Boletín do ENDL do CEIP de Randufe (Tui). Nº 72, marzo de 2018

1. Boletín do Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística
CEIP de Randufe Nº 72 marzo de 2018
Andrea ten 15 anos, estuda derradeiro ciclo de secundaria nun colexio concertado en
Santiago, gústanlle as ciencias sociais, aínda que non ten decidido cara a onde orientar os seus
estudos futuros, no caso de que acceda á universidade, que de seguro accederá. A reflexión que
reproduzo é súa, case que literal: «Nacín nunha familia galegofalante. Os meus país e os meus
avós falaron e falan galego comigo. Pero cheguei á escola e dende o primeiro momento, xa dende
moi pequeniña, decateime de que, na práctica, o galego non contaba, ou contaba ben pouco, nas
relacións sociais, na comunicación cos mestres (con algunha excepción), no tempo de recreo no
colexio, nos cómics, no cine, na televisión… O mundo, fóra da relación íntima cos meus pais, vivía
e desenvolvíase en castelán, e os nenos e as nenas, no colexio, aínda que moitos estaban na miña
situación, instalámonos entre nós tamén en castelán, porque era a lingua que mandaba. ¿Que
podemos facer para que isto non suceda?».
E engade Andrea sobre a súa situación, xunto con algúns outros compañeiros que me visi-
tan: «¿Que temos que facer para que a lingua galega, que nós sabemos que é a lingua do noso
país, a lingua dos nosos pais e dos nosos avós, siga viva e medre arredor de nós?».
Cando Andrea di «arredor de nós» refírese á vida social (as vías de socialización que actú-
an alén da familia: a escola e os amigos fundamentalmente, que é onde se establecen as primeiras
relacións da convivencia). Cando Andrea di «arredor de nós» refírese ás horas de recreo, a rela-
ción cos mestres, a programación do tempo de lecer, os debuxos animados, os xogos (incluídos os
videoxogos), e cada vez máis, xa metidos na adolescencia: as redes sociais, o cine, a música, as
primeiras discotecas, a prensa, a radio, a televisión, a sinalización das cidades, os escaparates das
tendas, o consumo... Dende 1984 dispoñemos de medios de comunicación en galego (a CRTVG,
coa radio e a televisión autonómicas), pero ¿que outras ofertas hai no dial, alén de meritorias pro-
postas de radio local? ¿E os medios impresos? ¿Que oferta ten o cidadán que se achega aos
quioscos de prensa, ou ás carteleiras de cine, nas plataformas dixitais da televisión, na música?
O recente estudo que presentamos dende a Real Academia Galega sobre a presenza/
resistencia da lingua galega nesta segunda década do século XXI, di dúas cousas fundamentais. A
primeira é que a lingua galega segue a ser a lingua maioritaria da nosa poboación, ¡aínda a xente
maior está viva!; pero atención á segunda: a lingua perde aceleradamente falantes nos sectores
máis novos, moi principalmente no ámbito urbano, que é onde se van deseñando e impoñendo os
modelos de futuro. Sobre estes sectores de mocidade é sobre os que cómpre actuar, con vontade
política, con recursos, con intelixencia e firmeza, con afouteza (outra vez a palabra), sen retórica e
sen cortinas de fume, que ao final son demagoxia e ruído.
Victor F. Freixanes, presidente da Real Academia Galega
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2018/02/25/lingua-galega-na-mocidade/0003_201802G25P16993.htm

2. FÚTBOL, FÚTBOL, FÚTBOL,...
Textos entresacados do blog “Dúbidas do galego” de César Lorenzo Gil ( https://dubidasdogalego.wordpress.com/2016/02/23/lambendo-o-longueiro/):
“Esta entrada quere aclarar algúns termos usuais na lingua do fútbol para podermos xogar e velo sen
problemas en bo galego.”
“Para definir o pau que se coloca en horizontal sobre a portaría (tamén se pode chamar porta ou me-
ta), en galego usaremos traveseiro e debemos evitar travesaño. Os esteos sobre os que asenta o travesei-
ro son postes ou paus.”
“Os puntos de intersección entre o ancho e o longo do campo de fútbol desde os que se lanzan faltas
cando o equipo defensor bota o balón fóra pola súa propia liña de fondo teñen tantos nomes coma esquina
en galego: canto, recanto, recuncho, curruncho, rincón, cornello. Tamén se admite o anglicismo córner.
Loxicamente, o nome do punto tamén se estende ao saque: lanzamento de canto…”
“...o árbitro, a quen tamén podemos definir como xuíz. Os seus axudantes, oficialmente chámanse
árbitros asistentes aínda que en galego podemos denominalos co estranxeirismo linier, liña ou xuíz de li-
ña.”
“O cerne do fútbol é a pelota. Amais das elipses esférico ou coiro podemos usar bóla.”
“En galego é aliñación ou aliñamento, falaremos de xogadores aliñados. O árbitro amoesta (non
amonesta) e hai partidos oficiais e amigables (mellor ca amistosos).”
“Os e as futbolistas levan sempre un uniforme composto por camiseta (ou camisola e camisa), pan-
talóns (ou calzóns), medias e botas.”
“Como non só hai espectáculo no céspede, na bancada (mellor ca grada)
tamén podemos desfrutar tanto coma no banco (mellor ca banquiño ou banqui-
llo). A afección ou seareiros e seareiras (mellor ca afición) adoitan aplaudir,
cantar e faceren a onda (non ola). E como din os Ataque Escampe, se non hai
emoción o público non vibra. E incluso pode apupar ou abouxar (mellor ca abu-
chear) a actuación dos xogadores ou as decisións arbitrais. Se o xogo é moi ma-
lo, é o propio adestrador (mellor ca entrenador) quen rifa ou reprende ou lles
pon unha requesta (mellor calquera destas opcións ca abroncar) o seu equipo.”