2. BIZKAIERA ERE
LIBURUETARA
J. A. Mogel
Peru Abarka
Añibarro
Mogeldarrak
Eranskinak
Argitaratzeko
zailtasunak
Galde-
erantzunak
3. Argitaratzeko zailtasunakArgitaratzeko zailtasunak
• Giro politikoak ez zuen asko laguntzen
euskal liburuak argitara eta zabal zitezen:
– Napoleonen gerrak
– Fraile eta apaizen aurkako jazarpen eta
atzerriratzeak
– Geroago karlista gerrateak…
• Liburu asko ez ziren bere garaian
argitaratu
– Jende gutxi euskaraz irakurtzeko gai
– Argitalpena ordaintzeko adina salmenta ezin
ziurtatu…
5. Juan AntonioJuan Antonio MogelMogel
(1745-1804)(1745-1804)
• Bere garaiko hizkuntzalari ospetsu
gehienekin harremanak
• Horietako bat, William Von Humbolt
alemaniar ikertzailea (“Vasco-
iberismo” teoria)
6. Juan AntonioJuan Antonio MogelMogel
(1745-1804)(1745-1804)
• Hasieran gipuzkeraz, geroago bizkaieraz
• Bere obra batzuk:
– Confesio eta comunioco sacramentuen
gañean eracastea
– Versiones Bascongadas
– Nomenclatura de las voces
guipuzcoanas, sus correspondientes
vizcaínas y castellanas
– Confesio ona
– Cristinarauen jaquinvidea
7. Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat
Peru Abarca, catedrático de
la lengua bascongada en la
Universidad de Basarte o
Diálogo entre un rústico
solitario y un barbero
callejero llamado Maisu Juan
8. Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat
• Bere obra
garrantzitsuena
• 1802an idatzia,
1881ean argitaratua
• Liburuaren tesia edo
mezua: baserria da
euskararen habia eta
unibertsitatea
9. Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat
•Hiru ideia nagusi:
–Munduaren ikuspegi
erromantikoa
–Euskal elaberriaren
aintzindaria
–Garai hartako bizikera
eta euskararen lekuko
10. AñibarroAñibarro
• Pedro Antonio Añibarro, Mogelen adiskide
handia
• Bere obrak:
– Escu liburua, eta berean eguneano
cristiñau cereguiñac
– Gramática Bascongada para el uso y
alivio de Predicadores y Párrocos
Bizcaynos, Guipuzcoanos y Navarros.
– Voces Bascongadas diferenciales de
Vizcaya, Guipúzcoa y Navarra.
11. MogeldarrakMogeldarrak
• Juan Jose Mogel:
– Oñatiko unibertsitatean burutu eliz ikasketak
– Osaba bezala, Markinako parroko (1811tik
1849 arte)
– Otoitz, berbaldi eta kristau ikasbide gaiez hiru
liburu
• Bizenta Mogel:
– Ipuin onac (gipuzkeraz):
Esoporen 50 fabulen itzulpena
14. •Giro politikoak ez zuen
asko laguntzen euskal
liburuak argitara eta
zabal zitezen. Zergatik?
15. • Giro politikoak ez zuen asko laguntzen
euskal liburuak argitara eta zabal zitezen:
– Napoleonen gerrak
– Fraile eta apaizen aurkako jazarpen eta
atzerriratzeak
– Geroago karlista gerrateak…
• Liburu asko ez ziren bere garaian
argitaratu
– Jende gutxi euskaraz irakurtzeko gai
– Argitalpena ordaintzeko adina salmenta ezin
ziurtatu…
16. •Bere garaiko hizkuntzalari
ospetsu gehienekin
harremanak izan zituen
Mogelek. Nor aipatu dugu
bereziki? Zein teoriaren
defendatzaile sutsua zen
hau?
17. • William Von Humbolt alemaniar
ikertzailea aipatu dugu bereziki.
• Humboltek “Vasco-iberismo” teoria
defendatzen zuen, hots, Iberiar
Penintsulako lehen hizkera euskara
zela.
