3. • Hidrokarburet bëjnë pjesë në grupin e kimise organike, dhe janë
komponime të përbëra prej dy komponentave kryesorë karbonit
dhe hidrogjenit. Hidrokarburet janë
burime të rëndësishme në ushqimin e njeriut si
përbërje e frutave, karotes në përbërjen e vajit të
bimëve të larta, po ashtu gjenden edhe në përbërjen e
naftës, gazi nëntokësor. Hidrokarburet janë të ndara
në hidrokarbure aciklike dhe hidrokrbure ciklike.
4. • Hidrokarburet e ngopura ndryshe quhen Alkanët dhe kanë
karakteristikë lidhjen njëfishe ( C-C ) të cilat gjatë emërtimit marrin
prapashtesën AN dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n+₂.
• Hidrokarburet e pangopura ndahen në Alkenët dhe Alkinët.
1. Alkenët si karakteristikë e kanë lidhjen dyfishe (C=C) dhe gjatë
emërtimit marrin papashtesën EN dhe kanë formulë të
përgjithshme CnH₂n.
2. Alkinët kanë karakteristikë lidhjen trefishe (C≡C) gjate emërtimit
marrin prapashtesën IN kanë formulë të përgjithshme CnH₂n-₂.
5. • Hidrokarburet Ciklike ndryshe quhen aromatike ndahen në dy
grupe: Cikloalkan dhe Cikloalken
1. Cikloalkanet emërtohen nëse emrit të alkanit i shtohet
parashtesa CIKLO d.m.th. Ciklo+Alkan=Cikloalkan psh.
(ciklopropan C₃H₆) dhe kanë formulë të përgjithshme
CnH₂n ku n≥3.
2. Cikloalkenët emërtohen nëse emrit të alkenit i shtohet
parashtesa CIKLO d.m.th. Ciklo+Alken=Cikloalken psh.
(ciklopenten C₅H₈) dhe kanë formulë të përgjithshme
CnH₂n-₂ ku n≥3.
6. • Hidrokarburet janë një nga burimet më të rëndësishme energjitike të tokës.
Në formën e tyre të ngurtë, hidrokarburet marrin formën e asfaltit.
• Hidrokarburet jane teper te rendesishme per
mjetet motorrike. Hidrokarburet jane nafta
me nenproduktet e saj. Ato vijne si
rrjedhoje e shperberjes se fosileve.
• Diegia e karburanteve
7. • Hidrokarburet aktualisht janë burimi kryesor i botës së energjisë elektrike dhe
ngrohjes burimeve (si për shembull në shtëpi për ngrohje) për shkak të energjisë së
prodhuar duke djegur. Diegia e hidrokarbureve është përdorur për të ngrohur ujë. Një
parim i ngjashëm është përdorur për të krijuar energji elektrike në
termocentralet. Metani liron vetëm një dioksid karboni (CO2) për dy Molekulat
e ujit (H2O).
• Veti karakteristike të hidrokarbureve janë që ata prodhojnë avull, dioksid karboni dhe
nxehtësi gjatë djegies dhe se duhet oksigjen që djegia të ndodhë. Hidrokarburi më i
thjeshtë, metani, digjet kështu:
• CH4 + 2 O2 → 2 H2O + CO2 + Energji
• Një tjetër shembull është propani:
• C3H8 + 5 O2 → 4 H2O + 3 CO2 + Energji
• Djegia e hidrokarbureve është një shembull i një reaksioni kimik ekzotermik.
8. Vazhdimsia e hulumtimeve për metodat e përfitimit të energjisë nga burimet e tjera, p.sh:
1. Nga energjia potenciale e ujit, duket e akumuluar ujin nga lumenjtë, ndërtohet
hidrocentrale për prodhimin e energjisë elektrike. Energjia potenciale e ujit i vë në
përdorim turbina, kjo energji shëndrrohet në energji mekanike. Turbina vë në lëvizje
gjeneratorët të cilët energjinë mekanike e shëndrrojnë në energji elektrike.
2. Nga energjia solare mund të shfrytëzohet ngrohja e banesave, për centrale elektrike
etj.
3. Energjia e erës shëndrrohet në energji mekanike, elektrike etj.
4. Kohëve të fundit, një burim alternativ i energjisë është Hidrogjeni. Gjatë djegies
së hidrogjenit në prani të oksigjenit lirohet një energji me sasi të madhe.
9. • Energjia shfaqet në forma të ndryshme. Ajo mund të bartet nga një
trup në tjetrin ose nga një sistem në tjetrin, duke u transformuar.
Format e energjisë janë të shumë llojshme. Energjia përdoret për
nevoja të ndryshme. Shfrytzimi i energjisë bëhet më i dobishëm
duke i shfrytëzuar teknologjinë e re. Në kohën e fundit vazhdojnë
hulumtimin e metodave të reja për shfrytëzimin e burimeve
alternative të energjisë. Me termin burimi alternativ i energjisë
nënkuptohen energjia e cila nuk përfitohet nga lëdet e djegshme
fosilore.
11. • Energjia diellore qe hyn ne toke prej diellit ne nje minute, mund te
plotesoje nevojat e energjise elektrike te njerezimit per nje vit.
• Toka merr 174 petawatts (PW) rrezatim diellor (insolancë hyrëse)
• Teknologjitë diellore janë karakterizuar gjerësisht si pasive apo
aktive në varësi të mënyrës që ata kapin,
kthyejnë dhe shpërndajnë rrezet e diellit.
13. Era garanton energji pa demtuar ambientin dhe me
nje kosto te pranueshme.Të gjitha impiantet
kanë të njëjtën dizajn :
• Një bosht horizontal
• Turbinë ere që ka një rotor
• Tre brisqe të bashkangjitur në një dhomë të motorit
• Në krye me një kullë të gjatë me tuba.
14. • Kur uji I avulluar kthehet ne shi ose debore dhe rrjedh poshte
neper lumenj energjia e rij mund
te perdoret ne hidrocentralet.
Hidrocentralet ose energjia
e ujit eshte energji qe
prodhohet nga fuqia e tij.
Uji ne renie qe rrjedh neper turbine, ne gjenerator kthehet ne
energji elektrike.
15.
16. • Jo te gjitha burimet e riperteritshme te energjise vijne nga dielli.
Energjia Gjeotermike e kap nxehtesine e brendshme te Tokes
per nje shumellojshmeri perdorimesh,
perfshire prodhimin e energjise
elektrike, si dhe ngrohjen dhe
ftohjen e hapesirave. Eshte energjia
termike e gjeneruar dhe e ruajtur
ne Toke.
• Percakton temperaturen e materies
• Temperaturat mund te arrijne mbi 5000 Grade Celcius.
17.
18. • Se bashku me shiun dhe boren, rrezet e diellit bejne qe bimet te
rriten. Lenda organike qe perben ato bime njihet si
biomasa. Biomasa mund te perdoret
per ngrohje, per te
prodhuar energji elektrike,
karburante per transport ose kimikate.
Perdorimi I biomases per
cilindo nga keto qellime quhet energji e biomases.
19. • Hidrokarburet bëjnë pjesë në grupin e kimise organike, dhe janë
komponime të përbëra prej dy komponentave kryesorë karbonit
dhe hidrogjenit.
• Hidrokarburet per organizmin e njeriut kane ndikim pozitiv ashtu edhe
negativ.
• Hidrokarburet kane shume ane negative pasi ato sjellin shume ndotje
edhe ne natyre. Psh: nafta, e cila eshte nje nga ndotesit me kryesore.
• Burimet kryesore te energjise alternative jane: Energjia Solare, Energjia
e Eres, Hidro Energjia, Energjia Gjeotermike, Biomasa.