SlideShare a Scribd company logo

Deusto giza balioen zerbitzura

•
•
Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto
Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto

http://rsu.deusto.es Gure testuinguru global bezain aldagarri honetan, Unibertsitateak erantzukizun handia dauka: gizartean inplikatzea eta bertan antzemandako eta zehatz-mehatz aztertutako arazoei kalitateko erantzunak eskaintzea. Era berean, pertsonak prestatzea ere bada bere erantzukizuna, euren ikasketak amaitzen dituztenean gizatasun handiagoa izan dezaten hitzaren zentzu zabalenean, eta, nahita, bidezkoagoa, gizatiarragoa eta iraunkorragoa den munduaren eraketan konprometitu daitezen. Unibertsitate jesuita denez, Deustuko Unibertsitateak erantzun unibertsitarioa eskaini nahi die gure garaiko erronkei, egiaren aldeko maitasunez eta egoera txarragoan daudenenganako sentsibilitatez beteta.

Education
1 of 72
Download to read offline
Deusto giza balioen zerbitzura Erronka sozialak Gizarte-erantzukizuna Eliza erkidegoa
DEUSTO, balioak eta konpromisoa Elizako erkidegoarekin 3 Inguruko instituzio jesuitak 4 Pastoraltza 7 Teologia 11 Tokiko Eliza 15 Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuko erronkei aurre egiteko 19 Bakea eta adiskidantza 20 Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna 25 Erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketa 29 Giza mugikortasuna: migrazioak eta babesa 32 Ingurumenaren iraunkortasuna 35 Inklusioa eta irisgarritasuna 39 Justizia soziala eta berdintasuna 42 Kultura demokratikoa eta giza eskubideak 46 Osasuna 50 beste erronka sozial batzuei erantzun nahian 53 Etika 54 Euskal kultura 57 Familia 61 Zahartzea eta adinekoak 65 Aurkibidea
1 Gure testuinguru global bezain aldagarri honetan, Unibertsitateak erantzukizun handia dauka: gizartean inplikatzea eta bertan antzemandako eta zehatz- mehatz aztertutako arazoei kalitateko erantzunak eskaintzea. Era berean, pertsonak prestatzea ere bada bere erantzukizuna, euren ikasketak amaitzen dituztenean gizatasun handiagoa izan dezaten hitzaren zentzu zabalenean, eta, nahita, bidezkoagoa, gizatiarragoa eta iraunkorragoa den munduaren eraketan konprometitu daitezen. Unibertsitate jesuita denez, Deustuko Unibertsitateak erantzun unibertsitarioa eskaini nahi die gure garaiko erronkei, egiaren aldeko maitasunez eta egoera txarragoan daudenenganako sentsibilitatez beteta. Hartara, zerbitzua eta konpromisoa nabarmentzen dira Deustuko 2018ko Plan Estrategikoan. Zerbitzua, unibertsitateko testuinguruan, ikasleei eta gizarteari erabateko ardura eskaintzea da, jakintza, transferentzia, balioei buruzko prestakuntza eta lanbide- trebakuntza bitarteko direla. Konpromisoa besteekiko betebeharra da, lankidetzarako espazio berriei ateak zabaltzea; eta, gure kasuan, konnotazio etikoa ere bai, pertsonek elkar harturik lan egiteko. 2015-2016ko ikasturteko jardueren artean, zenbait arlo esanguratsu agertzen dira, eta UDk zerbitzuarekin konprometitutako xede hori garatzen du, jakintza bera pertsonen bizitza duindu eta bete- betean garatzen laguntzen dien guztiaren mesedetan erabiltzeko. Arlo bakoitzean aurkeztutako ekimenak egindako jardueren lagina baino ez dira, baina euren ugaritasun zein desberdintasunean, mosaiko handiko piezak balira bezala, mihiztatu egiten dira honako ezaugarri hauek dituen Unibertsitatearen irudia erakusteko: bere zeregina harrizko hormetatik harago doanez, gizarte osora (baina, batez ere, euskal gizartera), Elizako erkidegora eta, zehatz-mehatz, nola edo hala gurekin harremanetan jartzen diren pertsona guztiengana iristen da. Sarrera José María Guibert Deustuko Unibertsitateko errektorea
2 Hurrengo orrialdeak ez dira memoria, esperientzien mosaikoa baizik, eta aukera paregabea eskaintzen digute, Unibertsitateko lana orientatzen duten balioetara hurbiltzeko eta oso esperientzia eta jarduera zehatzetan nola gauzatzen diren jakiteko, kontakizun, txosten, kronika, elkarrizketa eta lekukotasun moduan Deustuko Unibertsitateak egunez egun garatutako zerbitzu-proiektuaren erakusgarri direlako. Amesten dugun etorkizuna egunez egun eratzen dugun proiektuan marrazten da.
3 Erronka sozialak Gizarte-erantzukizuna Eliza erkidegoa balioak eta konpromisoa Elizako erkidegoarekin
4 Inguruko instituzio jesuitak Jesusen Konpainiako Unibertsitatea denez, Deustuko Unibertsitatearen ustez, bere misioari begira ezinbestekoa da sarean lan egitea, gaur egungo gizarteak mundu globalizatuan dituen arazoei baliabide gehiagoz eta irismen handiagoz aurre egin ahal izateko. 1995. urtean 34. Kongregazio Orokorrean adierazi bezala, konpainian bertan nahitaezkoa da sarean lan egitea: «eskura ditugun aukera guztiei onura handiagoa ateratzeko (…) elkarrekiko laguntzaren eta partekatutako informazioaren, plangintzaren eta ebaluazioaren bitartez» (21. dekretua, 14. zk.). Egikera hori, hain zuzen ere, 36. Kongregazio Orokorrean berretsi berri da (2. dekretua, 8.-9. zk.). «Fedeari darion justizia» sustatzeko asmoz, Konpainiaren xedeak Unibertsitatean bertan arazoak zehaztasunez eta sakon-sakon jorratzeko esparrua aurkitzen duenez, badago jakintza egoera txarragoan daudenen zerbitzura jartzerik. Bestetik, errealitate sozialarekin lotura handiagoa duten lanek behar besteko aukera eskaintzen diete ikasleei, irakasleei, ikertzaileei eta Unibertsitatearekin lotutako beste pertsona batzuei, errealitatearekin berarekin esperientzia zuzena eduki dezaten eta, horren ondorioz, eraldaketa sozialaren aldeko konpromiso pertsonala eta analisia suspertu ditzaten. Hartara, beste instituzio jesuita batzuekin garatutako lankidetza irakaskuntzaren arlora hedatzen da honako jarduera hauen bidez, besteak beste: ikaskuntza-zerbitzua, praktikak, graduaren amaierako lanen (GAL) eta masterraren amaierako lanen (MAL) prestaketa, ikerketa (doktoretzako tesiak, proiektuak, analisi zehatzak) eta proiekzio soziala (hitzaldien zikloak eta eraginerako kanpainak). Urtebetetzeak aitzakia aparta dira topaketa eta elkarrekiko aitorpena ospatzeko.
5 Badira zenbait ikasturte Deustuko Unibertsitateko Donostiako campusak eta Loiolaetxeak egindakoa dela Gipuzkoako Plataforma Apostolikoaren sektore arteko lankidetzetakoa. Loiolaetxea lau jesuitak eta zortzi laikok osatutako erkidegoa da, eta beste pertsona batzuekin partekatzen dituzte etxea nahiz bizitza. Gehienek espetxeko esperientzia bizi zian dute, eta gizarteratzeko bide berrien bila dabiltza. Errealitate horretara hurbiltzeko, honako hauxe garatzen du Unibertsitateak: Gizarte Lanaren titulazioko curriculumeko praktikak, gizarte- zerbitzuetako politikei eta jarduketei buruzko aholkularitzarako proiektuak, ikaskuntza-zerbitzuaren inguruko ikasgaiak, borondatezko lana... Esperientzia ezin aberasgarriagoa da giza mailan. Bertan, hain zuzen ere, guztiak etxean daudela sentitzen dute, eta gainerakoei laguntzen diete hazten. Loiolaetxeko taldeak eta zenbait parte-hartzailek euren esperientziari buruz hitz egin digute. Ikaskuntzaren eta zerbitzuaren esperientzia Loiolaetxearen ikuspegitik. Parte hartzeko eta gizarteratzeko topaketa Loiolaetxea abegi-erkidegoa denez, geure etxean jendea hartzea beti-beti da pribilegioa printzipioz, aukera berria delako bestearen harreran hazkuntza pertsonal eta erkidea dagoela dioen egia sentitzeko. Kasu honetan, Balioetan Oinarritutako Giza Prestakuntzako Moduluko ikasleak Deustuko Unibertsitateko ikaskuntza-zerbitzuaren modalitatean hartzea «familiako» norbait hartzea bezalakoa da, hasteko kezka berbera dugulako: pertsonen zerbitzurako prestakuntza eta gizartea eraldatzeko eta gizartea bera balio zein ideal erkideen bitartez hobetzeko interesa. Printzipio orokor horretan oinarrituta, zenbait ekarpen jasotzen ditugu proiektuan. Dena dela, aberasgarritasuna bi norabidekoa dela aitortu beharra dago, bi giza taldeontzat aberasgarria delako eta, ñabardurak ñabardura, faktore berberak direlako batzuon eta besteon aberasgarri: guztiok ematen dugu zerbitzua, guztiok ikasten dugu. Lehenengo eta behin, zerbitzua bera eskertzekoa da beti, hau da, ohiko baliabideen bitartez edo hainbateko arduraldiaz egin ezin genitzakeen jarduerak garatzeko laguntza. Dimentsio hori zerbitzuaren alderdi zehatzena da, eta, bertan, Unibertsitateko prestakuntzan bereganatzen ari diren gaitasun eta trebetasun kritiko zein teknikoak eskaintzen dizkigute. Urteotan, kontabilitate analitikoa, sistema informatikoak, espediente sozialak eta kasu judizialen erregistroak hobetu ditugu, eta bete-betean lan egin dugu, ingurunearen ezagutza eta jarduketatik gure laguntasuna jasotzen dutenen hizkuntza-gaitasunak eta, batez ere, euskararen arlokoak hobetzeko. Egia esan, garatzen dituzten jarduera asko zuzenekoak eta laguntasunekoak dira eta ez jarduketa tekniko hutsekoak. Hala ere, funtsezko eta oinarrizko ekarpenak dira, gure ikuspegia eguneroko jarduera normalizatuak gure inklusio-esperientziaren osagaitzat hartzen dituen bizi-erkidegoa izatea dela kontuan hartuta. Hori dela eta, bigarrenez, ikasleek harreman berrietarako eremuak eskaintzen dizkiete Loiolaetxean lagundutako pertsonei, beste aukera batzuk eduki ditzaten eta batzuetan oso ezagunak ez diren esperientzien berri izan dezaten, atzerritarrak nahiz Unibertsitatera iritsi ez diren prestakuntza-prozesudun pertsonak izan. Harreman horiek oso balioetsiak dira elkargune eta kalitateko topaketetarako gune moduan. Gizarteratzean hazteko prozesuan, nola edo hala, ikasleek prozesupeko pertsonak integratuta eta pertsona moduan balioetsita sentitzen direneko gizarte- eremua zabaltzen dute. Deustuko ikasleen eskutik, Loiolaetxeko erkidegoa zabaldu egiten da, eta gure izaera berresten da, baita abegi-erkidego moduan daukagun xedea ere. Loiolaetxea
6 Harremanok irekitzean, pertsona guztientzako, hau da, proiektuko parte-hartzaileentzako eta ikasleentzako hazkuntza trukatzen denez, ikaskuntza-erkidego sentitzen gara elkarrekin. Guztiok elkarri laguntzen diogu zerbitzuan, baita prestakuntza-prozesuan ere. Alde horretatik, gure iritziz, metodologiari esker, ez da zerbitzua proiektuan ematen eta ikaskuntza ikasgelara, Unibertsitatera itzultzean. Zerbitzua eta ikaskuntza aldi berean ematen dira, eta guk geuk ere laguntzen dugu prozesu horretan. Hirugarren faktore hori oso garrantzitsua da, Loiolaetxean gurekin bizi diren pertsonak errazago gizarteratzeko orduan oso egokia delako guztiok erkidegoa eta gizartea eratzen ari garela sentitzea. Errealitate desberdinekin topo egiten dugunean eta besteak nahiz haien errealitate kulturala eta bizimodua nolakoak diren azaltzen laguntzen diguten elkarrizketa-guneetan gaudenean, aniztasunaren onarpenean hazten gara, eta gainerakoekiko irekiera dugu aberasgarri. Ikasleek beste nazionalitate, kultura eta erlijio bateko jendea ezagutu eta giza esperientziaren aberastasunaren berri izango dute. Gizarteratzeko orduan gure laguntza jasotzen dutenek, ordea, gure garaiko gazteen prestakuntza-kezkak, gustuak eta interesak ezagutu eta etorkizuneko gizartean sinesten lagunduko dieten balioak aurkituko dituzten eurengan. Hori dela eta, Jesusen Konpainiako obra moduan ere, Loiolaetxearen ustez, esperientzia horrek gure izaera bateratua berresten duenez, badirudi «Deustuko Unibertsitateko campuseko» partaideak ere bagarela. José Javier Pardo, SJ Loiolaetxeko taldea Esperientzian parte hartu duten ikasleen hitzak «Garatu dudan zerbitzua balioetan oinarritutako ikaskuntza handia izan da, eta neure zentzu etikoa garatzeko aukera ere eman dit. Gizarteko zenbait giza talderen arazo batzuen inguruan sentsibilizatu naiz, eta premia ekonomikoak, moralak edo pertsonalak dituztela ikusi ahal izan dut. Ekintza horrek funtsezko hiru zutabe orekatzen saiatzea izan du helburu: bazterketari buruzko hausnarketa, bidegabekerien salaketa eta, azkenik, etxean bertan garatutako ekintza egoera txara horiek eraldatzen ahalegintzeko.» «… Oro har, esperientziari esker, hazi egin naiz pertsona eta gizaki moduan, ikasgai honi esker konturatu egin naizelako zeinen garrantzitsuak diren partaidetza, hausnarketa eta elkartasuna. Nire iritziz, landutako eta ikusitako guztiari esker, orain gehiago hausnartzen dut gai bakoitzari buruz, eta, oro har, kritikoagoa naiz zenbait faktoreri dagokienez.» «Batez ere, erakundean eta klaseetan jende zoragarria ezagutu dudala nabarmendu nahi nuke, bere lana grina handiz bizi duen jendea, alegia. Egunen batean, neure lan-arloan ere grina hori izango dudalakoan nago.» «Esperientzia polita izan da, bete-betean gozatu dut bertan eta ikasturte-hasieran ikusten nituen zailtasunak ez dira esperientziaren kalterako izan. Neure burua, gure gizartea eta inguruko desberdintasunak hobeto ezagutzen lagundu dit.» «Ikasgai hau egindakoan eta zenbait hilabetez Loiolaetxera joaten egon ostean, neure balioak zein jarrerak erabat hobetu direla uste dut eta, ikasgai horri esker, oso kontuan hartzen ez nituen gai askori buruz ere hausnartu dudala. Ikasgelan landutako tailerrei esker ez ezik, Loiolaetxea erakundean ikasi dudan guztiari esker ere lortu dut hori guztia.»
7 Pastoraltza Jesusen Konpainiako Unibertsitatea denez, Deustuko Unibertsitateak honako hauxe du helburu: «Unibertsitateko erkidegoan fides dimentsioa sustatzea, suspertzea eta ospatzea, utilitas, humanitas eta iustitiaren beste dimentsioekiko harmoniapean, eta, horretarako, behar besteko ekintza bereziak diseinatzea, garatzea eta ebaluatzea.» (7.-8. «Esparru Agiria», UNIJES 2010). Bi campusetako pastoral-taldeek pertsonei eta taldeei laguntzen diegu haien giza hazkuntzan nahiz hazkuntza kristauan, eta, horretarako, Inazioren espiritualtasunean oinarritzen gara. Espiritualtasuna sustatzen dugu, hau da, espiritua lantzen dugu, kultura arteko nahiz erlijio arteko elkarrizketarako lur onena delako eta biziaren zentzua bilatzeko leku pribilegiatua ere badelako. Itxaropen-iturria den erruki adimenduna bultzatu nahi dugu, sentsibilizazioaren eta zerbitzu- esperientzien bitartez. Eremuak sortu eta Jesusekiko topaketa pertsonalerako aukerak eskaintzen ditugu, baita kohesioa zein bizimodu bateratua sustatzen dituzten pertsona arteko topaketa-uneak ere. Era berean, Unibertsitateko erkidegoaren aldeko ekintza pastoral zehatz bezain sakramentala ere eskaintzen dugu une liturgiko eta akademiko berezietako ospakizunen bidez: eukaristiako sakramentuen ospakizuna, adiskidantza, ezkontza... Horrez gain, zenbait tailerren bitartez eskainitako prestakuntza ere hartu beharra dago kontuan.
8 Garate International, erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketarako eremua, Deusto Campus Fedea eskaintza pastoralaren barruan kokatutako proiektua da, eta 2010-2011 ikasturtean jarri zen abian, nazioarteko ikasleek azaldutako premiak kontuan hartuta. Harrezkero, Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko irakaslea den Donna Fernández doktoreak koordinatu du. Ekimenak bi helburu nagusi ditu: ■ Nazioarteko ikasleek berezkotzat hartzeko moduko eremua sortzea, euren sinesmenak eta kulturak jakitera emateko eta Unibertsitateko erkidegoaren aniztasuna agerian jartzeko. ■ Haien egonaldian, nazioarteko ikasleei laguntasuna ematea ikuspegi pertsonal nahiz erlijiosotik, Deustuko Unibertsitatean integratzen eta haien hazkuntza pertsonal zein soziala suspertzen laguntzeko. Lehenengo helburua lortzeko, ikasleek erlijio arteko edota kultura arteko jarduerak garatzen dituzte Deusto Campus Fedea Pastoral Zentroko Sailaren laguntasunpean. Batetik, Unibertsitateko erkidegoak badu beste errealitate, ohitura eta herrialde batzuk ezagutzerik, eta bestetik, nazioarteko ikasleek euren ohiturak zein sinesmenak partekatzen dituzte. Hona hemen 2015-2016ko ikasturtean egindako sei topaketen kronika laburra. Haien aurretik, argazki- erakusketa ere egin zen Unibertsitateko sarreran. Era berean, ikasturtea hasi baino lehen, proiektua aurkezteko zenbait ekitaldi egin ziren Nazioarteko Harremanetarako Sailarekin batera. 1. ekitaldia. Euskal Herriko Eguna 2015eko urriaren 16an, ostirala, Euskal Herriko Eguna egin zen Deustuko Unibertsitatean. Beste batzuetan ez bezala, Garate aretoan eta Paraninfoko klaustroan garatu zen. Honako hauexek izan ziren arduradunak: Euskal Filologiako 3. mailako ikasleak; Hizkuntza Modernoetako ikasle bat, Ander Barón, lagun batzuekin trikitixa jo zuena; eta Hizkuntza Zentroko Sara Muniozguren, dantzetan lagundu zuena. Ondoren, Euskal Herriari eta bertako ohiturei buruzko aurkezpena proiektatu zen. Amaitutakoan, emakumezko ikasle batek agurra dantzatu zuen, eta, ondoren, lunch txikia eskaini zen. 50 lagunek-edo parte hartu zuten ekitaldian. 2. ekitaldia. Eid al-Adha musulmanaren ospakizuna 2015eko urriaren 25ean, ostirala, Eid al-Adha egin zen, Islameko jai adierazgarrienetakoa, alegia. Halaber, Pazko musulmana ere esaten zaio, eta Mekara egindako urteko erromesaldiaren amaieran egiten da. Jai horretan, Isaakek Abrahamen esku jasandako sakrifizioa ospatzen da. Zenbait herrialde musulmanetako ikasleek jai horren xehetasunak azaldu zituzten, euren herrialdeetako ohiko janaria prestatu zuten eta dantzen bidez alaitu zuten topaketa. Era berean, emakumeek kultura Garate International: 2015-2016 ikasturteko kronika
9 arabiarrean duten zeresana ere izan zuten hizpide. Dantza tradizionalak eta zenbait kanta irakatsi zizkieten bertaratutakoei. Honako hauexek izan ziren une hunkigarrienak: Siriako gerrako biktimei eskainitako minutu bateko eta ikasle egiptoarrak aniztasunari eta, desberdintasun kulturalak eta erlijiosoak egon arren, elkarrekiko errespetuak zein elkarbizitzak duten garrantziari buruz eskainitako hitzaldia. Parte-hartzaileen kopurua 90 inguru lagunekoa izan zen tokikoak zein nazioartekoak kontuan hartuta. 3. ekitaldia. Kultura arteko Gabonak 2015eko abenduaren 11n, ostirala, Gabonen kultura arteko ospakizuna egin zen Deusto Campuseko lokaletan. Gabonak herrialde katolikoetan (Mexiko, Guatemala, Salvador eta Euskal Herria) eta herrialde ortodoxoetan (Ukrainia eta Serbia) nola ospatu ohi diren partekatzea zen ekitaldiaren xedea, Baita herrialde bakoitzeko ohiko platerak dastatzea ere. Ospakizunaren amaieran, piñata egon zen (Mexikoko tradizioa) eta Gabonetako kantak abestu ziren ukraineraz, serbieraz, espainieraz, ingelesez eta euskaraz. 60 inguru lagun bertaratu ziren. 4. ekitaldia. Serbia: milioika iritzi 2016ko otsailaren 17an, ostirala, Serbiako eta Eliza Ortodoxoko ospakizuna egin zen, «Milioiko iritzi», alegia. Doktoretzako Milica Matovic ikasleak egin zuen aurkezpena, eta, bertan, bere herrialdeari, ohiturei eta erlijio ortodoxoari buruzko aurkezpen interesgarria eskaini zuen. Ostean, gehiengodun ortodoxoko beste herrialde batzuekin ohituren arloan dauden desberdintasunei buruzko solasaldia garatu zen. 35 lagun-edo bertaratu ziren. 5. ekitaldia. Western Sahara 2016ko apirilaren 15ean, ostirala, Mendebaldeko Saharako ikasleek euren kulturari eta Islamari buruzko aurkezpena egin zuten. Topaketan, Saharako herriaren ohiko gastronomia (tearen zeremonia, cuscusa...) dastatzeko eta giza talde horren egoeraren inguruan kontzientziatzeko aukera ere izan genuen. Aurkezpenean, emakumeek Islameko erlijioan duten zeresana eta beste gai interesgarri batzuk eduki zituzten hizpide. Bertan, Deustuko Unibertsitateko ikertzailea den María Lópezek ere parte hartu zuen. 90 lagun bertaratu ziren.
10 6. ekitaldia. International Friendship Meeting 2016ko maiatzaren 6an, ostirala, zenbait kulturaren topaketa egin zen Unibertsitateko klaustroan. Zenbatespenen arabera, 500 lagun-edo igaro ziren handiak, eta, haietatik, 50 zeuden inplikatuta. Honako estatu hauek egon ziren ordezkatuta: ■ Ekuador ■ Euskal Herria ■ Galizia ■ Guatemala ■ Honduras ■ Italia ■ Jordania ■ Kazajistan ■ Kurdistan ■ Mexiko ■ Moldavia ■ Palestina ■ Polonia ■ Mendebaldeko Sahara ■ Serbia ■ Tayikistan ■ Turkia ■ Tunisia ■ Ukrainia ■ Yemen Euren kultura, sinesmen erlijiosoak, geografia eta gastronomia jakitera emateko apaindutako erakustokietan antolatu ziren. Unibertsitateko erkidegoko kide askok bisitatu zituzten, eta nazioarteko ikasleekin hitz egin zuten. Honako hauexek hasiera eman zioten ekitaldiari: Unibertsitateko Erkidegoko eta Izaera zein Misioko errektoreordea, Aita Juan José Etxeberria, SJ; Nazioarteko Harremanetako errektoreordea, Álvaro de la Rica; eta kapilaua eta Deusto Campuseko zuzendaria, Aita Pello Azpitarte, SJ. Horrez gain, Unibertsitateko errektorea ere egon zen, Aita José María Guibert, eta ekitaldiari eman zion amaiera. Goiz osoan, hainbat jarduera egin ziren, eta honako hauexek izan ziren nabarienak: ■ Moldaviako eta Euskal Herriko dantzak ■ Saharako, Tunisiako eta Unibertsitateko Abesbatzaren kantak ■ Ikasle ukrainar batek irakurritako olerkia ■ Unibertsitateko Ikasketa Galiziarretako Katedrak gonbidatutako Gasteizko Zentro Galiziarreko gaita galiziarrak ■ Mexikoko piñata Horrez gain, Deustuko Unibertsitatean egondako eta euren herrialdeetara itzulitako zenbait ikaslek bideo zirraragarria egin zuten Garate Internationalen bizitako esperientziari buruz (https://www.youtube. com/watch?v=QWlgdWfS3EQ), eta Moldaviako ikasleen taldeak ekitaldi horren bideoa igo zuen YouTubera. Jardunaldiaren amaieran, bazkari solidarioa egin zen Ekuadorko lurrikara zela eta. Ondorioak… Garate International proiektuan, lan partekatu ugari egin beharra dago, ikasle parte-hartzaileen artean nahiz beste pertsona askoren artean. Eskerrik asko babes instituzionalengatik (errektorea, errektoreordeak, Nazioarteko Proiektuak, Nazioarteko Harremanak, CIDE, Turismo Saila, Ikasketa Europarretako Saila, Euskal Irakaslegoa, artapen-taldea, ikus-entzunezko taldea, Komunikazio Bulegoa…), beste erakunde batzuen babesagatik (Anartz Ormazaren zuzendaritzapeko dantza-taldea, Galegoko Katedra eta Gasteizko Zentro Galiziarra), Deusto Campuseko taldearen babesagatik eta bertan parte hartu duten irakasle zein ikasleen babesagatik. Horiei guztiei esker, adiskidetasunak bere horretan dirau Unibertsitatean emandako urtetatik harago, eta sorterrira itzuli arren oraindik gogoan gaituzten ikasleen postak nahiz bisitaldiak dira horren erakusgarri. Donna Fernández Garate Internationaleko koordinatzailea
11 Teologia Teologia Fakultateko eta Zientzia Erlijiosoen Institutuko irakasleok «fede informatua» jarri nahi dugu fededunen esku, eta, era berean, gizatiartzeko trebetasun pedagogikoak ere garatu nahi ditugu Eskolako Hezkuntza Erlijiosoa eman nahi dutenen artean. Gaur egun fededunei zenbait ikuspegitatik sortzen zaizkien mugako gaiei erantzun nahi diegu, eta, gai horien artean, honako hauexek nabarmentzen dira: kristauen eta fededunak diren eta ez diren beste batzuen arteko elkarbizitza nahiz adostasuna/desadostasuna eta zientziekin, kulturekin zein espiritualtasunekin ezarritako elkarrizketa. Jaungoikoaren Misteriora hurbildu eta horri buruz hausnartzen dugunean horrek guztiorrek guganako eragina duenez, azken hileotan programa berrituak garatu ditugu, ikerketak egin ditugu, beste ikertzaile batzuk zuzendu ditugu, artikuluak zein liburuak argitaratu ditugu lankidetzapean, hitzaldi espezializatuak eskaini ditugu eta goi- mailako zabalkundea sustatu dugu. Funtsezko metodologiari dagokionez, gure zerbitzuaren ezaugarri bereizgarria da Biblia ezagutzea, bertako mezua igortzea eta interpretatzea eta gero eta adierazgarriagoak diren lengoaiak laburtzea eta identifikatzea. Horretarako, Unibertsitateko egikeraren inguruko jarrera kritiko bezain bereizgarria eduki behar da honako arlo hauetan: pluralismoa zein aniztasuna eta giza eskubideak, oro har (eta emakumeenak, batez ere), zientzian, etikan eta kulturan inspiratuta fededunen jarrera informatu ahal izateko. DeustoForumeko hitzaldia: «Emakumeak eta laikotza, erantzunkide Eliza Katolikoan?»
12 Diploma honek gure gizartean eta gure kultura aniztasunean dagoen egitate erlijiosoaren giltzarrietan sakondu eta nahi dutenen prestakuntza osatu nahi du erlijioen nahiz kulturen zientzien arloan. Hain zuzen ere, horri buruz hitz egin dugu bertako ikasleetakoa den Javier Viañarekin. Zuzenbideko doktorea da, eta, besteak beste, abokatu ere lan egiten du merkataritzako eta nazioarteko zuzenbideko zenbait arlotan. Javier, ezer baino lehen, eskerrak eman nahi dizkizut gure diploman bizi duzun esperientzia guztiokin partekatzeko eduki duzun eskuzabaltasunagatik. Etengabeko prestakuntza ez da harritzekoa irakaskuntzan ere dihardutenen artean, batez ere. Oro har, esparru profesionalarekin lotuago dauden arloetan garatzen da, eta zure kasuan? Lizentziaturako edo graduko prestakuntza amaitzean, gauza bakarra dugu argi, hau da, une horretan bertan hasten dela ikaskuntzaren bidea. Oro har, Unibertsitatean, ikasleek zenbait aukera aurkitzen dituzte arlo pertsonal, profesional eta prestakuntzakoan, eta haien bizitzako ibilbidean ere izango dute eragina. Hau da, Unibertsitateko graduko ikasketak amaitzean inolako zalantzarik gabe lortutako aberasgarritasun pertsonala ez ezik, beste ikuspegi batzuk ere agertzen dira, eta (salbuespenak salbuespen) ez ziren lehenago agertuko. Kezka berri horiek, hain zuzen ere, titulatu berriaren espiritu ikertzailea elikatzen dute, ordura arte ez zekielako prestakuntzaren helburu izandako lan-jardueraren garapen hutsa baino premia gehiago zeudela. Hain zuzen ere, aurkitu berri dugun alderdi intelektual horrek bultzatuko gaitu graduondoko ikasketak egiten jarraitzera (masterra, doktoretza eta ikerketan), eta, horri esker, aukeratutako jakintzaren leizeetan sakondu ahal izango dugu. Unibertsitateko «bigarren» hezkuntza-prozesu horretan —ez dute ikasle guztiek egiten—, gizabanakoa zientzia zorrotzaren arrazoi hutsean murgiltzen da, norabide baterantz edo besterantz jo behar zuten erabakitzeko orduan euren «adituek» (legelariek, zuzenbidearen kasuan) kontuan hartutako arrazoietan zein teorietan barruratzeko. Hain zuzen ere, graduondoko «egoera» horretan sortzen dira prestakuntzako lehenengo etapan («graduan») egiatzat jotakoaren inguruko zalantzak. Etapa horretan, galdera ugari izango ditugu, eta, gehienetan, kasuan kasuko adarreko proiektu edo teoria huts bilakatuko dira. Horren ondorioz, ez da larregi espezializatzen prestakuntza arlo zehatza? Hona iritsita, arazo larria aurkitzea da arruntena: inplikazio handikoa izandako zientzian eskura dagoen guztia ezagututakoan, ikerkideek eta lankideek neurri handiagoan edo txikiagoan aitortutako ideia berriak garatuta ere, nekez gainditu daitekeen «horma garaia» agertzen da. Hona hemen zalantza: «nola jarraitu hobetzen neure arloan», hondo-hondora iritsitakoan?, gorenenera heldu naiz arlo honetan?, ezer egin dezaket neure prestakuntza irauli eta hobetzeko? Hain zuzen ere, orain egiten ari naizen programari dagokionez, horixe bera izan zen nire abiapuntua. Nazioarteko merkataritzaren arloan dudan esperientzia profesionalaren ondorioz, konturatu egin nintzen gauzatzen nituen eragiketa askotako lege-oinarriak sarritan oinarritzen zirela gizarte horietako historian agertzen den funts erlijiosoaren bidez bereganatutako irizpideetan. Hori dela eta, hipotesi hau sortzen da: hain eguneroko gaia den «erlijioa» aztertzean, argi berria azaldu daiteke gehiago eta hobeto jakiteko dugun gogoan, eta, aldi berean, nire jakintza-arloari ere ikuspegi berria ematen dionez, erronka kilikagarria bezain atsegina ere bada. Erlijioen Zientzietako Espezializazio Diploma
13 Zergatik diploma hau? Nekez aurkituko dugu beste zientzia edo pentsamendu bat beste azterketa eta ikerketa garai batzuetatik igaro denari bila zebilen ikuspegi berri hori emateko hain erabilgarria denik. Erlijioaren azterketa gizabanakoak jakituriaren eta jakintzaren arloan dituen premietara egokitzen da, erlijioa bera «jainkotasunari» dagokionez banaka ditugun pentsamenduaren eta kulturaren gauzapena baino ez delako historia osoan. Hemen gauden azkenak izanda ere, ez du esan nahi argienak garenik, jakiteko eta epaitzeko datua guztiak ditugunak garela baizik, besterik gabe. Gure harrokeriak berak ere oharkabetu eta hondorarazi egin gaitzake jakituriarako bidaian. Ibilbide hori osatzeko, funtsezkoa da sistematizazioz, objektibotasunez eta aniztasunez lagunduko dizuten gidari onak edukitzea, baina, batez ere, gehienok erlijioa, edozein erlijio omen denaren eta daukanaren inguruko oinarrizko eta hasierako jakintzetatik abiatzen garela kontuan hartuta. Gaur egungo gizarteetan, oso ohikoa da erlijioaren bidez gizarteratzea. Munduko edozein lekutan, txikitatik, ohikoa da gizabanakoa erlijio batera atxikita egotea eta sarbide moduan lantzea, harik eta gizabanakoa bera erlijio horretan nolako etorkizuna izango duen bere kabuz erabakitzeko gai den arte. Halaber, ohikoa ere bada (nahiz eta gehienetan hala ez gertatu) pertsonak haurtzaroan erlijioaren inguruan jasotako atal horiek bakarrik ezagutzea, erlijio horren izaera eta esangura azaltzen dituen geroagoko eta goragoko prestakuntzara iritsi gabe eta haren jatorriarekin zein historiarekin zerikusia duen guztia ahaztuta. Hain zuzen ere, horretan bertan erratzen dira gehienak. Ahaztu egiten zaie milaka urteko erlijio guztiek dutela gaur egungo kulturan oso sustraituta dagoen filosofia eta, horren ondorioz, ezinezkoa dela gaur egungo edozein zientzia (zehatzak edo sozialak) ulertzea haien erro eta aurrekari soziologikoak, kulturalak eta, nola ez, erlijiosoak ezagutu gabe. Erlijioa kulturan sustraituta dagoenez, justifikatuta dago herrien jokabidea desberdina izatea. Erlijio bereko herriek, ordea, bide paraleloak egiten dituzte, oso urrun badaude ere. Aitzitik, herri hurbilek bide desberdinak egiten dituzte, euren erlijioa (eta kultura) desberdina bada. Arrazoi horiengatik eta beste arrazoi batzuengatik, oso kontuan hartu beharra dago erlijioa, oro har, lurrean bizi garen kultura desberdinon muina dela. Oso zaila da profesional ona izatea, aukeratzen dituzten bideetan pertsonak eta herriak zer aurrekari erlijiosok motibatzen dituzten jakin gabe. Beraz, esate baterako, Nazioarteko Zuzenbidearen arloan (betidanik gehien ikertu dudana), funtsezkoa da zuzenbide anglosaxoiaren eta Europako zuzenbide kontinentalaren arteko desberdintasunak zein diren ulertzea. Bi horien sustraia erabat erlijiosoa da, adibidez, hogei mendetako inbasioek eta inperioen galerek maneatu egin badute ere. Zuzenbide germaniarra da (barbaroa), eta, bertan errege barbaro asko kristau-kristauak ziren —kasu batzuetan, ariotarrak—. Era berean, zuzenbide erromatarra ere
14 bada, nahiz eta azken horrek bere arauen arrazoiak faktore erlijiosoetan edo jainkotiarretan bilatzen ez zituen, mundu klasiko greziar-erromatarrean baizik. Are gehiago dago, ekialde ertaineko eta ekialde urruneko kulturetan zeresan handia duelako erlijioak. Hori dela eta, erlijioa bera da euren zuzenbidea. Adibide argiena Korana da, bizimodu musulmaneko jarraibide erlijiosoak zein juridikoak zehazten dituelako. Mundu arabiarra ere ez da salbuespena. Berbera gertatzen da Indian edo Txinan, baita bertako herrialde orbitaletan ere. Erlijioak zuzenbide hinduan ere badu eraginik; eta konfuzionismoak, zuzenbide txinatarrean. Oro har, ez dago zuzenbide unibertsala ulertzerik une honetara arte ekarri gaituzten erlijioa eta historia ezagutu gabe. Gainera, filosofiarekin, psikologiarekin, historiarekin..., gizarte-zientziekin (ekonomia...) eta zientzia aratzekin eurekin ere berbera gertatzen dela esaten ere ausartuko nintzateke, esate baterako, argi eta garbi dagoelako zientzia beste bide batzuetatik joango zela erlijioak bidea mugatu ez balio. Esate baterako, nahikoa da gogoratzea nigromantzia (etorkizunaren iragarpena, gorpuen bidez) debekatuta zegoela Erdi Aroan eta, in fine, medikuntzaren zientzia baldintzatu zuela. Horri guztiorri buruz hitz egin eta ikasten da Deustuko Unibertsitateko Teologia Fakultateak ematen duen Erlijio Zientzietako Espezializazioko Diploman. Baduzu ibilbide hori aurkezterik? Programa zenbait modulu kontzeptualetan dago egituratuta, eta hasierakoa oinarrizkoa da: Egitate erlijiosoaren hastapenak. Izan ere, analisi orokor moduan, «begiak irekitzen dizkizu», Egitate Erlijiosoak arrazoian, zientzian, gizartean eta kulturan bertan zer esanahi duen azaltzen duelako hausnarketaren bidez. Hortik aurrera, diplomaren edukia bi multzotan dago banatuta. Lehenengoan, bi korronte erlijioso handiak jorratzen dira: batetik, Judu-kristautasuna zein bere garapenak eta, bestetik, Islama nahiz ekialdeko erlijioak. Beste ikasgai batzuk, ostera, zeharkakoak dira; esate baterako, Liburu Santuen edo Ebanjelio Apokrifoen edo Kristautasuna gaur egun ulertzen dugun bezala formalizatu zuten Kontzilioen azterketa. Hain zuzen ere, horiexek dira Judu- kristautasunaren moduluko eduki deigarri edo harrigarrienak. Bigarren multzoan, zirkulua osatzen duten zenbait modulu lantzen dira: Erlijioa, historia eta gizartea; eta erlijioen psikologia, pedagogia eta etika. Aurrekoarekin batera, didaktikaren, kulturaren, ikerketaren eta jakintzaren arloko material ugaria eskaintzen dutenez, nekez aurkitu daiteke beste ikaskuntza batzuetan metatuta. Programa honen bidez, zenbait arrazoi ikasi daitezke, gaur egungo «negazionismo» erlijiosoa edo erlijioaren inguruko «ohiturazko onespena» gainditzeko. Diplomari esker, ikasleak badu erlijioak eta jainkotasunak kulturan eta bizimodu garaikidean duten zeresanari buruzko berezko ikuspegia eratzerik eta angelu hobezina ezartzerik, XXI. mendean gizakia dagoen moduan zergatik dagoen jakiteko. Diploma hau egin ez banu, oraindik ere haren premia izango nuke. Egin dudanean, guztia eta, horrez gain, Teologia ikasten jarraitzeko adorea eduki dut. Eskaintzen dizun ikuspegiak gaur egungo kultura unibertsaleko «palko nagusian» jartzen zaitu. Egitate erlijiosoa ulertu beharra dago, gaur egungo gizakiak nolakoak diren ulertzeko. Javier Viaña Espezializazio Diplomako ikaslea
15 Tokiko eliza Deustuko Unibertsitateak jakintzan aurrera egin eta haren igorpena sustatu nahi du, metodologia zein zehaztasun zientifikoa justiziaren aldeko konpromisoarekin sakon-sakon lotutako errealitatearen ikuspegi kristauarekin uztartzeko asmoz. Bere izaera unibertsitario bezain kristauan oinarrituta, oso-oso hurbil dago Euskal Elizatik, eta ekarpen akademikoa zein egoera txarragoan daudenekiko konpromisoa eskaintzen dizkio, fedearen, arrazoiaren, kulturaren eta errealitate sozialaren arteko etengabeko elkarrizketaren ondorioz. Besteak beste, nabarmendu beharra dago Bilboko Elizbarrutiko apaizgaiek, erlijiosoek eta laikoek Teologia Fakultatearen bidez jasotako prestakuntza sustatzen duela, Elizbarrutiko Teologia eta Pastoral Institutuko Biurteko Filosofikoan lan egiten duela, parrokietan bertan prestakuntza-jarduerak egiten dituela eta fededunentzat garrantzitsuak diren gaiei buruzko hitzaldiak antolatzen dituela. Azken urteotan, Elizbarrutiko Irakasleen Eskola, Begoñako Andra Mari, integratu da Deustuko Unibertsitatean, eta, prestakuntzaren arlotik harago, Unibertsitatea euskal elizbarrutietako zenbait ekimen eta jardueratan inplikatzen da; esate baterako, Arizmendiarrieta Fundazioa sortzea, euskal kooperatibismoaren aitaren izena zabaltzeko. Esparru sozialean, oso garrantzitsua da Elizako zenbait GKErekin garatzen duen lankidetza. Horretarako, zenbait titulaziotako praktikak eta proiektuak egiten ditu, baina, batez ere, Psikologiakoak, Gizarte Hezkuntzakoak eta Gizarte Lanekoak.
16 Amaya eta Mavi Bilboko Elizbarrutiko Cáristaseko Boluntarioen Saileko kideak dira. Aitorrek, ordea, Deusto Campus-Elkartasuna suspertzen du Bilboko campusean. Aitor, Deusto Campus-Elkartasunak proiektu askotan lan egiten du era guztietako erakundeekin. Dena dela, zehatz-mehatz, 2015-2016 ikasturtean elizbarrutiko zer erakunderekin lan egin du Unibertsitateak? Zenbait eratara lan egiten dugu elizbarrutiko elizarekin. Inplikatutako lagunen eta jardueren kopurua kontuan hartuta, Cáritasekin garatutako lankidetza da nabariena. Edonola ere, Espetxeko Pastoraleko Bidesari Elkartearekiko harremana ere nabarmendu beharra dago, baita elizbarrutiko bizitzarekin lotutako beste jarduera batzuen harrera ere. Esate baterako, iaz, Homofobiaren aurkako Nazioarteko Eguna dela eta, Unibertsitateak Betaniako erkidegoari ireki zizkion ateak, eta Bilboko zenbait erkidego kristauk egun horretarako antolatutako jardueren egoitza izan zen. Bi eratara lan egiten dugu Bidesari Elkartearekin: batetik, Bidesarik askatasunaz gabetutako pertsonen egoerari buruzko curriculumetik kanpoko prestakuntza eskaintzen du, faktore juridikoak, psikologikoak eta jarduketa-arlokoak kontuan hartuta; eta, bestetik, batez ere, asteburuko jarduera ludikoetan oinarritutako borondatezko lana sustatzen du. Cáritasekin, batez ere adinekoen eta eskolako laguntzaren arloetan oinarritutako borondatezko lanaren bidez egindako partaidetza da handiena. Ikasturtearen hasieratik, Cáritasek Borondatezko Lanaren Azokan parte hartzen du, eta, ikasturtean bertan, elkartasunerako jarduerak garatu nahi dituzten ikasleak bertako programetako batean inplikatzen dira. Migrazioei dagokienez, Cáritasekin dugun partaidetzak Cáritasek berak eskainitako prestakuntza eta sentsibilizazioa bideratzea dauka helburu; esate baterako, etorkinei buruzko aurreiritziak eta estereotipoak desagerraraztea xede duen «argi ibili! no te encalles» estrategia. Era berean, Cáritasekin eta beste erakunde batzuekin ere eskaintzen da bidezko merkataritzari eta kontsumo arduratsuari buruzko prestakuntza. Sektore sozialean, beraz, Cáritasekin lan egiten duzue gehien, elizbarrutiko erakundeen artean. Zuon ikuspegitik, Amaya, zer ekarpen ditu Cáritasen eta UDren arteko koordinazio horrek? Deustuko Unibertsitatea eta Cáritas Bizkaia Eliza Katolikoko bi instituzio dira. Balioak partekatzen dituzte, baina, horrez gain, gizartearentzako zerbitzuarekin eta bidezkoagoa zein solidarioagoa den munduaren sustapenean daude konprometituta. Hori dela eta, badira zenbait urte Unibertsitateko ikasleen partaidetza koordinatzen dutela Cáritasek Bizkaian garatzen dituen proiektuetan. Koordinazio hori aukera aparta da, Unibertsitateko ikasleek parte hartu dezaten eta gizaki guztien eta, batez ere, Bizkaiko gizartean egoera txarragoan daudenen ongizate, erabateko garapen eta justiziarekiko konpromisotik herritartasuna zein profesionaltasuna garatu ditzaten. Bi erakundeek elkarrekin lan egiten dute, gizarte demokratiko eta solidarioan bizitzeko beharrezkoak diren trebetasunen inguruko prestakuntza eman behar dela uste dutelako. Horrela, ikasleei eurei aukera paregabea eskaintzen diete, protagonistak izateko, erkidegoarekin konprometitzeko, arakatzeko, gizartearen premien inguruan sentsibilizatzeko, bertako arazoak antzemateko eta egoera hobetzen laguntzeko. Aitor, Unibertsitatean bertan, borondatezko lana ez ezik, beste era bateko lankidetzak ere garatzen dituzue Cáritasekin. Nolakoak dira? Hurbiltasun instituzionala handia denez (baita pertsonena eta balioena ere), nabarmendu beharra Deustuko Unibertsitatearen (UD) lankidetza Euskal Elizako jarduera sozialetan. Amaya Ruizi, Mavi Laisecari eta Aitor Arbaizari egindako elkarrizketa
17 dago duela urte askotatik arlo akademikoko eta ikerketako zenbait jarduera iraunkor ere egiten direla Cáritasen laguntzaz. Gradu Amaierako Praktikak eta Lanak dira horren adierazgarri, baina, batez ere, Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatekoak eta Psikologia eta Hezkuntza Fakultatekoak. Halaber, ikasgaia ere badugu Balioetan Oinarritutako Giza Prestakuntzako Moduluan, Gizarte Partaidetza, alegia. Ikaskuntza-zerbitzuaren metodologiaren bidez egiten da, eta zati bat Cáritasen lankidetzapean garatzen da. 2. mailako ikasleek aukeratu dezakete. Mavi, Cáritasetik, nola balioesten dituzue esperientziaren eta ikaskuntzaren arloko truke horiek? Nire ustez, errealitate sozialarekin harremanetan egoteko esperientziari esker, zentzua eta esanahia ematen dizkiote Unibertsitateko ikasketek eskaintzen dizkieten ikasgaietan ikasten dutenari. Horrez gain, ikaskuntza horiek lotzeko aukera ere badute, benetako egoera zehatza aitortzeko eta aurre egiteko. Horri esker, jakintzaren benetako inplikazioak bizitzeko eta lan-ibilbidean eskatutakotik harago joateko abagunea ere badute. Bestetik, Unibertsitateak ikaskuntzarako eta garapen profesionalerako eskaintzen dien prozesutik, ikasleek bermatu egiten dute euren ikasketekin, jarrerekin eta balioekin lotutako trebetasunak garatuko dituztela eta, horren bidez, Cáritaseko proiektuetako parte-hartzaileekin hartu duten konpromisoa kalitate profesionalekoa eta giza kalitatekoa izango dela. Gainera, borondatezko lanaren muinean dauden balioek, hau da, doakotasunak, elkartasunak, senidetasunak edo justizia sozialarekiko konpromisoak, bertako ekintza-lerroen bidez Cáritasekin lan egiten duten giza taldeen egoerak hobetzen dituzte. Zein da horrelako ekimenetan parte hartzen dutenen profila, Aitor? Nolako prestakuntza eduki behar dute? Zertan «hazten dira»? Profilak jardueraren araberakoak dira. Borondatezko lana egiteko, konpromisoa hartu beharra dago ikasturte osoan garatzen delako. Ikasle boluntarioen profila lehenengo mailetan dagoen pertsonarena da. Praktiketako ikasleen profila, ordea, 3. edo 4. graduan dagoen pertsonarena da. Praktika horiek prestakuntza-arlokoak dira, eta erakunde hartzaileak laguntasun handia ematen die. Edonola ere, elkartasuna balioetsi eta esku hartzeko gaitasuna eduki beharra dago. Sentsibilitate hori prestakuntzako jardueretan parte hartzen dutenen ezaugarria ere bada, unean unekoak izan arren. Ikasleen balio pertsonalen artean, doakotasuna nabarmenduko nuke. Borondatezko lan guztietarako eduki beharra dago prestakuntza. Prestakuntza hori lan egiteko aukeratutako elkarteek eskaintzen dute, eta, batzuetan, haien egoitzetan garatzen da; eta, beste batzuetan, Unibertsitatean bertan. Hori dela eta, Euskadiko errealitatearen aztertzen hazten dira ikasleak: gure egoera soziala zein den benetan jakitea. Gurekin lan egiten duten erakundeek euskal errealitatearen gaur egungo mapa lantzen dute askotan, analisi kritikoa egiten dute eta lehentasunezko begirada eskaintzen diete txiroenei.
18 Parte hartzen dutenentzat, erronka handia da astero denbora-tartea zehaztea gainerakoei laguntzeko. Jarduera asko dituzte, eta, gainera, gazteak direnean, badirudi askoz zailagoa dela konpromisoa hartzea. Hala ere, horrelako esperientzietan parte hartzen dutenek adierazi bezala, ez da gogorra, atsegina baizik: giza loturak sortu eta emandakoa baino askoz gehiago jasotzen dutela uste dute. Zer nabarmenduko zenuke Cáritasek Unibertsitateko ikasleei eskaintzen dien guztian, Amaya? Cáritasek ekintzarako, prestakuntzarako, lan- talderako eta partaidetzarako eremuak eskaintzen dizkie ikasleei, haien prestakuntzaren eta giza kalitatearen bidez proiektu bakoitzaren helburuak lortu ahal izateko. Horrez gain, unibertsitarioen inguruko errealitatea modu kritikoan begiratzeko eta aztertzeko aukera ere badauka ikuspegi kristau eta erkidetik, ingurune hurbilenean desberdintasuna prebenitzeko, eguneroko bizimodua garatzen duteneko leku edo auzoen sendotasun eta eraginean inplikatzeko, gizartearen eraldaketarako prozesuetako kidetza sustatzeko eta erkidegoko pertsona erreferenteekin loturak sortzeko. Haien artean, hain zuzen ere, Cáritaseko boluntarioak nabarmendu behar dira. Lotura horri esker, gainera, erreferentziako erkidegoarekiko erantzukizun eta lidergorako trebetasunen ikaskuntza suspertzen da, baita bertako inplikazioa ere. Cáritasek bidegabekerien inguruko sentsibilizazioaren eta salaketaren aldeko apustua ere egiten duenez, Unibertsitateko ikasleak bete-betean inplikatzen dira, eta euren bizi-aukerei, kontsumitzeko moduari eta gizartean parte hartzeko erari buruz hausnartzen dute. Era berean, lekukoak eta lekukotasuna ere badira ingurukoentzat eta erreferentziako taldeentzat (familia, adiskideak, ikaskideak). Zein da ikasleen ekarpena, Aitor? Hona hemen edozein ikasleren ekarpena: ilusioa, beste batzuekin partekatutako lana, denbora... Hartzaileentzat oso garrantzitsua da gazteen gogo eta ilusio hori igartzea. Maila instituzionalean, boluntario gazteen ekarpena da Unibertsitateak egin nahi duena. Beste erakunde batzuetako boluntarioak nagusiagoak dira. Unibertsitatean, geure gizarteko gazte asko ditugu. Gazteen artean borondatezko lana sustatuz gero, baliteke helduaroan ere jarraitzea. Mavi, nola hartzen du elizbarrutiko elizak lankidetza hori? Elizaren, erkidego kristauen eta fededun bakoitzaren xedea ebanjelizatzea, Berriona igortzea da. Xede hori hiru dimentsiotan zehazten da: zabalkundea (Hitza, katekesia…), ospakizuna (liturgia, otoitza) eta karitatea (txiroentzako zerbitzua). Karitatearen zerbitzua, beraz, ebanjelizaziorako tresna da, eta zerbitzu horretan inplikatutako pertsonak ebanjelizaziorako eragile bihurtzen dira euren bizi-lekukotasunaren eta konpromisoaren bitartez. Cáritasen bizi eta hausnartzen duten esperientzia erakundetik harago partekatzen denez, galderak sortzen dira ezagutzen dutenen artean eta gizartean bertan, oro har. Cáritasen, ilusioz bizi dugu ikasle gazteen lankidetza, baina, erantzukizun handiz ere bai: haien partaidetzaren bidez lagundu nahi diegu bazterketa- egoerekin inplikatzea eta bertara hurbiltzea Jaungoikoarekin elkartzeko leku pribilegiatuak direla konturatzen. Esperientzia eraldatzailea izatea izan behar dugu helburu. Txirotasunarekin edukitako topaketa erabakigarria izan behar da norberaren bizitzarako. Aitor, nola bizi du Deustuk? Nire ustez, ikasleentzako aukera eta Elizarentzako zerbitzua da. Ikasleentzat oso garrantzitsua da Tokiko Elizak pertsonenganako hurbilketan nahiz jarduketan garatzen duen lana balioestea, agian ezagutzen ez duten Elizaren alde hori ikusi dezaketelako horrela. Alde horretatik, Elizari eskainitako zerbitzua da. Bestetik, borondatezko lanean jarduera zehatzak lehenesten badira ere, pertsona eraldatu egiten da apurka-apurka. Oso zaila da gazteen prestakuntza erabatekoa bezain eraldatzailea izatea esperientzia solidariorik eduki ez badute, eta Cáritasek nahiz beste erakunde batzuek aukera hori eskaintzen digute.
19 erronka sozialak Gizarte-erantzukizuna Eliza erkidegoa Unibertsitatearen gizarte- erantzukizunerako proiektuko erronkei aurre egiteko
20 Bakea eta adiskidantza Deustuko Unibertsitateak indarkeriaz adierazten diren gatazka sozialak jorratzen lagundu nahi du ikuspegi etikotik. Pertsonen eta taldeen arteko elkarbizitzan gatazkak berezkoak badira ere, neurri handiagoan edo txikiagoan eratzaileak/ suntsitzaileak eta barneratzaileak/baztertzaileak diren moduetara kudeatu daitezke. Gure ustez, ezin da eta ez da indarkeria gatazkak konpontzeko erabili behar. Beraz, behar besteko prozesu sozialak, politikoak eta hezkuntzakoak sendotu nahi ditugu, indarkeria zilegi izan ez dadin eta giza eskubideen nagusitasunean oinarritutako kulturak eratzeko. Euskadiko oraintsuko indarkeria-historia kontuan hartuta, gure interes eta kezka berezia da horri aurre egitea eta, horretarako, geure ingurunean bertan hastea eta gure kezkaren helburu nagusia indarkeriako biktimak izatea. Bilkura isila Deustun, Pariseko atentatuengatik.
21 Ahotsak proiektua Ahotsak proiektua 2014ko urtarrilaren 8an hiru unibertsitatek (Deustuko Unibertsitatea, UPV/EHU eta Mondragon Unibertsitatea) Eusko Jaurlaritzarekin sinatu zuten esparru-hitzarmenaren barruan dago kokatuta. Hitzarmen horrek, hain zuzen ere, hiru unibertsitateek Euskadiko 2013-2016ko Bake eta Elkarbizitza Planean egin beharreko ekarpen partekatua diseinatzea, garatzea eta betearaztea zeukan helburu. Horretarako, euskal unibertsitateek Eusko Jaurlaritzako Bake eta Elkarbizitza Zuzendaritzarekin hitzartu zuten honako xede hau zeukan proiektua diseinatzea: 1) Ibilbide egingarria eta proposamen praktikoa azaltzea, bakerako eta elkarbizitzarako hezkuntza Unibertsitatearen arloan txertatzeko. 2) Hiru unibertsitateetarako esperientzia eredugarri bana proposatzea. Ahotsak proiektuak Unibertsitateko ikasleen artean honako gai hauei buruzko hausnarketa sustatzeko prozesua bultzatzea proposatu zuen: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketak eta Euskadiko bakearen eraketa. Horretarako, era guztietako ikus- entzunezko materialak erabili zituen esperientzia kolektibo horren inguruko ahots anitzen erakusgarri. Unibertsitate bakoitzak bere ordezkariak izendatu zituen, proiektua kudeatuko zuen unibertsitate arteko taldea osatu zezaten. Deustuko Unibertsitateak taldearen lidergoa hartu zuen bere gain, Unibertsitate honetako lau irakaslek osatutako oinarrizko lan- taldearen bitartez. 2016ko urtarrilerako, proiektuak bazituen hautatuta ikus-entzunezko 12 baliabide eta haien gidaliburuak. Aldi berean, Unibertsitate bakoitzak ere ikasleen zati batekin zituen eginda esperientzia eredugarriak. Hautatutako baliabideak Guztira, hurrengo dokumental edo filmak hautatu dira. hona hemen hautaketarako erabili diren irizpideak: giza eskubideen errespetuaren sustapena, ikuspegien aniztasuna, gertatutako urraketak eta, azkenik, materialen gaurkotasuna. ■ Al final del túnel - Bakerantza ■ El perdón ■ El reencuentro ■ Glencree ■ Hablan los ojos ■ Reconciliación ■ Lasa eta Zabala ■ Mujeres en construcción ■ Perseguidos ■ Yoyes ■ El valor de la autocrítica ■ ¿Por quién no doblan las campanas? Proiektuaren esparru pedagogikoa Ahotsak proiektuan bildutako materialaren egitura ez da tematikoa, eta ez da inolako hurrenkera zehatzean erabili behar. Era berean, oso-osorik ere ez da erabili behar. Materialean, ikus-entzunezko 12 baliabide daude, eta hamarkadetan jasandako indarkeriaren inguruko gaiak, faktoreak eta uneak jorratzen dira bertan, baita Euskadiko elkarbizitza berrirako gaur egungo prozesukoak ere. Hautaketa horretan, lehentasunezkoa izan da gai horien inguruko ikuspegi anitzen lagina agertzea, betiere, ikuspegi horiek pertsona guztien duintasunerako eta giza eskubideen babeserako oinarrizko printzipioak errespetatzen badituzte.
22 Hezkuntza-helburuak Ahotsak Unibertsitate Arteko Proiektuak honako hezkuntza-helburu hauek proposatzen ditu: a. Behar den moduko prozesua bultzatzea, honako gai hauei buruzko hausnarketa sustatzeko: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketak eta bakearen eraketa. b. Esperientzia kolektibo horren inguruko ahots anitzak ordezkatzea eta aitortzea. c. Azken hamarkadotan gure herrialdean jazotako guztiaren azterketa kritikoa sustatzea. d. Euskadiko errealitateko testuingurua zehaztu duten gertaeren bertsio desberdinei buruzko elkarrizketa suspertzea eta, horretarako, horren lekukotasuna ematen duten pasarteen, ekintzen eta esperientzien oroimena lehenestea. e. Euskal gazteek giza eskubideekin duten konpromisoa indartzea. Ikus-entzunezkoei buruz eztabaidatzeko gidaliburuen egitura eta oinarrizko kontzeptuak Eztabaidarako gidaliburu bana proposatzen da ikus-entzunezkoetarako. Azalpen-fitxan, ikus- entzunezkoaren laburpena egin eta oinarrizko informazioa ematen da. Horrez gain, bertan jorratutako funtsezko gaiak eta kontzeptuak ere zehazten dira; esate baterako, giza eskubideak, gatazka, indarkeria, nazionalismoa, terrorismoa, biktima, biktimarioa, biktimizazioa, sufrimendua, konponketarako topaketak, adiskidantza, barkamena, elkarbizitzaren normalizazioa, indarkeriaren normalizazioa eta justifikazioa, indarkeriaren desligitimizazioa). Ondoren, zenbait galdera proposatzen dira, ikasleen hausnarketa eta haien arteko eztabaida orientatzeko. Ikus-entzunezkoa ikusi aurretiko galderek ikasleek bertan jorratutako funtsezko gai edo kontzeptuei buruz dakartzaten jakintza zein kontzepzioak abian jartzea eta gizarteratzea daukate helburu. Ikus- entzunezkoen osteko galderek, ordea, ikasleei lagundu nahi diete gai eta kontzeptu horiei buruzko ulerkuntza kritikoan sakontzen. Batzuetan, gainera, oso labaingarriak diren zenbait gai alderatzea ere badute xede. Galdera batzuek kontzeptuak argitu nahi dituzte, funtsezko gaiak ulertzeko eta norberaren iritzia mugiarazteko. Beste galdera batzuek, ostera, hausnarketa eta elkarrizketa kritikoak suspertu nahi dituzte, proiektuaren helburu orokorrak kontuan hartuta. Gidaliburuotan proposatutako galderez gain, ikastaro edo jardueretako testuinguruak horretarako aukera emanez gero, oso egokia ere bada ikasleek nolabaiteko lan analitiko edota sortzaileren bat egitea, euren hausnarketak zein diren, nolako ulerkuntza lortu duten eta haien ideiak nola eraldatu diren azaltzeko, hala badagokio. Ariketa hori oso lagungarria izan ohi da ikaskuntza sendotzeko. Hiru unibertsitateetan egindako esperientzia eredugarriaren emaitzak Esperientzia eredugarriko parte-hartzaileen ezaugarriak Guztira, 11 taldek parte hartu zuten esperientzia eredugarrian. Taldeak ez ziren inolako ordezkagarritasun-irizpideren arabera hautatu. Zazpi taldek euskaraz lan egin zuten; eta 4k, gaztelaniaz. Bat edo bi klasetan garatu zuten esperientzia. Esperientzia gehienak Gipuzkoan egin zirenez, 10 parte-hartzailetatik ia-ia 8 lurralde horretakoak dira. Esperientzian parte hartu zuten gehienak 18-23 urtekoak dira, eta graduko unibertsitate-ikasketetako maila guztietakoak dira, lehenengo mailatik laugarrenera, alegia. Ikasketa batzuetan emakumeak nagusi direnez, 10 parte-hartzailetatik 8 emakumeak dira. Parte-hartzaileek esperientziaren inguruan egindako balioespena Esperientzia eredugarrian parte hartu zuten ikasleek balioespenerako inkestari erantzun zioten, eta, bertan, proiektuaren helburu bakoitzarekin zeukaten adostasun-mailaren inguruko puntuak eman behar zituzten. Halaber, bi galdera ireki ere egiten zitzaizkien, euren ondorio nagusiak zein ziren azaldu zezaten.
23 Parte-hartzaileen balioespen orokorra oso ona izan da. 10 ikasle parte-hartzailetatik bederatzi gogobeteta daude esperientziarekin. Era berean, saioak zuzendu zituzten irakasleek ere oso gogobeteta daude jardueraren garapenarekin nahiz emaitzekin. Galde sortako galdera irekien erantzunetan, antzeman egiten da jarduerak ikasle gehienei lagundu diela 20 urteko gazteentzat oraintsukoak ez diren egitateei buruz hausnartzen. Batez ere, biktimen egoera giza ikuspegitik jorratzen duten ikus- entzunezko baliabideak izan dira hunkigarrienak. «Beste modu batera ikusten lagundu dit» «Gorrotoak ez du zentzurik, epe luzean suntsitzeko ez bada» «Gertatutakoa ez ahaztea oinarri modura hartuz, aurrera begiratzea, egindakoak ez errepikatzeko» «Horri buruz hitz egitean eta mahai gainean jartzean, ez da gertatutakoari buruzko ikuspegi desitxuraturik sortzen, eta etorkizuneko belaunaldiek badute zer jazo zen eta bertan zeudenek nola bizi izan zuten jakiterik» Proiektuaren helburu zehatzagoak balioesteko orduan, honako hauexek izan ziren puntu gehien lortu zituzten aldagaiak: Euskadiko oraintsuko historiako indarkeriari buruz hitz egiteko aukera izatea eta gaiari buruzko iritzi desberdinak entzun ahal izatea. Ikasleek nabarmentzen dutenez, esperientzia horri esker, gertatutakoari buruzko ikuspegi aberatsagoa dute, eta iraganaren irakurketa kritikoa egiteko beharrezkoak diren zenbait elementu ulertzen dituzte hobeto: «Ezagutzen nituen aurretik kasu batzuk, baina kasu konkretuak bata bestearen aurrean ikusteak asko laguntzen du» «ETAko kideak izandakoak damututa ez zeudela uste nuen» «Hobeto ulertu dut biktimaren kontzeptua» «ETAko kideen postura holakoa izatea ez nuen espero» «Gatazkaren alde ezberdinak ezagutzen nituen baina orain modu zabalagoan ezagutu ditut» Parte-hartzaileen esanetan ere, esperientzia baliotsua izan da, pentsamendu kritikoa zein antzeko trebetasun generikoak sendotzeko eta elkarrizketarako zein pertsonen arteko komunikaziorako gaitasuna hobetzeko. Parte-hartzaileen lekukotasunek egiaztatu egiten dute hautatutako ikus-entzunezko baliabideak eta elkarrizketarako erabilitako gidaliburuak oso lagungarriak izan direla, ikasleen ikuspegia zabaltzeko eta beste era batera pentsatu edo bizi- esperientzia desberdinak dituztenekiko enpatia adierazteko. «Besteen jarrera ulertzeko esfortzua egitera bultzatzen du» «Elkarrizketa oso ona da, euskal gizartearen zauriak ixten saiatzeko orduan» «Nire ideiek edo pentsamenduek ikuspegi orokorrago bat dute» «Modu zabal eta irekiago batean ikusten ditut gauzak» «Hau ikusita, esan dezaket ez dudala nire ideia edo pentsamendua aldatuko edo beste modu batera ikusiko, baina bai bestelako jarrerak errespetu handiagoz ikusi eta ulertzera bultzatu nauela esango nuke» Azkenik, 10 parte-hartzailetatik 8k jarduerak giza eskubideen balioa hobeto ulertzen lagundu diela uste dute. Arakatutako lekukotasunetan, gizakien duintasunaren errespetua eta funtsezko eskubideen edozein urraketaren larritasuna nabarmentzen dira. «Biziak balio handia du, edozein herrialdek edo banderak baino handiagoa» «Errespetuan oinarritutako elkarbizitza bat sortu behar dugu» «Etiketak alde batera utzi eta pertsona osotasunean hartu behar dela ohartu naiz» «Gutxieneko eskubide batzuk errespetatzea beharrezkoa dela iruditzen zait» «Batez ere, konturatu egin behar dira hiltzea ez dagoela justifikatutako inolako egoeran. Beraz, terroristak berriro gizarteratzeko prozesuan sinestea ulergarria den arren, ezin izango da inoiz defendatu egin zutena» «Ekintza txarrak txarrak direla beti biktima edozein dela ere»
24 Eusko Jaurlaritzaren eta Euskal Herriko unibertsitateen arteko lankidetza-hitzarmenaren sinadura. Balioespen orokorra Unibertsitate arteko taldeak proiektuari buruz egin duen balioespen orokorra oso ona da, helburuak eta emaitzak uste bezala bete dira-eta. Euskal unibertsitateek bakerako eta giza eskubideetarako hezkuntzan egin duten ekarpen zehatza, hau da, Ahotsak, unibertsitateek curriculumeko zein curriculumetik kanpoko jardueren, ikerketa-jardueren eta jakintzaren igorpenaren bidez elkarbizitzan bertan egindako ekarpenaren esparru zabalenean ulertu beharra dago. Ahotsak hiru unibertsitateen lehenengo esperientzia bateratua da, eta honako gai hauei buruzko hausnarketa kritikoa ohiko irakaskuntza-jardueretan txertatzeko moduak arakatzea dauka helburu: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketa eta Euskadiko bakearen eraketa. Esperientziaren emaitza moduan, Ahotsak proiektua irakasleentzako baliabide funtzional bezain ezargarria da, baina, horrez gain, ikasleen balioespen ona eta eragina egiaztatzen dituen lehenengo esperientzia eredugarria izan da. Ahotsak abiapuntu ona da, helburu horiek batera lan egiten jarraitzeko. Batez ere, proiektuak aukera interesgarriak eskaintzen ditu etorkizunari begira, baliabidea oso-osorik ezartzen jarraitzeko eta dokumental berrien bidez osatzeko. Ángela Bermúdez, Juan Ignacio Pagola, Xabier Riezu eta Iker Usón Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatea
25 Bidezkoagoa, solidarioagoa eta gizatiarragoa den munduaren eraketaren alde lan egiten duen instituzioa denez, Deustuko Unibertsitateak erantzukizun berezia dauka emakumeen eta gizonen berdintasunerako eskubidea egia bihurtzeko orduan. Jesusen Konpainian, 1995ean 34. Kongregazio Orokorra egin zenetik onartu zen botere- desberdintasunak eta emakumeen zein gizonen arteko harremanen inguruko desberdintasunak xedearen beraren «betearazpenean gainditu» beharreko «bidegabekerietakoa» zirela. Nazioarteko, estatuko eta tokiko era guztietako konpromisoak daude genero-berdintasunarekin. Bertan, Unibertsitateko zereginean zein kudeaketan ezarri beharreko zenbait neurri eta ekintza eskaini eta eskatzen direnez, geure gain hartu edo sakondu egin nahi ditugu, gizartearen premia zein aurreikuspenetarako erantzun hobearen bila. Balioak eta jakitatea igortzen dituen erakundea garenez, generoaren ikuspegia integratu nahi dugu erakundeko prozesu guztietan, irakaskuntzan, ikerketan eta transferentzian. Gainera, kudeaketaren baldintzak ere hobetu nahi ditugu, bertan eguneroko bizimodua garatzen delako Unibertsitatea den lan- eremu eta elkarbizitza-gunearen barruan. Berdintasunerako Plan Zuzentzailean, Berdintasunerako Zuzendaritzako ekintza-lerroak azaltzen dira. Erakunde horrek, hain zuzen ere, Unibertsitatean bertan emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko egiturak koordinatzen ditu, benetako berdintasunaren lorpenerako politikak abian jartzeko prozesua sustatzen du eta bereizkeriazko jokabideen prebentzioa bultzatzen du Unibertsitateko jarduera osoan, Unibertsitateko bertako estrategia globala kontuan hartuta. Neurri horien artean, Berdintasunerako Batzorde Paritarioa Deustuko Unibertsitateko Berdintasunerako Plan berrian ari da lanean. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna «Aitatasun positiboak, aitatasun eraldatzaileak: gizonak, emakumeak, ume zaintza, lana eta boterea. Akordioak lortzeko nortasunak eraikitzen» jardunaldia
26 2016ko lehenengo seihilekoan, Berdintasunerako Batzorde Paritarioari Berdintasunaren Diagnostikoa aurkeztu zitzaion. Agiri hori ad hoc talde batek egin zuen aurretiazko ikasturteetan, 2014. urtean amaitu zen (agiria Unibertsitatearen Gizarte Erantzukizunaren webgunean dago eskuragarri) eta lan-egitura horretan onartu beharra zegoen. Onartutakoan, diagnostikoa gizarteratzen eman zuten seihilekoaren gaineratikoa. Diagnostikoa gizarteratzean, diagnostikoaren emaitzak, plan zuzentzaile berria eta berdintasunerako egiturak (batzordeak) eman ziren jakitera, baina, horrez gain, aurretiaz lortutako datuak erkatu eta kualitatiboagoa zen informazio erabilgarria arakatu zen, Deustuko Unibertsitateko (UD) Berdintasunerako etorkizuneko Plana diseinatzeko. Horretarako, saioak egin ziren bi campusetan, eta, bertan, 11 informazio eta erkapen bilera garatu ziren guztira: bi Unibertsitateko erkidego osoarentzat izan ziren, eta UDko Zuzendari eta Agintarien Kontseiluak parte hartu zuen bertan. Beste saio bat egin zen ikasleen Ganberarentzat (Loiola Foroan), baita campusetako langile-taldeentzako saio bereziak eta lau zentrotako Fakultate Kontseiluekiko bilerak ere. Hona hemen Emakumeen eta Gizonen Berdintasunaren Diagnostiko Instituzionaleko datu nabarienetakoak. Oro har esan dezakegu gizonak (%42) baino emakume gehiago daudela (%58) —2013ko datuak—. Parekotasuna administrazioko eta zerbitzuetako langileen artean hausten da, emakumeak nagusi dira- eta. Talde orokorrak 2013 / Colectivos generales 2013 %100 %80 %60 %40 %20 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak %0 %100 %28 %72 %52 %48 %48 %52 %42 %58 Becario FPI Bekadunak Prestakuntzan P.D.I. Irakasle-Ikertzaileak P.A.S. AZL Total general Guztira orokorra P.I. Ikertzaileak Irakasle ikertzaileen artean (II), emakumeen agerpena handiagoa da «doktore laguntzaileen» artean eta titularitateetan. Gizonek, ordea, agerpen handiagoa dute «doktore kontratatuen» artean eta katedretan. Irakasle-ikertzaileak 2013 / PDI 2013 %120 %100 %80 %60 %40 %20 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak Laguntzaile Doktorea irakaslea %52 %48 %43 %57 %51 %49 %27 %73 %62 %38 Catedrático/a Katedraduna Titular Titularra Doctor/a Doktorea Ayudante Doctor/a Licenciado Lizentziaduna Profesor/a Irakaslea Profesor/a Irakaslea Profesor/a escuela Eskolako Licenciado Lizentziaduna %79 %21 %100 %35 %65 Ordainsari-mailan, ordainsari-tarte txikiena emakumeena da; eta ordainsari-tarte handiena, gizonena. UDko langile gehienen ordainsari-tartea 25.000-35.000 eurokoa da (gizonen %36 ia-ia eta emakumeen %35,6). Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunaren Diagnostiko Instituzionala gizarteratzeko prozesua
27 Ordainsari tartea Intervalo retributivo Gizonezkoak Hombre Emakumezkoak Mujer –25.000€ 12,1% 26,6% 25.000-35.000 35,9% 35,6% 35.000-45.000 15,2% 13,5% 45.000-55.000 8,5% 6,8% 55.000-65.000 13,5% 10,3% 65.000 o más/ edo gehiago 14,8% 7,3% Total / Guztira 100% 100% Botere-egituretan ere, gizonak dira nagusi, aztertutako azken urterako, hau da, 2013rako diagnostikoko datuen arabera. Gizonen ordezkaritza %87koa zen Gobernu Kontseiluan; %77koa, Zuzendaritza Kontseiluan; eta %67koa, Kontseilu Akademikoan. Era berean, administrazioko eta zerbitzuetako langileen (AZL) burutzak aztertzen baditugu, sektore horretan emakumeak nagusi diren arren (%72), zuzendaritzak gizonen esku daudela esan beharra dago (%61). Horrez gain, beste datu bi ere aipatu behar ditugu labur-labur: lanaldia murrizteko eskabideen %100 emakumeek egiten dituzte, eta tutoretzako eginkizunak emakumeek eurek garatzen dituzte batez ere. Urteen joan-etorrian, gero eta emakume gehiago daude arlo horretan, baina proportzio hori ez dator bat emakumeek eta gizonek irakasle ikertzaileen artean duten banaketarekin. Ikasleei dagokienez, emakumeen eta gizonen proportzioa %60/%40 ingurukoa da, hurrenez hurren, nahiz eta banaketa hori nabarmen aldatu fakultateen arabera. Matrikulatutako ikasleen banaketa / Distribución alumnado matriculado %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak Giza zientziakDerecho Zuzenbidea Psicología y Educación Psikologia eta Hezkuntza DBS CCSSHH Gizarte eta Ingeniería Ingeniaritza Teología Teologia UTAP GUTA %42 %58 %22 %78 %48 %52 %28 %72 %76 %24 49% %51 %45 %54 Ikusten denez, emakumeak nagusi dira Psikologia eta Hezkuntza Fakultatean eta Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatean. Ingeniaritza Fakultatean, ordea, joera hori aldatu egiten da, bertako ikasleen %76 gizonak dira-eta. Bestetik, Zuzenbidea eta Deusto Business School (DBS) parekotasun handieneko zentroak dira bertako ikasleen osaketari begira. Ikasleen artean, gizonak baino emakume gehiago badaude ere, aztertutako urteetan gizonen ordezkaritza nagusi da Ordezkarien Ganberan. Egiaztatu egiten da emakume ikasleek gizon ikasleek baino beka gehiago eskatzen dituztela. Beken zuzkiduran, bi kasu zehatz dira harrigarriak: Unesco Katedrako bekak eta Sylff bekak, emakumeek gizonek baino gehiago eskatu badituzte ere, esleipena erabat parekoa delako, nahiz eta esleipenerako irizpidea ez den. 2009-2014ko epealdian, Unesco Katedrarako 111 eskabideak kontuan hartuta, emakumeen eskabideen kopurua %82koa izan zen, emakumeei esleitutako %51ren aldean. Ikerketari dagokionez, 2013an, Eusko Jaurlaritzak aitortutako 23 taldeetatik, 12 emakumeek zuzentzen zituzten, eta, kalifikazio goreneko 6 taldeetatik, emakumeak 4tan ziren ikertzaile nagusiak. Edonola ere, deialdi lehiakorretako finantziaziopeko proiektuak kontuan hartuta, bertako zuzendarien %65 gizonak zirela esan beharra dago.
28 Presentzia tesien zuzendaritzan / Presencia en dirección de tesis %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 %88 %12 %81 %19 %79 %21 %78 %22 Era berean, tesien zuzendaritzan gizon doktoreen agerpena handiagoa denez, Unibertsitatean irakasle doktoreen artean dagoen proportzioa hausten da. Diagnostikoari buruzko laburpentxo hau amaitzeko, Unibertsitatearen proiekzio sozialari buruzko pare bat datu aitatuko ditugu. Unibertsitateak berak ekoitzitako albisteen kopuruari erreparatuz gero, nabarmendu beharra dago gehienetako protagonistak gizonak (%67,8) zirela, termino orokorretan nahiz fakultate gehienetan. Halaber, protagonismo handiko proiekzio soziala ere antzeman da DBSn. Berrietan agertzen den pertsona kopurua / Número de personas que aparecen en las noticias 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak DBS Derecho Zuzenbidea Psicología y Educación Psikologia eta Hezkuntza CCSSHH Gizarte eta Giza zientziakIng. DeustoTech Teología Teologia UD DU 220 50 89 37 55 38 43 39 78 81 1 1 377 179 Azkenik, aipatu egin beharra dago Deusto Forumen, 2013ra arte antolatutako 25 zikloetan, hitzaldia emateko gonbidatutakoen %90 gizonak izan zirela. Datu horiek, diagnostikoan azaldutako beste datu asko eta diagnostikoa gizarteratzean modu kualitatiboan arakatutako datuak oinarri moduan erabiliko dira, Deustuko Unibertsitateko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako etorkizuneko Plana diseinatzeko orduan. David Lamíquiz, Luz Maceira eta María Silvestre Berdintasun Saileko talde sustatzailea (UGE) Lan-saioak eta Berdintasunaren Diagnostikoaren aurkezpena, Donostiako campusean.
29 Erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketa Deustuko Unibertsitatean uste dugunez, pertsona guztien duintasuna benetan aitortzeko, ezinbestekoa da haien arteko aldeak ontzat hartzea. Nortasun kultural eta erlijiosoengatik gero eta banatuago dagoen munduan, Inazioren tradizioaren arabera desberdinen arteko elkarrizketa sustatu eta suspertu egin behar dugu, gizarte anitzak sortzeko eta, bertan, pertsona guztiek baldintza berberak dituzten herritarrak direla sentitzeko. Erlijio arteko elkarrizketan egin dezakegun ekarpena oso berezia izan daiteke gure nortasun katolikoaren kontzepzio ireki, kritiko eta integratzailetik. Besteak beste, politika publikoen diseinua sustatzen saiatzen gara, bereizkeriarako mekanismoak desagerrarazteko eta mekanismo horien inguruko kontzientzia soziala eratzeko, baita aurreiritziak, estereotipoak eta banaketa elikatzen dituzten diskurtso demagogiko bezain populistek elkarbizitzari begira dituzten arriskuen ingurukoa ere.
30 Deustuko Unibertsitateak (UD), Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuaren esparruan, zenbait jarduketa-arlo lehenetsi ditu, eta, haien barruan, gure tokiko inguruneko eta ingurune globaleko zenbait erronka antzeman dira. Erronka horietako batek lotura berezia dauka aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onarekin: aniztasunean oinarrituta eratzen diren gizarte inklusiboak bultzatzeko erronka. Orain dela zenbait urtetatik, UDk ekintza batzuk jarri ditu abian zentzu horretan, eta haietako batzuk Jesusen Konpainiako eragile sozialen lankidetzapean garatu ditu. Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutuak eta Ignacio Ellacuría Fundazio Sozialak 2008. urteaz geroztik garatzen dituzte aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikoaren inguruko zenbait ekimen. Ekintza horiek ikerketa-proiektuetan gauzatu dira, gure inguruneko gutxiengodun erlijioen errealitatea ezagutzeko. Era berean, gai nabariagoak ere landu dira aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikoari begira, administrazio publikoko funtzionarioentzako prestakuntza-ekintzak bultzatu dira arlo horretan, aholkularitza eman zaie instituzio publikoei eta, horrez gain, mintegiak, biltzarrak zein jardunaldiak antolatu dira, arlo akademikoan eta zabalkundearen nahiz sentsibilizazioaren arloan. Alde horretatik, 2015eko urtean garatutako ekintzetako bat nabarmendu nahi dugu, kudeaketa publikoari begira daukan helburuagatik garrantzi berezia daukalako: erlijio arteko elkarbizitzarako politika publikoen arloko gomendioen txostena egitea. 2015eko martxoan, Eusko Jaurlaritzako Bake eta Elkarbizitza Idazkaritzak, bertako Giza Eskubideen Zuzendaritzaren bidez, Ignacio Ellacuría Fundazio Sozialari eta Deustuko Unibertsitateko Giza Eskubideen Institutuari eskatu zien erlijio arteko elkarbizitzarako politika publikoen arloko gomendioen txostena egiteko. Eskaera hori Urkullu lehendakariak eta Euskadin finkatutako fedeetako ordezkariek egindako topaketaren esparruan azaldu zen, hain zuzen ere. Bertan, gainera, honako adierazpen instituzional hau ere egin zen: «Kultura arteko eta erlijio arteko elkarbizitza, gizarte anitz, integratu eta integratzailean». Eskaera horren arabera, adituen taldea sortu behar zen, txosten hori egiteko. Honako hauexek ziren adituen talde horretako kideak: Adoración Castro Jover, Amelia Barquín López, José Luis Villacorta Núñez, Miguel González Martín, Saioa Bilbao Urkidi, Eduardo J. Ruiz Vieytez eta Gorka Urrutia Asua. Talde horrek garatutako lanean, elkarrizketa eta solasa ere ezarri behar ziren euskal gizarteko sentsibilitate erlijioso desberdinekin. Hartara, taldean bertan egindako lanaz gain, zenbait harreman ere ezarri behar ziren Euskadin erro nabariaz finkatutako eta aitortutako ia-ia fede guztietako ordezkariekin (Eliza Katolikoa, kristau ebanjelikoak, musulmanak, mormoiak, Jehovaren lekukoak eta kristau ortodoxoak). Lan horren emaitza moduan, adituen taldeak «Euskadiko aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onari buruzko txostena» agiria egin zuen, eta Euskadiko fede erlijiosoen arazo nagusiak zein diren azaltzen zen bertan. Agiria zenbait ataletan egituratuta dago. Lehenengo eta behin, proposamenaren gidaria den aniztasunaren kudeaketa-ereduarekin lotutako faktoreak jorratzen dira. Bigarrenez, euskal errealitate sozial eta erlijiosotik proposatzen diren eskubideak, premiak eta eskaerak zehazten dira. Azkenik, premiak zein eskaerak aztertu ondoren, zenbait proposamen zehatz eskaintzen dira eskubide horiekin lotutako gai gehienak kudeatzeko. Hona hemen txostenean azaldutako premia handieneko proposamenak: ■ Erakunde erlijiosoen erregistroaren zerrenda egitea, EAEn finkatuta dauden fede guztietako erreferentziako lagunak nor diren jakiteko. ■ Fede erlijiosoen ezarpenaren mapa soziologikoa edukitzea. Euskadiko aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onari buruzko txostena
31 ■ EAEko udalerri guztietan estaldura globala duen Gurtza Zentroei buruzko Legea egitea eta eremu edo ekipamendu publikoak erabiltzeko protokolo orokorrak sortzea, tratu-berdintasuna bermatzeko. Txosteneko eranskinean, lege-aurreproiektua proposatzen da, erlijio-askatasunerako eskubidearen erabilera sustatzeko. Era berean, hezkuntza, osasun, lan eta gizarte arloko gomendioak ere azaltzen dira. Arlo honetan garatzeko gomendio eta proposamen zehatzak ez ezik, aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikorako zenbait agiri erabilgarri ere eskaintzen dira agirian bertan. Txostena 2016ko martxoaren 2an aurkeztu zen Deustuko Unibertsitateak aniztasun erlijiosoari eta elkarbizitzari buruz antolatutako eta Urkullu lehendakariaren burutzapean garatutako jardunaldietan. Ekitaldi horretan, administrazio publikoko zenbait mailatako ordezkariak, EAEn finkatutako fedeetako ordezkariak, erakunde sozialak, oro har, eta arlo akademikoko pertsonak egon ziren. Txostena aurkeztu ostean, bertan egondako zenbait eragile txosteneko gomendio batzuk ezartzen eta proposatutako ekintza batzuk sustatzen hasi ziren euren arloetan. Txostenaren aurkezpenarekin batera bultzatutako ekimen horietako batean ere, zeresan handia izan du UDk, eta, bertan, nabarmendu dezakegu herritarren partaidetzarako mahaia sortu dela Donostiako fedeetako ordezkariekin. DSS2016 Europako Hiriburuaren esparruan sortutako eta Bakearen Itsasargitik bultzatutako ekimen hori Baitara baita proiektuaren barruan ere badago kokatuta, eta, 2016. urtean ere, fede anitzeko zentroaren sorrera izan du aztergai. Gorka Urrutia Asua Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria Lehendakaria Erlijio aniztasunari eta elkarbizitzari buruzko I. jardunaldian, Deustun
32 Giza mugikortasuna: migrazioak eta babesa Migrazioen fenomenoak migratzeko erabakia hartzen duten (edo etxetik nahitaez alde egin behar duten) pertsonak jartzen ditu egoera zaurgarri bezain bidegabeen eraginpean. Era askotako arrazoiengatik migratzen dute, baina, edonola ere, egoera horren erronkak konplexuak dira, eta zenbait arlotan ematen dira. Gainera, honako honexekin dute zerikusia: nola aurre egin migrazioa sorrarazten duten arrazoiei, nola eskaini arreta zuzena nahitaez lekualdatu behar izan direnei, nolako harrera eman asiloa eskatu dutenei, nola integratu harrerako gizarteetan eta nola kudeatu immigrazioa, besteak beste. Horrelako ekintza asko, hain zuzen ere, estatuek eurek nazioartean hartutako konpromisoak dira, pertsona horien eskubideak bermatu ahal izateko. Jesusen Konpainiarentzat, errealitate hori bere lehentasun apostolikoetakoa da, eta, alde horretatik, Deustuko Unibertsitatearentzat ere bai. Arlo horretan garatutako ekimenen artean, honako hauexekin lotutako jarduerak nabarmentzen dira: irakaskuntza (orokorra eta zehatza), ekintza-eragina, ikerkuntza eta sentsibilizazioa. Klinika Juridikoko parte-hartzaileen barne prestakuntza
33 Urteak joan, urteak etorri, gazteok argi eta garbi daukagu hondamendi bidegabe bezain saihesgarrien inguruko kontzientzia hazten den neurrian are premia handiagoa dugula uste duguna adierazteko eta haien inguruko jarrera hartzeko. Ikasgeletan, justizia eta itxaropena darizkien hitzak, legeak eta aginduak entzuten orduak eta orduak eman ostean, sarritan Zuzenbideko ikasleok zailtasunak dauzkagu komunikabideetan ikusten dugun guztiari sendotasunez aurre egiteko, berriro ere errealitatera gakartzalako nahitaez. Errealitate hori ondorio ezin larriagoko zentzugabekeria globalaren erakusgarri da benetan. Errealitate horren aurrean, «grosso modo» bi jarrera daudela esan genezake. Lehenengoak, eta, zoritxarrez, ohikoenak, etsipenaren eta berehalako pasibotasunarekin dauka zerikusia. Bihotza eta enpatiarako gaitasuna eduki arren, jende gehienak zergatik ez du ezer egiten? Argudio gustukoenak antzekoak bezain lauak dira: «ezin dugu ezer egin, mundua basatia da», «sufrimendua egongo da beti, eta ezin izango dugu aldatu». Beste batzuok, gutxienok, zorionez gero eta gehiago bagara ere, hausnartu egiten dugu, eta gure enpatia emozionalaren zein pentsamendu arrazionalaren arteko lotura lortzen dugu, baina, ez, adierazpenerako bakarrik diren otoitzen bitartez, galderen bidez baizik. Puntu horretan, lehenengo eta behin, «oraindik ere zergatik gertatzen da hori?» galdetzen diogu geure buruari; eta, ondoren, «zer egingo dugu hori ekiditeko?». Hona iritsita, barruko haserretik kanpoko konpromisora garamatzan txinparta, argia behar dugu, agian. Txinparta hori Deustuko Unibertsitateko Loiola Klinika Juridikoa da, hau da, Zuzenbide Fakultatearekin lotutako irakasleek aurten abian jarritako proiektua. Horrelako proiektuek, ordea, badute ibilbiderik eta aitorpenik Espainiako eta Iberoamerikako beste unibertsitate batzuetan, eta ageri-ageriko eraginak izan dituzte landutako arloetan. Ekimen hau zenbait mailatako etorkizuneko hamabost bat legelariren eskutik hasi zen, besteak beste, hirugarren mailako ikasleak eta abokatutzako masterra prestatzen ari diren beste batzuk kontuan hartuta. Zerbitzua eman nahi zuten gazteak inplikatzeko orduan, erabilera anitzeko proiektua eskaintzea izan zen ideia orokorra, hau da, espediente akademikoan aitortzeko moduko praktiken garapenarekin lotzean edukiko zituen faktore formalak eta juridikoak lantzea eta faktore etikoagoak, solidarioagoak eta moralagoak jorratzea, besteak beste. Hots, gure gizartean eragina duten arazoak ikuspegi juridikotik aztertzea, egunez egun arazo horiei aurre egiteko modu profesionalean lan egiten duten elkarteen lankidetzapean. Halaber, oso garrantzitsua ere izan zen proiektu eredugarri horrek zertan lan egingo zuen jakitea. Hona hemen erantzuna: Klinika Juridikoak CEARekin batera lan egingo zuen (Errefuxiatuei Laguntzeko Batzorde Espainiarra-Euskadi). Inolako zalantzarik gabe, errefuxiatuen krisia ezin premiazkoagoa da, bere dimentsioagatik eta baliabide zein aukera gehien dituzten herrialdeen erantzun arduragabeagatik. Bestetik, egoera horren azpian dagoen konplexutasun juridikoa ere hartu behar zen kontuan, Nazioarteko Zuzenbidea eta Zuzenbide Administratiboa daudelako inplikatuta, besteak beste. Faktore asko izan ziren kideen interesa eta konpromisoa sustatu zituztenak: legearen zein historiaren arloko kontraesanak eta horien ondorioz gure gizartean sortutako egoera ezin latzagoak: jendaurrean, gizarteak gehiegitan ematen die bizkarra zaurgarriegiak diren pertsonei, eta gizarteak ezertxo ere egin gabe begiratzen die bertako ordezkari demokratikoek inoiz ez bezalako tragedia ikaragarrien aurrean azaldutako axolagabekeriari, ia-ia 4 milioi siriar biziraupenaren bila dabiltzanean etsipenaren etsipenez. Loiola Klinika Juridikoa. Zuzenbide Fakultatean ikasketa- zerbitzuari eta justizia sozialarekiko konpromisoari begira sortu berri den esperientziaren kronika
34 Proiektuaren hasieran, CEAReko langile prestatuek prestakuntza-saioak eman zizkiguten, asilorako eskubidearen, atzerritartasunerako eskubidearen eta, azkenik, Euskadin benetako egoera sozial zaurgarrian daudenek dituzten eskubideen faktore nagusiak zein diren azaltzeko. Aukera paregabea izan zen, zuzen-zuzenean eta errealitate juridiko horietako eragileen eskutik Zuzenbideko graduan ematen ez diren gaiak ezagutzeko. Ezohiko abagunea izan genuen, behar besteko oinarriak geureganatzeko eta, ondoren, haien bidez lan egiteko, babesteko eta CEAReko kideengandik ikasten jarraitzeko, une oro arreta, pazientzia eta profesionaltasun handiz tratatu gintuztela kontuan hartuta. Garatutako zeregin nagusien artean, nabarmendu beharko genuke azterketa zabala egin dela LANBIDEk barne-mailan DBE baimentzeko darabiltzan irizpideei buruz. Laguntza aitzindaria da, autonomia-mailan garatu da eta, azken batean gizarteratzea eta txirotasun-mailak murriztea dauka helburu. Bere lege-oinarria eta bertan ezarri beharreko araudiak sakon aztertu genituenez, geure iritzia eratu eta aurretiaz ezarritako ideiak gainditu ahal izan genituen. Bestetik, zenbait idazki egiteko laguntza ere eman genuen, laguntza horien larregizko etendurarekin lotutako prozesuetarako. Hori dela eta, arlo juridiko eta prozesaleko jakintza berriak eskuratu ahal izan genituen. Azkenik, poliziaren komisarian bertan asilo- eskatzaileei eskabide-prozesuan laguntzea izan zen gure zerbitzu-zeregin solidarioena (bertan, elkarrizketa luzea egin genien, eta eskabidearen inguruabarrei buruzko galdera askori erantzun behar zieten). Horri esker, pertsona horiek zekartzaten historia eta zauri ikaragarriak ezagutu eta modu emozionalean hurbildu ahal izan ginen, ahal genuen neurrian haiek lasaitu eta polizia-giroko ageriko etsaitasunari garrantzia kendu nahian. Inolako zalantzarik gabe, esperientzia hori hunkigarriena izan da kideentzat, eta gure konpromiso soziala nahiz uste sendo morala gehien indartu dituena, pertsona horiek gure adiskideak, bikotekideak, gurasoak edo gu geure ere izan gintezkeela ikustean. 2015-2016ko ikasturtean egindako esperientzia eredugarri horren ostean, Loiola Klinika Juridikoa beste lan eta jarduketa arlo batzuetan lan egiten ere hasi da. Alde horretatik, 2016-2017ko ikasturtean, justizia sozialeko esperientziak garatzen ari da beste erakunde sozial batzuekin. Cáritas-Bizkaiarekin, aholkularitza juridikorako lana garatzen ari gara atzerritartasuneko taldearekin eta Gizarteratzea Bermatzeko Errentako taldearekin. Cáritaseko talde juridiko sendo horietatik ikastea da helburua eta erakundera Euskadin gizarteratzeko prozesu eta dinamiketarako laguntza eske hurbiltzen diren etorkin atzerritarrei laguntza juridikoa ematea. Halaber, Cáritaseko boluntarioen prestakuntza juridikorako prozesuak ere garatzen ari dira, Zuzenbide Fakultateko ikasleen bidez. Horrez gain, irrati-saioetan ere ari gara parte hartzen, Klinika Juridikoan garatzen ari den lana zabaltzeko asmoz. Bestetik, Jesusen Konpainiako beste bi erakunderekin ere ari gara lanean: Ellacuría Fundazioa eta Alboan GKE. Ellacuría Fundazioarekin, atzerriko etorkinei laguntasuna, aholkularitza juridikoa eta prestakuntza emateko ari gara lanean, gizarteratzeko eta lanerako prozesuekin zerikusia daukaten dinamiketan. Alboan erakundearekin, inplikazio juridikoa daukagu Gatazkarik gabeko Teknologiarako proiektuan. Alboan erakundeak garatutako kanpaina da, eta mugikorrek, tabletek eta ordenagailuek modu globalean garatzen diren gerrekin eta, batez ere, Kongoko Errepublika Demokratikoko gerrarekin daukaten lotura jakitera ematea dauka helburu. Azkenik, Oblatas Leiho Zabalik proiektuarekin ere lan egiten dugu, eta, bertan, aholkularitza juridikoa ematen dugu esplotazio sexualerako sareen presioagatik egoera larrian dauden pertsonen trafikoko emakume biktimei buruzko proiektu zabalagoaren esparruan. Eskerrak eman nahi dizkiegu erakunde laguntzaile guztiei —CEAR-Euskadi, Cáritas Bizkaia, Ellacuría Fundazioa, Alboan eta Oblatas Leiho Zabalik— eta proiektuan inplikatu diren Zuzenbide Fakultateko irakasleei, aukera aparta eskaini digutelako zenbait errealitatetara gehiago hurbiltzeko eta hobeto ulertzeko. Hain zuzen ere, oso urrun daudela dirudien arren, gugandik hurbi-hurbil daude, baita gugan ere, gezurra esango genukeelako esango ez bagenu hementxe jarraitzen dugula gure arbasoren batek barrabaskeriatik ihes egitea lortu zuelako eta gizatasunean babestu zelako, duintasunaren opari ukaezina eskaini nahian. Geure baitan begiratzen ikasi behar dugu, gainerakoei hobeto begiratzen ikasteko eta laguntzeko. Loiola Klinika Juridikoa Zuzenbide Fakultatea
35 Ingurumenaren iraunkortasuna Ingurumenaren narriadura azkarragatik sortutako erronkei eta zenbait giza taldetan dituen ondorio kaltegarriei erantzuteko asmoz, Deustuko Unibertsitateak jakintzaren eta berrikuntza sozial zein teknologikoaren kultura eta hedapena sortzen dituen gunea izan nahi du, baita gizartearentzako erreferentea ere. Hori dela eta, funtsezko zeregina eduki behar du pertsonek euren ingurunearekin daukaten harremana hobetzeko moduko jokabideen sustapenean. Horretarako, jarduketa eredugarriak jarri behar ditu abian, baliabideen erabileran iraunkortasunerantz eta justiziarantz aurrera egin ahal izateko. Gure erantzunak hiru ezaugarriok edukitzea nahi dugu: unibertsitario-unibertsitarioa izatea, Jesusen Konpainiarekin dugun loturan inspiratuta egotea eta, zentzu berean lan eginda, behar besteko sinergiak sortzea beste talde eta erakunde batzuekin. Horretarako, ezinbestekoa da Unibertsitateko erkidego osoaren eta Deustuko Unibertsitateko jarduerekin lotutako instituzio zein enpresen lankidetza lortzea, baina, batez ere, ekintza horiek ingurumenarekiko eragin zuzena dutenean.
36 Deustuko Unibertsitatea klima-aldaketaren ondorioei aurre egiteko erronkari erantzuteko egindako konpromiso eta ahaleginagatik saritutako 40 enpresetakoa izan da. Negutegi-efektuko gasen igorpenak mugatzea lehentasunezko helburu duen programan parte hartu ostean, 2016ko martxoaren 14an, bere ahaleginaren eta konpromisoaren aitorpena jaso zuen Bilboko udaletxeko areto arabiarrean. Olatz Ukarri egin diogu elkarrizketa. Ingeniaritza Fakultateko irakaslea da, baita Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuko ingurumen- iraunkortasunaren saileko arduraduna ere. Olatz, nola sortu da Unibertsitatean karbono- aztarnaren kalkulurako programan parte hartzeko kezka? Deustuko Unibertsitateak 2011-2012ko ikasturtetik kalkulatzen du bere aztarna ekologikoa. DeustoTech Energyren ekimena izan zen (Unibertsitateko ikertaldea da, eta energiaren sektoreko enpresen gaur egungo nahiz etorkizuneko premiei eman nahi die erantzuna), eta Unibertsitateko Azpiegituren Sailaren laguntzaz jarri zen abian. Bertan, hain zuzen ere, lehenengo aztarna ekologiko hori kalkulatzeko datu guztiak biltzen hasi ziren. Geroago, 2014- 2015eko ikasturtean, «Bilborako karbono urriko estrategiarantz, 2015» programan parte hartzeko aukera izan genuen. Izan ere, Bilboko Udalak garatu zuen, enpresek euren karbono-aztarna kalkulatu zezaten. Badago aztarna ekologikoaren eta karbono- aztarnaren arteko alderik, baina, batez ere, emaitzak nola ematen diren kontuan hartuta. Bietan, egiten ditugun jarduerek ingurumenean daukaten eragina kalkulatzea da xedea, baina, batek negutegi-efektuko gasen baliokide bihurtzen du, eta, bestean, aztarna ekologikoaren bila gabiltzanean, ingurumenaren gaineko eragin hori lurrak bertako baliabideak biziberritzeko eta konpentsaziorako zer beharko genukeen ikusteko daukan ahalmen ekologikoarekin lotzea da helburua. Bilboko Udaleko programan parte hartu dugula esan duzu. Bilboko campusean bakarrik egin duzuela esan nahi du horrek edo Donostian ere egin duzue? Bilbon baino ez dugu «Bilborako karbono urriko estrategiarantz, 2015» programan parte hartu. Hala ere, Unibertsitateak azken bost urteotan aztarna ekologikoaren inguruan egindako kalkuluan, bi campusok parte hartzen dugu. Hori dela eta, nahiz eta Bilbon jasotako aitorpenak campus honekin baino ez daukan zerikusirik, ingurumenarekiko konpromisoa Unibertsitatearena da, Donostian nahiz Bilbon. Esperientzia bera izango dugu hizpide. Oso garestia da aztarna ekologikoa kalkulatzea? Zer baliabide erabili behar izan dira? Nola inplikatu dira pertsonak, baliabide ekonomikoak, denbora...? Gauza guztietan bezala, prozesua garatu behar izan da, eta ahaleginaren murrizketa da horren adierazgarri. Gero eta hobeto egiten dugun arren, lehenengo urteak zailak izan ziren benetan, daturik ez geneukalako: Unibertsitatean ez ziren kontsumo gehienak erregistratzen. Fakturetan adierazitakoa (gasa, elektrizitatea…) eskuragarri bazegoen ere, beste datu batzuk behar genituen; esate baterako, zenbat paper kontsumitzen genuen edo nolako hondakinak sortzen genituen. Datuok arakatzeko, jende askoren laguntza jaso behar izan dugu datuak erregistratzeko eta haien berri edukitzeko. Uste bezalakoak izan dira emaitzak? Oso zaila da galdera horri erantzutea, urtero datu gehiago ditugunez, are zorrotzagoak garelako geure neurketak eta kalkuluak egiteko orduan. Gutxi gorabehera, maila berberetan gaude, baina oraindik ezin dugu esan gure jardueraren eragina benetan murrizten ari garenik. Ageriko egonkortasuna engainagarria da, lehen baino datu gehiago Iraunkortasunaren eta ingurumenaren alde hartutako konpromisoagatik saritua
37 balioesten ari garelako. Urteen joan-etorrian, jokabide hoberanzko benetako bilakaera ikusteko gai izango garelakoan gaude. Eragina kalkulatutakoan, zein dira hurrengo urratsak? Eragina kalkulatzea lehenengo urratsa da. Kalkulatutakoan, beraz, hobetzea izan beharko litzateke garrantzitsuena, jakina: hau da, ingurumenean daukagun eragina gutxitzea, gure igorpen-gune nagusiak non dauden ebaluatzea edo zer jarduera diren kaltegarrienak gure eragina txikitzen duten alternatibak bilatu ahal izateko. Horretarako, gutxiago kontsumitzeko gai izan behar gara, gure jokabideagatik eta Unibertsitatean jarritako instalazio berriak ingurumena bera gehiago errespetatzen dutelako (energia berriztagarrien erabilera, eraginkortasun handiko ekipamenduen instalazioa, uraren kontsumoa murrizteko sistemak…). Esate baterako, luminariak aldatu dira aurten… Garatu diren ekintzetakoa izan da, eta, era berean, zenbait txorrota ere aldatu dira, irekitzean ur gutxiago irten dadin. Horrez gain, zenbait fatxada ere zaharberritu dira, isolamendua hobetzeko eta berokuntzan edo aire girotuan gutxiago gastatzeko. Bestetik, Euskadiko geotermiako instalazio handienetakoa dago Unibertsitatean, eta, aurreikuspenen arabera, handiagotu egingo da. Apurka-apurka, norabide horretan ari gara lanean Unibertsitatean. Dena dela, inolako eraginik ez sortzea izango litzateke onena. Hori, ordea, oso urrun dago oraindik. Lehen esan duzunez, eragina murriztu ez ezik, konpentsatu ere egin daiteke. Nola egiten da hori? Zenbait proiektu daude, eta badago bertan inbertitzerik; esate baterako, zuhaitz jakin batzuk landatzea, gure CO2 igorpenak konpentsatzeko. Erakundeek ez ezik, guk geuk ere kalkulatu dezakegu ingurumenean daukagun eragina eta konpentsatzen edo murrizten ahalegindu? Bai, guztiok badugu eguneroko jardueretan zenbat baliabide kontsumitzen ditugun kalkulatzerik: energiaren erabilera, uraren kontsumoa, sortzen ditugun hondakinen kopurua edo garraioaren erabilera. Gure aztarna ekologikoa zein den jakinez Bilboko alkatea, Juan Mari Aburto; Izaera eta Misioko errektoreordea, Juan José Etxeberria; eta Olatz Ukar ikertzailea, sari-banaketan.
38 gero, gizarte iraunkorrerantz joateko zer aldatu dezakegun ere jakin ahal izango dugu. Zer laguntza nabarmenduko zenituzke proiektu honetan? Proiektuan sinetsi eta sustatzen hasi ziren lehenengo pertsonak: DeustoTech Energy eta Mikel García, besteak beste. Hain zuzen ere, bete-betean lan egin zutenetakoa izan zen. Nola ez, datu guztiak erregistratu eta jakitera eman behar izan dituen artapen-taldea. Benetako lana egin dutenak izan dira. Zein da zure ametsa? Unibertsitate honetan, gure eragina ahalik eta txikiena izatea, benetan. Inolako eraginik gabeko eraikinak edukiko bagenitu, gainera, zoragarria izango litzateke. Beharbada, erakustaldirako campusa ere izan gintezke (teknologia berrietarako saiakuntza moduan erabili gaitzakete), gure jarduerak ingurumenean ahalik eta eragin txikiena izango lukeela kontuan hartuta. Berehalako etorkizunerako erronkarik? Asmo handiko plana proposatzea, gure eragina modu nabarian murriztu ahal izateko. Nolako garrantzia dauka ikasleen sentsibilizazioak? Oso garrantzitsua da, baina ikasleena ez ezik, Unibertsitateko erkidego osoarena ere bai. Beharrezkoa denean berogailuak edo argiak itzaltzen dituen eraikin adimenduna eraiki dezakegu, baina bertako erabiltzaileok horren inguruko sentsibilitaterik ez badugu, neurri tekniko horiek blokeatzeko sistemak egongo dira beti. Ikasleei dagokienez, Unibertsitateak gizartearekin daukan konpromisoaren osagaia da haiek sentsibilizatzea. Euren egunez egunekoan, egresatuek ingurumenaren gaineko sentsibilitaterik badute, euren etorkizuneko lanetan ere ezarriko dute. Zein da gainditu beharreko zailtasun nagusia? Oso zaila da lehentasunak ezartzea: une honetan zer arlori emango diegun lehentasun handiena, sakonago garatu ahal izateko. Ingurumena zaindu nahi duten guztientzako aholkua Lehenengo eta behin, informazioa lortzea. Horretarako, Nekazaritza, Arrantza, elikadura eta Ingurumen Ministerioaren webgunean sartu besterik ez dago, bertan karbono-aztarna kalkulatzeko kalkulagailuak daudelako: (http:// www.mapama.gob.es/es/cambio-climatico/temas/ mitigacion-politicas-y-medidas/caluladoras.aspx). Era berean, gizabanako bakoitzak sortzen duen eragina balioesteko kalkulagailuak ere badaude (http://calculator.carbonfootprint.com/calculator. aspx?lang=es). Ondoren, zer hobetu dezakegun jakin eta haietako batekin hartu dezakegu konpromisoa.
39 Inklusioa eta irisgarritasuna Bere Gizarte Erantzukizunerako Politikaren barruan, gizartearentzako zerbitzua izateko tradizioari eutsita eta nortasun jesuita duela kontuan hartuta, Deustuko Unibertsitateak (UD) ekintza instituzionalak, curriculumekoak, curriculumetik kanpokoak eta ikerketa-ekintzak bultzatu behar ditu, Deustuko Unibertsitatean bertan inklusiorako prozesuen ezarpena bultzatzeko, ikasle zein langile guztien partaidetza sozial zein akademikoa suspertzeko, haien aldeak balioesteko, irakaskuntzako zein ikaskuntzako prozesuen kalitatea handitzeko eta diseinu nahiz irisgarritasun unibertsalerantz aurrera egiteko. Arlo horretako ekintzari begira, Inklusio eta Irisgarritasunerako Plana garatu beharra dago UDren Gizarte Erantzukizunerako Proiektu Estrategikoaren esparruan. Izan ere, 2015- 2016ko ikasturtean, behar besteko jarduketak ezarri ditu, Deustuko Unibertsitatean bertan inklusiorako prozesuak sustatzeko. Hartara, hezkuntza-premiak dituzten ikasleen partaidetza eta ikaskuntza bultzatu dira, guztientzako diseinua eta irisgarritasun unibertsala hobetu dira, UDren irudi sozial inklusiboa proiektatu eta agerian jarri da, aliantzak ezarri dira desgaituen inklusioaren arloan erreferenteak diren sare zein erakundeekin eta UDko zentroak nahiz taldeek gai inklusiboei eta irisgarritasunaren inguruko gaiei buruz garatzen dituzten ikerlanak zein transferentzia bultzatu dira. UDko Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuak, Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleentzako Arreta programaren bidez, neurri zehatzak sustatzen ditu, hezkuntza-premiak dituztenen integrazioa eta benetako aukera-berdintasuna bultzatzeko. Horrez gain, ekintza egokiak ere jartzen ditu abian, goi-mailako hezkuntzara baldintza berberetan iritsi daitezen eta Unibertsitateko erkidegoan bertan gizarteratu daitezen. Gure iritziz, hezkuntza-premiak honako hauexekin daude lotuta: entzuteko edota ikusteko desgaitasuna, desgaitasun fisiko edota organikoa, desgaitasun intelektuala, osasun mentaleko arazoak eta aldi baterako ezintasuna (hausturak, ebakuntzak, errehabilitazioa...), eragin zuzena dutelako haien ikasketetan edo lan akademikoetan. 2015-2016ko ekitaldian, 44 ikasle erregistratu ziren programan, 54 curriculum-egokitzapen egin genituen eta 22 irakasleri eman genien aholkularitza. Hona hemen erabiltzaileen gogobetetasunari buruzko inkestan bildutako zenbait datu, baita irakasleen zein irakasleen lekukotasunak ere. Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleentzako Arreta
40 Datuak Zer sistemaren bidez izan duzu programaren berri? 60 50 40 30 20 10 0 Fakultatea TutoreaMatrikula Beste batzuk Jasotako babesak Informazio eta orientazio akademikoa Beka eta laguntzei buruzko informazioa Curriculum-egokitzapenak azterketetan, ikasgelan, altzarietan Laguntzako produktuak Lanerako orientazioa 0 20 40 60 80 100 120 Euren esperientzia balioesten… Tutorea / Irakaslea Nire lehenengo urtea izan da TDAH daukan ikasle baten tutore moduan, eta erronka handia izan da, ez nituelako ezagutzen ez Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzua ez horrelako ikasleek jaso ditzaketen laguntzak. Hasieran, zaila izan zen, beldurrez nengoen-eta. Gero, ordea, baliabideak eta ikasle desgaituen arretarako zerbitzu espezializatua daudela jakitean, lasaiago geratu nintzen. Hasieratik, jakinarazi egin zidaten ikasle horren tutorea izango nintzela, zer diagnostiko zeukan eta nolako egokitzapenak behar zituen, eta zerbitzuaren laguntza izan nuen irakasleei nolako egokitzapenak egin behar zituzten azaltzeko. Esperientziak pertsona moduan eta lanbide-arloan hobetzen lagundu dit, asko ikasi dudalako eta ikara zein estereotipo ugari hautsi ditudalako. Tutorea / Irakaslea Urteak daramatzat hezkuntza-premiak dituzten ikasleen tutorea izaten (desgaitasun fisikoa, entzuteko desgaitasuna, ikasteko zailtasunak, nahasmenduak...), eta ez dut inoiz inolako arazorik izan. Ondo baino hobeto ezagutzen dut Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleen Arretarako Programa, baita bertako arduraduna ere. Egiaztatu egin ahal izan dut oso aberasgarria dela ikasgela berean era guztietako ikasleak egotea, ikaskideentzat nahiz irakasleentzat.
41 Horrez gain, UDn, zorionekoak gara, badirelako zenbait urte desgaitasunarekin eta inklusioarekin zerikusia duen edozein gairi buruzko informazioa eta orientazioa ematen dituen zerbitzua daukagula. Irakasleek ikasleen desigaitasunaren arabera egin beharreko egokitzapenei buruzko gidaliburuak dituzte. Nire ustez, eragozpen bakarra dago zerbitzu horretan, barne-mailan baliabide horiei buruzko informazio gutxi dagoelako: irakasle gehienek ez dakite baliabide horiek eskuragarri daudela, harik eta horrelako ezaugarriak dituen ikasleren bat eduki arte. Niretzat interesgarria izango litzateke tutoreak gai horien inguruan prestatzea, nahiz eta norberaren borondatea ere garrantzizkoa izan. Ikaslea Ikusteko desigatasuna duen ikaslea naiz, eta nire lehenengo ikasturtea da. Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuan eman nuen izena, bekei buruzko informazioa eta ikasgelarako zein azterketetarako egokitzapen batzuk behar nituelako. UDko matrikula egin nuenean, inork ez zidan esan zerbitzu hori zegoenik. Izan ere, ikasturtea hasitakoan, irakasle batek esan zidan gizarte-langilearenera joan behar nintzela nire egoera zein zen azaltzeko. Berarekin harremanetan jarri nintzenean, den-dena oso erraza izan zen: elkarrizketa eduki genuen, nire desgaitasunari buruzko agiri guztiak eman nizkion eta nire eskubidea ziren egokitzapenei buruzko txostena prestatu zuen. Egokitzapen horiek Batxilergoan eduki nituen bezalakoak izan ziren. Gizarte-langileak nire tutorearekin hitz egin zuen, eta ikasturteko irakasle guztiei eman zien informazio hori. Horrez gain, eskatu nitzakeen bekei buruzko informazioa ere eman zidan. Lasaitu handia izan zen, UD Unibertsitate pribatua denez, ez nekielako ondo laguntza horiek jasoko nituen. Niretzat, erraz-erraza eta beharrezkoa izan da dena, ikasgelan nahiz Unibertsitatean bertan. Oso eroso nago, integratzen lagundu didatenei esker. Ikaslea Zenbait urte daramatzat Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuaren laguntza jasotzen, orain 3. mailan nago-eta. Desgaitasun fisikoa daukadanez, egokitzapenak behar ditut azterketetan zein altzarietan. Unibertsitate publikoan eta pribatuan ikasi nezakeen, baina argi eta garbi neukan Deustun ikasi nahi nuela. Hori dela eta, gizarte-langilearekin geratu nintzen aurretiaz, Deustuk zer aukera eskaintzen zizkidan jakiteko. Gizarte-langileak UDk eskaintzen zizkidan bekei, hobariei eta egokitzapenei buruzko informazioa eman zidan. Egokitzapenak hain osoak eta pertsonalizatuak zirenez, argi eta garbi eduki nuen. Nire desgaitasunagatik, denbora gehiago behar dut azterketak egiteko, altzari bereziak eduki behar ditut eta aldez aurretik eman behar dizkidate apunteak, sarritan ospitaleratu behar naizenez klaseak galtzen ditudalako. Hasiera-hasieratik, oso babestuta egon naiz, zabal- zabal hitz egin ahal izan dut neure egoerari buruz eta, Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuaren erantzuna ez ezik, zorte handia ere izan dut neure tutoreekin. Laburbilduta, nire esperientzia paregabea izan denez, Unibertsitatean bertan masterra egiteko asmoa daukat.
42 Justizia soziala eta berdintasuna Guretzat, ondasun sozialen berdintasunezko banaketa lortzeko agindu etikoa da justizia soziala, horrela pertsona guztien duintasuna eta kohesio soziala ziurtatzen direlako. Gure ustez, banakako ekintzaren eta instituzio publiko zein erakunde sozialen ekintzaren gidaria izan behar da justizia soziala bilatzea. Kasu guztietan, interes pribatuari barik ondasun erkideari eman behar zaio lehentasuna, eta, horretarako, honako hauxe sustatu behar da: ■ Aberastasuna birbanatzeko mekanismo eraginkorrak, gutxieneko baldintza materialak bermatuta egon daitezen eta pertsona guztiek euren oinarrizko askatasunak erabiltzeko aukera izan dezaten (Giza Eskubideetan adierazitakoak). ■ Desberdintasuna aitortzeko dinamika sozialak, erkidego politikoaren loturak indartzen dituzten bidegabekeria ez-materialen konponbiderako eta integraziorako ahalmena hedatzeko. ■ Jarduera erkidegoko testuinguruetan parte hartzeko aukerak, banakako garapena eta duintasun erkidegoaren aitorpenean oinarritutako erkidego politikoaren garapena suspertzeko. Idatz-zati honetan, honako ekintza hauekin lotutako Deustuko Unibertsitateko jarduketak azaltzen dira: elkartasuna, borondatezko lana, ekonomia solidarioa, txirotasunaren eta desberdintasunaren aurkako borroka eta garapenerako lankidetza, besteak beste. «Nazioarteko migrazioa, integrazioa eta justizia soziala» konferentzia, Europako INTEGRIM proiektukoa
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura
Deusto giza balioen zerbitzura

Recommended

Deustu balio humanizatzaileen zerbitzura
Deustu balio humanizatzaileen zerbitzuraDeustu balio humanizatzaileen zerbitzura
Deustu balio humanizatzaileen zerbitzuraUniversidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto
 
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...Irekia - EJGV
 
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho... Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...Irekia - EJGV
 
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokia
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokiaUrretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokia
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokiaUrretxu-Zumarraga Ikastola
 
Eskuhartzea Silvia Ganuza
Eskuhartzea Silvia GanuzaEskuhartzea Silvia Ganuza
Eskuhartzea Silvia GanuzaGanuzasil
 
Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaandertms
 
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAHEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAainhoa_errasti
 
Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaimendez012
 

Recommended

Deustu balio humanizatzaileen zerbitzura
Deustu balio humanizatzaileen zerbitzuraDeustu balio humanizatzaileen zerbitzura
Deustu balio humanizatzaileen zerbitzuraUniversidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto
 
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...
Unibertsitateko gazteek Euskadin bizi izan den terrorismoari eta giza eskubid...Irekia - EJGV
 
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho... Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...
Discurso del lehendakari - “Eskura Centro de Recursos Pedagógicos en Derecho...Irekia - EJGV
 
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokia
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokiaUrretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokia
Urretxu zumarraga ikastola elkarbizitza behatokiaUrretxu-Zumarraga Ikastola
 
Eskuhartzea Silvia Ganuza
Eskuhartzea Silvia GanuzaEskuhartzea Silvia Ganuza
Eskuhartzea Silvia GanuzaGanuzasil
 
Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaandertms
 
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAHEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAainhoa_errasti
 
Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaimendez012
 
Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaimendez012
 
Komunikazio kurtsoa
Komunikazio kurtsoaKomunikazio kurtsoa
Komunikazio kurtsoaekologistakmartxan
 
Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1Mantxo Txaman
 
Hezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutuaHezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutuaainaraa28
 
Ba dozak 13 urte!
Ba dozak 13 urte! Ba dozak 13 urte!
Ba dozak 13 urte! jasonealdekoa
 
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020Irekia - EJGV
 
Deusto Covid-19 Bekak
Deusto Covid-19 BekakDeusto Covid-19 Bekak
Deusto Covid-19 BekakUniversidad de Deusto - JC Duque Ametxazurra
 
Abusu sarean
Abusu sarean Abusu sarean
Abusu sarean Erika Csr
 
Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)erikaewan
 
Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.GomezLandaida
 
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAHEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAainhoa_errasti
 
Ppt B Uzirriborroa
Ppt B UzirriborroaPpt B Uzirriborroa
Ppt B Uzirriborroagotzonqv
 
Escuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivasEscuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivasLiiide
 
ALTXOR EZKUTUA
ALTXOR EZKUTUAALTXOR EZKUTUA
ALTXOR EZKUTUAmariiiasevillano
 
Etwinning
EtwinningEtwinning
Etwinningbnhizkuntzak
 
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_etxiotxio
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor EzkutuaHezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor EzkutuaLaiene Molina
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpenaHezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpenaLaiene Molina
 
Jardunaldi Pedagogikoak 2009
Jardunaldi Pedagogikoak 2009 Jardunaldi Pedagogikoak 2009
Jardunaldi Pedagogikoak 2009Euskal Herriko Ikastolak
 
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnak
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnakGizarteratzeko ibilbideetarako tresnak
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnakSartu-Álava Asociación
 
Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)
Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)
Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto
 
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022 Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022 Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto
 

More Related Content

Similar to Deusto giza balioen zerbitzura

Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaimendez012
 
Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1Mantxo Txaman
 
Hezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutuaHezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutuaainaraa28
 
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020Irekia - EJGV
 
Abusu sarean
Abusu sarean Abusu sarean
Abusu sarean Erika Csr
 
Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)erikaewan
 
Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.GomezLandaida
 
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAHEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAainhoa_errasti
 
Ppt B Uzirriborroa
Ppt B UzirriborroaPpt B Uzirriborroa
Ppt B Uzirriborroagotzonqv
 
Escuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivasEscuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivasLiiide
 
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_etxiotxio
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor EzkutuaHezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor EzkutuaLaiene Molina
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpenaHezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpenaLaiene Molina
 

Similar to Deusto giza balioen zerbitzura (20)

Hezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutuaHezkuntzaren altxor ezkutua
Hezkuntzaren altxor ezkutua
 
Komunikazio kurtsoa
Komunikazio kurtsoaKomunikazio kurtsoa
Komunikazio kurtsoa
 
Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1Cuaderno asociaciones eusk-1
Cuaderno asociaciones eusk-1
 
Hezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutuaHezkuntza, altxor ezkutua
Hezkuntza, altxor ezkutua
 
Ba dozak 13 urte!
Ba dozak 13 urte! Ba dozak 13 urte!
Ba dozak 13 urte!
 
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
Boluntariotzaren Euskal Estrategia 2017 -2020
 
Deusto Covid-19 Bekak
Deusto Covid-19 BekakDeusto Covid-19 Bekak
Deusto Covid-19 Bekak
 
Abusu sarean
Abusu sarean Abusu sarean
Abusu sarean
 
Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)Txostena ikt (1)
Txostena ikt (1)
 
Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.Hezkuntza: Altxor ezkutua.
Hezkuntza: Altxor ezkutua.
 
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUAHEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
HEZKUNTZA: ALTXOR EZKUTUA
 
Ppt B Uzirriborroa
Ppt B UzirriborroaPpt B Uzirriborroa
Ppt B Uzirriborroa
 
Escuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivasEscuelas eficaces e inclusivas
Escuelas eficaces e inclusivas
 
ALTXOR EZKUTUA
ALTXOR EZKUTUAALTXOR EZKUTUA
ALTXOR EZKUTUA
 
Etwinning
EtwinningEtwinning
Etwinning
 
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
310008e pub isei_competencia_ciudadana_e
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor EzkutuaHezkuntza: Altxor Ezkutua
Hezkuntza: Altxor Ezkutua
 
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpenaHezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
Hezkuntza: Altxor Ezkutuaren aurkezpena
 
Jardunaldi Pedagogikoak 2009
Jardunaldi Pedagogikoak 2009 Jardunaldi Pedagogikoak 2009
Jardunaldi Pedagogikoak 2009
 
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnak
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnakGizarteratzeko ibilbideetarako tresnak
Gizarteratzeko ibilbideetarako tresnak
 

More from Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto

More from Universidad de Deusto - Deustuko Unibertsitatea - University of Deusto (20)

Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)
Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)
Deusto Ingeniería 24 (Año 2023)
 
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022 Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 150 / Año 2022
 
Deusto Ingeniería 23 (Año 2022)
Deusto Ingeniería 23 (Año 2022) Deusto Ingeniería 23 (Año 2022)
Deusto Ingeniería 23 (Año 2022)
 
Revista Deusto Núm. 149 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 149 / Año 2022Revista Deusto Núm. 149 / Año 2022
Revista Deusto Núm. 149 / Año 2022
 
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2022
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2022Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2022
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2022
 
Revista Deusto Núm. 147 / Año 2021
Revista Deusto Núm. 147 / Año 2021Revista Deusto Núm. 147 / Año 2021
Revista Deusto Núm. 147 / Año 2021
 
Guía para la comunidad educativa: Entornos interactivos para la inclusión en ...
Guía para la comunidad educativa: Entornos interactivos para la inclusión en ...Guía para la comunidad educativa: Entornos interactivos para la inclusión en ...
Guía para la comunidad educativa: Entornos interactivos para la inclusión en ...
 
Deusto Ingeniería 22 (Año 2021)
Deusto Ingeniería 22 (Año 2021)Deusto Ingeniería 22 (Año 2021)
Deusto Ingeniería 22 (Año 2021)
 
INTER-ACT: Grupos Interactivos
INTER-ACT: Grupos InteractivosINTER-ACT: Grupos Interactivos
INTER-ACT: Grupos Interactivos
 
INTER-ACT: Tertulias Literarias Dialógicas
INTER-ACT: Tertulias Literarias DialógicasINTER-ACT: Tertulias Literarias Dialógicas
INTER-ACT: Tertulias Literarias Dialógicas
 
Entornos Interactivos de Aprendizaje: impactos positivos
Entornos Interactivos de Aprendizaje: impactos positivosEntornos Interactivos de Aprendizaje: impactos positivos
Entornos Interactivos de Aprendizaje: impactos positivos
 
Entornos Interactivos de Aprendizaje: estrategias de implementación
Entornos Interactivos de Aprendizaje: estrategias de implementaciónEntornos Interactivos de Aprendizaje: estrategias de implementación
Entornos Interactivos de Aprendizaje: estrategias de implementación
 
Revista Deusto Núm. 146 / Año 2021
Revista Deusto Núm. 146 / Año 2021 Revista Deusto Núm. 146 / Año 2021
Revista Deusto Núm. 146 / Año 2021
 
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2021
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2021Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2021
Universidad de Deusto - Anuario / Urtekaria / Yearbook 2021
 
Deusto Ingeniería 21 (Año 2020)
Deusto Ingeniería 21 (Año 2020) Deusto Ingeniería 21 (Año 2020)
Deusto Ingeniería 21 (Año 2020)
 
Revista Deusto Núm. 144 / Año 2020
Revista Deusto Núm. 144 / Año 2020Revista Deusto Núm. 144 / Año 2020
Revista Deusto Núm. 144 / Año 2020
 
REFEREE: Real valuE oF EneRgy EfficiEncy
REFEREE: Real valuE oF EneRgy EfficiEncyREFEREE: Real valuE oF EneRgy EfficiEncy
REFEREE: Real valuE oF EneRgy EfficiEncy
 
MICAT: Multiple Impacts CAlculation Tool
MICAT: Multiple Impacts CAlculation ToolMICAT: Multiple Impacts CAlculation Tool
MICAT: Multiple Impacts CAlculation Tool
 
WHY: Climbing the causality ladder to understand and project the energy deman...
WHY: Climbing the causality ladder to understand and project the energy deman...WHY: Climbing the causality ladder to understand and project the energy deman...
WHY: Climbing the causality ladder to understand and project the energy deman...
 
NEW TRENDS IN ENERGY DEMAND MODELING
NEW TRENDS IN ENERGY DEMAND MODELINGNEW TRENDS IN ENERGY DEMAND MODELING
NEW TRENDS IN ENERGY DEMAND MODELING
 

Deusto giza balioen zerbitzura

  • 2. DEUSTO, balioak eta konpromisoa Elizako erkidegoarekin 3 Inguruko instituzio jesuitak 4 Pastoraltza 7 Teologia 11 Tokiko Eliza 15 Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuko erronkei aurre egiteko 19 Bakea eta adiskidantza 20 Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna 25 Erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketa 29 Giza mugikortasuna: migrazioak eta babesa 32 Ingurumenaren iraunkortasuna 35 Inklusioa eta irisgarritasuna 39 Justizia soziala eta berdintasuna 42 Kultura demokratikoa eta giza eskubideak 46 Osasuna 50 beste erronka sozial batzuei erantzun nahian 53 Etika 54 Euskal kultura 57 Familia 61 Zahartzea eta adinekoak 65 Aurkibidea
  • 3. 1 Gure testuinguru global bezain aldagarri honetan, Unibertsitateak erantzukizun handia dauka: gizartean inplikatzea eta bertan antzemandako eta zehatz- mehatz aztertutako arazoei kalitateko erantzunak eskaintzea. Era berean, pertsonak prestatzea ere bada bere erantzukizuna, euren ikasketak amaitzen dituztenean gizatasun handiagoa izan dezaten hitzaren zentzu zabalenean, eta, nahita, bidezkoagoa, gizatiarragoa eta iraunkorragoa den munduaren eraketan konprometitu daitezen. Unibertsitate jesuita denez, Deustuko Unibertsitateak erantzun unibertsitarioa eskaini nahi die gure garaiko erronkei, egiaren aldeko maitasunez eta egoera txarragoan daudenenganako sentsibilitatez beteta. Hartara, zerbitzua eta konpromisoa nabarmentzen dira Deustuko 2018ko Plan Estrategikoan. Zerbitzua, unibertsitateko testuinguruan, ikasleei eta gizarteari erabateko ardura eskaintzea da, jakintza, transferentzia, balioei buruzko prestakuntza eta lanbide- trebakuntza bitarteko direla. Konpromisoa besteekiko betebeharra da, lankidetzarako espazio berriei ateak zabaltzea; eta, gure kasuan, konnotazio etikoa ere bai, pertsonek elkar harturik lan egiteko. 2015-2016ko ikasturteko jardueren artean, zenbait arlo esanguratsu agertzen dira, eta UDk zerbitzuarekin konprometitutako xede hori garatzen du, jakintza bera pertsonen bizitza duindu eta bete- betean garatzen laguntzen dien guztiaren mesedetan erabiltzeko. Arlo bakoitzean aurkeztutako ekimenak egindako jardueren lagina baino ez dira, baina euren ugaritasun zein desberdintasunean, mosaiko handiko piezak balira bezala, mihiztatu egiten dira honako ezaugarri hauek dituen Unibertsitatearen irudia erakusteko: bere zeregina harrizko hormetatik harago doanez, gizarte osora (baina, batez ere, euskal gizartera), Elizako erkidegora eta, zehatz-mehatz, nola edo hala gurekin harremanetan jartzen diren pertsona guztiengana iristen da. Sarrera José María Guibert Deustuko Unibertsitateko errektorea
  • 4. 2 Hurrengo orrialdeak ez dira memoria, esperientzien mosaikoa baizik, eta aukera paregabea eskaintzen digute, Unibertsitateko lana orientatzen duten balioetara hurbiltzeko eta oso esperientzia eta jarduera zehatzetan nola gauzatzen diren jakiteko, kontakizun, txosten, kronika, elkarrizketa eta lekukotasun moduan Deustuko Unibertsitateak egunez egun garatutako zerbitzu-proiektuaren erakusgarri direlako. Amesten dugun etorkizuna egunez egun eratzen dugun proiektuan marrazten da.
  • 6. 4 Inguruko instituzio jesuitak Jesusen Konpainiako Unibertsitatea denez, Deustuko Unibertsitatearen ustez, bere misioari begira ezinbestekoa da sarean lan egitea, gaur egungo gizarteak mundu globalizatuan dituen arazoei baliabide gehiagoz eta irismen handiagoz aurre egin ahal izateko. 1995. urtean 34. Kongregazio Orokorrean adierazi bezala, konpainian bertan nahitaezkoa da sarean lan egitea: «eskura ditugun aukera guztiei onura handiagoa ateratzeko (…) elkarrekiko laguntzaren eta partekatutako informazioaren, plangintzaren eta ebaluazioaren bitartez» (21. dekretua, 14. zk.). Egikera hori, hain zuzen ere, 36. Kongregazio Orokorrean berretsi berri da (2. dekretua, 8.-9. zk.). «Fedeari darion justizia» sustatzeko asmoz, Konpainiaren xedeak Unibertsitatean bertan arazoak zehaztasunez eta sakon-sakon jorratzeko esparrua aurkitzen duenez, badago jakintza egoera txarragoan daudenen zerbitzura jartzerik. Bestetik, errealitate sozialarekin lotura handiagoa duten lanek behar besteko aukera eskaintzen diete ikasleei, irakasleei, ikertzaileei eta Unibertsitatearekin lotutako beste pertsona batzuei, errealitatearekin berarekin esperientzia zuzena eduki dezaten eta, horren ondorioz, eraldaketa sozialaren aldeko konpromiso pertsonala eta analisia suspertu ditzaten. Hartara, beste instituzio jesuita batzuekin garatutako lankidetza irakaskuntzaren arlora hedatzen da honako jarduera hauen bidez, besteak beste: ikaskuntza-zerbitzua, praktikak, graduaren amaierako lanen (GAL) eta masterraren amaierako lanen (MAL) prestaketa, ikerketa (doktoretzako tesiak, proiektuak, analisi zehatzak) eta proiekzio soziala (hitzaldien zikloak eta eraginerako kanpainak). Urtebetetzeak aitzakia aparta dira topaketa eta elkarrekiko aitorpena ospatzeko.
  • 7. 5 Badira zenbait ikasturte Deustuko Unibertsitateko Donostiako campusak eta Loiolaetxeak egindakoa dela Gipuzkoako Plataforma Apostolikoaren sektore arteko lankidetzetakoa. Loiolaetxea lau jesuitak eta zortzi laikok osatutako erkidegoa da, eta beste pertsona batzuekin partekatzen dituzte etxea nahiz bizitza. Gehienek espetxeko esperientzia bizi zian dute, eta gizarteratzeko bide berrien bila dabiltza. Errealitate horretara hurbiltzeko, honako hauxe garatzen du Unibertsitateak: Gizarte Lanaren titulazioko curriculumeko praktikak, gizarte- zerbitzuetako politikei eta jarduketei buruzko aholkularitzarako proiektuak, ikaskuntza-zerbitzuaren inguruko ikasgaiak, borondatezko lana... Esperientzia ezin aberasgarriagoa da giza mailan. Bertan, hain zuzen ere, guztiak etxean daudela sentitzen dute, eta gainerakoei laguntzen diete hazten. Loiolaetxeko taldeak eta zenbait parte-hartzailek euren esperientziari buruz hitz egin digute. Ikaskuntzaren eta zerbitzuaren esperientzia Loiolaetxearen ikuspegitik. Parte hartzeko eta gizarteratzeko topaketa Loiolaetxea abegi-erkidegoa denez, geure etxean jendea hartzea beti-beti da pribilegioa printzipioz, aukera berria delako bestearen harreran hazkuntza pertsonal eta erkidea dagoela dioen egia sentitzeko. Kasu honetan, Balioetan Oinarritutako Giza Prestakuntzako Moduluko ikasleak Deustuko Unibertsitateko ikaskuntza-zerbitzuaren modalitatean hartzea «familiako» norbait hartzea bezalakoa da, hasteko kezka berbera dugulako: pertsonen zerbitzurako prestakuntza eta gizartea eraldatzeko eta gizartea bera balio zein ideal erkideen bitartez hobetzeko interesa. Printzipio orokor horretan oinarrituta, zenbait ekarpen jasotzen ditugu proiektuan. Dena dela, aberasgarritasuna bi norabidekoa dela aitortu beharra dago, bi giza taldeontzat aberasgarria delako eta, ñabardurak ñabardura, faktore berberak direlako batzuon eta besteon aberasgarri: guztiok ematen dugu zerbitzua, guztiok ikasten dugu. Lehenengo eta behin, zerbitzua bera eskertzekoa da beti, hau da, ohiko baliabideen bitartez edo hainbateko arduraldiaz egin ezin genitzakeen jarduerak garatzeko laguntza. Dimentsio hori zerbitzuaren alderdi zehatzena da, eta, bertan, Unibertsitateko prestakuntzan bereganatzen ari diren gaitasun eta trebetasun kritiko zein teknikoak eskaintzen dizkigute. Urteotan, kontabilitate analitikoa, sistema informatikoak, espediente sozialak eta kasu judizialen erregistroak hobetu ditugu, eta bete-betean lan egin dugu, ingurunearen ezagutza eta jarduketatik gure laguntasuna jasotzen dutenen hizkuntza-gaitasunak eta, batez ere, euskararen arlokoak hobetzeko. Egia esan, garatzen dituzten jarduera asko zuzenekoak eta laguntasunekoak dira eta ez jarduketa tekniko hutsekoak. Hala ere, funtsezko eta oinarrizko ekarpenak dira, gure ikuspegia eguneroko jarduera normalizatuak gure inklusio-esperientziaren osagaitzat hartzen dituen bizi-erkidegoa izatea dela kontuan hartuta. Hori dela eta, bigarrenez, ikasleek harreman berrietarako eremuak eskaintzen dizkiete Loiolaetxean lagundutako pertsonei, beste aukera batzuk eduki ditzaten eta batzuetan oso ezagunak ez diren esperientzien berri izan dezaten, atzerritarrak nahiz Unibertsitatera iritsi ez diren prestakuntza-prozesudun pertsonak izan. Harreman horiek oso balioetsiak dira elkargune eta kalitateko topaketetarako gune moduan. Gizarteratzean hazteko prozesuan, nola edo hala, ikasleek prozesupeko pertsonak integratuta eta pertsona moduan balioetsita sentitzen direneko gizarte- eremua zabaltzen dute. Deustuko ikasleen eskutik, Loiolaetxeko erkidegoa zabaldu egiten da, eta gure izaera berresten da, baita abegi-erkidego moduan daukagun xedea ere. Loiolaetxea
  • 8. 6 Harremanok irekitzean, pertsona guztientzako, hau da, proiektuko parte-hartzaileentzako eta ikasleentzako hazkuntza trukatzen denez, ikaskuntza-erkidego sentitzen gara elkarrekin. Guztiok elkarri laguntzen diogu zerbitzuan, baita prestakuntza-prozesuan ere. Alde horretatik, gure iritziz, metodologiari esker, ez da zerbitzua proiektuan ematen eta ikaskuntza ikasgelara, Unibertsitatera itzultzean. Zerbitzua eta ikaskuntza aldi berean ematen dira, eta guk geuk ere laguntzen dugu prozesu horretan. Hirugarren faktore hori oso garrantzitsua da, Loiolaetxean gurekin bizi diren pertsonak errazago gizarteratzeko orduan oso egokia delako guztiok erkidegoa eta gizartea eratzen ari garela sentitzea. Errealitate desberdinekin topo egiten dugunean eta besteak nahiz haien errealitate kulturala eta bizimodua nolakoak diren azaltzen laguntzen diguten elkarrizketa-guneetan gaudenean, aniztasunaren onarpenean hazten gara, eta gainerakoekiko irekiera dugu aberasgarri. Ikasleek beste nazionalitate, kultura eta erlijio bateko jendea ezagutu eta giza esperientziaren aberastasunaren berri izango dute. Gizarteratzeko orduan gure laguntza jasotzen dutenek, ordea, gure garaiko gazteen prestakuntza-kezkak, gustuak eta interesak ezagutu eta etorkizuneko gizartean sinesten lagunduko dieten balioak aurkituko dituzten eurengan. Hori dela eta, Jesusen Konpainiako obra moduan ere, Loiolaetxearen ustez, esperientzia horrek gure izaera bateratua berresten duenez, badirudi «Deustuko Unibertsitateko campuseko» partaideak ere bagarela. José Javier Pardo, SJ Loiolaetxeko taldea Esperientzian parte hartu duten ikasleen hitzak «Garatu dudan zerbitzua balioetan oinarritutako ikaskuntza handia izan da, eta neure zentzu etikoa garatzeko aukera ere eman dit. Gizarteko zenbait giza talderen arazo batzuen inguruan sentsibilizatu naiz, eta premia ekonomikoak, moralak edo pertsonalak dituztela ikusi ahal izan dut. Ekintza horrek funtsezko hiru zutabe orekatzen saiatzea izan du helburu: bazterketari buruzko hausnarketa, bidegabekerien salaketa eta, azkenik, etxean bertan garatutako ekintza egoera txara horiek eraldatzen ahalegintzeko.» «… Oro har, esperientziari esker, hazi egin naiz pertsona eta gizaki moduan, ikasgai honi esker konturatu egin naizelako zeinen garrantzitsuak diren partaidetza, hausnarketa eta elkartasuna. Nire iritziz, landutako eta ikusitako guztiari esker, orain gehiago hausnartzen dut gai bakoitzari buruz, eta, oro har, kritikoagoa naiz zenbait faktoreri dagokienez.» «Batez ere, erakundean eta klaseetan jende zoragarria ezagutu dudala nabarmendu nahi nuke, bere lana grina handiz bizi duen jendea, alegia. Egunen batean, neure lan-arloan ere grina hori izango dudalakoan nago.» «Esperientzia polita izan da, bete-betean gozatu dut bertan eta ikasturte-hasieran ikusten nituen zailtasunak ez dira esperientziaren kalterako izan. Neure burua, gure gizartea eta inguruko desberdintasunak hobeto ezagutzen lagundu dit.» «Ikasgai hau egindakoan eta zenbait hilabetez Loiolaetxera joaten egon ostean, neure balioak zein jarrerak erabat hobetu direla uste dut eta, ikasgai horri esker, oso kontuan hartzen ez nituen gai askori buruz ere hausnartu dudala. Ikasgelan landutako tailerrei esker ez ezik, Loiolaetxea erakundean ikasi dudan guztiari esker ere lortu dut hori guztia.»
  • 9. 7 Pastoraltza Jesusen Konpainiako Unibertsitatea denez, Deustuko Unibertsitateak honako hauxe du helburu: «Unibertsitateko erkidegoan fides dimentsioa sustatzea, suspertzea eta ospatzea, utilitas, humanitas eta iustitiaren beste dimentsioekiko harmoniapean, eta, horretarako, behar besteko ekintza bereziak diseinatzea, garatzea eta ebaluatzea.» (7.-8. «Esparru Agiria», UNIJES 2010). Bi campusetako pastoral-taldeek pertsonei eta taldeei laguntzen diegu haien giza hazkuntzan nahiz hazkuntza kristauan, eta, horretarako, Inazioren espiritualtasunean oinarritzen gara. Espiritualtasuna sustatzen dugu, hau da, espiritua lantzen dugu, kultura arteko nahiz erlijio arteko elkarrizketarako lur onena delako eta biziaren zentzua bilatzeko leku pribilegiatua ere badelako. Itxaropen-iturria den erruki adimenduna bultzatu nahi dugu, sentsibilizazioaren eta zerbitzu- esperientzien bitartez. Eremuak sortu eta Jesusekiko topaketa pertsonalerako aukerak eskaintzen ditugu, baita kohesioa zein bizimodu bateratua sustatzen dituzten pertsona arteko topaketa-uneak ere. Era berean, Unibertsitateko erkidegoaren aldeko ekintza pastoral zehatz bezain sakramentala ere eskaintzen dugu une liturgiko eta akademiko berezietako ospakizunen bidez: eukaristiako sakramentuen ospakizuna, adiskidantza, ezkontza... Horrez gain, zenbait tailerren bitartez eskainitako prestakuntza ere hartu beharra dago kontuan.
  • 10. 8 Garate International, erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketarako eremua, Deusto Campus Fedea eskaintza pastoralaren barruan kokatutako proiektua da, eta 2010-2011 ikasturtean jarri zen abian, nazioarteko ikasleek azaldutako premiak kontuan hartuta. Harrezkero, Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko irakaslea den Donna Fernández doktoreak koordinatu du. Ekimenak bi helburu nagusi ditu: ■ Nazioarteko ikasleek berezkotzat hartzeko moduko eremua sortzea, euren sinesmenak eta kulturak jakitera emateko eta Unibertsitateko erkidegoaren aniztasuna agerian jartzeko. ■ Haien egonaldian, nazioarteko ikasleei laguntasuna ematea ikuspegi pertsonal nahiz erlijiosotik, Deustuko Unibertsitatean integratzen eta haien hazkuntza pertsonal zein soziala suspertzen laguntzeko. Lehenengo helburua lortzeko, ikasleek erlijio arteko edota kultura arteko jarduerak garatzen dituzte Deusto Campus Fedea Pastoral Zentroko Sailaren laguntasunpean. Batetik, Unibertsitateko erkidegoak badu beste errealitate, ohitura eta herrialde batzuk ezagutzerik, eta bestetik, nazioarteko ikasleek euren ohiturak zein sinesmenak partekatzen dituzte. Hona hemen 2015-2016ko ikasturtean egindako sei topaketen kronika laburra. Haien aurretik, argazki- erakusketa ere egin zen Unibertsitateko sarreran. Era berean, ikasturtea hasi baino lehen, proiektua aurkezteko zenbait ekitaldi egin ziren Nazioarteko Harremanetarako Sailarekin batera. 1. ekitaldia. Euskal Herriko Eguna 2015eko urriaren 16an, ostirala, Euskal Herriko Eguna egin zen Deustuko Unibertsitatean. Beste batzuetan ez bezala, Garate aretoan eta Paraninfoko klaustroan garatu zen. Honako hauexek izan ziren arduradunak: Euskal Filologiako 3. mailako ikasleak; Hizkuntza Modernoetako ikasle bat, Ander Barón, lagun batzuekin trikitixa jo zuena; eta Hizkuntza Zentroko Sara Muniozguren, dantzetan lagundu zuena. Ondoren, Euskal Herriari eta bertako ohiturei buruzko aurkezpena proiektatu zen. Amaitutakoan, emakumezko ikasle batek agurra dantzatu zuen, eta, ondoren, lunch txikia eskaini zen. 50 lagunek-edo parte hartu zuten ekitaldian. 2. ekitaldia. Eid al-Adha musulmanaren ospakizuna 2015eko urriaren 25ean, ostirala, Eid al-Adha egin zen, Islameko jai adierazgarrienetakoa, alegia. Halaber, Pazko musulmana ere esaten zaio, eta Mekara egindako urteko erromesaldiaren amaieran egiten da. Jai horretan, Isaakek Abrahamen esku jasandako sakrifizioa ospatzen da. Zenbait herrialde musulmanetako ikasleek jai horren xehetasunak azaldu zituzten, euren herrialdeetako ohiko janaria prestatu zuten eta dantzen bidez alaitu zuten topaketa. Era berean, emakumeek kultura Garate International: 2015-2016 ikasturteko kronika
  • 11. 9 arabiarrean duten zeresana ere izan zuten hizpide. Dantza tradizionalak eta zenbait kanta irakatsi zizkieten bertaratutakoei. Honako hauexek izan ziren une hunkigarrienak: Siriako gerrako biktimei eskainitako minutu bateko eta ikasle egiptoarrak aniztasunari eta, desberdintasun kulturalak eta erlijiosoak egon arren, elkarrekiko errespetuak zein elkarbizitzak duten garrantziari buruz eskainitako hitzaldia. Parte-hartzaileen kopurua 90 inguru lagunekoa izan zen tokikoak zein nazioartekoak kontuan hartuta. 3. ekitaldia. Kultura arteko Gabonak 2015eko abenduaren 11n, ostirala, Gabonen kultura arteko ospakizuna egin zen Deusto Campuseko lokaletan. Gabonak herrialde katolikoetan (Mexiko, Guatemala, Salvador eta Euskal Herria) eta herrialde ortodoxoetan (Ukrainia eta Serbia) nola ospatu ohi diren partekatzea zen ekitaldiaren xedea, Baita herrialde bakoitzeko ohiko platerak dastatzea ere. Ospakizunaren amaieran, piñata egon zen (Mexikoko tradizioa) eta Gabonetako kantak abestu ziren ukraineraz, serbieraz, espainieraz, ingelesez eta euskaraz. 60 inguru lagun bertaratu ziren. 4. ekitaldia. Serbia: milioika iritzi 2016ko otsailaren 17an, ostirala, Serbiako eta Eliza Ortodoxoko ospakizuna egin zen, «Milioiko iritzi», alegia. Doktoretzako Milica Matovic ikasleak egin zuen aurkezpena, eta, bertan, bere herrialdeari, ohiturei eta erlijio ortodoxoari buruzko aurkezpen interesgarria eskaini zuen. Ostean, gehiengodun ortodoxoko beste herrialde batzuekin ohituren arloan dauden desberdintasunei buruzko solasaldia garatu zen. 35 lagun-edo bertaratu ziren. 5. ekitaldia. Western Sahara 2016ko apirilaren 15ean, ostirala, Mendebaldeko Saharako ikasleek euren kulturari eta Islamari buruzko aurkezpena egin zuten. Topaketan, Saharako herriaren ohiko gastronomia (tearen zeremonia, cuscusa...) dastatzeko eta giza talde horren egoeraren inguruan kontzientziatzeko aukera ere izan genuen. Aurkezpenean, emakumeek Islameko erlijioan duten zeresana eta beste gai interesgarri batzuk eduki zituzten hizpide. Bertan, Deustuko Unibertsitateko ikertzailea den María Lópezek ere parte hartu zuen. 90 lagun bertaratu ziren.
  • 12. 10 6. ekitaldia. International Friendship Meeting 2016ko maiatzaren 6an, ostirala, zenbait kulturaren topaketa egin zen Unibertsitateko klaustroan. Zenbatespenen arabera, 500 lagun-edo igaro ziren handiak, eta, haietatik, 50 zeuden inplikatuta. Honako estatu hauek egon ziren ordezkatuta: ■ Ekuador ■ Euskal Herria ■ Galizia ■ Guatemala ■ Honduras ■ Italia ■ Jordania ■ Kazajistan ■ Kurdistan ■ Mexiko ■ Moldavia ■ Palestina ■ Polonia ■ Mendebaldeko Sahara ■ Serbia ■ Tayikistan ■ Turkia ■ Tunisia ■ Ukrainia ■ Yemen Euren kultura, sinesmen erlijiosoak, geografia eta gastronomia jakitera emateko apaindutako erakustokietan antolatu ziren. Unibertsitateko erkidegoko kide askok bisitatu zituzten, eta nazioarteko ikasleekin hitz egin zuten. Honako hauexek hasiera eman zioten ekitaldiari: Unibertsitateko Erkidegoko eta Izaera zein Misioko errektoreordea, Aita Juan José Etxeberria, SJ; Nazioarteko Harremanetako errektoreordea, Álvaro de la Rica; eta kapilaua eta Deusto Campuseko zuzendaria, Aita Pello Azpitarte, SJ. Horrez gain, Unibertsitateko errektorea ere egon zen, Aita José María Guibert, eta ekitaldiari eman zion amaiera. Goiz osoan, hainbat jarduera egin ziren, eta honako hauexek izan ziren nabarienak: ■ Moldaviako eta Euskal Herriko dantzak ■ Saharako, Tunisiako eta Unibertsitateko Abesbatzaren kantak ■ Ikasle ukrainar batek irakurritako olerkia ■ Unibertsitateko Ikasketa Galiziarretako Katedrak gonbidatutako Gasteizko Zentro Galiziarreko gaita galiziarrak ■ Mexikoko piñata Horrez gain, Deustuko Unibertsitatean egondako eta euren herrialdeetara itzulitako zenbait ikaslek bideo zirraragarria egin zuten Garate Internationalen bizitako esperientziari buruz (https://www.youtube. com/watch?v=QWlgdWfS3EQ), eta Moldaviako ikasleen taldeak ekitaldi horren bideoa igo zuen YouTubera. Jardunaldiaren amaieran, bazkari solidarioa egin zen Ekuadorko lurrikara zela eta. Ondorioak… Garate International proiektuan, lan partekatu ugari egin beharra dago, ikasle parte-hartzaileen artean nahiz beste pertsona askoren artean. Eskerrik asko babes instituzionalengatik (errektorea, errektoreordeak, Nazioarteko Proiektuak, Nazioarteko Harremanak, CIDE, Turismo Saila, Ikasketa Europarretako Saila, Euskal Irakaslegoa, artapen-taldea, ikus-entzunezko taldea, Komunikazio Bulegoa…), beste erakunde batzuen babesagatik (Anartz Ormazaren zuzendaritzapeko dantza-taldea, Galegoko Katedra eta Gasteizko Zentro Galiziarra), Deusto Campuseko taldearen babesagatik eta bertan parte hartu duten irakasle zein ikasleen babesagatik. Horiei guztiei esker, adiskidetasunak bere horretan dirau Unibertsitatean emandako urtetatik harago, eta sorterrira itzuli arren oraindik gogoan gaituzten ikasleen postak nahiz bisitaldiak dira horren erakusgarri. Donna Fernández Garate Internationaleko koordinatzailea
  • 13. 11 Teologia Teologia Fakultateko eta Zientzia Erlijiosoen Institutuko irakasleok «fede informatua» jarri nahi dugu fededunen esku, eta, era berean, gizatiartzeko trebetasun pedagogikoak ere garatu nahi ditugu Eskolako Hezkuntza Erlijiosoa eman nahi dutenen artean. Gaur egun fededunei zenbait ikuspegitatik sortzen zaizkien mugako gaiei erantzun nahi diegu, eta, gai horien artean, honako hauexek nabarmentzen dira: kristauen eta fededunak diren eta ez diren beste batzuen arteko elkarbizitza nahiz adostasuna/desadostasuna eta zientziekin, kulturekin zein espiritualtasunekin ezarritako elkarrizketa. Jaungoikoaren Misteriora hurbildu eta horri buruz hausnartzen dugunean horrek guztiorrek guganako eragina duenez, azken hileotan programa berrituak garatu ditugu, ikerketak egin ditugu, beste ikertzaile batzuk zuzendu ditugu, artikuluak zein liburuak argitaratu ditugu lankidetzapean, hitzaldi espezializatuak eskaini ditugu eta goi- mailako zabalkundea sustatu dugu. Funtsezko metodologiari dagokionez, gure zerbitzuaren ezaugarri bereizgarria da Biblia ezagutzea, bertako mezua igortzea eta interpretatzea eta gero eta adierazgarriagoak diren lengoaiak laburtzea eta identifikatzea. Horretarako, Unibertsitateko egikeraren inguruko jarrera kritiko bezain bereizgarria eduki behar da honako arlo hauetan: pluralismoa zein aniztasuna eta giza eskubideak, oro har (eta emakumeenak, batez ere), zientzian, etikan eta kulturan inspiratuta fededunen jarrera informatu ahal izateko. DeustoForumeko hitzaldia: «Emakumeak eta laikotza, erantzunkide Eliza Katolikoan?»
  • 14. 12 Diploma honek gure gizartean eta gure kultura aniztasunean dagoen egitate erlijiosoaren giltzarrietan sakondu eta nahi dutenen prestakuntza osatu nahi du erlijioen nahiz kulturen zientzien arloan. Hain zuzen ere, horri buruz hitz egin dugu bertako ikasleetakoa den Javier Viañarekin. Zuzenbideko doktorea da, eta, besteak beste, abokatu ere lan egiten du merkataritzako eta nazioarteko zuzenbideko zenbait arlotan. Javier, ezer baino lehen, eskerrak eman nahi dizkizut gure diploman bizi duzun esperientzia guztiokin partekatzeko eduki duzun eskuzabaltasunagatik. Etengabeko prestakuntza ez da harritzekoa irakaskuntzan ere dihardutenen artean, batez ere. Oro har, esparru profesionalarekin lotuago dauden arloetan garatzen da, eta zure kasuan? Lizentziaturako edo graduko prestakuntza amaitzean, gauza bakarra dugu argi, hau da, une horretan bertan hasten dela ikaskuntzaren bidea. Oro har, Unibertsitatean, ikasleek zenbait aukera aurkitzen dituzte arlo pertsonal, profesional eta prestakuntzakoan, eta haien bizitzako ibilbidean ere izango dute eragina. Hau da, Unibertsitateko graduko ikasketak amaitzean inolako zalantzarik gabe lortutako aberasgarritasun pertsonala ez ezik, beste ikuspegi batzuk ere agertzen dira, eta (salbuespenak salbuespen) ez ziren lehenago agertuko. Kezka berri horiek, hain zuzen ere, titulatu berriaren espiritu ikertzailea elikatzen dute, ordura arte ez zekielako prestakuntzaren helburu izandako lan-jardueraren garapen hutsa baino premia gehiago zeudela. Hain zuzen ere, aurkitu berri dugun alderdi intelektual horrek bultzatuko gaitu graduondoko ikasketak egiten jarraitzera (masterra, doktoretza eta ikerketan), eta, horri esker, aukeratutako jakintzaren leizeetan sakondu ahal izango dugu. Unibertsitateko «bigarren» hezkuntza-prozesu horretan —ez dute ikasle guztiek egiten—, gizabanakoa zientzia zorrotzaren arrazoi hutsean murgiltzen da, norabide baterantz edo besterantz jo behar zuten erabakitzeko orduan euren «adituek» (legelariek, zuzenbidearen kasuan) kontuan hartutako arrazoietan zein teorietan barruratzeko. Hain zuzen ere, graduondoko «egoera» horretan sortzen dira prestakuntzako lehenengo etapan («graduan») egiatzat jotakoaren inguruko zalantzak. Etapa horretan, galdera ugari izango ditugu, eta, gehienetan, kasuan kasuko adarreko proiektu edo teoria huts bilakatuko dira. Horren ondorioz, ez da larregi espezializatzen prestakuntza arlo zehatza? Hona iritsita, arazo larria aurkitzea da arruntena: inplikazio handikoa izandako zientzian eskura dagoen guztia ezagututakoan, ikerkideek eta lankideek neurri handiagoan edo txikiagoan aitortutako ideia berriak garatuta ere, nekez gainditu daitekeen «horma garaia» agertzen da. Hona hemen zalantza: «nola jarraitu hobetzen neure arloan», hondo-hondora iritsitakoan?, gorenenera heldu naiz arlo honetan?, ezer egin dezaket neure prestakuntza irauli eta hobetzeko? Hain zuzen ere, orain egiten ari naizen programari dagokionez, horixe bera izan zen nire abiapuntua. Nazioarteko merkataritzaren arloan dudan esperientzia profesionalaren ondorioz, konturatu egin nintzen gauzatzen nituen eragiketa askotako lege-oinarriak sarritan oinarritzen zirela gizarte horietako historian agertzen den funts erlijiosoaren bidez bereganatutako irizpideetan. Hori dela eta, hipotesi hau sortzen da: hain eguneroko gaia den «erlijioa» aztertzean, argi berria azaldu daiteke gehiago eta hobeto jakiteko dugun gogoan, eta, aldi berean, nire jakintza-arloari ere ikuspegi berria ematen dionez, erronka kilikagarria bezain atsegina ere bada. Erlijioen Zientzietako Espezializazio Diploma
  • 15. 13 Zergatik diploma hau? Nekez aurkituko dugu beste zientzia edo pentsamendu bat beste azterketa eta ikerketa garai batzuetatik igaro denari bila zebilen ikuspegi berri hori emateko hain erabilgarria denik. Erlijioaren azterketa gizabanakoak jakituriaren eta jakintzaren arloan dituen premietara egokitzen da, erlijioa bera «jainkotasunari» dagokionez banaka ditugun pentsamenduaren eta kulturaren gauzapena baino ez delako historia osoan. Hemen gauden azkenak izanda ere, ez du esan nahi argienak garenik, jakiteko eta epaitzeko datua guztiak ditugunak garela baizik, besterik gabe. Gure harrokeriak berak ere oharkabetu eta hondorarazi egin gaitzake jakituriarako bidaian. Ibilbide hori osatzeko, funtsezkoa da sistematizazioz, objektibotasunez eta aniztasunez lagunduko dizuten gidari onak edukitzea, baina, batez ere, gehienok erlijioa, edozein erlijio omen denaren eta daukanaren inguruko oinarrizko eta hasierako jakintzetatik abiatzen garela kontuan hartuta. Gaur egungo gizarteetan, oso ohikoa da erlijioaren bidez gizarteratzea. Munduko edozein lekutan, txikitatik, ohikoa da gizabanakoa erlijio batera atxikita egotea eta sarbide moduan lantzea, harik eta gizabanakoa bera erlijio horretan nolako etorkizuna izango duen bere kabuz erabakitzeko gai den arte. Halaber, ohikoa ere bada (nahiz eta gehienetan hala ez gertatu) pertsonak haurtzaroan erlijioaren inguruan jasotako atal horiek bakarrik ezagutzea, erlijio horren izaera eta esangura azaltzen dituen geroagoko eta goragoko prestakuntzara iritsi gabe eta haren jatorriarekin zein historiarekin zerikusia duen guztia ahaztuta. Hain zuzen ere, horretan bertan erratzen dira gehienak. Ahaztu egiten zaie milaka urteko erlijio guztiek dutela gaur egungo kulturan oso sustraituta dagoen filosofia eta, horren ondorioz, ezinezkoa dela gaur egungo edozein zientzia (zehatzak edo sozialak) ulertzea haien erro eta aurrekari soziologikoak, kulturalak eta, nola ez, erlijiosoak ezagutu gabe. Erlijioa kulturan sustraituta dagoenez, justifikatuta dago herrien jokabidea desberdina izatea. Erlijio bereko herriek, ordea, bide paraleloak egiten dituzte, oso urrun badaude ere. Aitzitik, herri hurbilek bide desberdinak egiten dituzte, euren erlijioa (eta kultura) desberdina bada. Arrazoi horiengatik eta beste arrazoi batzuengatik, oso kontuan hartu beharra dago erlijioa, oro har, lurrean bizi garen kultura desberdinon muina dela. Oso zaila da profesional ona izatea, aukeratzen dituzten bideetan pertsonak eta herriak zer aurrekari erlijiosok motibatzen dituzten jakin gabe. Beraz, esate baterako, Nazioarteko Zuzenbidearen arloan (betidanik gehien ikertu dudana), funtsezkoa da zuzenbide anglosaxoiaren eta Europako zuzenbide kontinentalaren arteko desberdintasunak zein diren ulertzea. Bi horien sustraia erabat erlijiosoa da, adibidez, hogei mendetako inbasioek eta inperioen galerek maneatu egin badute ere. Zuzenbide germaniarra da (barbaroa), eta, bertan errege barbaro asko kristau-kristauak ziren —kasu batzuetan, ariotarrak—. Era berean, zuzenbide erromatarra ere
  • 16. 14 bada, nahiz eta azken horrek bere arauen arrazoiak faktore erlijiosoetan edo jainkotiarretan bilatzen ez zituen, mundu klasiko greziar-erromatarrean baizik. Are gehiago dago, ekialde ertaineko eta ekialde urruneko kulturetan zeresan handia duelako erlijioak. Hori dela eta, erlijioa bera da euren zuzenbidea. Adibide argiena Korana da, bizimodu musulmaneko jarraibide erlijiosoak zein juridikoak zehazten dituelako. Mundu arabiarra ere ez da salbuespena. Berbera gertatzen da Indian edo Txinan, baita bertako herrialde orbitaletan ere. Erlijioak zuzenbide hinduan ere badu eraginik; eta konfuzionismoak, zuzenbide txinatarrean. Oro har, ez dago zuzenbide unibertsala ulertzerik une honetara arte ekarri gaituzten erlijioa eta historia ezagutu gabe. Gainera, filosofiarekin, psikologiarekin, historiarekin..., gizarte-zientziekin (ekonomia...) eta zientzia aratzekin eurekin ere berbera gertatzen dela esaten ere ausartuko nintzateke, esate baterako, argi eta garbi dagoelako zientzia beste bide batzuetatik joango zela erlijioak bidea mugatu ez balio. Esate baterako, nahikoa da gogoratzea nigromantzia (etorkizunaren iragarpena, gorpuen bidez) debekatuta zegoela Erdi Aroan eta, in fine, medikuntzaren zientzia baldintzatu zuela. Horri guztiorri buruz hitz egin eta ikasten da Deustuko Unibertsitateko Teologia Fakultateak ematen duen Erlijio Zientzietako Espezializazioko Diploman. Baduzu ibilbide hori aurkezterik? Programa zenbait modulu kontzeptualetan dago egituratuta, eta hasierakoa oinarrizkoa da: Egitate erlijiosoaren hastapenak. Izan ere, analisi orokor moduan, «begiak irekitzen dizkizu», Egitate Erlijiosoak arrazoian, zientzian, gizartean eta kulturan bertan zer esanahi duen azaltzen duelako hausnarketaren bidez. Hortik aurrera, diplomaren edukia bi multzotan dago banatuta. Lehenengoan, bi korronte erlijioso handiak jorratzen dira: batetik, Judu-kristautasuna zein bere garapenak eta, bestetik, Islama nahiz ekialdeko erlijioak. Beste ikasgai batzuk, ostera, zeharkakoak dira; esate baterako, Liburu Santuen edo Ebanjelio Apokrifoen edo Kristautasuna gaur egun ulertzen dugun bezala formalizatu zuten Kontzilioen azterketa. Hain zuzen ere, horiexek dira Judu- kristautasunaren moduluko eduki deigarri edo harrigarrienak. Bigarren multzoan, zirkulua osatzen duten zenbait modulu lantzen dira: Erlijioa, historia eta gizartea; eta erlijioen psikologia, pedagogia eta etika. Aurrekoarekin batera, didaktikaren, kulturaren, ikerketaren eta jakintzaren arloko material ugaria eskaintzen dutenez, nekez aurkitu daiteke beste ikaskuntza batzuetan metatuta. Programa honen bidez, zenbait arrazoi ikasi daitezke, gaur egungo «negazionismo» erlijiosoa edo erlijioaren inguruko «ohiturazko onespena» gainditzeko. Diplomari esker, ikasleak badu erlijioak eta jainkotasunak kulturan eta bizimodu garaikidean duten zeresanari buruzko berezko ikuspegia eratzerik eta angelu hobezina ezartzerik, XXI. mendean gizakia dagoen moduan zergatik dagoen jakiteko. Diploma hau egin ez banu, oraindik ere haren premia izango nuke. Egin dudanean, guztia eta, horrez gain, Teologia ikasten jarraitzeko adorea eduki dut. Eskaintzen dizun ikuspegiak gaur egungo kultura unibertsaleko «palko nagusian» jartzen zaitu. Egitate erlijiosoa ulertu beharra dago, gaur egungo gizakiak nolakoak diren ulertzeko. Javier Viaña Espezializazio Diplomako ikaslea
  • 17. 15 Tokiko eliza Deustuko Unibertsitateak jakintzan aurrera egin eta haren igorpena sustatu nahi du, metodologia zein zehaztasun zientifikoa justiziaren aldeko konpromisoarekin sakon-sakon lotutako errealitatearen ikuspegi kristauarekin uztartzeko asmoz. Bere izaera unibertsitario bezain kristauan oinarrituta, oso-oso hurbil dago Euskal Elizatik, eta ekarpen akademikoa zein egoera txarragoan daudenekiko konpromisoa eskaintzen dizkio, fedearen, arrazoiaren, kulturaren eta errealitate sozialaren arteko etengabeko elkarrizketaren ondorioz. Besteak beste, nabarmendu beharra dago Bilboko Elizbarrutiko apaizgaiek, erlijiosoek eta laikoek Teologia Fakultatearen bidez jasotako prestakuntza sustatzen duela, Elizbarrutiko Teologia eta Pastoral Institutuko Biurteko Filosofikoan lan egiten duela, parrokietan bertan prestakuntza-jarduerak egiten dituela eta fededunentzat garrantzitsuak diren gaiei buruzko hitzaldiak antolatzen dituela. Azken urteotan, Elizbarrutiko Irakasleen Eskola, Begoñako Andra Mari, integratu da Deustuko Unibertsitatean, eta, prestakuntzaren arlotik harago, Unibertsitatea euskal elizbarrutietako zenbait ekimen eta jardueratan inplikatzen da; esate baterako, Arizmendiarrieta Fundazioa sortzea, euskal kooperatibismoaren aitaren izena zabaltzeko. Esparru sozialean, oso garrantzitsua da Elizako zenbait GKErekin garatzen duen lankidetza. Horretarako, zenbait titulaziotako praktikak eta proiektuak egiten ditu, baina, batez ere, Psikologiakoak, Gizarte Hezkuntzakoak eta Gizarte Lanekoak.
  • 18. 16 Amaya eta Mavi Bilboko Elizbarrutiko Cáristaseko Boluntarioen Saileko kideak dira. Aitorrek, ordea, Deusto Campus-Elkartasuna suspertzen du Bilboko campusean. Aitor, Deusto Campus-Elkartasunak proiektu askotan lan egiten du era guztietako erakundeekin. Dena dela, zehatz-mehatz, 2015-2016 ikasturtean elizbarrutiko zer erakunderekin lan egin du Unibertsitateak? Zenbait eratara lan egiten dugu elizbarrutiko elizarekin. Inplikatutako lagunen eta jardueren kopurua kontuan hartuta, Cáritasekin garatutako lankidetza da nabariena. Edonola ere, Espetxeko Pastoraleko Bidesari Elkartearekiko harremana ere nabarmendu beharra dago, baita elizbarrutiko bizitzarekin lotutako beste jarduera batzuen harrera ere. Esate baterako, iaz, Homofobiaren aurkako Nazioarteko Eguna dela eta, Unibertsitateak Betaniako erkidegoari ireki zizkion ateak, eta Bilboko zenbait erkidego kristauk egun horretarako antolatutako jardueren egoitza izan zen. Bi eratara lan egiten dugu Bidesari Elkartearekin: batetik, Bidesarik askatasunaz gabetutako pertsonen egoerari buruzko curriculumetik kanpoko prestakuntza eskaintzen du, faktore juridikoak, psikologikoak eta jarduketa-arlokoak kontuan hartuta; eta, bestetik, batez ere, asteburuko jarduera ludikoetan oinarritutako borondatezko lana sustatzen du. Cáritasekin, batez ere adinekoen eta eskolako laguntzaren arloetan oinarritutako borondatezko lanaren bidez egindako partaidetza da handiena. Ikasturtearen hasieratik, Cáritasek Borondatezko Lanaren Azokan parte hartzen du, eta, ikasturtean bertan, elkartasunerako jarduerak garatu nahi dituzten ikasleak bertako programetako batean inplikatzen dira. Migrazioei dagokienez, Cáritasekin dugun partaidetzak Cáritasek berak eskainitako prestakuntza eta sentsibilizazioa bideratzea dauka helburu; esate baterako, etorkinei buruzko aurreiritziak eta estereotipoak desagerraraztea xede duen «argi ibili! no te encalles» estrategia. Era berean, Cáritasekin eta beste erakunde batzuekin ere eskaintzen da bidezko merkataritzari eta kontsumo arduratsuari buruzko prestakuntza. Sektore sozialean, beraz, Cáritasekin lan egiten duzue gehien, elizbarrutiko erakundeen artean. Zuon ikuspegitik, Amaya, zer ekarpen ditu Cáritasen eta UDren arteko koordinazio horrek? Deustuko Unibertsitatea eta Cáritas Bizkaia Eliza Katolikoko bi instituzio dira. Balioak partekatzen dituzte, baina, horrez gain, gizartearentzako zerbitzuarekin eta bidezkoagoa zein solidarioagoa den munduaren sustapenean daude konprometituta. Hori dela eta, badira zenbait urte Unibertsitateko ikasleen partaidetza koordinatzen dutela Cáritasek Bizkaian garatzen dituen proiektuetan. Koordinazio hori aukera aparta da, Unibertsitateko ikasleek parte hartu dezaten eta gizaki guztien eta, batez ere, Bizkaiko gizartean egoera txarragoan daudenen ongizate, erabateko garapen eta justiziarekiko konpromisotik herritartasuna zein profesionaltasuna garatu ditzaten. Bi erakundeek elkarrekin lan egiten dute, gizarte demokratiko eta solidarioan bizitzeko beharrezkoak diren trebetasunen inguruko prestakuntza eman behar dela uste dutelako. Horrela, ikasleei eurei aukera paregabea eskaintzen diete, protagonistak izateko, erkidegoarekin konprometitzeko, arakatzeko, gizartearen premien inguruan sentsibilizatzeko, bertako arazoak antzemateko eta egoera hobetzen laguntzeko. Aitor, Unibertsitatean bertan, borondatezko lana ez ezik, beste era bateko lankidetzak ere garatzen dituzue Cáritasekin. Nolakoak dira? Hurbiltasun instituzionala handia denez (baita pertsonena eta balioena ere), nabarmendu beharra Deustuko Unibertsitatearen (UD) lankidetza Euskal Elizako jarduera sozialetan. Amaya Ruizi, Mavi Laisecari eta Aitor Arbaizari egindako elkarrizketa
  • 19. 17 dago duela urte askotatik arlo akademikoko eta ikerketako zenbait jarduera iraunkor ere egiten direla Cáritasen laguntzaz. Gradu Amaierako Praktikak eta Lanak dira horren adierazgarri, baina, batez ere, Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatekoak eta Psikologia eta Hezkuntza Fakultatekoak. Halaber, ikasgaia ere badugu Balioetan Oinarritutako Giza Prestakuntzako Moduluan, Gizarte Partaidetza, alegia. Ikaskuntza-zerbitzuaren metodologiaren bidez egiten da, eta zati bat Cáritasen lankidetzapean garatzen da. 2. mailako ikasleek aukeratu dezakete. Mavi, Cáritasetik, nola balioesten dituzue esperientziaren eta ikaskuntzaren arloko truke horiek? Nire ustez, errealitate sozialarekin harremanetan egoteko esperientziari esker, zentzua eta esanahia ematen dizkiote Unibertsitateko ikasketek eskaintzen dizkieten ikasgaietan ikasten dutenari. Horrez gain, ikaskuntza horiek lotzeko aukera ere badute, benetako egoera zehatza aitortzeko eta aurre egiteko. Horri esker, jakintzaren benetako inplikazioak bizitzeko eta lan-ibilbidean eskatutakotik harago joateko abagunea ere badute. Bestetik, Unibertsitateak ikaskuntzarako eta garapen profesionalerako eskaintzen dien prozesutik, ikasleek bermatu egiten dute euren ikasketekin, jarrerekin eta balioekin lotutako trebetasunak garatuko dituztela eta, horren bidez, Cáritaseko proiektuetako parte-hartzaileekin hartu duten konpromisoa kalitate profesionalekoa eta giza kalitatekoa izango dela. Gainera, borondatezko lanaren muinean dauden balioek, hau da, doakotasunak, elkartasunak, senidetasunak edo justizia sozialarekiko konpromisoak, bertako ekintza-lerroen bidez Cáritasekin lan egiten duten giza taldeen egoerak hobetzen dituzte. Zein da horrelako ekimenetan parte hartzen dutenen profila, Aitor? Nolako prestakuntza eduki behar dute? Zertan «hazten dira»? Profilak jardueraren araberakoak dira. Borondatezko lana egiteko, konpromisoa hartu beharra dago ikasturte osoan garatzen delako. Ikasle boluntarioen profila lehenengo mailetan dagoen pertsonarena da. Praktiketako ikasleen profila, ordea, 3. edo 4. graduan dagoen pertsonarena da. Praktika horiek prestakuntza-arlokoak dira, eta erakunde hartzaileak laguntasun handia ematen die. Edonola ere, elkartasuna balioetsi eta esku hartzeko gaitasuna eduki beharra dago. Sentsibilitate hori prestakuntzako jardueretan parte hartzen dutenen ezaugarria ere bada, unean unekoak izan arren. Ikasleen balio pertsonalen artean, doakotasuna nabarmenduko nuke. Borondatezko lan guztietarako eduki beharra dago prestakuntza. Prestakuntza hori lan egiteko aukeratutako elkarteek eskaintzen dute, eta, batzuetan, haien egoitzetan garatzen da; eta, beste batzuetan, Unibertsitatean bertan. Hori dela eta, Euskadiko errealitatearen aztertzen hazten dira ikasleak: gure egoera soziala zein den benetan jakitea. Gurekin lan egiten duten erakundeek euskal errealitatearen gaur egungo mapa lantzen dute askotan, analisi kritikoa egiten dute eta lehentasunezko begirada eskaintzen diete txiroenei.
  • 20. 18 Parte hartzen dutenentzat, erronka handia da astero denbora-tartea zehaztea gainerakoei laguntzeko. Jarduera asko dituzte, eta, gainera, gazteak direnean, badirudi askoz zailagoa dela konpromisoa hartzea. Hala ere, horrelako esperientzietan parte hartzen dutenek adierazi bezala, ez da gogorra, atsegina baizik: giza loturak sortu eta emandakoa baino askoz gehiago jasotzen dutela uste dute. Zer nabarmenduko zenuke Cáritasek Unibertsitateko ikasleei eskaintzen dien guztian, Amaya? Cáritasek ekintzarako, prestakuntzarako, lan- talderako eta partaidetzarako eremuak eskaintzen dizkie ikasleei, haien prestakuntzaren eta giza kalitatearen bidez proiektu bakoitzaren helburuak lortu ahal izateko. Horrez gain, unibertsitarioen inguruko errealitatea modu kritikoan begiratzeko eta aztertzeko aukera ere badauka ikuspegi kristau eta erkidetik, ingurune hurbilenean desberdintasuna prebenitzeko, eguneroko bizimodua garatzen duteneko leku edo auzoen sendotasun eta eraginean inplikatzeko, gizartearen eraldaketarako prozesuetako kidetza sustatzeko eta erkidegoko pertsona erreferenteekin loturak sortzeko. Haien artean, hain zuzen ere, Cáritaseko boluntarioak nabarmendu behar dira. Lotura horri esker, gainera, erreferentziako erkidegoarekiko erantzukizun eta lidergorako trebetasunen ikaskuntza suspertzen da, baita bertako inplikazioa ere. Cáritasek bidegabekerien inguruko sentsibilizazioaren eta salaketaren aldeko apustua ere egiten duenez, Unibertsitateko ikasleak bete-betean inplikatzen dira, eta euren bizi-aukerei, kontsumitzeko moduari eta gizartean parte hartzeko erari buruz hausnartzen dute. Era berean, lekukoak eta lekukotasuna ere badira ingurukoentzat eta erreferentziako taldeentzat (familia, adiskideak, ikaskideak). Zein da ikasleen ekarpena, Aitor? Hona hemen edozein ikasleren ekarpena: ilusioa, beste batzuekin partekatutako lana, denbora... Hartzaileentzat oso garrantzitsua da gazteen gogo eta ilusio hori igartzea. Maila instituzionalean, boluntario gazteen ekarpena da Unibertsitateak egin nahi duena. Beste erakunde batzuetako boluntarioak nagusiagoak dira. Unibertsitatean, geure gizarteko gazte asko ditugu. Gazteen artean borondatezko lana sustatuz gero, baliteke helduaroan ere jarraitzea. Mavi, nola hartzen du elizbarrutiko elizak lankidetza hori? Elizaren, erkidego kristauen eta fededun bakoitzaren xedea ebanjelizatzea, Berriona igortzea da. Xede hori hiru dimentsiotan zehazten da: zabalkundea (Hitza, katekesia…), ospakizuna (liturgia, otoitza) eta karitatea (txiroentzako zerbitzua). Karitatearen zerbitzua, beraz, ebanjelizaziorako tresna da, eta zerbitzu horretan inplikatutako pertsonak ebanjelizaziorako eragile bihurtzen dira euren bizi-lekukotasunaren eta konpromisoaren bitartez. Cáritasen bizi eta hausnartzen duten esperientzia erakundetik harago partekatzen denez, galderak sortzen dira ezagutzen dutenen artean eta gizartean bertan, oro har. Cáritasen, ilusioz bizi dugu ikasle gazteen lankidetza, baina, erantzukizun handiz ere bai: haien partaidetzaren bidez lagundu nahi diegu bazterketa- egoerekin inplikatzea eta bertara hurbiltzea Jaungoikoarekin elkartzeko leku pribilegiatuak direla konturatzen. Esperientzia eraldatzailea izatea izan behar dugu helburu. Txirotasunarekin edukitako topaketa erabakigarria izan behar da norberaren bizitzarako. Aitor, nola bizi du Deustuk? Nire ustez, ikasleentzako aukera eta Elizarentzako zerbitzua da. Ikasleentzat oso garrantzitsua da Tokiko Elizak pertsonenganako hurbilketan nahiz jarduketan garatzen duen lana balioestea, agian ezagutzen ez duten Elizaren alde hori ikusi dezaketelako horrela. Alde horretatik, Elizari eskainitako zerbitzua da. Bestetik, borondatezko lanean jarduera zehatzak lehenesten badira ere, pertsona eraldatu egiten da apurka-apurka. Oso zaila da gazteen prestakuntza erabatekoa bezain eraldatzailea izatea esperientzia solidariorik eduki ez badute, eta Cáritasek nahiz beste erakunde batzuek aukera hori eskaintzen digute.
  • 22. 20 Bakea eta adiskidantza Deustuko Unibertsitateak indarkeriaz adierazten diren gatazka sozialak jorratzen lagundu nahi du ikuspegi etikotik. Pertsonen eta taldeen arteko elkarbizitzan gatazkak berezkoak badira ere, neurri handiagoan edo txikiagoan eratzaileak/ suntsitzaileak eta barneratzaileak/baztertzaileak diren moduetara kudeatu daitezke. Gure ustez, ezin da eta ez da indarkeria gatazkak konpontzeko erabili behar. Beraz, behar besteko prozesu sozialak, politikoak eta hezkuntzakoak sendotu nahi ditugu, indarkeria zilegi izan ez dadin eta giza eskubideen nagusitasunean oinarritutako kulturak eratzeko. Euskadiko oraintsuko indarkeria-historia kontuan hartuta, gure interes eta kezka berezia da horri aurre egitea eta, horretarako, geure ingurunean bertan hastea eta gure kezkaren helburu nagusia indarkeriako biktimak izatea. Bilkura isila Deustun, Pariseko atentatuengatik.
  • 23. 21 Ahotsak proiektua Ahotsak proiektua 2014ko urtarrilaren 8an hiru unibertsitatek (Deustuko Unibertsitatea, UPV/EHU eta Mondragon Unibertsitatea) Eusko Jaurlaritzarekin sinatu zuten esparru-hitzarmenaren barruan dago kokatuta. Hitzarmen horrek, hain zuzen ere, hiru unibertsitateek Euskadiko 2013-2016ko Bake eta Elkarbizitza Planean egin beharreko ekarpen partekatua diseinatzea, garatzea eta betearaztea zeukan helburu. Horretarako, euskal unibertsitateek Eusko Jaurlaritzako Bake eta Elkarbizitza Zuzendaritzarekin hitzartu zuten honako xede hau zeukan proiektua diseinatzea: 1) Ibilbide egingarria eta proposamen praktikoa azaltzea, bakerako eta elkarbizitzarako hezkuntza Unibertsitatearen arloan txertatzeko. 2) Hiru unibertsitateetarako esperientzia eredugarri bana proposatzea. Ahotsak proiektuak Unibertsitateko ikasleen artean honako gai hauei buruzko hausnarketa sustatzeko prozesua bultzatzea proposatu zuen: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketak eta Euskadiko bakearen eraketa. Horretarako, era guztietako ikus- entzunezko materialak erabili zituen esperientzia kolektibo horren inguruko ahots anitzen erakusgarri. Unibertsitate bakoitzak bere ordezkariak izendatu zituen, proiektua kudeatuko zuen unibertsitate arteko taldea osatu zezaten. Deustuko Unibertsitateak taldearen lidergoa hartu zuen bere gain, Unibertsitate honetako lau irakaslek osatutako oinarrizko lan- taldearen bitartez. 2016ko urtarrilerako, proiektuak bazituen hautatuta ikus-entzunezko 12 baliabide eta haien gidaliburuak. Aldi berean, Unibertsitate bakoitzak ere ikasleen zati batekin zituen eginda esperientzia eredugarriak. Hautatutako baliabideak Guztira, hurrengo dokumental edo filmak hautatu dira. hona hemen hautaketarako erabili diren irizpideak: giza eskubideen errespetuaren sustapena, ikuspegien aniztasuna, gertatutako urraketak eta, azkenik, materialen gaurkotasuna. ■ Al final del túnel - Bakerantza ■ El perdón ■ El reencuentro ■ Glencree ■ Hablan los ojos ■ Reconciliación ■ Lasa eta Zabala ■ Mujeres en construcción ■ Perseguidos ■ Yoyes ■ El valor de la autocrítica ■ ¿Por quién no doblan las campanas? Proiektuaren esparru pedagogikoa Ahotsak proiektuan bildutako materialaren egitura ez da tematikoa, eta ez da inolako hurrenkera zehatzean erabili behar. Era berean, oso-osorik ere ez da erabili behar. Materialean, ikus-entzunezko 12 baliabide daude, eta hamarkadetan jasandako indarkeriaren inguruko gaiak, faktoreak eta uneak jorratzen dira bertan, baita Euskadiko elkarbizitza berrirako gaur egungo prozesukoak ere. Hautaketa horretan, lehentasunezkoa izan da gai horien inguruko ikuspegi anitzen lagina agertzea, betiere, ikuspegi horiek pertsona guztien duintasunerako eta giza eskubideen babeserako oinarrizko printzipioak errespetatzen badituzte.
  • 24. 22 Hezkuntza-helburuak Ahotsak Unibertsitate Arteko Proiektuak honako hezkuntza-helburu hauek proposatzen ditu: a. Behar den moduko prozesua bultzatzea, honako gai hauei buruzko hausnarketa sustatzeko: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketak eta bakearen eraketa. b. Esperientzia kolektibo horren inguruko ahots anitzak ordezkatzea eta aitortzea. c. Azken hamarkadotan gure herrialdean jazotako guztiaren azterketa kritikoa sustatzea. d. Euskadiko errealitateko testuingurua zehaztu duten gertaeren bertsio desberdinei buruzko elkarrizketa suspertzea eta, horretarako, horren lekukotasuna ematen duten pasarteen, ekintzen eta esperientzien oroimena lehenestea. e. Euskal gazteek giza eskubideekin duten konpromisoa indartzea. Ikus-entzunezkoei buruz eztabaidatzeko gidaliburuen egitura eta oinarrizko kontzeptuak Eztabaidarako gidaliburu bana proposatzen da ikus-entzunezkoetarako. Azalpen-fitxan, ikus- entzunezkoaren laburpena egin eta oinarrizko informazioa ematen da. Horrez gain, bertan jorratutako funtsezko gaiak eta kontzeptuak ere zehazten dira; esate baterako, giza eskubideak, gatazka, indarkeria, nazionalismoa, terrorismoa, biktima, biktimarioa, biktimizazioa, sufrimendua, konponketarako topaketak, adiskidantza, barkamena, elkarbizitzaren normalizazioa, indarkeriaren normalizazioa eta justifikazioa, indarkeriaren desligitimizazioa). Ondoren, zenbait galdera proposatzen dira, ikasleen hausnarketa eta haien arteko eztabaida orientatzeko. Ikus-entzunezkoa ikusi aurretiko galderek ikasleek bertan jorratutako funtsezko gai edo kontzeptuei buruz dakartzaten jakintza zein kontzepzioak abian jartzea eta gizarteratzea daukate helburu. Ikus- entzunezkoen osteko galderek, ordea, ikasleei lagundu nahi diete gai eta kontzeptu horiei buruzko ulerkuntza kritikoan sakontzen. Batzuetan, gainera, oso labaingarriak diren zenbait gai alderatzea ere badute xede. Galdera batzuek kontzeptuak argitu nahi dituzte, funtsezko gaiak ulertzeko eta norberaren iritzia mugiarazteko. Beste galdera batzuek, ostera, hausnarketa eta elkarrizketa kritikoak suspertu nahi dituzte, proiektuaren helburu orokorrak kontuan hartuta. Gidaliburuotan proposatutako galderez gain, ikastaro edo jardueretako testuinguruak horretarako aukera emanez gero, oso egokia ere bada ikasleek nolabaiteko lan analitiko edota sortzaileren bat egitea, euren hausnarketak zein diren, nolako ulerkuntza lortu duten eta haien ideiak nola eraldatu diren azaltzeko, hala badagokio. Ariketa hori oso lagungarria izan ohi da ikaskuntza sendotzeko. Hiru unibertsitateetan egindako esperientzia eredugarriaren emaitzak Esperientzia eredugarriko parte-hartzaileen ezaugarriak Guztira, 11 taldek parte hartu zuten esperientzia eredugarrian. Taldeak ez ziren inolako ordezkagarritasun-irizpideren arabera hautatu. Zazpi taldek euskaraz lan egin zuten; eta 4k, gaztelaniaz. Bat edo bi klasetan garatu zuten esperientzia. Esperientzia gehienak Gipuzkoan egin zirenez, 10 parte-hartzailetatik ia-ia 8 lurralde horretakoak dira. Esperientzian parte hartu zuten gehienak 18-23 urtekoak dira, eta graduko unibertsitate-ikasketetako maila guztietakoak dira, lehenengo mailatik laugarrenera, alegia. Ikasketa batzuetan emakumeak nagusi direnez, 10 parte-hartzailetatik 8 emakumeak dira. Parte-hartzaileek esperientziaren inguruan egindako balioespena Esperientzia eredugarrian parte hartu zuten ikasleek balioespenerako inkestari erantzun zioten, eta, bertan, proiektuaren helburu bakoitzarekin zeukaten adostasun-mailaren inguruko puntuak eman behar zituzten. Halaber, bi galdera ireki ere egiten zitzaizkien, euren ondorio nagusiak zein ziren azaldu zezaten.
  • 25. 23 Parte-hartzaileen balioespen orokorra oso ona izan da. 10 ikasle parte-hartzailetatik bederatzi gogobeteta daude esperientziarekin. Era berean, saioak zuzendu zituzten irakasleek ere oso gogobeteta daude jardueraren garapenarekin nahiz emaitzekin. Galde sortako galdera irekien erantzunetan, antzeman egiten da jarduerak ikasle gehienei lagundu diela 20 urteko gazteentzat oraintsukoak ez diren egitateei buruz hausnartzen. Batez ere, biktimen egoera giza ikuspegitik jorratzen duten ikus- entzunezko baliabideak izan dira hunkigarrienak. «Beste modu batera ikusten lagundu dit» «Gorrotoak ez du zentzurik, epe luzean suntsitzeko ez bada» «Gertatutakoa ez ahaztea oinarri modura hartuz, aurrera begiratzea, egindakoak ez errepikatzeko» «Horri buruz hitz egitean eta mahai gainean jartzean, ez da gertatutakoari buruzko ikuspegi desitxuraturik sortzen, eta etorkizuneko belaunaldiek badute zer jazo zen eta bertan zeudenek nola bizi izan zuten jakiterik» Proiektuaren helburu zehatzagoak balioesteko orduan, honako hauexek izan ziren puntu gehien lortu zituzten aldagaiak: Euskadiko oraintsuko historiako indarkeriari buruz hitz egiteko aukera izatea eta gaiari buruzko iritzi desberdinak entzun ahal izatea. Ikasleek nabarmentzen dutenez, esperientzia horri esker, gertatutakoari buruzko ikuspegi aberatsagoa dute, eta iraganaren irakurketa kritikoa egiteko beharrezkoak diren zenbait elementu ulertzen dituzte hobeto: «Ezagutzen nituen aurretik kasu batzuk, baina kasu konkretuak bata bestearen aurrean ikusteak asko laguntzen du» «ETAko kideak izandakoak damututa ez zeudela uste nuen» «Hobeto ulertu dut biktimaren kontzeptua» «ETAko kideen postura holakoa izatea ez nuen espero» «Gatazkaren alde ezberdinak ezagutzen nituen baina orain modu zabalagoan ezagutu ditut» Parte-hartzaileen esanetan ere, esperientzia baliotsua izan da, pentsamendu kritikoa zein antzeko trebetasun generikoak sendotzeko eta elkarrizketarako zein pertsonen arteko komunikaziorako gaitasuna hobetzeko. Parte-hartzaileen lekukotasunek egiaztatu egiten dute hautatutako ikus-entzunezko baliabideak eta elkarrizketarako erabilitako gidaliburuak oso lagungarriak izan direla, ikasleen ikuspegia zabaltzeko eta beste era batera pentsatu edo bizi- esperientzia desberdinak dituztenekiko enpatia adierazteko. «Besteen jarrera ulertzeko esfortzua egitera bultzatzen du» «Elkarrizketa oso ona da, euskal gizartearen zauriak ixten saiatzeko orduan» «Nire ideiek edo pentsamenduek ikuspegi orokorrago bat dute» «Modu zabal eta irekiago batean ikusten ditut gauzak» «Hau ikusita, esan dezaket ez dudala nire ideia edo pentsamendua aldatuko edo beste modu batera ikusiko, baina bai bestelako jarrerak errespetu handiagoz ikusi eta ulertzera bultzatu nauela esango nuke» Azkenik, 10 parte-hartzailetatik 8k jarduerak giza eskubideen balioa hobeto ulertzen lagundu diela uste dute. Arakatutako lekukotasunetan, gizakien duintasunaren errespetua eta funtsezko eskubideen edozein urraketaren larritasuna nabarmentzen dira. «Biziak balio handia du, edozein herrialdek edo banderak baino handiagoa» «Errespetuan oinarritutako elkarbizitza bat sortu behar dugu» «Etiketak alde batera utzi eta pertsona osotasunean hartu behar dela ohartu naiz» «Gutxieneko eskubide batzuk errespetatzea beharrezkoa dela iruditzen zait» «Batez ere, konturatu egin behar dira hiltzea ez dagoela justifikatutako inolako egoeran. Beraz, terroristak berriro gizarteratzeko prozesuan sinestea ulergarria den arren, ezin izango da inoiz defendatu egin zutena» «Ekintza txarrak txarrak direla beti biktima edozein dela ere»
  • 26. 24 Eusko Jaurlaritzaren eta Euskal Herriko unibertsitateen arteko lankidetza-hitzarmenaren sinadura. Balioespen orokorra Unibertsitate arteko taldeak proiektuari buruz egin duen balioespen orokorra oso ona da, helburuak eta emaitzak uste bezala bete dira-eta. Euskal unibertsitateek bakerako eta giza eskubideetarako hezkuntzan egin duten ekarpen zehatza, hau da, Ahotsak, unibertsitateek curriculumeko zein curriculumetik kanpoko jardueren, ikerketa-jardueren eta jakintzaren igorpenaren bidez elkarbizitzan bertan egindako ekarpenaren esparru zabalenean ulertu beharra dago. Ahotsak hiru unibertsitateen lehenengo esperientzia bateratua da, eta honako gai hauei buruzko hausnarketa kritikoa ohiko irakaskuntza-jardueretan txertatzeko moduak arakatzea dauka helburu: terrorismoa, indarkeria, giza eskubideen urraketa eta Euskadiko bakearen eraketa. Esperientziaren emaitza moduan, Ahotsak proiektua irakasleentzako baliabide funtzional bezain ezargarria da, baina, horrez gain, ikasleen balioespen ona eta eragina egiaztatzen dituen lehenengo esperientzia eredugarria izan da. Ahotsak abiapuntu ona da, helburu horiek batera lan egiten jarraitzeko. Batez ere, proiektuak aukera interesgarriak eskaintzen ditu etorkizunari begira, baliabidea oso-osorik ezartzen jarraitzeko eta dokumental berrien bidez osatzeko. Ángela Bermúdez, Juan Ignacio Pagola, Xabier Riezu eta Iker Usón Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatea
  • 27. 25 Bidezkoagoa, solidarioagoa eta gizatiarragoa den munduaren eraketaren alde lan egiten duen instituzioa denez, Deustuko Unibertsitateak erantzukizun berezia dauka emakumeen eta gizonen berdintasunerako eskubidea egia bihurtzeko orduan. Jesusen Konpainian, 1995ean 34. Kongregazio Orokorra egin zenetik onartu zen botere- desberdintasunak eta emakumeen zein gizonen arteko harremanen inguruko desberdintasunak xedearen beraren «betearazpenean gainditu» beharreko «bidegabekerietakoa» zirela. Nazioarteko, estatuko eta tokiko era guztietako konpromisoak daude genero-berdintasunarekin. Bertan, Unibertsitateko zereginean zein kudeaketan ezarri beharreko zenbait neurri eta ekintza eskaini eta eskatzen direnez, geure gain hartu edo sakondu egin nahi ditugu, gizartearen premia zein aurreikuspenetarako erantzun hobearen bila. Balioak eta jakitatea igortzen dituen erakundea garenez, generoaren ikuspegia integratu nahi dugu erakundeko prozesu guztietan, irakaskuntzan, ikerketan eta transferentzian. Gainera, kudeaketaren baldintzak ere hobetu nahi ditugu, bertan eguneroko bizimodua garatzen delako Unibertsitatea den lan- eremu eta elkarbizitza-gunearen barruan. Berdintasunerako Plan Zuzentzailean, Berdintasunerako Zuzendaritzako ekintza-lerroak azaltzen dira. Erakunde horrek, hain zuzen ere, Unibertsitatean bertan emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko egiturak koordinatzen ditu, benetako berdintasunaren lorpenerako politikak abian jartzeko prozesua sustatzen du eta bereizkeriazko jokabideen prebentzioa bultzatzen du Unibertsitateko jarduera osoan, Unibertsitateko bertako estrategia globala kontuan hartuta. Neurri horien artean, Berdintasunerako Batzorde Paritarioa Deustuko Unibertsitateko Berdintasunerako Plan berrian ari da lanean. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna «Aitatasun positiboak, aitatasun eraldatzaileak: gizonak, emakumeak, ume zaintza, lana eta boterea. Akordioak lortzeko nortasunak eraikitzen» jardunaldia
  • 28. 26 2016ko lehenengo seihilekoan, Berdintasunerako Batzorde Paritarioari Berdintasunaren Diagnostikoa aurkeztu zitzaion. Agiri hori ad hoc talde batek egin zuen aurretiazko ikasturteetan, 2014. urtean amaitu zen (agiria Unibertsitatearen Gizarte Erantzukizunaren webgunean dago eskuragarri) eta lan-egitura horretan onartu beharra zegoen. Onartutakoan, diagnostikoa gizarteratzen eman zuten seihilekoaren gaineratikoa. Diagnostikoa gizarteratzean, diagnostikoaren emaitzak, plan zuzentzaile berria eta berdintasunerako egiturak (batzordeak) eman ziren jakitera, baina, horrez gain, aurretiaz lortutako datuak erkatu eta kualitatiboagoa zen informazio erabilgarria arakatu zen, Deustuko Unibertsitateko (UD) Berdintasunerako etorkizuneko Plana diseinatzeko. Horretarako, saioak egin ziren bi campusetan, eta, bertan, 11 informazio eta erkapen bilera garatu ziren guztira: bi Unibertsitateko erkidego osoarentzat izan ziren, eta UDko Zuzendari eta Agintarien Kontseiluak parte hartu zuen bertan. Beste saio bat egin zen ikasleen Ganberarentzat (Loiola Foroan), baita campusetako langile-taldeentzako saio bereziak eta lau zentrotako Fakultate Kontseiluekiko bilerak ere. Hona hemen Emakumeen eta Gizonen Berdintasunaren Diagnostiko Instituzionaleko datu nabarienetakoak. Oro har esan dezakegu gizonak (%42) baino emakume gehiago daudela (%58) —2013ko datuak—. Parekotasuna administrazioko eta zerbitzuetako langileen artean hausten da, emakumeak nagusi dira- eta. Talde orokorrak 2013 / Colectivos generales 2013 %100 %80 %60 %40 %20 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak %0 %100 %28 %72 %52 %48 %48 %52 %42 %58 Becario FPI Bekadunak Prestakuntzan P.D.I. Irakasle-Ikertzaileak P.A.S. AZL Total general Guztira orokorra P.I. Ikertzaileak Irakasle ikertzaileen artean (II), emakumeen agerpena handiagoa da «doktore laguntzaileen» artean eta titularitateetan. Gizonek, ordea, agerpen handiagoa dute «doktore kontratatuen» artean eta katedretan. Irakasle-ikertzaileak 2013 / PDI 2013 %120 %100 %80 %60 %40 %20 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak Laguntzaile Doktorea irakaslea %52 %48 %43 %57 %51 %49 %27 %73 %62 %38 Catedrático/a Katedraduna Titular Titularra Doctor/a Doktorea Ayudante Doctor/a Licenciado Lizentziaduna Profesor/a Irakaslea Profesor/a Irakaslea Profesor/a escuela Eskolako Licenciado Lizentziaduna %79 %21 %100 %35 %65 Ordainsari-mailan, ordainsari-tarte txikiena emakumeena da; eta ordainsari-tarte handiena, gizonena. UDko langile gehienen ordainsari-tartea 25.000-35.000 eurokoa da (gizonen %36 ia-ia eta emakumeen %35,6). Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunaren Diagnostiko Instituzionala gizarteratzeko prozesua
  • 29. 27 Ordainsari tartea Intervalo retributivo Gizonezkoak Hombre Emakumezkoak Mujer –25.000€ 12,1% 26,6% 25.000-35.000 35,9% 35,6% 35.000-45.000 15,2% 13,5% 45.000-55.000 8,5% 6,8% 55.000-65.000 13,5% 10,3% 65.000 o más/ edo gehiago 14,8% 7,3% Total / Guztira 100% 100% Botere-egituretan ere, gizonak dira nagusi, aztertutako azken urterako, hau da, 2013rako diagnostikoko datuen arabera. Gizonen ordezkaritza %87koa zen Gobernu Kontseiluan; %77koa, Zuzendaritza Kontseiluan; eta %67koa, Kontseilu Akademikoan. Era berean, administrazioko eta zerbitzuetako langileen (AZL) burutzak aztertzen baditugu, sektore horretan emakumeak nagusi diren arren (%72), zuzendaritzak gizonen esku daudela esan beharra dago (%61). Horrez gain, beste datu bi ere aipatu behar ditugu labur-labur: lanaldia murrizteko eskabideen %100 emakumeek egiten dituzte, eta tutoretzako eginkizunak emakumeek eurek garatzen dituzte batez ere. Urteen joan-etorrian, gero eta emakume gehiago daude arlo horretan, baina proportzio hori ez dator bat emakumeek eta gizonek irakasle ikertzaileen artean duten banaketarekin. Ikasleei dagokienez, emakumeen eta gizonen proportzioa %60/%40 ingurukoa da, hurrenez hurren, nahiz eta banaketa hori nabarmen aldatu fakultateen arabera. Matrikulatutako ikasleen banaketa / Distribución alumnado matriculado %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak Giza zientziakDerecho Zuzenbidea Psicología y Educación Psikologia eta Hezkuntza DBS CCSSHH Gizarte eta Ingeniería Ingeniaritza Teología Teologia UTAP GUTA %42 %58 %22 %78 %48 %52 %28 %72 %76 %24 49% %51 %45 %54 Ikusten denez, emakumeak nagusi dira Psikologia eta Hezkuntza Fakultatean eta Gizarte eta Giza Zientzien Fakultatean. Ingeniaritza Fakultatean, ordea, joera hori aldatu egiten da, bertako ikasleen %76 gizonak dira-eta. Bestetik, Zuzenbidea eta Deusto Business School (DBS) parekotasun handieneko zentroak dira bertako ikasleen osaketari begira. Ikasleen artean, gizonak baino emakume gehiago badaude ere, aztertutako urteetan gizonen ordezkaritza nagusi da Ordezkarien Ganberan. Egiaztatu egiten da emakume ikasleek gizon ikasleek baino beka gehiago eskatzen dituztela. Beken zuzkiduran, bi kasu zehatz dira harrigarriak: Unesco Katedrako bekak eta Sylff bekak, emakumeek gizonek baino gehiago eskatu badituzte ere, esleipena erabat parekoa delako, nahiz eta esleipenerako irizpidea ez den. 2009-2014ko epealdian, Unesco Katedrarako 111 eskabideak kontuan hartuta, emakumeen eskabideen kopurua %82koa izan zen, emakumeei esleitutako %51ren aldean. Ikerketari dagokionez, 2013an, Eusko Jaurlaritzak aitortutako 23 taldeetatik, 12 emakumeek zuzentzen zituzten, eta, kalifikazio goreneko 6 taldeetatik, emakumeak 4tan ziren ikertzaile nagusiak. Edonola ere, deialdi lehiakorretako finantziaziopeko proiektuak kontuan hartuta, bertako zuzendarien %65 gizonak zirela esan beharra dago.
  • 30. 28 Presentzia tesien zuzendaritzan / Presencia en dirección de tesis %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 %88 %12 %81 %19 %79 %21 %78 %22 Era berean, tesien zuzendaritzan gizon doktoreen agerpena handiagoa denez, Unibertsitatean irakasle doktoreen artean dagoen proportzioa hausten da. Diagnostikoari buruzko laburpentxo hau amaitzeko, Unibertsitatearen proiekzio sozialari buruzko pare bat datu aitatuko ditugu. Unibertsitateak berak ekoitzitako albisteen kopuruari erreparatuz gero, nabarmendu beharra dago gehienetako protagonistak gizonak (%67,8) zirela, termino orokorretan nahiz fakultate gehienetan. Halaber, protagonismo handiko proiekzio soziala ere antzeman da DBSn. Berrietan agertzen den pertsona kopurua / Número de personas que aparecen en las noticias 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Hombre Gizonezkoak Mujer Emakumezkoak DBS Derecho Zuzenbidea Psicología y Educación Psikologia eta Hezkuntza CCSSHH Gizarte eta Giza zientziakIng. DeustoTech Teología Teologia UD DU 220 50 89 37 55 38 43 39 78 81 1 1 377 179 Azkenik, aipatu egin beharra dago Deusto Forumen, 2013ra arte antolatutako 25 zikloetan, hitzaldia emateko gonbidatutakoen %90 gizonak izan zirela. Datu horiek, diagnostikoan azaldutako beste datu asko eta diagnostikoa gizarteratzean modu kualitatiboan arakatutako datuak oinarri moduan erabiliko dira, Deustuko Unibertsitateko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako etorkizuneko Plana diseinatzeko orduan. David Lamíquiz, Luz Maceira eta María Silvestre Berdintasun Saileko talde sustatzailea (UGE) Lan-saioak eta Berdintasunaren Diagnostikoaren aurkezpena, Donostiako campusean.
  • 31. 29 Erlijio arteko eta kultura arteko elkarrizketa Deustuko Unibertsitatean uste dugunez, pertsona guztien duintasuna benetan aitortzeko, ezinbestekoa da haien arteko aldeak ontzat hartzea. Nortasun kultural eta erlijiosoengatik gero eta banatuago dagoen munduan, Inazioren tradizioaren arabera desberdinen arteko elkarrizketa sustatu eta suspertu egin behar dugu, gizarte anitzak sortzeko eta, bertan, pertsona guztiek baldintza berberak dituzten herritarrak direla sentitzeko. Erlijio arteko elkarrizketan egin dezakegun ekarpena oso berezia izan daiteke gure nortasun katolikoaren kontzepzio ireki, kritiko eta integratzailetik. Besteak beste, politika publikoen diseinua sustatzen saiatzen gara, bereizkeriarako mekanismoak desagerrarazteko eta mekanismo horien inguruko kontzientzia soziala eratzeko, baita aurreiritziak, estereotipoak eta banaketa elikatzen dituzten diskurtso demagogiko bezain populistek elkarbizitzari begira dituzten arriskuen ingurukoa ere.
  • 32. 30 Deustuko Unibertsitateak (UD), Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuaren esparruan, zenbait jarduketa-arlo lehenetsi ditu, eta, haien barruan, gure tokiko inguruneko eta ingurune globaleko zenbait erronka antzeman dira. Erronka horietako batek lotura berezia dauka aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onarekin: aniztasunean oinarrituta eratzen diren gizarte inklusiboak bultzatzeko erronka. Orain dela zenbait urtetatik, UDk ekintza batzuk jarri ditu abian zentzu horretan, eta haietako batzuk Jesusen Konpainiako eragile sozialen lankidetzapean garatu ditu. Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutuak eta Ignacio Ellacuría Fundazio Sozialak 2008. urteaz geroztik garatzen dituzte aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikoaren inguruko zenbait ekimen. Ekintza horiek ikerketa-proiektuetan gauzatu dira, gure inguruneko gutxiengodun erlijioen errealitatea ezagutzeko. Era berean, gai nabariagoak ere landu dira aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikoari begira, administrazio publikoko funtzionarioentzako prestakuntza-ekintzak bultzatu dira arlo horretan, aholkularitza eman zaie instituzio publikoei eta, horrez gain, mintegiak, biltzarrak zein jardunaldiak antolatu dira, arlo akademikoan eta zabalkundearen nahiz sentsibilizazioaren arloan. Alde horretatik, 2015eko urtean garatutako ekintzetako bat nabarmendu nahi dugu, kudeaketa publikoari begira daukan helburuagatik garrantzi berezia daukalako: erlijio arteko elkarbizitzarako politika publikoen arloko gomendioen txostena egitea. 2015eko martxoan, Eusko Jaurlaritzako Bake eta Elkarbizitza Idazkaritzak, bertako Giza Eskubideen Zuzendaritzaren bidez, Ignacio Ellacuría Fundazio Sozialari eta Deustuko Unibertsitateko Giza Eskubideen Institutuari eskatu zien erlijio arteko elkarbizitzarako politika publikoen arloko gomendioen txostena egiteko. Eskaera hori Urkullu lehendakariak eta Euskadin finkatutako fedeetako ordezkariek egindako topaketaren esparruan azaldu zen, hain zuzen ere. Bertan, gainera, honako adierazpen instituzional hau ere egin zen: «Kultura arteko eta erlijio arteko elkarbizitza, gizarte anitz, integratu eta integratzailean». Eskaera horren arabera, adituen taldea sortu behar zen, txosten hori egiteko. Honako hauexek ziren adituen talde horretako kideak: Adoración Castro Jover, Amelia Barquín López, José Luis Villacorta Núñez, Miguel González Martín, Saioa Bilbao Urkidi, Eduardo J. Ruiz Vieytez eta Gorka Urrutia Asua. Talde horrek garatutako lanean, elkarrizketa eta solasa ere ezarri behar ziren euskal gizarteko sentsibilitate erlijioso desberdinekin. Hartara, taldean bertan egindako lanaz gain, zenbait harreman ere ezarri behar ziren Euskadin erro nabariaz finkatutako eta aitortutako ia-ia fede guztietako ordezkariekin (Eliza Katolikoa, kristau ebanjelikoak, musulmanak, mormoiak, Jehovaren lekukoak eta kristau ortodoxoak). Lan horren emaitza moduan, adituen taldeak «Euskadiko aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onari buruzko txostena» agiria egin zuen, eta Euskadiko fede erlijiosoen arazo nagusiak zein diren azaltzen zen bertan. Agiria zenbait ataletan egituratuta dago. Lehenengo eta behin, proposamenaren gidaria den aniztasunaren kudeaketa-ereduarekin lotutako faktoreak jorratzen dira. Bigarrenez, euskal errealitate sozial eta erlijiosotik proposatzen diren eskubideak, premiak eta eskaerak zehazten dira. Azkenik, premiak zein eskaerak aztertu ondoren, zenbait proposamen zehatz eskaintzen dira eskubide horiekin lotutako gai gehienak kudeatzeko. Hona hemen txostenean azaldutako premia handieneko proposamenak: ■ Erakunde erlijiosoen erregistroaren zerrenda egitea, EAEn finkatuta dauden fede guztietako erreferentziako lagunak nor diren jakiteko. ■ Fede erlijiosoen ezarpenaren mapa soziologikoa edukitzea. Euskadiko aniztasun erlijiosoaren kudeaketa onari buruzko txostena
  • 33. 31 ■ EAEko udalerri guztietan estaldura globala duen Gurtza Zentroei buruzko Legea egitea eta eremu edo ekipamendu publikoak erabiltzeko protokolo orokorrak sortzea, tratu-berdintasuna bermatzeko. Txosteneko eranskinean, lege-aurreproiektua proposatzen da, erlijio-askatasunerako eskubidearen erabilera sustatzeko. Era berean, hezkuntza, osasun, lan eta gizarte arloko gomendioak ere azaltzen dira. Arlo honetan garatzeko gomendio eta proposamen zehatzak ez ezik, aniztasun erlijiosoaren kudeaketa publikorako zenbait agiri erabilgarri ere eskaintzen dira agirian bertan. Txostena 2016ko martxoaren 2an aurkeztu zen Deustuko Unibertsitateak aniztasun erlijiosoari eta elkarbizitzari buruz antolatutako eta Urkullu lehendakariaren burutzapean garatutako jardunaldietan. Ekitaldi horretan, administrazio publikoko zenbait mailatako ordezkariak, EAEn finkatutako fedeetako ordezkariak, erakunde sozialak, oro har, eta arlo akademikoko pertsonak egon ziren. Txostena aurkeztu ostean, bertan egondako zenbait eragile txosteneko gomendio batzuk ezartzen eta proposatutako ekintza batzuk sustatzen hasi ziren euren arloetan. Txostenaren aurkezpenarekin batera bultzatutako ekimen horietako batean ere, zeresan handia izan du UDk, eta, bertan, nabarmendu dezakegu herritarren partaidetzarako mahaia sortu dela Donostiako fedeetako ordezkariekin. DSS2016 Europako Hiriburuaren esparruan sortutako eta Bakearen Itsasargitik bultzatutako ekimen hori Baitara baita proiektuaren barruan ere badago kokatuta, eta, 2016. urtean ere, fede anitzeko zentroaren sorrera izan du aztergai. Gorka Urrutia Asua Pedro Arrupe Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria Lehendakaria Erlijio aniztasunari eta elkarbizitzari buruzko I. jardunaldian, Deustun
  • 34. 32 Giza mugikortasuna: migrazioak eta babesa Migrazioen fenomenoak migratzeko erabakia hartzen duten (edo etxetik nahitaez alde egin behar duten) pertsonak jartzen ditu egoera zaurgarri bezain bidegabeen eraginpean. Era askotako arrazoiengatik migratzen dute, baina, edonola ere, egoera horren erronkak konplexuak dira, eta zenbait arlotan ematen dira. Gainera, honako honexekin dute zerikusia: nola aurre egin migrazioa sorrarazten duten arrazoiei, nola eskaini arreta zuzena nahitaez lekualdatu behar izan direnei, nolako harrera eman asiloa eskatu dutenei, nola integratu harrerako gizarteetan eta nola kudeatu immigrazioa, besteak beste. Horrelako ekintza asko, hain zuzen ere, estatuek eurek nazioartean hartutako konpromisoak dira, pertsona horien eskubideak bermatu ahal izateko. Jesusen Konpainiarentzat, errealitate hori bere lehentasun apostolikoetakoa da, eta, alde horretatik, Deustuko Unibertsitatearentzat ere bai. Arlo horretan garatutako ekimenen artean, honako hauexekin lotutako jarduerak nabarmentzen dira: irakaskuntza (orokorra eta zehatza), ekintza-eragina, ikerkuntza eta sentsibilizazioa. Klinika Juridikoko parte-hartzaileen barne prestakuntza
  • 35. 33 Urteak joan, urteak etorri, gazteok argi eta garbi daukagu hondamendi bidegabe bezain saihesgarrien inguruko kontzientzia hazten den neurrian are premia handiagoa dugula uste duguna adierazteko eta haien inguruko jarrera hartzeko. Ikasgeletan, justizia eta itxaropena darizkien hitzak, legeak eta aginduak entzuten orduak eta orduak eman ostean, sarritan Zuzenbideko ikasleok zailtasunak dauzkagu komunikabideetan ikusten dugun guztiari sendotasunez aurre egiteko, berriro ere errealitatera gakartzalako nahitaez. Errealitate hori ondorio ezin larriagoko zentzugabekeria globalaren erakusgarri da benetan. Errealitate horren aurrean, «grosso modo» bi jarrera daudela esan genezake. Lehenengoak, eta, zoritxarrez, ohikoenak, etsipenaren eta berehalako pasibotasunarekin dauka zerikusia. Bihotza eta enpatiarako gaitasuna eduki arren, jende gehienak zergatik ez du ezer egiten? Argudio gustukoenak antzekoak bezain lauak dira: «ezin dugu ezer egin, mundua basatia da», «sufrimendua egongo da beti, eta ezin izango dugu aldatu». Beste batzuok, gutxienok, zorionez gero eta gehiago bagara ere, hausnartu egiten dugu, eta gure enpatia emozionalaren zein pentsamendu arrazionalaren arteko lotura lortzen dugu, baina, ez, adierazpenerako bakarrik diren otoitzen bitartez, galderen bidez baizik. Puntu horretan, lehenengo eta behin, «oraindik ere zergatik gertatzen da hori?» galdetzen diogu geure buruari; eta, ondoren, «zer egingo dugu hori ekiditeko?». Hona iritsita, barruko haserretik kanpoko konpromisora garamatzan txinparta, argia behar dugu, agian. Txinparta hori Deustuko Unibertsitateko Loiola Klinika Juridikoa da, hau da, Zuzenbide Fakultatearekin lotutako irakasleek aurten abian jarritako proiektua. Horrelako proiektuek, ordea, badute ibilbiderik eta aitorpenik Espainiako eta Iberoamerikako beste unibertsitate batzuetan, eta ageri-ageriko eraginak izan dituzte landutako arloetan. Ekimen hau zenbait mailatako etorkizuneko hamabost bat legelariren eskutik hasi zen, besteak beste, hirugarren mailako ikasleak eta abokatutzako masterra prestatzen ari diren beste batzuk kontuan hartuta. Zerbitzua eman nahi zuten gazteak inplikatzeko orduan, erabilera anitzeko proiektua eskaintzea izan zen ideia orokorra, hau da, espediente akademikoan aitortzeko moduko praktiken garapenarekin lotzean edukiko zituen faktore formalak eta juridikoak lantzea eta faktore etikoagoak, solidarioagoak eta moralagoak jorratzea, besteak beste. Hots, gure gizartean eragina duten arazoak ikuspegi juridikotik aztertzea, egunez egun arazo horiei aurre egiteko modu profesionalean lan egiten duten elkarteen lankidetzapean. Halaber, oso garrantzitsua ere izan zen proiektu eredugarri horrek zertan lan egingo zuen jakitea. Hona hemen erantzuna: Klinika Juridikoak CEARekin batera lan egingo zuen (Errefuxiatuei Laguntzeko Batzorde Espainiarra-Euskadi). Inolako zalantzarik gabe, errefuxiatuen krisia ezin premiazkoagoa da, bere dimentsioagatik eta baliabide zein aukera gehien dituzten herrialdeen erantzun arduragabeagatik. Bestetik, egoera horren azpian dagoen konplexutasun juridikoa ere hartu behar zen kontuan, Nazioarteko Zuzenbidea eta Zuzenbide Administratiboa daudelako inplikatuta, besteak beste. Faktore asko izan ziren kideen interesa eta konpromisoa sustatu zituztenak: legearen zein historiaren arloko kontraesanak eta horien ondorioz gure gizartean sortutako egoera ezin latzagoak: jendaurrean, gizarteak gehiegitan ematen die bizkarra zaurgarriegiak diren pertsonei, eta gizarteak ezertxo ere egin gabe begiratzen die bertako ordezkari demokratikoek inoiz ez bezalako tragedia ikaragarrien aurrean azaldutako axolagabekeriari, ia-ia 4 milioi siriar biziraupenaren bila dabiltzanean etsipenaren etsipenez. Loiola Klinika Juridikoa. Zuzenbide Fakultatean ikasketa- zerbitzuari eta justizia sozialarekiko konpromisoari begira sortu berri den esperientziaren kronika
  • 36. 34 Proiektuaren hasieran, CEAReko langile prestatuek prestakuntza-saioak eman zizkiguten, asilorako eskubidearen, atzerritartasunerako eskubidearen eta, azkenik, Euskadin benetako egoera sozial zaurgarrian daudenek dituzten eskubideen faktore nagusiak zein diren azaltzeko. Aukera paregabea izan zen, zuzen-zuzenean eta errealitate juridiko horietako eragileen eskutik Zuzenbideko graduan ematen ez diren gaiak ezagutzeko. Ezohiko abagunea izan genuen, behar besteko oinarriak geureganatzeko eta, ondoren, haien bidez lan egiteko, babesteko eta CEAReko kideengandik ikasten jarraitzeko, une oro arreta, pazientzia eta profesionaltasun handiz tratatu gintuztela kontuan hartuta. Garatutako zeregin nagusien artean, nabarmendu beharko genuke azterketa zabala egin dela LANBIDEk barne-mailan DBE baimentzeko darabiltzan irizpideei buruz. Laguntza aitzindaria da, autonomia-mailan garatu da eta, azken batean gizarteratzea eta txirotasun-mailak murriztea dauka helburu. Bere lege-oinarria eta bertan ezarri beharreko araudiak sakon aztertu genituenez, geure iritzia eratu eta aurretiaz ezarritako ideiak gainditu ahal izan genituen. Bestetik, zenbait idazki egiteko laguntza ere eman genuen, laguntza horien larregizko etendurarekin lotutako prozesuetarako. Hori dela eta, arlo juridiko eta prozesaleko jakintza berriak eskuratu ahal izan genituen. Azkenik, poliziaren komisarian bertan asilo- eskatzaileei eskabide-prozesuan laguntzea izan zen gure zerbitzu-zeregin solidarioena (bertan, elkarrizketa luzea egin genien, eta eskabidearen inguruabarrei buruzko galdera askori erantzun behar zieten). Horri esker, pertsona horiek zekartzaten historia eta zauri ikaragarriak ezagutu eta modu emozionalean hurbildu ahal izan ginen, ahal genuen neurrian haiek lasaitu eta polizia-giroko ageriko etsaitasunari garrantzia kendu nahian. Inolako zalantzarik gabe, esperientzia hori hunkigarriena izan da kideentzat, eta gure konpromiso soziala nahiz uste sendo morala gehien indartu dituena, pertsona horiek gure adiskideak, bikotekideak, gurasoak edo gu geure ere izan gintezkeela ikustean. 2015-2016ko ikasturtean egindako esperientzia eredugarri horren ostean, Loiola Klinika Juridikoa beste lan eta jarduketa arlo batzuetan lan egiten ere hasi da. Alde horretatik, 2016-2017ko ikasturtean, justizia sozialeko esperientziak garatzen ari da beste erakunde sozial batzuekin. Cáritas-Bizkaiarekin, aholkularitza juridikorako lana garatzen ari gara atzerritartasuneko taldearekin eta Gizarteratzea Bermatzeko Errentako taldearekin. Cáritaseko talde juridiko sendo horietatik ikastea da helburua eta erakundera Euskadin gizarteratzeko prozesu eta dinamiketarako laguntza eske hurbiltzen diren etorkin atzerritarrei laguntza juridikoa ematea. Halaber, Cáritaseko boluntarioen prestakuntza juridikorako prozesuak ere garatzen ari dira, Zuzenbide Fakultateko ikasleen bidez. Horrez gain, irrati-saioetan ere ari gara parte hartzen, Klinika Juridikoan garatzen ari den lana zabaltzeko asmoz. Bestetik, Jesusen Konpainiako beste bi erakunderekin ere ari gara lanean: Ellacuría Fundazioa eta Alboan GKE. Ellacuría Fundazioarekin, atzerriko etorkinei laguntasuna, aholkularitza juridikoa eta prestakuntza emateko ari gara lanean, gizarteratzeko eta lanerako prozesuekin zerikusia daukaten dinamiketan. Alboan erakundearekin, inplikazio juridikoa daukagu Gatazkarik gabeko Teknologiarako proiektuan. Alboan erakundeak garatutako kanpaina da, eta mugikorrek, tabletek eta ordenagailuek modu globalean garatzen diren gerrekin eta, batez ere, Kongoko Errepublika Demokratikoko gerrarekin daukaten lotura jakitera ematea dauka helburu. Azkenik, Oblatas Leiho Zabalik proiektuarekin ere lan egiten dugu, eta, bertan, aholkularitza juridikoa ematen dugu esplotazio sexualerako sareen presioagatik egoera larrian dauden pertsonen trafikoko emakume biktimei buruzko proiektu zabalagoaren esparruan. Eskerrak eman nahi dizkiegu erakunde laguntzaile guztiei —CEAR-Euskadi, Cáritas Bizkaia, Ellacuría Fundazioa, Alboan eta Oblatas Leiho Zabalik— eta proiektuan inplikatu diren Zuzenbide Fakultateko irakasleei, aukera aparta eskaini digutelako zenbait errealitatetara gehiago hurbiltzeko eta hobeto ulertzeko. Hain zuzen ere, oso urrun daudela dirudien arren, gugandik hurbi-hurbil daude, baita gugan ere, gezurra esango genukeelako esango ez bagenu hementxe jarraitzen dugula gure arbasoren batek barrabaskeriatik ihes egitea lortu zuelako eta gizatasunean babestu zelako, duintasunaren opari ukaezina eskaini nahian. Geure baitan begiratzen ikasi behar dugu, gainerakoei hobeto begiratzen ikasteko eta laguntzeko. Loiola Klinika Juridikoa Zuzenbide Fakultatea
  • 37. 35 Ingurumenaren iraunkortasuna Ingurumenaren narriadura azkarragatik sortutako erronkei eta zenbait giza taldetan dituen ondorio kaltegarriei erantzuteko asmoz, Deustuko Unibertsitateak jakintzaren eta berrikuntza sozial zein teknologikoaren kultura eta hedapena sortzen dituen gunea izan nahi du, baita gizartearentzako erreferentea ere. Hori dela eta, funtsezko zeregina eduki behar du pertsonek euren ingurunearekin daukaten harremana hobetzeko moduko jokabideen sustapenean. Horretarako, jarduketa eredugarriak jarri behar ditu abian, baliabideen erabileran iraunkortasunerantz eta justiziarantz aurrera egin ahal izateko. Gure erantzunak hiru ezaugarriok edukitzea nahi dugu: unibertsitario-unibertsitarioa izatea, Jesusen Konpainiarekin dugun loturan inspiratuta egotea eta, zentzu berean lan eginda, behar besteko sinergiak sortzea beste talde eta erakunde batzuekin. Horretarako, ezinbestekoa da Unibertsitateko erkidego osoaren eta Deustuko Unibertsitateko jarduerekin lotutako instituzio zein enpresen lankidetza lortzea, baina, batez ere, ekintza horiek ingurumenarekiko eragin zuzena dutenean.
  • 38. 36 Deustuko Unibertsitatea klima-aldaketaren ondorioei aurre egiteko erronkari erantzuteko egindako konpromiso eta ahaleginagatik saritutako 40 enpresetakoa izan da. Negutegi-efektuko gasen igorpenak mugatzea lehentasunezko helburu duen programan parte hartu ostean, 2016ko martxoaren 14an, bere ahaleginaren eta konpromisoaren aitorpena jaso zuen Bilboko udaletxeko areto arabiarrean. Olatz Ukarri egin diogu elkarrizketa. Ingeniaritza Fakultateko irakaslea da, baita Unibertsitatearen gizarte-erantzukizunerako proiektuko ingurumen- iraunkortasunaren saileko arduraduna ere. Olatz, nola sortu da Unibertsitatean karbono- aztarnaren kalkulurako programan parte hartzeko kezka? Deustuko Unibertsitateak 2011-2012ko ikasturtetik kalkulatzen du bere aztarna ekologikoa. DeustoTech Energyren ekimena izan zen (Unibertsitateko ikertaldea da, eta energiaren sektoreko enpresen gaur egungo nahiz etorkizuneko premiei eman nahi die erantzuna), eta Unibertsitateko Azpiegituren Sailaren laguntzaz jarri zen abian. Bertan, hain zuzen ere, lehenengo aztarna ekologiko hori kalkulatzeko datu guztiak biltzen hasi ziren. Geroago, 2014- 2015eko ikasturtean, «Bilborako karbono urriko estrategiarantz, 2015» programan parte hartzeko aukera izan genuen. Izan ere, Bilboko Udalak garatu zuen, enpresek euren karbono-aztarna kalkulatu zezaten. Badago aztarna ekologikoaren eta karbono- aztarnaren arteko alderik, baina, batez ere, emaitzak nola ematen diren kontuan hartuta. Bietan, egiten ditugun jarduerek ingurumenean daukaten eragina kalkulatzea da xedea, baina, batek negutegi-efektuko gasen baliokide bihurtzen du, eta, bestean, aztarna ekologikoaren bila gabiltzanean, ingurumenaren gaineko eragin hori lurrak bertako baliabideak biziberritzeko eta konpentsaziorako zer beharko genukeen ikusteko daukan ahalmen ekologikoarekin lotzea da helburua. Bilboko Udaleko programan parte hartu dugula esan duzu. Bilboko campusean bakarrik egin duzuela esan nahi du horrek edo Donostian ere egin duzue? Bilbon baino ez dugu «Bilborako karbono urriko estrategiarantz, 2015» programan parte hartu. Hala ere, Unibertsitateak azken bost urteotan aztarna ekologikoaren inguruan egindako kalkuluan, bi campusok parte hartzen dugu. Hori dela eta, nahiz eta Bilbon jasotako aitorpenak campus honekin baino ez daukan zerikusirik, ingurumenarekiko konpromisoa Unibertsitatearena da, Donostian nahiz Bilbon. Esperientzia bera izango dugu hizpide. Oso garestia da aztarna ekologikoa kalkulatzea? Zer baliabide erabili behar izan dira? Nola inplikatu dira pertsonak, baliabide ekonomikoak, denbora...? Gauza guztietan bezala, prozesua garatu behar izan da, eta ahaleginaren murrizketa da horren adierazgarri. Gero eta hobeto egiten dugun arren, lehenengo urteak zailak izan ziren benetan, daturik ez geneukalako: Unibertsitatean ez ziren kontsumo gehienak erregistratzen. Fakturetan adierazitakoa (gasa, elektrizitatea…) eskuragarri bazegoen ere, beste datu batzuk behar genituen; esate baterako, zenbat paper kontsumitzen genuen edo nolako hondakinak sortzen genituen. Datuok arakatzeko, jende askoren laguntza jaso behar izan dugu datuak erregistratzeko eta haien berri edukitzeko. Uste bezalakoak izan dira emaitzak? Oso zaila da galdera horri erantzutea, urtero datu gehiago ditugunez, are zorrotzagoak garelako geure neurketak eta kalkuluak egiteko orduan. Gutxi gorabehera, maila berberetan gaude, baina oraindik ezin dugu esan gure jardueraren eragina benetan murrizten ari garenik. Ageriko egonkortasuna engainagarria da, lehen baino datu gehiago Iraunkortasunaren eta ingurumenaren alde hartutako konpromisoagatik saritua
  • 39. 37 balioesten ari garelako. Urteen joan-etorrian, jokabide hoberanzko benetako bilakaera ikusteko gai izango garelakoan gaude. Eragina kalkulatutakoan, zein dira hurrengo urratsak? Eragina kalkulatzea lehenengo urratsa da. Kalkulatutakoan, beraz, hobetzea izan beharko litzateke garrantzitsuena, jakina: hau da, ingurumenean daukagun eragina gutxitzea, gure igorpen-gune nagusiak non dauden ebaluatzea edo zer jarduera diren kaltegarrienak gure eragina txikitzen duten alternatibak bilatu ahal izateko. Horretarako, gutxiago kontsumitzeko gai izan behar gara, gure jokabideagatik eta Unibertsitatean jarritako instalazio berriak ingurumena bera gehiago errespetatzen dutelako (energia berriztagarrien erabilera, eraginkortasun handiko ekipamenduen instalazioa, uraren kontsumoa murrizteko sistemak…). Esate baterako, luminariak aldatu dira aurten… Garatu diren ekintzetakoa izan da, eta, era berean, zenbait txorrota ere aldatu dira, irekitzean ur gutxiago irten dadin. Horrez gain, zenbait fatxada ere zaharberritu dira, isolamendua hobetzeko eta berokuntzan edo aire girotuan gutxiago gastatzeko. Bestetik, Euskadiko geotermiako instalazio handienetakoa dago Unibertsitatean, eta, aurreikuspenen arabera, handiagotu egingo da. Apurka-apurka, norabide horretan ari gara lanean Unibertsitatean. Dena dela, inolako eraginik ez sortzea izango litzateke onena. Hori, ordea, oso urrun dago oraindik. Lehen esan duzunez, eragina murriztu ez ezik, konpentsatu ere egin daiteke. Nola egiten da hori? Zenbait proiektu daude, eta badago bertan inbertitzerik; esate baterako, zuhaitz jakin batzuk landatzea, gure CO2 igorpenak konpentsatzeko. Erakundeek ez ezik, guk geuk ere kalkulatu dezakegu ingurumenean daukagun eragina eta konpentsatzen edo murrizten ahalegindu? Bai, guztiok badugu eguneroko jardueretan zenbat baliabide kontsumitzen ditugun kalkulatzerik: energiaren erabilera, uraren kontsumoa, sortzen ditugun hondakinen kopurua edo garraioaren erabilera. Gure aztarna ekologikoa zein den jakinez Bilboko alkatea, Juan Mari Aburto; Izaera eta Misioko errektoreordea, Juan José Etxeberria; eta Olatz Ukar ikertzailea, sari-banaketan.
  • 40. 38 gero, gizarte iraunkorrerantz joateko zer aldatu dezakegun ere jakin ahal izango dugu. Zer laguntza nabarmenduko zenituzke proiektu honetan? Proiektuan sinetsi eta sustatzen hasi ziren lehenengo pertsonak: DeustoTech Energy eta Mikel García, besteak beste. Hain zuzen ere, bete-betean lan egin zutenetakoa izan zen. Nola ez, datu guztiak erregistratu eta jakitera eman behar izan dituen artapen-taldea. Benetako lana egin dutenak izan dira. Zein da zure ametsa? Unibertsitate honetan, gure eragina ahalik eta txikiena izatea, benetan. Inolako eraginik gabeko eraikinak edukiko bagenitu, gainera, zoragarria izango litzateke. Beharbada, erakustaldirako campusa ere izan gintezke (teknologia berrietarako saiakuntza moduan erabili gaitzakete), gure jarduerak ingurumenean ahalik eta eragin txikiena izango lukeela kontuan hartuta. Berehalako etorkizunerako erronkarik? Asmo handiko plana proposatzea, gure eragina modu nabarian murriztu ahal izateko. Nolako garrantzia dauka ikasleen sentsibilizazioak? Oso garrantzitsua da, baina ikasleena ez ezik, Unibertsitateko erkidego osoarena ere bai. Beharrezkoa denean berogailuak edo argiak itzaltzen dituen eraikin adimenduna eraiki dezakegu, baina bertako erabiltzaileok horren inguruko sentsibilitaterik ez badugu, neurri tekniko horiek blokeatzeko sistemak egongo dira beti. Ikasleei dagokienez, Unibertsitateak gizartearekin daukan konpromisoaren osagaia da haiek sentsibilizatzea. Euren egunez egunekoan, egresatuek ingurumenaren gaineko sentsibilitaterik badute, euren etorkizuneko lanetan ere ezarriko dute. Zein da gainditu beharreko zailtasun nagusia? Oso zaila da lehentasunak ezartzea: une honetan zer arlori emango diegun lehentasun handiena, sakonago garatu ahal izateko. Ingurumena zaindu nahi duten guztientzako aholkua Lehenengo eta behin, informazioa lortzea. Horretarako, Nekazaritza, Arrantza, elikadura eta Ingurumen Ministerioaren webgunean sartu besterik ez dago, bertan karbono-aztarna kalkulatzeko kalkulagailuak daudelako: (http:// www.mapama.gob.es/es/cambio-climatico/temas/ mitigacion-politicas-y-medidas/caluladoras.aspx). Era berean, gizabanako bakoitzak sortzen duen eragina balioesteko kalkulagailuak ere badaude (http://calculator.carbonfootprint.com/calculator. aspx?lang=es). Ondoren, zer hobetu dezakegun jakin eta haietako batekin hartu dezakegu konpromisoa.
  • 41. 39 Inklusioa eta irisgarritasuna Bere Gizarte Erantzukizunerako Politikaren barruan, gizartearentzako zerbitzua izateko tradizioari eutsita eta nortasun jesuita duela kontuan hartuta, Deustuko Unibertsitateak (UD) ekintza instituzionalak, curriculumekoak, curriculumetik kanpokoak eta ikerketa-ekintzak bultzatu behar ditu, Deustuko Unibertsitatean bertan inklusiorako prozesuen ezarpena bultzatzeko, ikasle zein langile guztien partaidetza sozial zein akademikoa suspertzeko, haien aldeak balioesteko, irakaskuntzako zein ikaskuntzako prozesuen kalitatea handitzeko eta diseinu nahiz irisgarritasun unibertsalerantz aurrera egiteko. Arlo horretako ekintzari begira, Inklusio eta Irisgarritasunerako Plana garatu beharra dago UDren Gizarte Erantzukizunerako Proiektu Estrategikoaren esparruan. Izan ere, 2015- 2016ko ikasturtean, behar besteko jarduketak ezarri ditu, Deustuko Unibertsitatean bertan inklusiorako prozesuak sustatzeko. Hartara, hezkuntza-premiak dituzten ikasleen partaidetza eta ikaskuntza bultzatu dira, guztientzako diseinua eta irisgarritasun unibertsala hobetu dira, UDren irudi sozial inklusiboa proiektatu eta agerian jarri da, aliantzak ezarri dira desgaituen inklusioaren arloan erreferenteak diren sare zein erakundeekin eta UDko zentroak nahiz taldeek gai inklusiboei eta irisgarritasunaren inguruko gaiei buruz garatzen dituzten ikerlanak zein transferentzia bultzatu dira. UDko Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuak, Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleentzako Arreta programaren bidez, neurri zehatzak sustatzen ditu, hezkuntza-premiak dituztenen integrazioa eta benetako aukera-berdintasuna bultzatzeko. Horrez gain, ekintza egokiak ere jartzen ditu abian, goi-mailako hezkuntzara baldintza berberetan iritsi daitezen eta Unibertsitateko erkidegoan bertan gizarteratu daitezen. Gure iritziz, hezkuntza-premiak honako hauexekin daude lotuta: entzuteko edota ikusteko desgaitasuna, desgaitasun fisiko edota organikoa, desgaitasun intelektuala, osasun mentaleko arazoak eta aldi baterako ezintasuna (hausturak, ebakuntzak, errehabilitazioa...), eragin zuzena dutelako haien ikasketetan edo lan akademikoetan. 2015-2016ko ekitaldian, 44 ikasle erregistratu ziren programan, 54 curriculum-egokitzapen egin genituen eta 22 irakasleri eman genien aholkularitza. Hona hemen erabiltzaileen gogobetetasunari buruzko inkestan bildutako zenbait datu, baita irakasleen zein irakasleen lekukotasunak ere. Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleentzako Arreta
  • 42. 40 Datuak Zer sistemaren bidez izan duzu programaren berri? 60 50 40 30 20 10 0 Fakultatea TutoreaMatrikula Beste batzuk Jasotako babesak Informazio eta orientazio akademikoa Beka eta laguntzei buruzko informazioa Curriculum-egokitzapenak azterketetan, ikasgelan, altzarietan Laguntzako produktuak Lanerako orientazioa 0 20 40 60 80 100 120 Euren esperientzia balioesten… Tutorea / Irakaslea Nire lehenengo urtea izan da TDAH daukan ikasle baten tutore moduan, eta erronka handia izan da, ez nituelako ezagutzen ez Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzua ez horrelako ikasleek jaso ditzaketen laguntzak. Hasieran, zaila izan zen, beldurrez nengoen-eta. Gero, ordea, baliabideak eta ikasle desgaituen arretarako zerbitzu espezializatua daudela jakitean, lasaiago geratu nintzen. Hasieratik, jakinarazi egin zidaten ikasle horren tutorea izango nintzela, zer diagnostiko zeukan eta nolako egokitzapenak behar zituen, eta zerbitzuaren laguntza izan nuen irakasleei nolako egokitzapenak egin behar zituzten azaltzeko. Esperientziak pertsona moduan eta lanbide-arloan hobetzen lagundu dit, asko ikasi dudalako eta ikara zein estereotipo ugari hautsi ditudalako. Tutorea / Irakaslea Urteak daramatzat hezkuntza-premiak dituzten ikasleen tutorea izaten (desgaitasun fisikoa, entzuteko desgaitasuna, ikasteko zailtasunak, nahasmenduak...), eta ez dut inoiz inolako arazorik izan. Ondo baino hobeto ezagutzen dut Hezkuntza Premiak dituzten Ikasleen Arretarako Programa, baita bertako arduraduna ere. Egiaztatu egin ahal izan dut oso aberasgarria dela ikasgela berean era guztietako ikasleak egotea, ikaskideentzat nahiz irakasleentzat.
  • 43. 41 Horrez gain, UDn, zorionekoak gara, badirelako zenbait urte desgaitasunarekin eta inklusioarekin zerikusia duen edozein gairi buruzko informazioa eta orientazioa ematen dituen zerbitzua daukagula. Irakasleek ikasleen desigaitasunaren arabera egin beharreko egokitzapenei buruzko gidaliburuak dituzte. Nire ustez, eragozpen bakarra dago zerbitzu horretan, barne-mailan baliabide horiei buruzko informazio gutxi dagoelako: irakasle gehienek ez dakite baliabide horiek eskuragarri daudela, harik eta horrelako ezaugarriak dituen ikasleren bat eduki arte. Niretzat interesgarria izango litzateke tutoreak gai horien inguruan prestatzea, nahiz eta norberaren borondatea ere garrantzizkoa izan. Ikaslea Ikusteko desigatasuna duen ikaslea naiz, eta nire lehenengo ikasturtea da. Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuan eman nuen izena, bekei buruzko informazioa eta ikasgelarako zein azterketetarako egokitzapen batzuk behar nituelako. UDko matrikula egin nuenean, inork ez zidan esan zerbitzu hori zegoenik. Izan ere, ikasturtea hasitakoan, irakasle batek esan zidan gizarte-langilearenera joan behar nintzela nire egoera zein zen azaltzeko. Berarekin harremanetan jarri nintzenean, den-dena oso erraza izan zen: elkarrizketa eduki genuen, nire desgaitasunari buruzko agiri guztiak eman nizkion eta nire eskubidea ziren egokitzapenei buruzko txostena prestatu zuen. Egokitzapen horiek Batxilergoan eduki nituen bezalakoak izan ziren. Gizarte-langileak nire tutorearekin hitz egin zuen, eta ikasturteko irakasle guztiei eman zien informazio hori. Horrez gain, eskatu nitzakeen bekei buruzko informazioa ere eman zidan. Lasaitu handia izan zen, UD Unibertsitate pribatua denez, ez nekielako ondo laguntza horiek jasoko nituen. Niretzat, erraz-erraza eta beharrezkoa izan da dena, ikasgelan nahiz Unibertsitatean bertan. Oso eroso nago, integratzen lagundu didatenei esker. Ikaslea Zenbait urte daramatzat Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuaren laguntza jasotzen, orain 3. mailan nago-eta. Desgaitasun fisikoa daukadanez, egokitzapenak behar ditut azterketetan zein altzarietan. Unibertsitate publikoan eta pribatuan ikasi nezakeen, baina argi eta garbi neukan Deustun ikasi nahi nuela. Hori dela eta, gizarte-langilearekin geratu nintzen aurretiaz, Deustuk zer aukera eskaintzen zizkidan jakiteko. Gizarte-langileak UDk eskaintzen zizkidan bekei, hobariei eta egokitzapenei buruzko informazioa eman zidan. Egokitzapenak hain osoak eta pertsonalizatuak zirenez, argi eta garbi eduki nuen. Nire desgaitasunagatik, denbora gehiago behar dut azterketak egiteko, altzari bereziak eduki behar ditut eta aldez aurretik eman behar dizkidate apunteak, sarritan ospitaleratu behar naizenez klaseak galtzen ditudalako. Hasiera-hasieratik, oso babestuta egon naiz, zabal- zabal hitz egin ahal izan dut neure egoerari buruz eta, Gizarte Ekintza eta Inklusiorako Zerbitzuaren erantzuna ez ezik, zorte handia ere izan dut neure tutoreekin. Laburbilduta, nire esperientzia paregabea izan denez, Unibertsitatean bertan masterra egiteko asmoa daukat.
  • 44. 42 Justizia soziala eta berdintasuna Guretzat, ondasun sozialen berdintasunezko banaketa lortzeko agindu etikoa da justizia soziala, horrela pertsona guztien duintasuna eta kohesio soziala ziurtatzen direlako. Gure ustez, banakako ekintzaren eta instituzio publiko zein erakunde sozialen ekintzaren gidaria izan behar da justizia soziala bilatzea. Kasu guztietan, interes pribatuari barik ondasun erkideari eman behar zaio lehentasuna, eta, horretarako, honako hauxe sustatu behar da: ■ Aberastasuna birbanatzeko mekanismo eraginkorrak, gutxieneko baldintza materialak bermatuta egon daitezen eta pertsona guztiek euren oinarrizko askatasunak erabiltzeko aukera izan dezaten (Giza Eskubideetan adierazitakoak). ■ Desberdintasuna aitortzeko dinamika sozialak, erkidego politikoaren loturak indartzen dituzten bidegabekeria ez-materialen konponbiderako eta integraziorako ahalmena hedatzeko. ■ Jarduera erkidegoko testuinguruetan parte hartzeko aukerak, banakako garapena eta duintasun erkidegoaren aitorpenean oinarritutako erkidego politikoaren garapena suspertzeko. Idatz-zati honetan, honako ekintza hauekin lotutako Deustuko Unibertsitateko jarduketak azaltzen dira: elkartasuna, borondatezko lana, ekonomia solidarioa, txirotasunaren eta desberdintasunaren aurkako borroka eta garapenerako lankidetza, besteak beste. «Nazioarteko migrazioa, integrazioa eta justizia soziala» konferentzia, Europako INTEGRIM proiektukoa