Wat weten we uit onderzoek en praktijk over de mogelijkheden van ict om de werkdruk in het onderwijs te verlagen? - presentatie voor NOT januari 2019

1. Werkdruk en ict in het onderwijs
NOT januari 2019 | Erwin Bomas

2. ● Uitgangspunten
● Wat weten we wel/niet uit onderzoek?
● Wat weten we uit de praktijk?
● Invalshoeken voor een succesvolle aanpak
Werkdruk en ict in onderwijs
2

3. Aanleiding
● 2014-2018 onderzoek:
werkdruk po hoog
● Voorjaar 2017:
start PO in Actie
● Stakingen:
○ 5 okt 2017
○ 12 dec 2017
○ feb - sep 2018 in
regio’s
○ 15 mrt 2019
● 2017-18
verkenning
werkdruk en ict
Kennisnet & PO-Raad
3

4. 4

5. Werkdrukmodel TNO
5

6. Belangrijkste advies obv onderzoek en praktijk
Eerst analyseren, dan oplossen!
(Want de oorzaken zijn veelvuldig, en alleen passende
oplossingen zijn succesvol!)
6

7. Mentimeter: wat verhoogt de werkdruk in onderwijs het
meest?
7

8. Werkdrukverhogend volgens leraren
1. Administratie
2. Omgang met specifieke leerlingen
3. Veranderend onderwijsbeleid
4. Verantwoording
5. Bijeenkomsten (vergaderingen, ouderavonden)
(Oberon, 2018; CooperGibson, 2018; DUO, 2016; Al-Fudail en Mellar, 2008)
8

9. 1. Administratie
• Groepsplannen en handelingsplannen schrijven
• E-mail en website bijhouden
• Bijwerken dossiers
• Observatie- en vragenlijsten invullen
• Data invoeren, vinden en gebruiken
• Nakijken
• Planningen maken
9

10. Onderzoek rol ict bij werkdruk in onderwijs
is beperkt
10

11. 11

12. 12

13. Casus OBS Akkrum
13

14. 14

15. Value Stream Map (VSM) ‘groepsplan’
15

16. 2. Omgang met specifieke leerlingen
• Omgang met leerlingen met gedragsproblemen
• (Sociale) veiligheid van leerlingen waarborgen
• Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
• Differentiëren/maatwerk
• Ongemotiveerde leerlingen
• Orde in de klas
16

17. VSM: speciale aandacht leerlingen
17

18. Digitale leermiddelen
De voordelen van digitaal (differentiëren) blijven onbenut
door gebrekkige implementatie van ict
(Inspectie van het Onderwijs, 2015; Kennisnet, 2015; Onderwijsraad, 2017)
18

19. Technostress en regelmogelijkheden leraren
● Apparatuur
klaarzetten/aanzetten/inloggen
● Fouten oplossen in apparatuur of
software
● Het gebruik van software uitleggen
aan leerlingen en het gebruik
monitoren
● Leerlingen ondersteunen die niet
zo handig zijn met ICT
● Voldoende kennis en
vaardigheden vergaren op het
gebied van ICT
● Technische support en training
inzetten
● Jezelf de schuld geven
● ICT oplossingen niet meer
gebruiken
19

20. Randvoorwaarden voor werkdrukverlaging met ict
• Toegang tot ICT faciliteiten op school en thuis
• Dagelijks gebruik van ICT (het moet een gewoonte worden)
• Vertrouwen in eigen kunnen (self-efficacy) op gebied van ICT
• Kwaliteit van training en implementatie van ICT
20

21. Aanpakken werkdruk is organisatieverandering
Het managen van interventies die leiden tot minder
werkdruk vereist het managen van een
organisatieverandering
(Schelvis, 2017)
21

22. Casus SWS Balans
22

23. 23

24. 24

25. 25

26. 26

27. Kansen voor werkdrukverlaging met ict
Vooral met ict als verlengstuk van de leraar
● Differentiëren
● Nakijken
● Automatiseren
● Peer learning
● Feedback (bijv. met digitaal portfolio’s)
27

28. Belangrijkste advies obv onderzoek en praktijk
Eerst analyseren, dan oplossen!
(Want de oorzaken zijn veelvuldig, en alleen passende
oplossingen zijn succesvol!)
28

29. Vragen?
https://www.kennisnet.nl/zoeken/?q=werkdruk
https://www.slimmerlerenmetict.nl/dossiers/werkdruk
https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/Kennisnet-Verminderen-werkdruk-
met-ict.pdf
https://www.versnellingsvragen.nl/files/2018-06/SLICT-Meer-ict-minder-werkdruk_0.pdf
e.bomas@kennisnet.nl