In deze nieuwsbrief: 01 booosting thema 2009 AANKONDIGING 02 materialise 03 the wall NIEUWS 05 bouwwereld award 08 oproep! 09 betonballon VERSLAG 05 c2c - tu/e 06 bio-based - materialen 13 rabobank westland IN DE PRIJZEN 07 bayards 11 mei a+s, brs 12 cpz BOOOK 14 imagine #1-#2 BOOOSTING 08 antwoordkaart 15 aangeslotenen 16 agenda, colofon, bestuur Voor meer nieuws: www.booosting.nl

1. booosting NIEUWSBRIEF #96
booosting THEMA 2009
FEBRUARI 2009 JAARGANG 20
Er zal nog heel veel geïnnoveerd moeten worden om dit INHOUD
te bereiken. Een pleidooi voor natuurlijk ventileren, 01 BOOOSTING
HET BOOOSTINGTHEMA VAN 2009 IS MORE NATURE INSIDE
verlichten, koelen en verwarmen is al waarneembaar. THEMA 2009
Bouwen met zoveel mogelijk natuurlijke materialen AANKONDIGING
02 MATERIALISE
zonder uitstoot van schadelijke emissies. Het moet 03 THE WALL
100% Cradle to Cradle, CO2neutraal en zonder gebruik NIEUWS
van eindige energiebronnen. 05 BOUWWERELD
AWARD
Het bestuur onderkent dat bouwinnovatie mensenwerk 08 OPROEP!
09 BETONBALLON
Om samen een vernieuwende, toekomstgerichte architectuur te kunnen is. Persoonlijke eigenschappen als enthousiasme, ge-
VERSLAG
realiseren, richten wij ons dit jaar op architectuur: drevenheid, volharding en lef om risico’s te nemen, zijn 05 C2C - TU/E
06 BIO-BASED -
> die de slimheid van de natuur benut, incl. 20 miljoen jaar evolutie de belangrijkste succesfactoren voor vernieuwing. MATERIALEN
13 RABOBANK
> waarbij de mens weer centraal staat Volwaardige samenwerking tussen de verschillende WESTLAND
> die integraal is benaderd en van binnenuit ontworpen is disciplines en partijen is voor grote innovaties eveneens IN DE PRIJZEN
> met een ziel noodzakelijk. Booosting aangeslotenen hebben deze 07 BAYARDS
11 MEI A+S
De bouw moet de komende twintig jaar een enorme verandering ondergaan. kenmerken, zij durven ‘natuurlijk’ met elkaar te inno- BRS
12 CPZ
Als grootverbruiker van fossiele energie, mega-afvalproducent en CO2 uitstoot- veren. Samen met hen zullen het Booosting bestuur en
BOOOK
kampioen moet zij zich omvormen tot een bedrijfstak die bouwwerken en secretariaat dit jaar wederom veel activiteiten initiëren 14 IMAGINE #1-#2
een gebouwde omgeving realiseert die in evenwicht zijn met mens en natuur. om de uitdagende omslag in de bouw naar ‘More
Zonder de natuur uit te putten of er blijvende schade aan toe te brengen. Nature Inside’ te ontplooien. Atto Harsta, voorzitter 08 ANTWOORD
KAART
15 AANGESLOTENEN
16 AGENDA
COLOFON
BESTUUR
> 01
<

2. booosting AANKONDIGING 24 03 09 Printen maakt een geheel andere pro-
AANKONDIGING VAN BOOOSTING BRANCHEVREEMD 3D filering, opbouw en assemblage van
..
PRINTEN BIJ MATERIALISE IN LEUVEN (BELGIE) de stijl mogelijk. Nu wordt die nog
OP DINSDAG 24 MAART 2009 VAN 9:30 - 18:30 samengesteld uit vervormde platen.
VRIJE VORMGEVING IN DE Vormgevers zijn geboeid door de
mogelijkheden die de nieuwe tech-
ARCHITECTUUR WORDT > REALITEIT
RAPID PROTOTYPING EN HIGHTECH. DAT ZIJN DE SLEUTELWOORDEN OP
nieken bieden. Vrije vormgeving wordt
realiteit! Eindeloze combinaties van
techniek en kunst onder handbereik.
24 MAART, ALS BOOOSTING EEN NIEUWE BV, BRANCHEVREEMDE-ACTIVITEIT De techniek en ondersteunende soft-
ORGANISEERT BIJ MATERIALISE IN LEUVEN. ware leiden tot nieuwe bouwele-
Materialise, Europees marktleider in Rapid Prototyping, is gespecialiseerd menten. Te denken valt aan:
in 3D printing. Zij maken bijvoorbeeld prototypes door middel van additieve
technologieën zoals stereolithographie, Laser Sintering, Fused Deposition > het visueel en constructief
Modelling en Z Corp, waarbij een plastic 3D-model laag voor laag wordt op- vloeiend in elkaar overlopen van
gebouwd. De focus van Materialise is breed: automotive industrie, mode, wand en vloer;
kunst, cosmetica, medische en tandheelkundige markt. Voor de design en > het integreren van verschillende
interieurarchitectuurmarkt produceerden zij een aantal, veel gepubliceerde functies: constructie, isolatie,
objecten. ventilatie of daglichttoetreding,
Materialise is sterk in het maken van unieke producten. Bijvoorbeeld voor door bijvoorbeeld in een ademend
non-standard architectuur, zoals een vrijgebogen gevel waarvan alle compo- gevelelement kleine mechaniekjes
nenten verschillend zijn. Maar ook voor objecten als kledingstukken, mee te printen.
schoenen, sieraden en lampen. Deze zijn geheel afgestemd op de specifieke > ‘graded materials’. Door de
wensen van de klant: Mass Customisation en Massclusivity. samenstelling in de deeltjes/
laagjes te variëren, worden de
One Shot, het stoeltje >. Door Laser Sintering is het stoeltje als assembly in materiaaleigenschappen afgestemd
één geheel uit het materiaal nylon (PA) gebouwd. op wat in het component op die
Het printen maakt nieuwe detaillering mogelijk, met andere verbindingen. plek benodigd is.
In dit geval scharnierende en schuivende verbindingen. De objecten zijn > Sterkte (bros verlopend naar elas-
geprint als samenstel van delen en behoeven dus geen assemblage meer. tisch), isolerend
B-pillar is de ongeveer 1,4 m hoge B-stijl tussen voor- en achter zijdeur van of licht van gewicht
02
een auto. Deze is stereolithografisch gemaakt op de Mammoet machine en (lees: hol).
daarna elektrolyties rondom voorzien van een laag koper-nikkel. Dit
resulteerde in een metaalachtige, de stijfheid verhogende afwerking.
> % ONE SHOT
>

3. > raamkozijnen met variërende booosting AANKONDIGING 21 04 09
doorsneden en complex van vorm AANKONDIGING VAN HET PROJECTBEZOEK THE WALL OP
> nieuwe onderdelen in een enorme DINSDAG 21 APRIL 2009 VAN 14.30 TOT 18.30 UUR TE
range aan bouwproducten, die UTRECHT
bijv. de assemblage of montage
vereenvoudigen maquettes WALL MART OF
Materialise is in 1990 opgericht i.s.m.
de Universiteit van Leuven.
WALL ART?
in 4D
? www.materialise.com.
uur
ct
programma
09:30 Check-in GHG Rotterdam
Archi
te
10:00 Vertrek
12:00 Aankomst
12:15 Introductie + lunch
Karel Vollers, architect/
docent TUD Bouwkunde/secretaris Booosting
Langs de A2, bij Leidsche Rijn, nadert het langste gebouw van Europa haar
voltooiing. Hoog tijd voor Booosting om op visite te gaan bij project-
12:45 3D Printing technieken bieden nieuwe ontwerpmogelijkheden
ontwikkelaar Burgfonds en aannemer Van Wijnen. Het project heet ‘The
Hans Vandezande, accountmanager Materialise
Wall’, maar deze naam wekt onvoldoende verwachting. The Wall bevat een
14:00 Rondleiding
grootschalig winkel- en bedrijvencentrum en heeft een dubbelfunctie als
15:30 Tegenlezing
geluidswal voor de achterliggende woonwijk. Ook aan de passerende auto-
15:45 Discussie
mobilist is gedacht. Wanneer deze met 100 km/u voorbij raast, ziet hij of zij
16:00 Borrel
in 28,8 seconden een markante in drie dimensies vormgegeven rode sculp-
16:30 Vertrek
tuur aan zich voorbij trekken: 4D architectuur dus. Een geschubde (of toch
18:30 Aankomst GHG Rotterdam
gladde?) slang, met kop en staart en een uit 1200 verschillende botten
Gezamenlijk busvervoer voor maximaal 50 personen. bestaand skelet.
Vertrek- en aankomstpunt: Architect Fons Verheijen voorspelde in 2002: ‘Na een
Groothandelsgebouw Conradstraat Rotterdam, naast Parkeergarage P1. avant-gardistische pioniersfase zullen de onregelmatig
Kosten: € 50 p.p. (vervoer met versnapering, lunch + borrel)
03
gekromde vormen behoren tot het normale tot de
U bent van harte welkom! Inschrijven via de antwoordkaart op pagina 12 van architect ter beschikking staande vocabulaire’. We laten
deze nieuwsbrief of via info@booosting.nl. hem anno 2009 aan het woord en vragen ons af hoe
<
>

4. anderen hier over denken. Producent Oskomera vertelt hoe zij de computer-
beelden vertaalt naar de maakbare werkelijkheid van beton, staal en glas en
beheersing van maatvoering. Zoontjens Beton toont de product- en proces-
innovaties die voor het eerst zijn toegepast in dit grootste parkeerdak van
Europa. Jan Brouwer, voormalig Rijksadviseur Infrastructuur, is gevraagd om
tuur in 4D
de tegenlezing te verzorgen. Met deze kritische-maar-met-een-knipoog visie
wordt de slotdiscussie ingeluid.
Kortom, het belooft weer een interessante ontmoeting te worden tussen
ontwerpers, adviseurs en producenten.
U bent van harte welkom! Inschrijven via de antwoordkaart op pagina 08 van
deze nieuwsbrief of info@booosting.nl.
programma
hitec
14:30 Ontvangst
15:00 Welkomstwoord: Esther Hebly, algemeen bestuurslid Booosting
15:10 Lezing 1: Fons Verheijen, VVKH architecten
Arc
15:30 Lezing 2: Antonello Lípori, Oskomera Group
15:50 Lezing 3: Paul Heerkens, Zoontjens Beton
16:10 Rondleiding
17:10 Tegenlezing: Jan Brouwer, vm. Rijksadviseur Infrastructuur
WALL
17:25 Discussie
17:45 Borrel tot 18:30
THE
> 04
<

5. booosting VERSLAG 04 12 08 booosting NIEUWS
VERSLAG VAN DE WORKSHOP CRADLE TO CRADLE,
4 DECEMBER 2008, TU/E
TU/E+BEDRIJFSLEVEN
GAAN C2C
Jouke Post, hoogleraar Bouwtechnisch Ontwerpen (TU/e Bouwkunde) HET VAKBLAD BOUWWERELD ORGANISEERT DIT JAAR VOOR HET EERST DE
organiseerde op 4 december 2008 een 2e Cradle to Cradle workshop. BOUWWERELD BOUWTECHNIEK AWARD 2009.
Hij stelt vast dat veel beleidsmakers bij overheden en bouwprofessionals
graag aan de slag willen volgens de C2C-principes. Ze weten echter niet hoe Bouwwereld Bouwtechniek Award 2009 wordt toegekend aan een gebouw
ze deze visie kunnen uitwerken tot concrete daden. Dat is koren op de molen (B&U) waarin een inventieve oplossing is toegepast voor een complex
van een technologisch onderzoeksinstituut als de TU/e. bouwtechnisch probleem of waarvoor een slim detail is ontworpen of waar
sprake is van een inventieve en/of originele materiaaltoepassingen.
Het woord was aan ‘het bedrijfsleven’, er werd gediscussieerd over drie 32 Bouwkundigen hebben inmiddels een project ingestuurd. Het meest
schaalniveau’s waarbinnen je C2C-concepten zou kunnen ontwikkelen: bijzondere bouwkundig detail wordt beloond met een vijfdaagse reis naar
gebied, gebouw en vastgoed. Met als doel een aantal onderzoeksvragen voor Dubai voor twee personen.
de korte en de lange termijn te formuleren.
Enkele vragen waar studenten en onderzoekers mee vooruit kunnen: De jury heeft - weer - een hoog Booosting gehalte:
> Als je een optimale uitwisseling van energie, rest- en grondstoffen wilt > Peter de Winter (voorzitter), hoofdredacteur Bouwwereld
bereiken, welke invloed heeft dat op de ruimtelijke ordening? > Anke van Hal,
> Hoe verhoudt zich de C2C prestatie van materialen tot de C2C prestatie hoogleraar Sustainable Building and Housing, Nyenrode en TU Delft
van het gehele gebouw? > Frans van Herwijnen, hoogleraar TU/e Bouwkunde, directeur ABT
> Hoe kan C2C aantrekkelijker worden gemaakt voor de belegger? > Jan Brouwer, voormalig Rijksadviseur Infrastructuur
> Jan Vambersky, directeur Corsmit R.I.
? > Ronald Schleurholts, partner architectenbureau Cepezed
Meedoen e/o info over innovatievouchers? Jouke Post: j.m.post@bwk.tue.nl.
Wordt vervolgd!
Booosting houdt u op de hoogte van deze samenwerking tussen de Technische
?
05
Universiteiten en het bedrijfsleven.
www.bouwtechniekaward.nl
Esther Hebly, algemeen bestuurslid
<
<

6. booosting VERSLAG 16 12 08
VERSLAG VAN DE KENNISOVERDRACHTSESSIE BIO-BASED
kunnen o.a. door de bijdragen die de Booosting aangeslotenen deze avond
MATERIALEN OP 16 DECEMBER 2008,
hebben geleverd, worden verbeterd. De vooruitzichten voor 100% Bio-Based
TU DELFT/INDUSTRIEEL ONTWERPEN
composieten lijken heel gunstig, eind 2009 worden de eerste samples
KENNISOVERDRACHT verwacht. De bouw is hiervoor een zeer interessante doelmarkt.
SESSIE BIO-BASED In maart 2009 is bekend of aan WUR subsidie wordt verstrekt voor deel-
name aan dit vijfjarige programma .
MATERIALEN Wij houden u op de hoogte.
Atto Harsta, voorzitter
Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) heeft in 2008 een
programmavoorstel met subsidieaanvraag ingediend bij het Ministerie ?
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) voor de ontwikkeling van Bio- Voor meer informatie over de
Based Materialen. Dit zijn zogenaamde hernieuwbare materialen gebaseerd inhoud van het programma:
op landbouwgewassen en hout. TUD IO
Rolf Koster
De Delftse faculteit Industrieel Ontwerpen (TUD IO) is hierbij betrokken T 015 2785977
vanwege haar expertise op het gebeid van eco-effectief toepassen van Bio- E R.P.Koster@tudelft.nl
Based materialen bij productontwikkeling en ‘bio-molding’. Dit is het
ontwikkelen van optimale productfabricage met bio-based kunststoffen door
spuitgieten.
Op uitnodiging van TUD IO organiseerde Booosting op 16 december 2008
een kennisoverdrachtsessie over de kansen voor Bio-Based plastics in de
% NPSP COMPOSIETEN PRODUCEERT
bouw. Gezamenlijk verkenden vijftien aangeslotenen hoe, met een IN OPDRACHT VAN STAATSBOSBEHEER
geïntegreerde en sectoroverstijgende ontwerpaanpak, het scala van bio- WASTAFELS VAN COMPOSIETEN, DIE
based plastics kan worden uitgebreid. De bijeenkomst leverde als inzicht op ZIJN VERSTERKT MET NATUURLIJKE
dat het aantal beschikbare materialen nog heel beperkt is en vooral wordt HENNEPVEZELS
toegepast in de verpakkingsindustrie.
06
De ontwikkelingen gaan echter heel snel en opschaling naar grotere product-
toepassingen komen daarmee in zicht. De esthetisch of architectonisch
onderscheidende aspecten van deze materialen zijn nog minimaal en
>
<

7. booosting IN DE PRIJZEN ?
Bayards Aluminium Constructies
BAYARDS WINT Dick de Kluijver
T 0184 683000
E dick.dekluijver@bayards.nl
EUROPESE ALUMINIUM AWARD 2008
www.bayards.nl
BAYARDS ALUMINIUM CONSTRUCTIES UIT NIEUW-LEKKERLAND HEEFT DE www.aluminium-award.eu
EUROPESE ALUMINIUM AWARD 2008 IN DE CATEGORIE INDUSTRIAL www.palariccione.com
PRODUCTS - BUILDING AND CONSTRUCTION - GEWONNEN, MET BIJZONDERE
VLUCHTTRAPPEN AAN EEN ITALIAANS GEBOUW.
Voor het nieuwe conferentiecentrum Palariccione in Riccione (Italië) is een
aluminium systeem ontwikkeld van extrusieprofielen. De trap is 2,5 meter
breed, de trappen hebben een overspanning van ca 8 meter. Er zijn totaal
66 trappen, 1100 meter leuning, 1050 treden en 36 platforms. De vloer-
belasting is 5kN/m2.
Alle vrijstaande trappen bevinden zich aan de buitenzijde van het pand en
vormen een markant onderdeel van het gebouw.
De Europese Aluminium Award is een initiatief van het Nederlandse
Aluminium Centrum. Voor deze zesde editie is een bredere basis verkregen
door de steun van de Europese Aluminium Associatie (EAA), de GDA - de
Duitse brancheorganisatie - en Aluminium 2008, de grootste vakbeurs op
het gebied van aluminium ter wereld. Daarnaast verbonden de toonaan-
gevende concerns Alcan, Alcoa,
Hydro en Novelis als hoofdsponsor
hun naam aan de competitie.
Deze competitie voor Industrial
Design & Engineering wordt elke
twee jaar gehouden. De volgende
07
editie is in 2010.
Van harte proficiat!
>
<

8. a n t w o o r d kaart POSTZEGEL
booosting OPROEP!
3000 AJ Rotterdam
INNOVATIE
IN ENERGIE
postbus 386
Booosting
HET SUCCES VAN DE PUBLICATIE ‘INNOVATIE
IN ENERGIE’ LEIDT TOT EEN 2e EDITIE OVER
INNOVATIEVE ENERGIETECHNIEKEN VOOR
DE WONINGBOUW.
Auteur Freek den Dulk van ontwerp- en
adviesbureau Piode verzoekt alle aange-
Komt op dinsdag 21 april naar het projectbezoek The Wall in Utrecht van
personen. Zie pagina 03-04 van deze nieuwsbrief
slotenen van Booosting hem te informeren
Bestelt het Booosting boook met o.a. een verslag van het symposium
personen.
Gaat op dinsdag 24 maart mee naar Booosting Branchevreemd bij over ontwikkelingen van nieuwe technieken. Het gaat om technieken die
onlangs op de markt zijn verschenen en een kennissteuntje nodig hebben
Is geïnteresseerd in het aansluiten bij Booosting en ontvangt
of om technieken die binnenkort zullen verschijnen. Uw informatie kan in de
publicatie worden opgenomen.
Materialise in Leuven (B) van 9.30 tot 18.30 uur met
In deel 2 wordt een overzicht gegeven van bouwkundige en installatie-
technische oplossingen die het energiegebruik in nieuwe- of bestaande
woningen significant verminderen of hiervoor de voorwaarden scheppen.
In het eerste deel kunt u zien hoe één en ander is opgezet.
WOONPLAATS
Booosting 20 jaar vooruit! ( € 12,50) ‘Innovatie in Energie’ deel 1 is te downloaden via:
> www.senternovem.nl/duurzameenergie/publicaties of
Zie pagina 02-03 van deze nieuwsbrief
> www.postbus51.nl/
hierover graag informatie.
De publicaties zijn bedoeld voor ontwerpers, opdrachtgevers, bouwers en
14.30 tot 18.30 uur met
installateurs in de woningbouwsector.
?
Piode - ontwerp- en adviesbureau BNA
POSTCODE
TELEFOON
BEDRIJF
08
Freek den Dullk
E-MAIL
ADRES
T 033 4631176
NAAM
E info@piode.nl
<
<

9. booosting NIEUWS
Op zich is het aanbrengen van spuitbeton op een pneumatisch gespannen
BETONBALLON
prototype met
membraan niet nieuw. Bestaande methoden hebben echter als beperking dat
de schaal vanwege de vorm van de pneu een deel van een bolvlak moet zijn,
en dat wapening moet worden aangebracht voor de opname van trek-
succes gebouwd spanningen. Het vernieuwende aan de vinding van BB-Con is, dat het nu
mogelijk is het pneumatisch gespannen membraan in de vorm van een
kettinglijn te brengen, zodat onder invloed van het eigen gewicht van de
betonschaal zuivere drukspanningen ontstaan, die in principe zonder
(dure) wapening door de betonschaal kunnen worden opgenomen. Voor de
opname van trekspanningen die plaatselijk kunnen optreden ten gevolge van
wind- en temperatuurbelastingen wordt met vezels versterkt spuitbeton toe-
gepast, dat beschikt over een hogere treksterkte dan ongewapend beton.
Ook nieuw is de toepassing van vloeren die zijn opgehangen aan de beton-
schaal. Om het ontwikkelde verbindingsdetail te verifiëren zijn op ware
grootte proeven gedaan in het Van Musschenbroek laboratorium van de TU
Eindhoven. Uit deze proeven bleek dat het mogelijk is om via stalen deuvels
de belasting uit de vloer in te leiden in de dunne betonschaal.
EIND OKTOBER 2008 IS OP DE CAMPUS VAN DE TU EINDHOVEN EEN EERSTE
PROTOTYPE GEBOUWD VAN DE ZOGENAAMDE BETONBALLON, WAARBIJ EEN
BALLON ALS BEKISTING IS TOEGEPAST.
Het gaat hierbij om een duurzame bouwmethode om gewelven of schalen
in situ te fabriceren. De methode is bedacht door Rob van Hove, directeur
van BB-Con bv in Vught, die het concept nu op de markt brengt. Op een
voorgevormde ballon van PVC gecoat polyesterweefsel wordt eerst een
dunne laag spuitbeton aangebracht, die zich op de ballon vastzet. Daarna
wordt de schaal laagsgewijs opgebouwd. Afhankelijk van de afmetingen van
de schaal varieert de dikte van 60 mm in de top tot ongeveer 200 mm aan
de voet. Door te werken met hoogwaardige beton met versnellers, plastifi-
ceerders en fijne toeslagstoffen wordt voorkomen dat de beton na het op-
09
spuiten wegglijdt. Na verharding van de betonmortel laat men de ballon
leeglopen. Deze kan hergebruikt worden voor een andere schaal. Zo kunnen
op industriële wijze dunne betonschalen worden gebouwd.
>
>

10. Het eerste project dat waarschijnlijk met de ontwikkelde bouwmethode
uitgevoerd gaat worden komt in Schijndel. Het gaat om een kantoorgebouw
in vier bouwlagen voor de firma Mettler Autodemontage, in de vorm van een
kruisgewelf. De footprint van het gebouw is 12 x 12 en de hoogte 14 meter.
Om de bouwmethode te testen is besloten een prototype te bouwen van de
bovenste twee bouwlagen van het kantoorgebouw. Dit gedeelte bevat het
kruisgewelf en heeft een verdiepingsvloer, zodat het qua complexiteit
representatief is voor het te realiseren kantoorgebouw, en mogelijke kinder-
ziektes bij de uitvoering vooraf onderkend kunnen worden. Voor het
aanbrengen van het spuitbeton is het Belgische bedrijf Smet-Boring
ingeschakeld. De constructieve advisering van het BetonBallon concept
wordt verzorgd door ABT.
Van het prototype is door de adviesgroep Civiele Techniek van ABT een
3-D Eindige Elementen Model in DIANA gemaakt, om de trekspanningen in
het gewelf ten gevolge van alle daarop werkende belastingen te kunnen
bepalen. De dikte van de schaal is bepaald op 120 mm ter hoogte van de > toepasbaar voor diverse gebouwtypen met betonnen tunnel- en kruis-
beganegrond afnemend tot 60 mm in de top. Uit het model volgde dat gewelven, variërend van kantoren en woningen tot bedrijfshallen.
alleen extra wapening in de schaal moet worden aangebracht rond de
deuvels waarmee de vloer aan de betonschaal wordt opgehangen. Voor het Op dit moment loopt er nog een onderzoek naar toepassing van water-
overige geven de vezels aan het beton voldoende treksterkte. bestendig leem in plaats van beton. Dit zou in combinatie met het ontwikkelde
Door het beproeven van balkjes die zijn gemaakt van de toegepaste spuit- concept een oplossing kunnen bieden voor (semi)permanente huisvesting
beton is vastgesteld dat de druksterkte 35 N/mm2 en de treksterkte 3,2 in rampgebieden.
N/mm2 bedraagt. Dit komt overeen met de waarden die in het model zijn
aangehouden. Aan de ontwikkeling van het BetonBallon concept tot realisatie van het proto-
Het maken van een prototype is zeer nuttig gebleken. Op basis van de type hebben ontwerpers, fabrikanten en onderzoekers in goede samen-
opgedane ervaringen is een aantal verbeteringen aan de ballon doorgevoerd. werking een bijdrage mogen leveren. Maar het is toch vooral aan het
Daarmee is de bouwmethode zover ontwikkeld dat met het eerste project in doorzettingsvermogen van Rob van Hove te danken dat deze droom is
Schijndel in 2009 kan worden begonnen. uitgekomen.
De ontwikkelde BetonBallon heeft een aantal belangrijke voordelen: ? ABT ? BB-Con
> een efficiënte inzet van materiaal, hulpmiddelen en arbeid in vergelijking Frans van Herwijnen Rob van Hove
met soortgelijke gebouwtypen: 50% minder beton, 80% minder staal, korte f.v.herwijnen@abt-consult.nl info@bb-con.nl
10
bouwtijd (voor het prototype: 2 werkdagen voor het spuiten van de schaal);
> vermindering van de milieubelasting: vermindering van CO2 uitstoot met Noot van de redactie. Rob van Hove deed in 2006 mee aan de Booosting
minimaal 70%, productie in situ beperkt logistieke belasting; Elevator Pitch. Wij zijn verheugd met dit nieuws. Proficiat Rob!
>
<

11. booosting IN DE PRIJZEN
CATEGORIE WONINGBOUW:
JOBSVEEM ROTTERDAM >
MEI ARCHITECTEN EN STEDENBOUWERS
Uit het juryrapport: ‘Het rijksmonument Jobsveem heeft
op indrukwekkende wijze een nieuwe functie gekregen
met behoud van haar authentieke karakter. De precieze
en bescheiden vormgeving van de nieuw ‘ingesneden’
atria in staal en glas is zeer geslaagd.’
NATIONALE STAALPRIJS 2008
CATEGORIE KARAKTERISTIEKE STALEN
BOUWDELEN EN BEELDENDE KUNST:
KOOI-MET-GEEN-POEMA-ERIN, BRS >
Uit het juryrapport: ‘Ook het technische ontwerp en de
uitvoering in draadstaal zijn bewonderenswaardig. Hier
is slim omgegaan met de krachtswerking van de ver-
bindingen in relatie tot het minimale materiaalgebruik.’
Van harte proficiat!
?
11
www.bouwenmetstaal.nl
www.brs.nl
www.mei-arch.nl
>
<

12. booosting IN DE PRIJZEN
DE BNA KUBUS 2008 IS TOEGEKEND AAN
ARCHITECTENBUREAU CEPEZED, BOOOSTING
AANGESLOTENEN VAN HET 1e UUR!
CEPEZED WINT BNA
KUBUS 2008
De jury heeft de Kubus toegekend aan cepezed voor het gehele oeuvre en
roemt het excellente vakmanschap en de consistente kwaliteit. Hoewel
cepezed bekend staat als een innovatief en technisch uiterst kundig bureau,
wil de jury met deze prijs vooral benadrukken dat deze vaardigheden niet op architecten zich zorgen maken over de positie in het bouwproces, kan
zichzelf staan, maar altijd worden ingezet voor een hoogwaardige architecto- cepezed volgens de jury als voorbeeld dienen voor een even alternatieve als
nische kwaliteit. traditionele weg: het vak in heel zijn breedte tot in de puntjes beheersen.’
Uit het juryrapport: ‘Het bureau roept vooral bewondering op vanwege de Van harte proficiat!
moderne invulling die het geeft aan het begrip ‘bouwmeester’. Het werkt ? www.cepezed.nl
integraal aan de bouwopgave en maakt geen onderscheid tussen bouwen en
architectuur. Door die werkwijze heeft cepezed enorme kennis en kundigheid
ontwikkeld van bouwproces organisatie, innovatie en ontwikkeling van bouw-
componenten, en technische knowhow. In een periode waarin sommige
> 12
<
n TRANSPORT T.B.V. UITBREIDING TEXTIELMUSEUM TILBURG n JINSO AMSTERDAM

13. booosting BEELDVERSLAG 15 01 09
SNEAKPREVIEW VAN HET NIEUWE HOOFDKANTOOR VAN DE
RABOBANK WESTLAND OP 15 JANUARI 2009 IN DE LIER
UITSTRALING
DOOR INTELLIGENTE
INSTRALING
‘Een goed gebouw wordt van binnenuit ontworpen. Als het daar goed zit
dan gaan de mensen en het gebouw vanzelf uitstralen’ aldus architect
Eduard Böhtlingk. Het interieur is ook van zijn hand en dat heeft geleid tot
een mooie combi van oude en nieuwe designklassiekers.
Het riante atrium geeft een prachtig beeld. Het voelt hier alsof je buiten bent, zo mooi
(dag)verlicht is het. De Boombank en plantenbakken versterken dit. Op de begane grond
sieren drie mobielen als flexruimtes (Eduard blijft dit architectuurmiddel trouw). m
De gevel heeft als primair doel maximale daglichtbenutting met behoud van uitzicht,
zonder lichthinder of teveel zoninstraling. Diverse middelen zijn hiertoe ingezet. Buiten-
zonwering van strekmetaal, die afhankelijk van de oriëntatie in diepte varieert en wisselend
uit horizontale en/of verticale componenten bestaat. Drievoudige beglazing met
geïntegreerde horizontale lamellen die door de gebruiker is te beïnvloeden. Matglazen
bovenramen voor een mooie verspreiding van dag- en kunstlicht. ,
De transparante binnenwanden maken een toegankelijke sfeer waar licht van alle kanten
door het gebouw kan stromen. Het contact tussen de afdelingen en de mensen lijkt
hiermee gewaarborgd. .
13
Een prachtig en ook zeer leefbaar, maar vooral duurzaam gebouw, dat meer
dan 100% binnen het Booostingthema van 2009 ‘More Nature Inside’ past.
Optimaal en integraal ontworpen. Atto Harsta, voorzitter
>? www.bohtlingk.nl; www.dgmr.nl
<

14. booosting
boook afstand van de buitenvlakken gehouden?
Juist dat zoeken naar oplossingen inspireert.
IMAGINE #1 FACADES
,
Na een gedachtesprong te maken naar wat
mogelijk of gewenst is, hopen de bedenkers
#2 DEFLATEABLES terug te kunnen engineeren naar een
werkende oplossing die alvast iets nieuws
mogelijk maakt. Met wat voor functie dan
Ulrich Knaack introduceerde de leerstoel Design of ook. Ik heb ervaren dat veel nieuwe ideeën
Constructions op de TU Delft, faculteit Bouwkunde (afd. ontstaan uit misverstanden. En die kan je
Bouwtechnologie) Hij startte in 2007 samen met promovendi rustig op de concepten loslaten. Het is een
verschillende onderzoeksgroepen: Industriële Gebouwen, ontwerpboek, waarin alvast een flinke rij
Systems en Façade Research. Experimenten met innovatieve gedachten is uitgewerkt - die nog veel ruimte
technologieën en niet-traditionele materialen moesten toe- laten voor interpretaties.
komstvisies en nieuwe technologieën genereren.
#2 DEFLEATABLES staat ook vol met ideeën. Dit boek geeft
De eerste publicaties zijn er nu in de vorm van de serie enige historische achtergrondinformatie. Bouwfysische en
Imagine. Per jaar verschijnen twee delen. In 2008 deel #1 constructieve principes zijn toegelicht en voorgerekend. De
Façades en deel #2 Defleatables. Dit jaar volgen Imagine #3 illustraties tonen naast statische toepassingen, als in het
Performance driven envelops en #4 Rapids. goed isolerende vacuümglas, ook ‘kinetische’ in- en exterieurelementen. Met
de vacuümtechniek kan men bijvoorbeeld een vlakke plaat buigen, of zoals
Lichtvoetig, onbevangen en enthousiast presenteert #1 FAÇADE een veel- bij de ‘ballenbrug’ in zo’n vorm fixeren. De ballenbrug was een lange plastic
heid aan ideeën. Eén concept per pagina en thematisch gegroepeerd in zak met Bubble-Deck ballen, die na vacuüm zuigen, stijf genoeg was om als
ontwikkelingsrichtingen. In brainstorms gegenereerde ideeën zijn op aan- voetgangersbrug over de Oude Delft te dienen. De berekeningen zijn met
trekkelijke wijze gepresenteerd. Korte beschrijvingen, key-words en namen foto’s van studenten op de brug gestaafd.
van bedenkers en uitwerkers staan bovenaan de bladzijden. De ideeën Het maakt nieuwsgierig naar de volgende Imagine-delen!
werken (nog) niet - concepten worden niet gepresenteerd als wetenschap-
pelijk verantwoord. Kundigheid lijkt de bedenkers vaak te ontbreken. Maar Karel Vollers, secretaris
dat is de uitdaging bij het inbrengen van voorstellen bij een brainstorm.
Bronverwijzing naar vergelijkbare principes ontbreekt hoegenaamd. Op de AUTEURS Ulrich Knaack, Tillman Klein, Marcel Bilow
nieuwheid valt vaak af te dingen, maar de naïviteit werkt ontwapenend en UITGEVER 010
inspirerend. Er wordt bijvoorbeeld geopperd een weefsel van glasvezels in TAAL Engelstalig
14
te gieten in naar de bouwplaats vervoerd vloeibaar glas. Daar moet het in een ISBN #01: 978 90 6450 6567
versterkte transparante wand worden gegoten. Ik vraag me of het vloeibaar #02: 978 90 6450 6574
glas niet in het glazen weefsel oplost. En hoe wordt de bewapening op PRIJS € 24,50 per deel
>
<

15. booosting AANGESLOTENEN
NIEUWAANGESLOTEN
Van Geel Legrand BV
ADVIES- EN CONSTRUCTIEBUREAUS > ABT adviseurs in
bouwtechniek > Aldus bouwinnovatie > Arcadis > Arsycon > Corsmit
Raadgevend Ingenieursbureau > dgmr raadgevende ingenieurs > DHV Bouw
Contactpersonen: Frank Verhees, R&D engineer en Industrie > Ecofys > Façade Consulting & Engineering > GeNie Consult en
Partners > IBS Consultants > InnoBuild > InnoExperts > Interdam Projects >
Fred Oosterbroek, Business Development Manager
MetzConsult > RGD, directie Advies en Architecten > Schoonderbeek &
Van Salmstraat 76, 5281 RS Boxtel Partners Advies > Ingenieursbureau Zonneveld <
Postbus 54, 5280 AB Boxtel
T 0411 653 111 PRODUCTIE- EN BOUWBEDRIJVEN > Alcoa Architectuursystemen >
F 0411 682 895 Bayards Aluminium Constructies > BIK Bouwprodukten > BRS Staalwerken
E info@vangeellegrand.nl > Corus Bouw > Holland Composites Industrials > Holonite > Hunter
I www.vangeellegrand.nl Douglas Construction Elements > Van Geel Legrand > Limelight > Mat
Afbouw > MBI > De Meeuw Oirschot > Modcon > Octatube Space
Structures > Oskomera > Plastica Plaat > Platinox Special Products >
Polyblock > Poly Products > Rockwool > Sapa Building System > Trespa
Van Geel Legrand is onderdeel van de wereldwijd opererende Legrand International > Ubbink Nederland > Vastbouw Oost > Zoontjens <
Group. Met een omzet van 4,1 miljard euro en vestigingen in ruim 60 landen
is Legrand marktleider op het gebied van laagspanningsinstallaties (schakel- ARCHITECTENBUREAUS > AA Architecten > Archipel Ontwerpers
en verdeelinrichtingen, kabeldraagsystemen en schakelmateriaal) en data- > Architectenburo Agterberg > Arconiko Architecten > AREA architecten >
Atelier PRO > van der breggen architecten > Böhtlingk architectenbureau
netwerken voor industrie, woning- en utiliteitsbouw. Recente product- > architectenbureau Cepezed > EGM Architecten > Henket en partners
ontwikkelingen zijn het laagdrempelig domotica systeem In One by Legrand architecten > Marco Henssen Architecten > MAS architectuur > Mei
en het slimme kabelvloersysteem Soluflex. Architecten en Stedenbouwers > Architecten Van Mourik > MoveYou > Piode
ontwerp- en adviesbureau > RPHS architecten > Martin W. Smit architects >
Oosterbroek: ‘Om een gebouw flexibel te maken én te houden is het van Jan Timmers > Verburg Hoogendijk Architecten <
belang om hier al in de ontwerpfase rekening mee te houden. Zowel
INDUSTRIEEL ONTWERPBUREAUS > Creative Constructions >
functioneel als esthetisch houden wij zoveel mogelijk rekening met de
Designers ‘N Associates | DNA > Robin Hood Produkties <
wensen van opdrachtgevers, projectontwikkelaars, architecten en eind-
gebruikers.’ Van Geel Legrand wil via partnerships nóg beter aan de wensen BRANCHE-ORGANISATIES > Bouwen met Staal >
van haar klanten tegemoetkomen. Booosting biedt ons hiervoor een Cement&BetonCentrum > Centrum Hout > VMRG <
interessant platform van onderwijsinstellingen, adviseurs, architecten en
bouwbedrijven aan. ONDERWIJS > TU Delft, vakgroep
Bouwtechnologie > TU Eindhoven, faculteit
Bouwkunde < <
> 15
<

16. booosting COLOFON booosting AGENDA 2009
GROOTHANDELSGEBOUW UNIT A7.006
BEZOEKADRES: STATIONSPLEIN 45 ROTTERDAM
POSTADRES: POSTBUS 386 3000 AJ ROTTERDAM BIJEENKOMSTEN
TELEFOON 010 2829 950 TELEFAX 010 2829 813
E-MAIL INFO@BOOOSTING.NL SITE WWW.BOOOSTING.NL 24 maart branchevreemd Materialise, Leuven (België)
(Zie pag 02-03 van deze nieuwsbrief )
CONTACTPERSOON 21 april projectbezoek The Wall, Utrecht
Jolanda Steenhouwer
BEREIKBAAR
<<< 15 mei
(Zie pag 03-04 van deze nieuwsbrief )
projectbezoek nieuw bestuurscentrum Rabobank, Utrecht
maandag en donderdag 9.00-14.30 uur en dinsdag 9.00 - 17.30 uur 18 juni architect + productontwikkeling
ooo
REDACTIE
Jolanda Steenhouwer in de planning
VORMGEVING Architectenpresentatie
Patricia Brouwer Design Biomimicry (learning from nature)
DRUK Booosting Branchevreemd Zweefvliegtuigfabriek Duitsland
Drukkerij Impressed Bouwprocesinnovatie
MET DANK AAN Centraal staal
Marc van Driest, Freek den Dulk, Jeroen Hendriks, Frans van Corus IJmuiden
Herwijnen, Jessica Nielsen, Dick de Kluyver, Fred Oosterbroek, Hans Scheuten glas
Vandezande, Frank Verhees, Dominique Vosmaer, Peter de Winter
booosting Op 31 augustus 1988 is Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering in
de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren
en faciliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenen
wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines.
voorzitter Atto Harsta Aldus Bouwinnovatie
vice-voorzitter Martin Smit Martin W Smit Architects
BESTUUR
penningmeester Berend Groeneveld Interdam Projects
secretaris Karel Vollers TU Delft, faculteit Bouwkunde
algemeen lid Esther Hebly Oskomera Gevelbouw
algemeen lid
algemeen lid
studentbestuurslid
Iwan van Bochove
Robert Winkel
Jasper Moelker
>
Ecofys
MEI architecten en stedenbouwers
TUD Bouwkunde/Bout 16
<