมากซอฟต5แวร5หน>:งทG:มGความสามารถจดเก1บ และสรางคลง
เอกสารดจทล ช9วยใหสามารถบรหารจดการหองสมดดจทลไดทCงออนไลน5และออฟไลน5 เช9น การเผยแพร9ผ9าน
CD-ROM1
Greenstone เป7นซอฟต5แวร5ทG:เปMดเผยตนฉบบ (Open source software) ทG:เผยแพร9ภายใตสทธV GNU
General Public License ค/อผ8ใชสามารถศ>กษาซอร5สโคด แกไขการทEางานของซอฟต5แวร5 และเผยแพร9ซอฟต5แวร5ทG:
แกไขต9อไปยงคนอ/:นไดโดยเสรG
Greenstone ถ8กพฒนาใหสามารถทEางานไดบนระบบปฏบตการ Microsoft Windows 3.1 ถ>ง 2000 ระบบ
ปฏบตการ Darwin ของ Mac OS X ระบบปฏบตการ Solaris และ FreeBSD2
โดยทGมวจยจากมหาวทยาลย Wikato
ประเทศนวซGแลนด5
นอกจากนGC Greenstone ยงมGความสามารถในการทEางานร9วมกน (Interoperability) ค/อ ความเขากนไดใน
การทEางานของมาตรฐานและวธGการปฏบต (Standards and Protocols) โดยเฉพาะการทEางานร9วมกนกบโปรแกรม
Dspace รวมทCงรองรบ Metadata หลากหลายระบบ เช9น
● Dublin Core (qualified and unqualified)
● RFC 1807
1 http://wiki.greenstone.org/wiki/index.php/General_information : Greenstone is a suite of software which has the ability to serve digital library
collections and build new collections. It provides a new way of organizing information and publishing it on the Internet or on CD-ROM.
2 อย9างไรก1ตามร9นทG:ใหดาวน5โหลดไม9สามารถทEางานไดบนระบบปฏบตการ Microsoft Windwos 16 บต
บญเลศ อรณพบ8ลย5, สภาพร ชยธมมะปกรณ5 - ศ8นย5บรการความร8ทางวทยาศาสตร5และเทคโนโลยG (www.stks.or.th)
DigitalLibrary Collection A Collection B HTML
DigitalLibrary
Management
System
GreenStone
Collection C Collection D

● NZGLS (New Zealand Government Locator Service)
● AGLS (Australian Government Locator Service)
อGกทCงบรรณารกษ5สามารถกEาหนด Metadata ชดใหม9ไดตามตองการผ9านโปรแกรม Greenstone's
Metadata Set Editor เช9น XML, MARC, CDS/ISIS, ProCite, BibTex, Refer, OAI, DSpace, METS และอ/:นๆ
ระบบตดต9อกบผ8ใชของ Greenstone มG 2 ระบบ ค/อระบบตดต9อกบผ8ใชท:วไป (End usre) ทG:เนนการ
ส/บคนขอม8ลผ9านเว1บไซต5 และระบบตดต9อกบบรรณารกษ5ทG:ทEางานในโหมด Java ทG:สามารถสรางและนEาเขาขอม8ล
หลากหลายฟอร5แมต เช9น PDF, PostScript, Word, RTF, HTML, Plain text, Latex, ZIP archives, Excel, PPT,
Email (various formats), source code, GIF, JIF, JPEG, TIFF, MP3 audio, Ogg Vorbis audio, MPEG, MIDI

การตดต'ง Greenstone
Greenstone โปรแกรมบรหารจดการหองสมดดจทล (Digital Library Management Software) ในระบบ
ซอฟต5แวร5ตนฉบบรหสเปMด (Open Source Software) ทG:ใหใชงาน แจกจ9าย เผยแพร9ไดอย9างเสรG โดยสามารถ
ดาวน5โหลดไดจากเว1บไซต5 http://www.greenstone.org ณ วนทG: 27 สงหาคม 2550 ค/อ ร9น 2.74
การตดตCงโปรแกรม Greenstone ทEาไดหลายวธG ดงนGC
1. การตดตCงแบบ Stand alone บนเคร/:องคอมพวเตอร5พGซGระบบปฏบตการวนโดว5ส (Microsoft
Windows) หร/อ Local Library ซ>:งเหมาะสEาหรบการฝ‚กหดใชงานโปรแกรม GreenStone ใน
หองปฏบตการ หร/อคอมพวเตอร5ส9วนตวท:วไป โดยไม9ตองมาย9งยากกบการปรบแต9งระบบ
ดวยการจEาลองระบบบรหารจดการแม9ข9ายเว1บ (Web Server)
2. การตดตCงแบบจEาลองระบบบรหารจดการแม9ข9ายเว1บ (Web Server Simulation) สามารถทEาได
ทCงคอมพวเตอร5ระบบปฏบตการวนโดว5ส และระบบย8นกซ5 ทCงนGCขอแนะนEาการจEาลองแม9ข9าย
เว1บสEาหรบคอมพวเตอร5ระบบปฏบตการวนโดว5สเป7นหลก ผ9านโปรแกรม AppServ
3. การตตตCงบนคอมพวเตอร5แม9ข9ายเว1บระบบจรง (Real Web Server) ควรตดตCงบนเคร/:องแม9ข9าย
เว1บทG:มGระบบปฏบตการย8นกส5 ทCงนGCควรประสานงานกบผ8ด8แลเคร/:องแม9ข9ายเว1บ (Web System
Administrator) ดวยทกครCง

การตดต'งแบบ Stand alone บนเคร/0องคอมพวเตอร2พ3ซ3
การตดตCง Greenstone แบบ Stand alone บนเคร/:องคอมพวเตอร5พGซGระบบปฏบตการวนโดว5ส เป7นวธGทG:
ง9าย สะดวก และรวดเร1วทG:สด เหมาะสEาหรบผ8ทG:ยงไม9คนเคยกบระบบเว1บมากนก ไม9จEาเป7นตองมGความร8เกG:ยวกบ
การปรบแต9งเคร/:องแม9ข9ายเว1บทCงแบบจรงและแบบจEาลอง อGกทCงไม9ตองมGความร8เกG:ยวกบเว1บโปรแกรมม:ง (Web
Programming)
ข'นตอนการตดต'ง Greenstone
1. คอมพวเตอร5ทG:ใชควรตดตCงระบบปฏบตการวนโดว5ส 2000 ข>Cนไป (MS Windows 2000)
2. ตดตCง Java Runtime โดย
2.1 ดบเบลคลกไอคอนโปรแกรม jre-1_5_0-windows-i586.exe จะปรากฏหนาจอดงนGC
2.2 เล/อก I accept ... เพ/:อยอมรบเง/:อนไขของโปรแกรม แลวคลกป„ม Next

2.3 เล/อกร8ปแบบการตดตCง ในทG:นGCใหเล/อกแบบ Typical แลวคลกป„ม Next
2.4 โปรแกรมจะแสดงหนาจอโหลดขณะตดตCง
2.5 คลกป„ม Finish เม/:อโปรแกรมตดตCงเสร1จ

3. เม/:อตดตCง Java Runtime แลวขCนตอนต9อไปก1ค/อการตดตCงโปรแกรม Greenstone ซ>:งสามารถ
ดาวน5โหลดโปรแกรมไดจากเว1บไซต5 http://www.greenstone.org จะไดไฟล5ตดตCงช/:อ
gsdl-2.74-win32.exe (27/8/2550) ซ>:งเป7นไฟล5ตดตCงแบบ Execute สEาหรบวนโดว5ส
4. ดบเบลคลกไอคอนโปรแกรม gsdl-2.74-win32.exe รอสกนดนะครบ อย9าใจรอนมาก เพราะ
โปรแกรมจะตอบสนองชากว9าปกต เน/:องจากระบบถ8กพฒนาดวยเว1บโปรแกรมม:งทG:มGลกษณะ
เฉพาะของตนเอง ซ>:งจะชาอย89แลว เม/:อระบบตรวจสอบความพรอมของการตดตCงแลว จะแสดง
จอภาพเล/อกภาษาดงนGC
5. ใหคลกเล/อกภาษาในการตดตCงเป7นภาษาองกฤษ แลวคลกป„ม OK
6. ปรากฏจอภาพตอนรบเขาส89การตดตCงโปรแกรม
7. จากจอภาพตอนรบการตดตCง แลวคลกป„ม Next เขาส89ขCนตอนถดไป ค/อการยอมรบการใชงาน
โปรแกรมตามขอกEาหนดลขสทธV

8. คลกรายการ I accept the terms of the license agremeent เพ/:อยอมรบขอตกลงการใชงาน
โปรแกรม แลวคลกป„ม Next
9. ถดไปเป7นการเล/อกไดร5ฟ และโฟลเดอร5ทG:จะใชตดตCงโปรแกรม กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด
(Deafult) ค/อ C:Program FilesGreenstone
10. คลกป„ม Next เพ/:อเขาส89การขCนตอนสEาคญทG:สดในการตดตCงค/อ การเล/อกร8ปแบบการตดตCง
กรณGจะตองเล/อกรายการ Local Library เพราะเป7นการตดตCงแบบ Stand alone เพ/:อฝ‚กหด

การใชงานโปรแกรมในคอมพวเตอร5ของเราเอง
11. เม/:อคลกเล/อกรายการ Local Library แลวก1คลกป„ม Next เพ/:อเขาส89การตดตCงโปรแกรม และ
คลกอป„ม Finish ในขCนตอนสดทาย
โปรแกรมทG:ตดตCงเรGยบรอยแลว จะปรากฏเป7นเมน8คEาส:งจากป„ม Start ค/อ Programs (All Programs),
Greenstone Digital Library Software v2.74

● โปรแกรม Greenstone Editor for Metadata Sets เป7นโปรแกรมทG:ช9วยออกแบบชดเมทาดาทา
● โปรแกรม Greenstone Librarian Interface เป7นโปรแกรมนEาเขาขอม8ล ซ>:งเป7นโปรแกรมหลกทG:
บรรณารกษ5หร/อผ8พฒนาจะตองเกG:ยวของ
● โปรแกรม Greenstone Digital Library โปรแกรมจEาลองระบบหองสมดดจทลทEางานผ9านเว1บ
เบราวเซอร5 โดยจะแสดงคลงขอม8ลตาม Collection ทG:ออกแบบพฒนา
12. เม/:อตดตCงโปรแกรม GreenStone แลวขCนตอนต9อไปก1ค/อการตดตCงโปรแกรม ImageMagick โดยมGขCน
ตอนการตดตCง ดงนGC
12.1 ดบเบลคลกไอคอนโปรแกรม ImageMagick-6.3.5-6-Q16-windows-dll.exe
แลวคลกป„ม Next

12.2 เล/อก I accept ... เพ/:อยอมรบเง/:อนไขของโปรแกรม แลวคลกป„ม Next
12.3 หนาต9างตอนรบ คลกป„ม Next ไดเลยครบ

12.4 ต9อไปเป7นการเล/อกไดร5ฟ และโฟลเดอร5ทG:จะใชตดตCงโปรแกรม กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด
(Deafult) ค/อ C:Program FilesImageMagick-6.3.5-Q16 แลวคลกป„ม Next
12.5 เล/อก Diretory ทG:ตองการใชงาน หร/อสราง Diretory ใหม9 กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด (Deafult)
ค/อ ImageMagic-6.3.5-Q16 แลวคลกป„ม Next

12.6 เล/อกฟŠงก5ชน แลวคลกป„ม Next
12.7 โปรแกรมจะแสดงรายละเอGยดต9างๆ ทG:เราเล/อกใหตรวจอGกครCง จากนCนคลกป„ม Install

12.8 โปรแกรมกEาลงตดตCง
12.9 คลกป„ม Next ครบ

13. คลกป„ม Finish เป7นอนเสร1จการตดตCง

ส6ารวจ GreenStone Digital Library
หลงจากตดตCง GreenStone แลว ก1มาถ>งช9วงเวลาการสEารวจหนาตาา และฟŠงก5ชนการทEางานของเว1บหอง
สมดดจทลของ GreenStone โดยคลกเล/อก Start, Programs (All Programs), Greenstone Digital Library Software
v2.74, Greenstone Digital Library
คลกป„ม Enter Library เพ/:อเขาส89เว1บไซต5

จากหนาเว1บของ GreenStone จะพบว9าโปรแกรมเตรGยมตวอย9างให 1 Collection ค/อ GreenStone Demo
เม/:อคลกทG:ไอคอน GreenStone demo จะเขาส89ส9วนการทEางานซ>:งประกอบดวยฟŠงก5ชนดงนGC

Menu bar เป7นส9วนควบคมการทEางานของ Collection ซ>:ง GreenStone จะจดสรางใหอตโนมต และ
ผ8พฒนาก1สามารถปรบแต9งได เช9นเดGยวกบ Search box ทG:อนญาตใหระบเง/:อนไขการส/บคนไดหลากหลายวธG โดย
นEาผลไปคนค/นจากเมทาดาทาของเอกสาร
เม/:อป‹อนคEาคนและเล/อกร8ปแบบการคนจะปรากฏผลลพธ5จากการคน ลกษณะนGC
หร/อจะเล/อกการแสดงผลเอกสารจากรายการใน Menu bar
subjects แสดงขอม8ลเรGยงลEาดบจาก subject
titles แสดงขอม8ลเรGยงลEาดบจาก title
organizations แสดงขอม8ลเรGยงลEาดบจาก organization

GreenStone Librarian Interface ผ;ช=วยส6าหรบบรรณารกษ2
หลงจากสEารวจเว1บไซต5ตวอย9างของ GreenStone แลว ต9อไปจะเป7นการแนะนEาวธGสราง นEาเขาชด
เอกสารดจทล (Collection) ผ9านโปรแกรม GreenStone Librarian Interface ซ>:งเรGยกใชงานไดจากคEาส:ง Start,
Programs (All Programs), Greenstone Digital Library Software v2.74, Greenstone Librarian Interface
จากภาพขางตน แสดงว9า GreenStone ตองการโปรแกรม ImageMagic เพ/:อจดการร8ปภาพ ซ>:งหากไม9ได
ตดตCงโปรแกรมนGCก1จะแสดงหนาต9างเต/อน กรณGนGCใหคลกป„ม OK ผ9านไปก9อน จะปรากฏจอภาพการทEางานของ
GreenStone Librarian Interface ดงนGC

GLI หร/อ GreenStone Librarian Interface เป7นซอฟต5แวร5หลกทG:ช9วยนEาเขาเอกสารต9างๆ เขาส89
GreenStone ประกอบดวยโหมดการทEางาน 4 โหมด ค/อ Library Assistant, Librarian, Library System Specialist
และ Expert โดยโหมด Librarian เป7นโหมดพ/CนฐานทG:ง9ายต9อการใชงาน การปรบเปลG:ยนโหมดทEาไดโดยเล/อกคEา
ส:ง File, Preferences...

การออกแบบพฒนาคลงเอกสารดจทล
การเร:มตนทEางานกบ GreenStone ควรมGกระบวนการทG:ชดเจนเน/:องจากเป7นการทEางานทG:เกG:ยวของกบ
เมทาดาทาและขอม8ลดจทลทG:หลากหลาย โดยกระบวนการออกแบบพฒนาหองสมดดจทลแบ9งไดดงนGC
1. การวางแผน/วเคราะห5 (Plan & Analyst)
การวางแผนเกG:ยวกบชดขอม8ลดจทล (Collection) และการวเคราะห5เมทาดาทาทG:เกG:ยวของ
เน/:องจาก GreenStone รองรบเมทาดาทาทG:หลากหลายมาตรฐาน
2. การจดเตรGยมขอม8ลดจทล และพฒนาชดเมทาดาทา (Prepare)
เป7นการคดเล/อกขอม8ลดจทล ซ>:งสามารถคดเล/อกไดทCงแฟ‹มขอความ แฟ‹มเอกสาร แฟ‹ม
ร8ปภาพ แฟ‹มส/:อมGเดGยต9างๆ โดยแต9ละแฟ‹มควรกEาหนดเมทาดาทาของเอกสาร (Document
Metadata) กEากบแฟ‹มเอกสารทกแฟ‹ม รวมทCงการสรางชดเมทาดาทา (Metadata Set) กรณGทG:
ขอม8ลดจทลนCนๆ ยงไม9มGชดเมทาดาทาพรอมใชใน GreenStone
3. พฒนาชดขอม8ลดจทล (Develop)
การนEาแฟ‹มขอม8ลดจทลทG:จดเตรGยมไวเขาส89 GreenStone และกEากบดวยเมทาดาทาตามระบบ
ของ GreenStone รวมทCงการออกแบบพฒนาหนาเว1บของชดขอม8ลดจทลใหตรงกบทG:ตองการ
4. เผยแพร9ผลงาน (Publish)
นEาเสนอชดขอม8ลดจทลทG:ออกแบบพฒนาแลวเผยแพร9ใหกบผ8สนใจ
5. ประเมนและตดตามผล (Evaluate & Feedback)
ทกๆ กระบวนการควรมGการประเมน ตรวจสอบ ตดตามผล และปรบปรง
ร8ปภาพแสดงผงกระบวนการพฒนาหองสมดดจทลดวย GreenStone

คลงเอกสาร Word
เพ/:อใหเห1นภาพการสราง Digital Library ดวย GreenStone ไดชดข>CนนEาเสนอเน/Cอหาโดยแบ9งตาม
ประเภทของเอกสาร โดยเร:มตนจะตองสรางคลงเอกสารดจทล (Digital Collections) ก9อน เช9น ตองการสรางคลง
เอกสารดจทลฟอร5แมต Microsoft Word มGหลกการดงนGC
ข'นตอนท30 1 สราง Collection
1. เขาส89 GreenStone Librarian Interface
2. สรางชดขอม8ลใหม9 (Collection) โดยคลกเล/อกรายการ Documents in Greenstone
Collections แลวคลกเมน8คEาส:ง File, New...
หมายเหต
เอกสารตวอย9างทCงหมดอย89ใน CD-ROM โดยแยกเป7นหมวดหม89ตามประเภทเอกสารภายใตโฟลเดอร5
sample

3. ปรากฏส9วนสราง Collection ใหม9
4. ระบช/:อ Collection ในรายการ Collection title: เช9น Word_Document
5. จากนCนระบคEาอธบาย Collection ในรายการ Description of content
6. คลกป„ม OK เพ/:อเขาส89การสรางคลงเอกสารดจทล
หากไม9สามารถพมพ5ขอความภาษาไทย หร/อขอความภาษาไทยแสดงผลไม9ถ8กตอง ใหเล/อกคEาส:ง File,
Preferences... จากนCนกEาหนดฟอนต5ภาษาไทยเป7น Tahoma ดงตวอย9าง

ข'นตอนท30 2 เล/อกเอกสารใส= Collection
1. เตรGยมเอกสาร หร/อเล/อกเอกสารทG:ตองการนEาเขา Collection
● ช/:อไฟล5ตองเป7นภาษาองกฤษ หร/อผสมตวเลข และไม9ควรยากมากเกนไป
2. เล/อกไฟล5จากไดร5ฟและโฟลเดอร5ทG:เตรGยม โดยคลกรายการ Local Filespace หร/อ Home
Folder
3. ลากไฟล5เอกสารทG:เล/อกไปปล9อยในพ/CนทG:ดานขวา
● ไฟล5ตวอย9างอย89ในโฟลเดอร5 sampleword
4. คลกแท1บ Create แลวคลกป„ม Build Collection เพ/:อสรางคลงเอกสารดจทล

5. คลกป„ม Preview Collection เพ/:อแสดงผลผ9านเว1บเบราว5เซอร5
การปรบแกไขช/:อคลงเอกสาร (Collection title) และคEาอธบายคลงเอกสาร (Collection description)
ทEาไดโดยคลกเล/อกแท1บ Format
ช/:อคลงเอกสาร
แถบคEาส:ง
ส9วนควบคมการส/บคน
คEาอธบายคลงเอกสาร

คลงเอกสาร Word ทG:ผ9านการสรางดวย GreenStone จะมGป„มควบคมการแสดงผลตามค9ากEาหนด
(Default) 2 ร8ปแบบค/อ การแสดงผลดวยหวเร/:อง (Title) และแสดงผลดวยช/:อไฟล5เอกสาร (Filename) เม/:อคลก
รายการ filename จะพบว9า GreenStone จะสรางคลงเอกสารจากไฟล5ทG:ตCงช/:อเป7นภาษาองกฤษ หร/อผสมตวเลข
โดยเรGยงตามอกษร A – Z ไฟล5เอกสารช/:อภาษาไทยจะไม9ถ8กนEามาแสดงผล
เอกสารถ8กนEาเขาคลงเอกสาร 3 แฟ‹ม แต9มG 1 แฟ‹มท/:ช/:อเป7นภาษาไทย จ>งไม9ถ8กนEามาแสดงผล
เม/:อคลกเล/อกรายการ title จะเป7นการแสดงรายช/:อไฟล5เอกสารดวยหวเร/:องเอกสาร (title) โดยจะปรากฏ
เพGยงรายการเดGยวทG:แสดงหวเร/:องเอกสาร ส9วนอGกรายการแสดงดวยคEาว9า Untitled แสดงว9าไม9ไดระบหวเร/:อง
เอกสารน:นเอง
สEาหรบรายการคEาส:ง search จะเขาส89ส9วนการส/บคน สามารถระบเง/:อนไขการส/บคนไดทCงแบบ Full
Text (Text) คนจากหวเร/:อง (Title) และคนจากช/:อไฟล5 (filename)

โดยการแสดงผลของ GreenStone มGจดทG:น9าสนใจหลายอย9าง ไดแก9
● นEาหวเร/:องเอกสาร (Title) มาใช (แสดงผล/ส/บคน) โดยอตโนมต
● ลงก5เอกสารฉบบจรง
● แปลงเอกสารตนฉบบ เป7น Text format โดยกEาหนดในโปรแกรมไดใหเป7นร8ปแบบใด เช9น
HTML หร/อ Plain Text ทEาใหสะดวก (รวดเร1ว) ในการส/บคน

เพ0มประสทธภาพการส/บคนเอกสาร
การทG:โปรแกรม GreenStone สามารถส/บคนเอกสารไดเน/:องจากมGร8ปแบบการส/บคนหลายร8ปแบบ เช9น
การส/บคนจากช/:อไฟล5 (Filename) การส/บคนจากหวเร/:องเอกสาร (Title) และการส/บคนแบบ Full Text อย9างไร
ก1ตามผ8ใชสามารถกEาหนดร8ปแบบการส/บคนไดเพ:มเตม โดยระบรายการดวย Metadata อนเป7นจดเด9นของ
GreenStone ทG:สนบสนน Metadata หลายประเภท เช9น Document Metadata, Dublin Core Metadata เป7นตน
Document Metadata
Document Metadata นบเป7น Metadata พ/CนฐานทG:โปรแกรมต9างๆ จดเตรGยม โดยจะบนท>กขอม8ลสEาคญ
เกG:ยวกบเอกสารเช9น ประเภทเอกสาร โปรแกรมทG:ใชสรางเอกสาร วนทG:สราง /แกไขเอกสาร รวมทCงขอม8ลอ/:นๆ ทG:ผ8
สราง (ผ8บนท>ก) สามารถเพ:มเตมไดภายหลง
Document Metadata ส6าหรบ Microsoft Office
ใหเปMดเอกสารแลวเล/อกคEาส:ง File, Properties...

ปรากฏรายการเล/อกดงนGC
ปรบแกไข Document Metadata จากนCนนEาเขาไฟล5เอกสารส89 GreenStone แลว Build Collection อGกครCง

โปรแกรม GreenStone มGฟŠงก5ชนแยก (Extract) Document Metadata จากเอกสารและนEาไปเก1บไวใน
Metadata ทG:ออกแบบมาเฉพาะของ GreenStone ทG:เรGยกว9า Extracted GreenStone Metadata (ex.) เช9น ขอความใน
รายการ Title จะถ8กเก1บใน ex.Title ดงนGC
โดย GreenStone บรหารจดการเมทาดาทาดวยแท1บ Enrich ซ>:งมGเมทาดาทาแสดง 2 ชดไดแก9 dc. และ ex.
Extracted Metadata (ex.)
เมทาดาทาทG: GreenStone ออกแบบพฒนาข>Cนมาเพ/:อใหรองรบขอม8ลทG:แยกออกจากเมทาดาทาทG:ฝŠงมากบ
แฟ‹มเอกสาร เพ/:อเป7นขอม8ลตCงตนสEาหรบการแสดงผลและส/บคน
Document Metadata ส6าหรบเอกสาร OpenOffice.org
เอกสาร OpenOffice.org สามารถระบ Metadata ไดโดยเล/อกคEาส:ง File, Properties... ซ>:งมGรายการสEาคญ
ค/อ

นอกจากนGCยงมGแท1บ User-defined ทG:อนญาตใหเพ:มรายการไดอGก 4 รายการ
Document Metadata ส6าหรบเอกสาร PDF
เอกสาร PDF สามารถระบเมทาดาทากEากบเอกสารไดเช9นเดGยวกน โดยสามารถทEาได 2 วธGค/อ ระบเมทา
ดาทาในเอกสารตนฉบบ เช9น Word, Excel หร/อ OpenOffice.org แลวแปลงเป7นเอกสาร PDF เมทาดาทาของ
เอกสารตนฉบบจะถ8กส9งไปยงเอกสาร PDF อตโนมต
นอกจากนGCยงสามารถระบหร/อปรบแกไขไดโดยโปรแกรม Acrobat Professional โดยเปMดแฟ‹ม
เอกสาร PDF แลวเล/อกคEาส:ง File, Document properties...
อย9างไรก1ตามจดอ9อนของ Extracted GreenStone Metadata ค/อ ไม9สามารถปรบแกไขค9าได หากตองการ
เพ:มขอม8ลใดในคลงเอกสารเพ/:อเพ:มประสทธภาพการส/บคน จะตองระบในเมทาดาทาชดอ/:น เช9น dc. เป7นตน

Dublin Core Metadata
Dublin Core Metadata (DC, dc.) เป7น Metadata มาตรฐานชดหน>:งทG:พฒนาเพ/:อใชสEาหรบการบรหาร
ทรพยากรสารสนเทศโดยเฉพาะ ดงนCน GreenStone จ>งเล/อกใช DC เป7น Metadata มาตรฐานของโปรแกรม และ
อนญาตใหเพ:มขอม8ลทG:จEาเป7นของทรพยากรเขาไปในรายการของ DC แต9ละชดรายการ ซ>:งมGทCงหมด 15 ชด
(Elements)
GreenStone กEาหนดรายการของ DC โดยนEาหนาดวย dc. (ตวพมพ5เล1ก) ตามดวยรายการ DC (ข>Cนตนดวย
ตวพมพ5ใหญ9) โดยรายการ DC แต9ละรายการมGความหมายดงนGC
Element ค6าจ6ากดความ ค6าอธบาย
Title ช/:อของทรพยากรสารสนเทศ ช/:อ
หนงส/อ ช/:อวารสาร
โดยท:วไปใชช/:อทG:ร8จกแพร9หลายอย9างเป7น
ทางการ ช/:อทG:ปรากฏในหนาปกในหนงส/อ
Creator ผ8รบผดชอบการจดทEาตนฉบบ
เน/Cอหาทรพยากร
เจาของงานหมายความรวมถ>งบคคล องค5การ
หร/อหน9วยบรการ ปกตช/:อเจาของงานควรใช
ช/:อทG:มGตวตนเป7นร8ปธรรมหร/อหน9วยงานทG:มGอย89
จรง
Subject หวขอของเน/Cอหาของทรพยากร ปกตหวเร/:องจะแสดงดวยคEาสEาคญ วลGสEาคญ
หร/อรหสหมวดวขาทG:บรรยายหวขอของ
ทรพยากร
Description คEาอธบายย9อเน/Cอหาของทรพยากร บทคดย9อจากเน/CอหาของทรพยากรทG:เจาของ
งานหร/อผ8อ/:นเป7นผ8จดทEา

Publisher ผ8รบผดชอบใหมGการสรางหร/อ
ผลตทรพยากรข>Cน
สEานกพมพ5หมายความรวมถ>งบคคล องค5การ
หร/อหน9วยบรการ ปกตควรใชสEานกพมพ5ทG:มG
ตวตนเป7นร8ปธรรม หร/อหน9วยงานทG:มGอย89จรง
Contributor ผ8รบผดชอบร9วมใหมGการสราง
หร/อผลตดานเน/Cอหาทรพยากร
ผ8ร9วมงานหมายความรวมถ>งบคคล องค5การ
หร/อหน9วยบรการ ปกตควรใชผ8ร9วมงานทG:มGตว
ตนเป7นร8ปธรรมหร/อหน9วยงานทG:มGอย89จรง
Date ปŽทG:จดพมพ5 เผยแพร9เอกสาร แนะนEาใหใชแบบแผน ISO 8601 ค/อ
YYYY-MM-DD เช9น วนทG: 11 เด/อนธนวาคม
พ.ศ. 2550 ใหระบเป7น 2550-12-11
หร/อ 2007-12-11
Type ประเภททรพยากร ชนดของเน/Cอหาทรพยากร หร/อประเภทของ
สารสนเทศ
Format ร8ปลกษณ5ของทรพยากร รายละเอGยดทางกายภาพของทรพยากร ไดแก9
จEานวนหนา ภาพประกอบ ขนาดของทรพยากร
Identifier รหสทรพยากรสารสนเทศ รหสทG:ใชระบว9าหมายถ>งทรพยากรรายกา
รนCนๆ เช9น URL URN ISBN หร/อ เลขเรGยก
หนงส/อ (Call No.)
Source การอางองตนฉบบของทรพยากร
ซ>:งเป7นทG:มาของการแปลง แปร
หร/อแปลทรพยากรส89ร8ปแบบ
ปŠจจบน
Language ภาษาทG:ใชเรGยบเรGยงเน/Cอหาของ
Relation การอางองถ>งทรพยากรทG:เกG:ยวของ
Coverage ระยะเวลาหร/อขอบเขตของเน/Cอหา
ระยะเวลาหร/อขอบเขตของเน/Cอหาทรพยากร
ไดแก9 สถานทG:ตCง ช/:อสถานทG: หร/อช/:อภ8มศาสตร5
ช9วงเวลา (ป‹ายบอกช9วงเวลา) วนทG: ช9วงระยะ
เวลาทG:ครอบคลม หร/อ ขอบเขตอEานาจการ
บรหารการปกครอง

Right ขอม8ลผ8มGสทธในหร/อเหน/อ
สทธดานทรพย5สนทางปŠญญา ลขสทธV และ
สทธทรพย5สนต9างๆ
การป‹อนรายการใน DC ใหคลกทG:รายการเมทาดาทาทG:ตองการ แลวพมพ5ขอม8ล หากรายการใดมGมากกว9า
1 ชดใหกดป„ม <Enter> เพ/:อเพ:มชดรายการได เช9น
ขอม8ลของ Metadata แต9ละไฟล5จะเก1บไวใน Existing values for ... เป7นลกษณะของรายการเล/อกทG:ช9วย
ใหเกดความสะดวกในการกEาหนดค9าสEาหรบไฟล5อ/:นๆ
เม/:อส:ง Build Collection โปรแกรม GreenStone จะด>งขอม8ลใน dc. ไปแสดงแทนขอม8ลเดมทG:ด>งจาก
Extracted Metadata

ก6าหนดเง/0อนไขการส/บคน
เม/:อระบเมทาดาทาชด Dublin Core แทนทG: Extracted Metadata จะตองเปลG:ยนเง/:อนไขการส/บคน
เน/:องจากค9ากEาหนด (Default) GreenStone ระบใหส/บคนขอม8ลจาก Extracted Metadata
การเปลG:ยนเง/:อนไขการส/บคนจาก ex เป7น dc ทEาไดโดย
1. คลกเล/อกแท1บ Design และคลกรายการ Search Indexes
2. GreenStone กEาหนดเง/:อนไขการส/บคนไวเดม 3 รายการค/อ
● text การส/บคนในร8ปแบบ Full Text
● ex.Title การส/บคนจากหวเร/:องเอกสาร
● ex.Source การส/บคนจากช/:อไฟล5
3. ลบเง/:อนไขการลบในส9วน ex.Title และ ex.Source โดยคลกรายการทG:ตองการลบแลวคลกป„ม
Remove Index
4. เพ:มเง/:อนไขใหม9 โดยคลกป„ม New Index...
5. เล/อกเง/:อนไขทG:ตองการ

6. เพ:มเง/:อนไขการส/บคนโดยคลกป„ม Add Index
7. ทดสอบ Build Collection และตรวจสอบผลจากเบราว5เซอร5

Plugin ส6าหรบเอกสารฟอร2แมตต=างๆ
การสรางคลงเอกสารของแฟ‹มเอกสารฟอร5แมตอ/:นๆ มGหลกการเดGยวกน แต9บางฟอร5แมตจะมGการเต/อน
เกG:ยวกบโปรแกรมเสรมการแสดงผล (Plugins) เช9น แฟ‹มเอกสารของ OpenOffice.org เม/:อนEาเขา Collection จะ
ปรากฏส9วนแสดงการตดตCง Plug-ins ดงนGC
ใหคลกป„ม Add Plugin เพ/:อใหการใชงานเกดประสทธภาพส8งสด GreenStone ไดพฒนา Plugin ไว
หลากหลายดวยภาษา Perl เพ/:อทEาหนาทG:แปลงเอกสารตนฉบบใหเป7นเอกสารฟอร5แมตทG:ง9ายต9อการส/บคนดวย
ฟŠงก5ชนของ GreenStone เช9นฟอร5แมต HTML หร/อ Plain-text รวมทCงด>งเมทาดาทาทG:ฝŠงมากบเอกสารเป7น ex.
รายการ Plugin ของ GreenStone
● BibTexPlug.pm BibTex files
● DBPlug.pm Extract records from databases (requires additional Perl setup)
● DSpacePlug.pm Processes DSpace archive format
● EMAILPlug.pm Saved email files (not MS OutLook format though)
● ExcelPlug.pm Microsoft Excel files
● FOXPlug.pm FOX database files
● FavouritesPlug.pm Internet Explorer Favourites files
● HTMLPlug.pm HTML files
● ISISPlug.pm ISIS database files
● ImagePlug.pm JPEG, GIF etc see http://www.imagemagick.org/www/formats.html

● LaTeXPlug.pm LaTeX files
● MARCPlug.pm MARC metadata
● METSPlug.pm Greenstone format METS files
● MP3Plug.pm MP3 audio files
● OAIPlug.pm Open Archives data
● OggVorbisPlug.pm Ogg Vorbis Files
● PagedImgPlug.pm Sequences of image files (formats as for ImagePlug), with optional
associated plain text
● PDFPlug.pm PDF files
● PPTPlug.pm Microsoft Powerpoint
● PSPlug.pm Postscript
● ProCitePlug.pm ProCite files
● RealMediaPlug.pm RealMedia files
● ReferPlug.pm Refer files
● RogPlug.pm .rog or .mdb files
● SRCPlug.pm Source code (C/C++, Perl, Shell)
● TEXTPlug.pm Plain text (.txt)
● WordPlug.pm Microsoft Word documents
● XMLPlug.pm XML files
● ZIPPlug.pm Unzips tar, jar, zip, gzip and bz files and sends content down plugin
pipeline
Plugin ท30ก6าลงพฒนา
● Documents/Office formats:
* AbiWord
* Gnumeric Spreadsheet
* Kword (all Koffice formats)
* OpenOffice file formats:
o Writer (.sxw)
o Calc (.sxd)
o Impress (.sxi)
o Draw (.sxd)
* StarOffice formats (.sdc, .sdw etc)

* Wordperfect
● Video:
* MPEG
* Quicktime (.mov)
* AVI (Audio Video Interleave), Microsoft video
● Audio:
* Windows Media Audio (.wma)
* Windows audio (.wav)
* Sun Audio (.au)
* Audio Interchange File Format (.aiff)
* MIDI (.mid)
* MIDI karoke (.kar)
* CD Audio (.cda)
* Shorten (.shn)
● Bibliographic:
* Endnote
● Images:
* DjVu (.djvu)
* Photoshop (.psd)
* PaintShopPro (.psp)
● Macintosh archives:
* .hqx Mac archive
* .sit
* Self extracting Archive (.sea)
● Others:
* Scalable Graphics Format (.svg)
* Synchronized Multimedia Integration Language SMIL (.smil)

* Macromedia Flash (.fla)
* Macromedia shockwave (.swf)
* OpenGL
* VRML/X3D
* TrueType fonts (TTF)

ท6างานกบคลงเอกสารดจทล
เปWดคลงเอกสารดจทล
คลงเอกสารดจทลทG:สรางไวแลวหากตองการปรบแกไข สามารถทEาไดโดยเล/อกคEาส:ง File, Open... จาก
นCนเล/อกคลงเอกสารดจทลทG:ตองการ จากนCนคลกป„ม Open
ลบคลงเอกสาร
คลงเอกสารทG:ไม9ตองการลบออกจากระบบของ GreenStone สามารถลบไดโดยการเล/อกคEาส:ง File,
Delete... แลวเล/อกคลงเอกสารทG:ตองการลบ จากนCนคลกเล/อกรายการ Please tick the box to confirm collection
deletion เพ/:อย/นยนการลบก9อนคลกป„ม Delete

ร;จกกบ Metadata
คEาว9า “เมทาดาทา” (Metadata) เป7นคEาทG:วงการบรรณารกษศาสตร5และสารสนเทศศาสตร5 ใหความสนใจ
กนเป7นอย9างมากในช9วงทศวรรษ 1990 ทCงๆ ทG:คEาว9า “เมทา” (Meta) นCน เป7นคEาศพท5ทางคอมพวเตอร5 ซ>:ง
หมายความถ>ง ขอม8ลของขอม8ล มGการใชความหมายนGCเป7นครCงแรกในหนงส/อช/:อ NASA’s Directory Interchange
Format Manual ซ>:งตGพมพ5ในปŽ ค.ศ. 1988
เหตทG:มGการต/:นตวเร/:องเมทาดาทากนมาก เน/:องจากในช9วงดงกล9าว มGสารสนเทศจEานวนมหาศาลในเวล5ด
ไวด5เว1บ (World Wide Web; WWW) ทCงทG:เป7นขอม8ล ร8ปภาพ เสGยง วGดทศน5 หลากหลายทCงร8ปแบบและภาษาทG:แตก
ต9างกน ซ>:งเป7นเอกสารทG:เจาของผลงานผลตข>CนเองโดยใชเพGยงภาษาเอชทGเอ1มแอล ในการกEาหนดร8ปแบบการแสดง
ผลและเช/:อมโยงขอม8ลเท9านCน ไม9มGโครงสรางมาตรฐานสEาหรบส/บคนทG:ระบเขตขอม8ลทEาใหเสร5ชเอ1นจCน เช9น ยาฮ8
(Yahoo) อลตา วสตา (Alta Vista) สามารถส/บคนใหแบบระดบกวางเท9านCน และไม9ตรงกบความตองการเท9าใดนก
จ>งเกดความเคล/:อนไหวในเร/:องเมทาดาทาข>Cน
คEาว9าเมทาดาทามGการใชกนอย9างหลากหลายตามความแตกต9างของสถานทG:นEาไปใช บางแห9งใชเมทาดา
ทาเพ/:อหมายถ>งสารสนเทศทG:เคร/:องสามารถเขาใจได ขณะทG:บางแห9งใชในการอธบายทรพยากรสารสนเทศ
อเล1กทรอนกส5 หร/อใชเมทาดาทาในการอธบายใหทราบรายละเอGยดของขอม8ลในเว1บ เช9นเดGยวกบการทEารายการ
(Catalog) ของหนงส/อ การอธบายเว1บเพจว9าใครเป7นเจาของงานนCน งานนCนช/:ออะไร มGหวเร/:อง คEาสEาคญอย9างไร
เพ/:อใหสามารถส/บคนขอม8ลสาระทG:ตองการไดโดยสะดวก และมGลกษณะเป7นอะไร ส9วนใหญ9เป7นไฮเปอร5เท1กซ5
(Hypertext) ทG:จะคลกเขาส89เน/Cอหาของขอม8ล โดยทG:เน/Cอหาต9างๆ เหล9านCนอย89ในเว1บน:นเอง
ความหมายของเมทาดาทา อGกความหมายหน>:งค9อนขางจะกวางและหลากหลายกว9า การทEารายการท:วไป
เพราะว9า สามารถทEารายการทรพยากรสารสนเทศทG:มGอย89ในร8ปของมลตมGเดGย และร8ปภาพต9างๆ ไดดวย รวมทCง
สามารถทEาดชนGใหกบส/:อทกร8ปแบบ โดยมGการจดขอม8ลซ>:งใชระบบทG:มGโครงสรางทG:เป7นมาตรฐาน เพ/:อทG:จะให
ส/บคนไดโดยระบจากเขตขอม8ลหร/อประเด1นทG:ตองการจะคน และสามารถเรGยกด8สารสนเทศทG:อางถ>งในแต9ละเร/:อง
ทG:คนมาได ซ>:งจะสามารถเช/:อมโยงไปด8สารสนเทศนCนได ทG:สEาคญในตวเมทาดาทาเป7นแหล9งอางองเหม/อนกบเป7น
บรรณานกรมของขอม8ลทG:อย89ในอนเทอร5เน1ต
แทจรงแลว เมทาดาทา เป7นเร/:องทG:วงการบรรณารกษศาสตร5คนเคยเป7นอย9างดG ในส9วนของการลงรายการ
ของทรพยากรสารสนเทศของหองสมดทCงทG:เป7นสารสนเทศประเภทส:งพมพ5 หร/อสารสนเทศดจทล โดยมGการลง
รายการแบบมาร5ก 21 (MARC 21) และร8ปแบบการลงรายการแบบแองโกลอเมรกน ฉบบพมพ5ครCงทG: 2 (Anglo-
American Cataloging Rules II – AACR 2) เป7นมาตรฐานในการลงรายการ

เมทาดาทา จ>งไม9จEากดเฉพาะอย89แต9กบสารสนเทศทG:เป7นดจทลเท9านCน ไม9ว9าจะอย89ในส/:อร8ปแบบใด
แต9เมทาดาทาจะตองมGคณสมบต 2 ประการ ค/อ ประการทG:หน>:ง เป7นขอม8ลทG:มGโครงสราง และประการทG:สอง เมทา
ดาทาตองอธบายทรพยากรสารสนเทศนCนๆ
ความจEาเป7นทG:ตองมGเมทาดาทา เกดข>Cนเน/:องจากสารสนเทศทG:สรางข>CนมGส9วนประกอบ 3 ลกษณะ ค/อ
1. เน/Cอหา (Content) ของงาน เกG:ยวกบ ช/:อเร/:อง หวเร/:อง ตนฉบบ (แหล9งทG:มา) ภาษา เร/:องทG:
เกG:ยวของ และขอบเขต
2. บรบท (Context) ของสารสนเทศ เกG:ยวกบทรพย5สนทางปŠญญาของงาน เช9น ผ8เขGยน ผ8
สรางสรรค5ผลงาน สEานกพมพ5 ผ8มGส9วนร9วมในผลงาน และสทธในงานนCนๆ
3. โครงสราง (Structure) ของขอม8ล เกG:ยวกบ วน เด/อน ปŽ ทG:สรางผลงาน ประเภทของเน/Cอหา
ร8ปแบบของการนEาเสนอผลงาน และตวบ9งชGCหร/อตวระบถ>งทรพยากร
ผ8ปฏบตงานสารสนเทศอนเป7นมรดกทางวฒนธรรม บรรณารกษ5วเคราะห5ทรพยากร สารสนเทศ และ
ผ8ปฏบตงานจดหมายเหต ไดมGการประยกต5เมทาดาทา เพ/:อเป7นการเพ:มคณค9าของขอม8ลทG:สรางข>Cนในการจดการ
การเรGยบเรGยง การพรรณนา การเขาถ>งตวสารสนเทศ
การพฒนาเมทาดาทาทางหองสมดเป7นการพฒนาทG:เร:มเป7นวงการแรกสดในการจดหาการเขาถ>ง
ทรพย5สนทางปŠญญาและขอม8ลทางกายภาพของเน/Cอหา เมทาดาทาของหองสมด หมายรวมถ>งดรรชนG สาระสงเขป
และระเบGยนบรรณานกรมทG:ถ8กสรางข>Cนตามกฎเกณฑ5 การลงรายการตามโครงสรางและมาตรฐานของมาร5ก รวม
ทCงร8ปแบบของหวเร/:อง เช9น หวเร/:องของหองสมดรฐสภาอเมรกน (Library of Congress Subject Headings) หร/อ
ศพท5สมพนธ5ทางศลปะและสถาปŠตยกรรม (AAT – Art & Architecture Thesaurus) และมGการใชเมทาดาทากบ
ระเบGยนทางบรรณานกรมใหเหมาะกบแหล9งเก1บ (Repositories) และผ8ใชสามารถใชผ9านระบบหองสมดอตโนมต
และฐานขอม8ลเชงพาณชย5
เม/:อมGการใชเมทาดาทา นอกเหน/อจากการเป7นแหล9งเก1บ คEาว9า เมทาดาทา จ>งเป7นคEาทG:กวางกว9าทG:เคยใช ผ8
ทG:สรางสารสนเทศทางอนเทอร5เน1ตอาจใชเมทาดาทาเพ/:อหมายถ>งขอม8ลทG:ถ8กฝŠงในเอชทGเอ1มแอล โดยมG
วตถประสงค5ในการสรางเว1บใหหาง9ายข>Cน การทEาภาพดจทล อาจใชเมทาดาทาใส9ในเขตขอม8ลส9วนบนของแฟ‹ม
ขอม8ลดจทล เพ/:อบนท>กขอม8ลเกG:ยวกบภาพ การประมวลผลภาพ และสทธในภาพนCนๆ นกจดหมายเหตทาง
สงคมศาสตร5อาจใชเมทาดาทาอางถ>งระบบและขอม8ลเอกสารการวจยทG:จEาเป7นในการดEาเนนการ การแปลความ
และการตGความ เทปแม9เหล1กทG:ประกอบในขอม8ลดบของการวจย นกจดหมายเหตอเล1กทรอนกส5อาจใชเพ/:ออางถ>ง
บรบททCงหมด กระบวนการ และการใชสารสนเทศ เพ/:ออธบายขอบเขตของเน/Cอหา ความน9าเช/:อถ/อ และความถ8ก
ตองของระเบGยนทางจดหมายเหตในระบบ Electronic recordkeeping เมทาดาทาจ>งไม9ใช9เพGยงการบ9งบอกลกษณะ
ารอธบายลกษณะสารสนเทศ แต9ยงทEาหนาทG:เป7นตวสรางความสมพนธ5กบสารสนเทศอ/:น ๆ อGกดวย

ดบลนคอร2เมทาดาทา
เมทาดาทาทG:เป7นทG:ร8จกกนดG ก1ค/อ ดบลนคอร5 (Dublin Core) การจดทEาดบลนคอร5เมทาดาทานCน เกดข>Cน
เน/:องจากมGสารสนเทศจEานวนมหาศาลในเวล5ดไวด5เว1บ ซ>:งเป7นเอกสารทG:เจาของผลงานผลตข>CนเองโดยใชเพGยง
ภาษาเอชทGเอ1มแอล (HTML)ในการกEาหนดร8ปแบบการแสดงผลและเช/:อมโยงขอม8ลเท9านCน ไม9มGโครงสราง
มาตรฐานสEาหรบส/บคนทG:ระบเขตขอม8ล คณะทEางานดบลนคอร5ซ>:งประกอบดวย บรรณารกษ5 นกเทคโนโลยG
สารสนเทศและผ8ทEางานดานสรางขอม8ลในเว1บของสหรฐอเมรกา องกฤษ ฝร:งเศส ออสเตรเลGย และหลายประเทศ
ในยโรปต9างประสบปŠญหาและเห1นว9าการสรางสารสนเทศอเล1กทรอนกส5จEาเป7นตองมGการกEาหนดคEาจEากดความ
ตามมาตรฐาน เพ/:อช9วยใหส/บคนสารสนเทศไดเน/Cอหาตรงกบความตองการได ในปŽ ค.ศ. 1995 คณะทEางานดบลน
คอร5จ>งไดประชมกนครCงแรกทG:เม/องดบลน รฐโอไฮโอ และกEาหนดชดหน9วยขอม8ลย9อย 15 หน9วย สEาหรบใช
พรรณนาสารสนเทศดจทลเพ/:อใหเจาของผลงานจดทEาเมทาดาทาดวยตนเอง และสามารถส/บคนร9วมกนกบฐาน
ขอม8ลต9างระบบ
ปŠจจบ นด บล นคอร5ไดร บการประกาศเป7นมาตรฐานสากล ISO15836 -2003, February 2003
(http://www.niso.org/international/SC4/n515.pdf) และมาตรฐานของสหรฐอเมรกา Z39.85-2001,September
2001 (http://www.niso.org/standards/resources/Z39-85.pdf) ผลงานนGCเกดจากการทEางานร9วมกนระหว9างคณะ
ทEางานดบลนคอร5 ภาคGเวลด5ไวด5เว1บ และหอสมดรฐสภาอเมรกน โดย การประสานงานกบหน9วยงานสารสนเทศ
ระดบชาตจากหลายประเทศ เพ/:อใหมาตรฐานดบลนคอร5ใชงานไดดGในการจดสรางสารสนเทศอเล1กทรอนกส5บน
พ/Cนฐานขอม8ลต9างระบบและต9างภาษา เพ/:อใหการเขาถ>ง ส/บคนและแลกเปลG:ยน ตลอดจนสามารถใชสารสนเทศ
ร9วมกนอย9างกวางขวาง
จดประสงค5ของการใชดบลนคอร5เมทาดาทา ค/อ การสรางเกณฑ5ใหเจาของผลงานจดการเน/Cอหา
สารสนเทศอเล1กทรอนกส5ดวยตนเอง ทEานองเดGยวกบการสรางแนวมาตรฐานเพ/:อการเขGยนรายงานวชาการทG:
ประกอบดวยหวขอ การกEาหนดบท ลEาดบเน/Cอหา แบบแผนการ อางองเชงอรรถและบรรณานกรม การกEาหนดคEา
สEาคญและการเรGยบเรGยงบทคดย9อ ฯลฯ สEาหรบการสรางผลงานเพ/:อเผยแพร9ในเวล5ดไวด5เว1บมGการใชมาตรฐาน
สEาหรบการจดการขอม8ล ไดแก9 เอชทGเอ1มแอล (HTML) เอ1กซ5เอ1มแอล (XML) และอาร5ดGเอฟ (RDF) รวมทCงการ
ขยายความดวยการเขGยนโปรแกรมระบใหคอมพวเตอร5เขาใจความสมพนธ5ระหว9างขอม8ลแต9ละหน9วย และดEาเนน
การใหเช/:อมโยงขอม8ลทG:เป7นอกขระ ร8ปภาพ และมลตมGเดGย ทG:บนท>กในแฟ‹มขอม8ลหลากหลาย การใชภาษากEากบ
เพ:มเอ1กซ5เอ1มแอล ทEาใหเขาใจลกษณะเฉพาะของขอม8ลแต9ละหน9วย มาตรฐานดบลนคอร5เมทาดาทา ค/อ มาตรฐาน
ทG:กEาหนดคEาอธบายเพ/:อใหการใชภาษากEากบเพ:มเป7นระบบเดGยวกน โดยเจาของผลงานสามารถใชโครงสรางดบ
ลนคอร5ในการสรางตนฉบบอเล1กทรอนกส5 หร/ออาจเขGยนโปรแกรมจบค89ภาษากEากบเพ:มหน9วยขอม8ลย9อยใหเป7น
ดบลนคอร5ภายหลง

การใชดบลนคอร5เมทาดาทาไดรบความนยม เพราะมGจดเด9นทG:โครงสราง 15 หน9วยย9อย ไม9บงคบว9าตอง
ใชกฎเกณฑ5และรายละเอGยดทG:เจาของงานเห1นว9าไม9จEาเป7น ใชงานไดหลากหลายระบบ (Interoperability) และไม9
จEากดว9าจะใชอปกรณ5และโปรแกรมเฉพาะ ผ8ใชงานท:วไปเขาใจเน/Cอหาง9ายและไม9ตองใชเวลาศ>กษานาน นอกจาก
นGC การใชดบลนคอร5เร:มจากการทดลองใชภายในกล9มทEางานและผ8สนใจ มGการประชมเพ/:อปรบปรงแกไขตลอด
เวลา และมGจดย/นทG:การใชหน9วยขอม8ลย9อยพ/Cนฐาน 15 หน9วย ดงนCน แมว9าผ8ใชงานจะประยกต5รายละเอGยด เพ:มเตม
หร/อลดจEานวนหน9วยขอม8ลย9อย ย9อมไม9มGผลต9อการพรรณนาลกษณะของสารสนเทศ ต9อมามGการประยกต5สEาหรบ
การพฒนาหองสมดดจทล โดยเฉพาะอย9างย:งการพมพ5อเล1กทรอนกส5เพ/:อเผยแพร9ในอนเทอร5เน1ต และในการจด
เก1บเอกสารอเล1กทรอนกส5ทG:ตองรวมแฟ‹มขอม8ลและแลกเปลG:ยนแฟ‹มขอม8ลจEานวนมาก หน9วยงานรฐบาลและ
หน9วยงานเอกชนของหลายประเทศ ตลอดจนองค5การระหว9างประเทศเร:มใชดบลนคอร5เมทาดาทาสEาหรบจด
โครงสรางฐานขอม8ลโดยการรวมหลายฐานขอม8ลใหเสม/อนเป7นฐานขอม8ลหน>:งเดGยว เป7นช9องทางส89การเขาถ>ง
สารสนเทศง9าย เร1ว และส/บคนครCงเดGยว ไดสารสนเทศทCงหมดจากแหล9ง
ชดหน9วยขอม8ลย9อยดบลนคอร5 แบ9งไดเป7น 3 กล9ม ดงนGC
1. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวกบเน/Cอหาของทรพยากรสารสนเทศ
2. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวของกบทรพย5สนทางปŠญญา
3. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวร8ปแบบทG:ปรากฏใหใชงาน
เน/'อหาของทรพยากรสารสนเทศ ร;ปแบบท30ปรากฏใหใชงาน ทรพย2สนทางปZญญา
Title (ช/:อเร/:อง) Format (ร8ปแบบ) Creator (เจาของผลงาน)
Subject (หวเร/:อง) Language (ภาษา) Contributor (ผ8ร9วมงาน)
Source (ตนฉบบ) Identifier (รหส/ตวบ9งชGCทรพยากร
สารสนเทศ)
Publisher (สEานกพมพ5)
Description (ลกษณะ) Date (ปŽ) Right (สทธ)
Relation (เร/:องทG:เกG:ยวของ)
Coverage (ขอบเขต)
Type (ประเภท)

วเคราะห2ทรพยากรสารสนเทศเพ/0อลง DC
การระบดบลนคอร5ในเอกสารเว1บ จEาเป7นตองผ9านกระบวนการวเคราะห5เน/Cอหา หร/อเร/:องทG:นEามาจดทEา
เป7นเอกสารเว1บตามหลกบรรณารกษศาสตร5เพ/:อใหการส/บคนเอกสารเกดประสทธภาพส8งสด ในเน/Cอหาส9วนนGCจะ
ยกตวอย9างการวเคราะห5เน/Cอหา/เร/:อง เพ/:อจดทEาดบลนคอร5เฉพาะ element หลก 15 elements เป7นหลกก9อน เพ/:อ
ความเขาใจเกG:ยวกบดบลนคอร5
ตวอย9าง ตองการนEาเน/Cอหาจากหนงส/อ “ท9องแดนวทยาศาสตร5” ของ ศ.ดร.ยงยทธ ยทธวงศ5 ในร8ปแบบ
เอกสารดจทลใส9ในคลงเอกสาร จะตองระบ element ของดบลนคอร5 ดงนGC
Element Value
Title ท9องแดนวทยาศาสตร5
Creator ศ.ดร.ยงยทธ ยทธวงศ5
Subject -วทยาศาสตร5
-นกวทยาศาสตร5
-ยงยทธ ยทธวงศ5, 2487-
Description เน/Cอหารวบรวมจากผลงานบางส9วนของ ศ. ดร. ยงยทธ
ยทธวงศ5 ช9วง 35 ปŽทG:ผ9านมา (2512-2547) นEาเสนอชGวต แนวคด ในวยเด1ก จนมาส89
การเป7นนกวทยาศาสตร5ชCนนEาของประเทศไทย และนกวจยของประชาคมโลก รวม
ถ>งการมGส9วนสEาคญในการผลกดนใหเกดการพฒนาดานวทยาศาสตร5และเทคโนโลยG
ของประเทศไทย

Element Value
Publisher สEานกงานพฒนาวทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต. ศ8นย5บรการสารสนเทศทาง
เทคโนโลยG
Contributor -สEานกงานพฒนาวทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต. โครงการสรางสรรค5
วรรณกรรมส89สาธารณชน
-สEานกงานพฒนาวทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต. ศ8นย5บรการสารสนเทศทาง
เทคโนโลยG
Date 2550-09-04
Type text
Format text/pdf ; …Kbytes
Identifier http://www.tiac.or.th/tongdanwittayasat
Source สแกน (Scan) มาจากหนงส/อ “ท9องแดนวทยาศาสตร5” ในร8ปส/:อตGพมพ5
เลขเรGยกหนงส/อ ค/อ “509.2 ย 127 ท 2547”
Language tha
Coverage รวมงานเขGยนบางส9วนของ ศ ดร. ยงยทธ ยทธวงศ5 ช9วง พ.ศ.2512-2547
Right สEานกงานพฒนาวทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต

การท6างานกบร;ปภาพ
การสรางคลงภาพดวย GreenStone จะตองตดตCงโปรแกรม ImageMagic ก9อนโดยสามารถดาวน5โหลด
ไดจากเว1บไซต5 http://www.imagemagick.org เม/:อตดตCงเรGยบรอยแลวจะปรากฏ Plugin จดการร8ปภาพช/:อ
ImagePlug เป7นส9วนเพ:มเตมความสามารถของโปรแกรม GreenStone
ภาพทG:นEามาสรางคลงภาพดวย GreenStone นCนสามารถใชไดเก/อบทกฟอร5แมต อย9างไรก1ตามสEาหรบ
ท9านทG:สนใจสรางคลงภาพเพ/:อเผยแพร9ผ9านเว1บไซต5 ควรกEาหนดคณสมบตของภาพใหเหมาะสมกบการนEาเสนอ
ผ9านเว1บไซต5ก9อน เพ/:อความรวดเร1วในการเรGยกชมผ9านเว1บ
ฟอร2แมตภาพ
ฟอร5แมตภาพทG:เหมาะสEาหรบการนEาเสนอผ9านเว1บ ไดแก9 GIF, JPEG และ PNG ดงนCนหากตนฉบบภาพ
เป7นฟอร5แมตอ/:น ควรแปลงฟอร5แมตก9อนนEามาสรางคลงเอกสาร และควรกEาหนดคณสมบตของภาพแต9ละ
ฟอร5แมตใหเหมาะสม โดยมGรายละเอGยดดงนGC
GIF
GIF (Graphics Interchange Format) เป7นฟอร5แมตดCงเดมของภาพในเอกสารเว1บ เหมาะสEาหรบภาพขาว
ดEา ภาพลายเสน หร/อมGสGไม9มากนก พฒนาโดยบรษท CompuServe จดเป7นไฟล5ภาพสEาหรบการเผยแพร9ผ9าน
อนเทอร5เน1ตตCงแต9ยคแรก เน/:องจากมGลกษณะเด9น คอมพวเตอร5ทกระบบ ไม9ว9าจะใช Windows หร/อ Unix สามารถ
เรGยกใชไฟล5ภาพสกลนGCได มGขนาดไฟล5ต:Eา สามารถทEาพ/Cนของภาพใหเป7นพ/Cนแบบโปร9งใสได มGระบบแสดงผล
แบบหยาบและค9อยๆ ขยายไปส89ละเอGยดทG:เรGยกว9า Interlaced รวมทCงความสามารถดานการนEาเสนอาพเคล/:อนไหว
(GIF Animation)
JPEG
JPEG (Joint Protographic Experts Group) เป7นฟอร5แมตภาพทG:สนบสนนภาพสG ภาพทG:ตองการความคม
ชด สนบสนนสGไดถ>ง 24 bit และคณสมบตอ/:นๆ อGกเช9น คอมพวเตอร5ทกระบบ สามารถเรGยกใชไฟล5ภาพสกลนGCได
สามารถกEาหนดค9าการบGบไฟล5ไดตามทG:ตองการ ดวยเทคนคการบGบอดคงสญญาณหลก (Lossy compression) โดย
นEาบางส9วนของภาพทG:ซCEาซอนออกไป คงไวเฉพาะขอม8ลสEาคญเท9านCน มGระบบแสดงผลแบบหยาบและค9อยๆ ขยาย
ไปส89ละเอGยดในระบบ Progressive คลาย Interlaced อย9างไรก1ตามไฟล5ภาพสกลนGCก1มGจดดอย ค/อ พ/Cนของภาพ
โปร9งใสไม9ไดและหากมGการบนท>กซCEาหลายๆ ครCง จะทEาใหคณภาพของภาพลดลงไปดวย

PNG
PNG (Portable Network Graphics) เป7นฟอร5แมตภาพใหม9 ทG:นEาคณสมบตเด9นของ GIF และ JPEG มา
ผสมรวมกน ทEาใหภาพในสกลนGCแสดงผลสGไดมากกว9า 256 สG และยงสามารถทEาพ/Cนภาพใหโปร9งใสได จ>งเป7น
ไฟล5ภาพทG:ไดรบความนยมมากในปŠจจบนดวยอGกสกลหน>:ง

คลงขอม;ลออนไลน2ดวย GreenStone
เอกสารร8ปแบบหน>:งของ E-Library ค/อเอกสาร html หร/อเอกสารทG:อย89ในร8ปของเอกสารเว1บทG:เผยแพร9
ผ9านเคร/อข9ายอนเทอร5เน1ตซ>:งปŠจจบนนบเป7นแหล9งความร8ขนาดใหญ9 ซ>:งกEาลงประสบปŠญหาการเขาถ>ง เน/:องจาก
ไม9มGการจดหมวดหม89 ส/บคนไดยาก ดงนCนการรวบรวมเอกสารเว1บดวย GreenStone จะเป7นการสรางคลงขอม8ล
ออนไลน5ทG:มGระบบการบรหารจดการทG:มGประสทธภาพ กEาหนดหมวดหม89ไดตามตองการ และกEาหนดขอม8ล
สนบสนนการส/บค/นใหมGประสทธภาพย:งข>Cน
ตวอย9าง ตองการสรางคลงขอม8ลออนไลน5จากเว1บไซต5 http://englishhistory.net/tudor/citizens/ มGขCน
ตอนดงนGC
ข'นตอนท30 1 สราง Collection
1. เขาส89 GreenStone Librarian Interface
2. สรางชดขอม8ลใหม9 (Collection) โดยคลกเล/อกรายการ Documents in Greenstone
Collections แลวคลกเมน8คEาส:ง File, New...
3. ระบช/:อ Collection ในรายการ Collection title: เช9น English History
4. ระบคEาอธบาย Collection ในรายการ Description of content
5. จากนCนคลกป„ม OK

ข'นตอนท30 2 ดาวน2โหลดเอกสารจากเว`บไซต2
ขCนตอนนGCเป7นการระบ URL เพ/:อให GreenStone เขาถ>งเว1บไซต5ทG:ตองการแลวสEารวจขอม8ลของเว1บไซต5
และเก1บขอม8ลเตรGยมทEา Collection โดย
1. คลกทG:แท1บรายการ Download
2. ระบ url ของเว1บไซต5ในรายการ url แลวคลกป„ม Download
● URL เช9น http://englishhistory.net/tudor/citizens/
● Depth เป7น 1
● คลกเล/อก below
3. GreenStone จะสEารวจและเก1บขอม8ลจาก URL ทG:ระบ และแสดงผลผ9านแท1บ Gather ในส9วน
Downloaded Files

4. สรางคลงขอม8ลออนไลน5จากเว1บ ก1ทEาไดโดยเล/อกโฟลเดอร5 englishhistory.net แลวลากมาวาง
ในรายการ Collection (จอภาพดานขวา)
5. เม/:อเล/อกเอกสารทG:ตองการสราง Collection ไดแลว ใหคลกทG:แท1บ Create และคลกทG:ป„ม Build
Collection
6. รอสกคร89 จ>งคลกป„ม Preview Collection เพ/:อแสดงผลผ9านเว1บเบราว5เซอร5

การสรางคลงขอม;ลมลตม3เด3ย
1. สรางคลงขอม8ลใหม9ดวยคEาส:ง File, New...
2. เล/อกขอม8ลตวอย9างจาก datamultimedia
3. โปรแกรมสอบถามการเพ:ม Plugins ดงนGC
4. ส:ง Build Collection แลว Preview แต9เม/:อคลกแสดงผลจะพบว9าแสดงขอม8ลเพGยงรายการเดGยวทG:เป7น
ฟอร5แมต MP3 เน/:องจากฟอร5แมตอ/:นไม9มG Plugin ควบคมการแสดงผล
5. กรณGนGCจEาเป7นตองเพ:มค9าควบคมการแสดงผลใหกบฟอร5แมตอ/:น โดย
● คลกแท1บ Design เล/อกรายการ Select plugin to add: เป7น UnknownPlug จากนCนคลกป„ม Add
Plugin...
● ปรากฏรายการควบคมการแสดงผล ดงนGC

● เพ:ม UnknownPlug สEาหรบแสดงผล MPEG
● กEาหนดค9า file_format เป7น MPEG
● กEาหนดค9า mime_type เป7น video/mpeg
● เพ:ม UnknownPlug สEาหรบแสดงผล MPEG
● กEาหนดค9า file_format เป7น Flash
● กEาหนดค9า mime_type เป7น application/x-shockwave-flash
● ส:ง Build Collection แลว Preview

ภาคผนวก
Document Type
● Addresses
● Advertisements
● Annual reports
● Architectural drawings
● Audio files
● Books
● Catalogs
● Charts
● Collected correspondence
● Computer programs
● Conference materials
● Conference papers
● Congresses
● Data sets
● Dictionary
● Encyclopedias
● Exhibitions
● Festschrift
● Forms
● Guidelines
● Handbooks
● Images
● Interview
● Journal articles (peer review)
● Laboratory manuals
● Learning objects
● Lectures Notes
● Lestures
● Letter
● Maps
● Menuscripts
● Meta-analysis
● Multimedia publication
● Other articles
● Patent
● Posters
● Preprint
● Problem and exercises
● Programs
● Reports
● Reviews
● Seminar

● Software
● Speech or other presentation
● Technical reports
● Theses
● Visualization, simulation, and other models
● Web pages
● Working papers
Mime-type
MIME type Description Extensions Level
application/marc MARC marc, mrc supported
application/mathematica Mathematica ma known
application/msword Microsoft Word doc known
application/octet-stream Unknown (anything not listed) unsupported
application/pdf Adobe PDF pdf supported
application/postscript Postscript ps, eps, ai supported
application/sgml SGML sgm, sgml known
application/vnd.ms-excel Microsoft Excel xls known
application/vnd.ms-powerpint Microsoft Powerpoint ppt known
application/vnd.ms-project Microsoft Project mpp, mpx, mpd known
application/vnd.visio Microsoft Visio vsd known
application/wordperfect5.1 WordPerfect wpd known
application/x-dvi TeXdvi dvi known
application/x-filemaker FMP3 fm known
application/x-latex LateX latex known
application/x-photoshop Photoshop psd, pdd known
application/x-tex TeX tex known
audio/x-aiff AIFF aiff, aif, aifc supported

MIME type Description Extensions Level
audio/basic audio/basic au, snd known
audio/x-mpeg MPEG Audio mpa, abs, mpeg supported
audio/x-pn-realaudio RealAudio ra, ram known
audio/x-wav WAV wav supported
image/gif GIF gif supported
image/jpeg JPEG jpeg, jpg supported
image/png PNG png supported
image/tiff TIFF tiff, tif supported
image/x-ms-bmp BMP bmp known
image/x-photo-cd Photo CD pcd known
text/html HTML html, htm supported
text/plain Text txt supported
text/richtext Rich Text Format rtf supported
text/xml XML xml supported
video/mpeg MPEG mpeg, mpg, mpe supported
video/quicktime Video Quicktime mov, qt Known
application/x-shockwave-flash Flash swf unsupported

การพฒนาหองสมดดจทลดวยโปรแกรม GreenStone
บญเลศ อรณพบ;ลย2
สภาพร ชยธมมะปกรณ2
ศ;นย2บรการความร;วทยาศาสตร2และเทคโนโลย3
ส6านกงานพฒนาวทยาศาสตร2และเทคโนโลย3แห=งชาต
www.stks.or.th

พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone

พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone

Similar to พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone (16)

More from Satapon Yosakonkun

More from Satapon Yosakonkun (20)

พัฒนาห้องสมุดดิจิทัลด้วย GreenStone