Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (19)
Similar to WIN/WIN communicatie | Target Point, guide to change
Similar to WIN/WIN communicatie | Target Point, guide to change (20)
WIN/WIN communicatie | Target Point, guide to change
- 1. v Rolpatronen in communicatie Guide to Change | mei 2015 WIN/WIN communicatie
- 2. vInhoud
- 3. 3 Transactionele Analyse 1. Een introductie 4 • rolpatronen in communicatie • leren herkennen 2. OVK - drie levensopvattingen 6 • ouder, volwassene en kind • onze drie gezichten 3. Vier levensposities 13 • verschillend in hun uitwerking 4. Analyse van transacties 15 • verschillende soorten 5. Strokes 17 • basisbehoeften 6. Volwassen communicatie 19 • tips Bijlagen • uitwerking van de vier levensposities • veranderen van je egogram, hoe? • literatuur
- 5. 5 Rolpatronen in communicatie Een introductie Transactionele Analyse is een benadering tot het begrijpen en verbeteren van intermenselijke relaties. Productieve relaties resulteren in goede gevoelens en enthousiasme; onproductieve relaties werken meestal negatief en veroorzaken gevoelens van frustratie. Iedereen kent beide soorten relaties. TA is een methode om de transacties tussen mensen te analyseren. Dr. Eric Berne, psychiater in Californië, ontwikkelde dit gedragsmodel al in 1958. De eerste stap in de toepassing van Transactionele Analyse in ons dagelijks leven is het leren herkennen van onze eigen ouder, volwassene en kind (O-V-K) Dit is een belangrijke stap naar het verbeteren van onze communicatie (omgang) met onze buitenwereld. Wat betekenen ze eigenlijk? En hoe kun je ze van elkaar onderscheiden? In zijn boek ‘Ik ben OK, jij bent OK’ beschrijft dr. Tom Harris de experimenten van dr. Wilder Penfield, een Canadees neurochirurg. Dr. Penfield kon met de hulp van elektrische impulsen gesprekken en gevoelens oproepen, die als bandrecorder-opnamen in de hersenen van zijn patiënten leken te zijn vastgelegd. Niet alleen de herinnering aan een gebeurtenis werd opgeroepen; ook de ervaring zelf werd door de betrokkenen geheel opnieuw beleefd. De ontwikkeling van de theorie van de drie zijnswijzen, de drie ego’s, is grotendeels gebaseerd op deze ervaringen. De ouder en het kind zijn permanente registraties in de hersenen. Deze registraties worden nooit uitgewist. Zij kunnen echter wel door de volwassene worden bijgewerkt. Als de realiteit aan je deur klopt…wie doet er dan open? Is het een huilend, klagend kind? Een strenge, vermanende ouder? Of een kalme, doordacht handelende volwassene? Wat denk je? Misschien herinner je je vergelijkbare situatie waarop je met één van de drie voorafgaande gedragsvormen hebt gereageerd. Volgens Transactionele Analyse heeft ieder mens 3 typische gedragsvormen: de ouder, de volwassen en de kind-zijnswijze. Neem het geval dat je manager zegt dat je vanavond moet overwerken. Je hebt echter al weken geleden met vrienden een afspraak gemaakt om ergens te gaan eten. Wat zou je doen, denk je? Richt je je tot één van je collega’s en zeg je: ‘Waarom moet mij zoiets altijd overkomen? Spring je van je stoel en zeg je; ‘dat is niet eerlijk, je kunt niet van mij verwachten dat ik mijn plannen voor vanavond verander’. Of antwoord je ‘dat levert wel wat problemen op; ik heb namelijk afgesproken om vanavond op stap te gaan met een paar vrienden, die ik al jaren niet gezien heb. Zou iemand anders misschien dat kunnen doen vanavond? Of zou ik morgen wat vroeger kunnen beginnen..?’
- 6. OVK – DRIE LEVENSOPVATTINGEN, ROLLEN & TYPES O V K Ik ben > OK Ik ben ≠OK Ik ben OK • aangeleerde levensopvatting • ‘zo hoort het’ • grenzen stellen • leiding nemen • verantwoordelijk zijn OUDER • doordachte levensopvatting • ‘zo is het logisch’ • resultaat halen • redelijk zijn • samen oplossingen vinden VOLWASSENE • gevoelsmatige levensopvatting • ‘zo voelt het’ • spontaan/natuurlijk reageren • meedoen • samenwerken KIND Kritische Ouder Beschermende Ouder Natuurlijk Kind, Aangepast Kind én de Kleine Professor Volwassene is een rol én is manager van je persoon
- 7. 7 Ouder zijnswijze OVK - drie levensopvattingen Hoe ontstaan? • Toen je het gedrag observeerde van je vader, moeder en andere ‘grote mensen’. • Gebaseerd op externe gebeurtenissen uit je eerste 6 levensjaren. • Een belangrijk referentiekader voor het kind ‘zo zit de wereld blijkbaar in elkaar’. Ouderbandjes bevatten • Alle voorschriften, ge- en verboden en alle waarschuwingen die we als kind hoorden. • Alle ‘hoe te’ handelen als iemand in een bepaalde rol. • Alle meningen, opvattingen aangaande de dingen om ons heen. De kritische ouder Doceert, moraliseert, is streng, wijst met een beschuldigende vinger, schrijft de wet voor, stelt grenzen. De beschermende ouder Beschermt en betuttelt, biedt (ongevraagd) hulp, zorgt voor anderen, troost, vertroetelt, helpt en zegt wat te doen. Kritische Ouder Beschermende Ouder TWEE GEZICHTEN
- 8. OUDER KIND KWALITEITVALKUIL KRITISCHE OUDER • structurerend • instruerend • begrenzend • krachtig BESCHERMENDE OUDER • liefdevol • ondersteunend • zorgzaam • begrijpend KRITISCHE OUDER • bazig • dominant • bestraffend BESCHERMENDE OUDER • betuttelend • verstikkend • overtoegeeflijk NATUURLIJK KIND • spontaan • authentiek • levenslustig • nieuwsgierig AANGEPAST KIND • samenwerkend • gehoorzaam, volgend • vriendelijk NATUURLIJK KIND • egocentrisch • roekeloos • onrijp AANGEPAST KIND • onderdanig, klagend • opstandig, rebels • overaangepast
- 9. 9 Volwassen zijnswijze OVK - drie levensopvattingen Hoe ontstaan? • Dat deel van jezelf dat zaken uitzoekt door feiten te verzamelen en te analyseren. • Een computer die je gebruikt om kansen te berekenen. • Duidelijke besluiten nemen, gebaseerd op feiten en feitelijke waarneming. Doordachte levensopvatting • Ieder mens, ook een klein kind, beschikt hierover en kan verantwoordelijkheid nemen. • Vormt oordelen over de buitenwereld gebaseerd op feiten en alternatieven. De volwassene als rol Is alert, kijkt de ander aan, maakt contact, betrekt je bij de vraagstelling, werkt met feiten, vraagt naar ideeën en oplossingen, communiceert open, neemt anderen en zichzelf serieus, geeft en vraagt feedback. De volwassene als manager van de persoonlijkheid Schat in welke rol in de gegeven situatie meest adequaat is, kan alle ouder- en kindrollen positief gebruiken, dit vereist een hoge mate van bewustzijn – van jezelf en van de situatie. Volwassene als rol als manager van je persoonlijkheid TWEE FUNCTIES
- 10. 10 Kind zijnswijze OVK - drie levensopvattingen Hoe ontstaan? • Archief van gegevens vastgelegd in je hersenen toen je jong was. • Een innerlijke reactie op wat je zag en hoorde, in én van je omgeving. • Registraties zijn vooral gevoelens van frustratie, onbekwaamheid en hulpeloosheid, bevat tevens de eerste registraties van vreugde, nieuwsgierigheid en fantasie. Het natuurlijk kind Reageert vanuit gevoelens zonder enige gêne - impulsief, buitengewoon expressief. Het aangepaste kind Gedraagt zich zoals het hoort – vraagt toestemmeing, is onderdnig en volgend; vertoont alle reactie die kleine kinderen vertonen, die niet ‘op kunnen’ tegen gezag. De kleine professor Doet zich voor als een volwassen, reageert met manipulatie op niet expliciete boodschappen, zoekt wegen om de wereld beter te beheersen dan vanuit zijn ‘positie’ mogelijk lijkt – is slim, kan argumenteren en speelt het psychologische spel. Aangepast Kind Kleine Professor DRIE UITINGEN Natuurlijk Kind
- 11. OUDER Iedereen weet dat. Je moet nooit. Je zult altijd Opgeblazen, overdreven correct, vormelijk Gefronst voorhoofd, bezorgd, afkeurend, kin omhoog Handen op de heupen, beschuldigende vinger, armen gekruist Hoe, wat, waar, wanneer, waarom, wie, open vragen, zegt ik Voorkomend, recht aankijkend, zichtbare aandacht Wakkere ogen, zeer aandachtig Ontspannen, dichtbij, ondersteunen van inhoud en gevoel Ik ben boos op je! Geweldig, met gevoel geladen Slungelachtig, speels, teneergeslagen, onzeker Opwinding, verrast teneergeslagen, trillende lip Handen wringen, lach inhouden, op en neer stappen, spontaan STEMGELUID WOORD- GERUIK HOUDING GELAATS- UITDRUKKING GEBAREN Neerbuigend, kritiserend, beschuldigend, zalvend VOLWASSENE KIND Zakelijk, adequaat, inhoud en gevoel Emotioneel geladen
- 12. 12 Onze drie gezichten OVK - drie levensopvattingen Iedereen heeft alle drie de zijnswijzen.Als je ze onderkend hebt in jezelf, kun je ze ook herkennen in de ander. Iedere keer dat je het woord moeten gebruikt, spreekt waarschijnlijk jouw ouder tegen je kind. Het kind in jezelf wil iets en wil het nu. Iedere keer dat je sterke gevoelens van geluk, droefheid, vrees ervaart neemt jouw kind deel aan die ervaring. Je Volwassene houdt zich bezig met feiten, die op dat moment duidelijk aanwijsbaar zijn. Of als je reflecteert op je eigen gedrag met ‘waarom reageerde ik eigenlijk op deze manier’. Leer je eigen O-V-K kennen door te luisteren naar de drie stemmen in je binnenste. Zo krijg je vaardigheid en ontwikkel je bewustzijn op hoe je overkomt op anderen. In elk mens werken deze drie zijnswijzen. Het doel van inzicht in Transactionele Analyse is onze Volwassene te versterken; zowel in denken als in doen! Anders gezegd: Transactionele Analyse stelt je in staat je Volwassene te betrekken in het leven van alledag. Klaar om adequaat te reageren op de problemen die op ons afkomen of de besluiten die we willen nemen. Dit wil niet zeggen dat we onze Ouder en Kind hoeven uit te schakelen.Wel dat we de vrijheid nemen om deze twee archieven rustig te onderzoeken en bij te werken. De mate waarin onze ouder en kind-opnamen verouderd en niet bijgewerkt zijn, bepaalt de mate waarin ons verleden ons beheerst. Naarmate we de waarheid leren kennen over ons gedrag, zullen we ons bevrijd voelen en verantwoordelijkheid kunnen én willen nemen voor het effect van ons gedrag op anderen.
- 13. 13 Verschillend in hun uitwerking Vier levensposities Ons gedrag en reactie zijn in hoofdzaak gebaseerd op bepaalde veronderstellingen die we over onszelf in relatie tot anderen hebben. Deze veronderstellingen worden levensposities genoemd en bepalen nog altijd onze communicatie. Er zijn vier categorieën: • Ik ben OK – jij bent OK Mogelijk voor iedereen die zijn eigen ervaring op waarde weet te schatten. • Ik ben niet OK – jij bent OK Meest voorkomende levenspositie, waartoe werd besloten voordat je volwassene ik zich kon ontwikkelen; het kind is uitgangspunt in de communicatie. • Ik ben OK – jij bent niet OK Een ongebruikelijke levenspositie; toch is dit de uitgangspositie van de ouder in communicatie. • Ik ben niet OK – jij bent niet OK Ook een ongebruikelijke levenspositie; eigenlijk treedt deze alleen op als twee personen vanuit de kind-rol met elkaar communiceren. Eén van deze vier levensposities overheerst in het leven van elk mens. De meest gezonde is natuurlijk Ik ben OK – jij bent OK. Toch hebben de meeste mensen een abonnement met de Kind- positie als uitgangspunt (ik ben niet OK – jij bent OK) JIJ BENT OK IK BEN OK IK BEN ≠OK forceren meerwaardig vijandig arrogant oplossen gelijkwaardig hoopvol verantwoordelijk ontlopen vermijden waardeloos hopeloos toegeven weglopen minderwaardig hulpeloos JIJ BENT ≠OK
- 14. 14 Verschillende soorten Analyse van transacties Ik leef in relatie tot anderen. Wat ik zeg of doe, kan uit mijn Ouder, Volwassene of Kind komen; en het kan gericht zijn op elk van de ego-posities van de ander. Zijn/haar reactie komt uit zijn Ouder, Volwassene of Kind en is gericht op één van mijn egoposities. Mijn actie (stimulus) en zijn reactie (response) vormen samen een transactie. Drie verschillende soorten transacties, weergegeven op de volgende pagina’s. Complementaire transacties Geven veel voldoening; communicatie is open en kan onbepaald doorgaan. Kruistransacties De communicatie wordt verbroken; het gesprek stopt of verschuift. Transacties met een bijbedoeling of verborgen transacties Verbaal een open boodschap; op non verbaal niveau een ander signaal. Complementaire transacties (zie figuur) De ander antwoordt vanuit de aangesproken egopositie. Deze soort transacties geven veel voldoening, de communicatie is open en kan onbepaald doorgaan. De groei van de relatie wordt echter geblokkerd als de communicatie steeds dezelfde is. Er is sprake van een sterke rolbevestiging en een statische in plaats van een dynamische verhouding.
- 15. 15 Verschillende soorten Analyse van transacties Kruistransacties Deze soort transacties ontaarden in een conflict, de communicatielijnen zijn niet complementair. De communicatie wordt verbroken, het gesprek stopt of verschuift. De reactie is doorgaans onvoorzien, dat kan soms helpen en soms ook niet. Doorgaan met de communicatie is verspilling van energie. Opnieuw binnenkomen kan helpen. Transacties met een bijbedoeling Verbaal een open boodschap. Op non verbaal niveau een ander signaal. Deze vorm van communicatie wordt dikwijls gehanteerd in verkoop en reclame. Manipulatie ligt op de loer. De communicatie hoeft niet oneerlijk te zijn, wel heeft ze een dubbele bodem of verborgen agenda. Men is doorgaans niet aanspreekbaar op de bijbedoeling (kleine professor).
- 16. IT IS BETTER TO HAVE NEGATIVE STROKES, THEN NO STROKES AT ALL
- 17. 17 Een basisbehoefte Strokes Een transacties is een uitwisseling van strokes. Het woord stroke is lastig te vertalen; het heeft zowel een positieve als een negatieve connotatie (aaien én slaan) Ieder mens heeft strokes nodig anders kwijnt hij weg. It’s better to have negative strokes, then no strokes at all.’ Het soort strokes dat je als kind hebt ontvangen bepaalde je houding in de communicatie met anderen. Zo trok je conclusies over je bestaan, je kracht, de macht van je omgeving, je vermogens en bekwaamheden. Deze conclusies heb je gegeneraliseerd tot uitgangspunten van je leven. Ben ik OK of niet? Ben jij OK? Het heroverwegen van je basispositie gaat gepaard met het opnieuw leren ontdekken hoe je omgaat met de verschillende soorten strokes. Complementaire transacties genereren veel strokes. Ze zijn voorwaardelijk en dikwijls negatief.‘Als je in je rol blijft krijg je strokes’, lezen we als onuitgesproken boodschap. Soms terecht, soms niet. Dit is waarom dergelijke transacties win/verlies worden genoemd. In de OK-OK communicatie gaan minder strokes over de lijn; ze zijn echter onvoorwaardelijk en doorgaans positief. Intimiteit noemen we dat ook wel. Het geven en nemen van strokes zonder bijbedoelingen. Drie soorten strokes Openheid, bewustzijn en spontaniteit in het ‘hier en nu’ zijn voorbeelden daarvan. Eric Berne beschrijft dat mensen een honger hebben naar ‘strelingen’. Een streling of stroke is de erkenning dat we bestaan. Er zijn drie soorten strokes. Biologische strokes - fysiek Als kind hebben we die allemaal ervaren; zowel positief als negatief. Experimenten en onderzoek leerden, dat zonder strokes kinderen wegkwijnen Psychologische strokes - mentaal Onze Volwassene vervangt de fysieke door psychologische strokes. Positief is de OK-info die we elkaar geven, negatief is de niet OK info die we elkaar geven. Als volwassene zitten we nooit zonder strokes. Miskenningen Onbewust geven we dikwijls negatieve strokes door de ander te miskennen. Negatieve aandacht wordt als fysiek of emotioneel kwetsend ervaren.‘Dat is een belachelijke vraag’ of ‘Jan, houd je eigenlijk nog wel van me?’
- 18. ANALYSE VAN TRANSACTIES lijkt win/win, maar is verlies O V K O V K Ik ben > OK Ik ben ≠OK Ik ben OK Jij bent > OK Jij bent ≠OK Jij bent OK verlies/verlies win/win
- 19. 19 Tips Volwassen communicatie LSD (luisteren, samenvatten, doorvragen) • Stel vragen; vooral open vragen • Geef gelegenheid tot antwoorden; zeg 10 seconden niets • Herhaal indien nodig je open vraag Wees een OEN en laat je OMA thuis! • Wees Open, Eerlijk en Nieuwsgierig • Oordelen, Meningen en Aannames horen daar niet bij • Geef en vraag feedback, baseer je op feiten! • Vraag door als je feedback krijgt die (nog) niet duidelijk is • Verdedig je niet; verzamel informatie over het effect op de ander Zeg IK als het over jezelf en jouw gevoelens gaat • Geef context en achtergrondinformatie • Durf helder te zijn over je gevoelens door ze gewoon te benoemen Neem & geef verantwoordelijkheid • Zorg voor een wederzijdse afspraak en sluit hiermee het gesprek af • Gebruik de witte, rode én gele bril! (de Bono) • WIN/WIN of een heldere NO DEAL!
- 20. vBijlagen
- 22. 22 Ik ben OK – jij bent OK Vier levensposities Geactiveerde zijnswijze Volwassene + positief gebruikte Ouder- en Kind rollen Kenmerken • Vertrouwen dat men tot een overeenkomst kan én zal komen • Gemeenschappelijk belang als motivator voor oplossingen • Feiten zien als uitgangspunt, oplossingen genereren • Acceptatie van eigen en elkaars sterke en zwakke kanten; herkenning • Sfeer is open, positief, realistisch, gericht op groeien staat confrontaties en conflicten te managen • Negatieve of hinderlijke aspecten worden eerlijk en open benoemd • Maximaal probleemoplossend vermogen • Neemt zichzelf en de ander serieus; verwachtingen sluiten aan bij de realiteit • Geestelijke gezonde positie - deze versterken smaakt altijd naar meer! De volwassene aan het werk! Functioneren in deze positie is een bewuste keuze. Je weet immers dat er ouder- en kindbandjes op de loer liggen.
- 23. 23 Ik ben niet OK – jij bent OK Vier levensposities Eens kind, altijd kind… Geactiveerde zijnswijze Aangepast Kind, Natuurlijk Kind en Kleine Professor Kenmerken natuurlijk & aangepast kind • Zichzelf de mindere achten; zichzelf afhankelijk maken van de reactie van de ander • Vleien, toegeven, vasthouden aan regels/procedures, dichtklappen en/of rebelleren • Geen verantwoordelijkheid, slachtofferrol kiezen, oorzaak buiten zichzelf leggen • Woedend worden of in tranen uitbarsten als onderstreping van machteloze positie • Conflicten vermijden door ze te ontkennen, zaken uitstellen • ‘Het is weer zover’ en ‘het zal wel nooit veranderen’, stil verzet en ziek melden • Bij eerstvolgende ‘gelijke’ zijn nood klagen over ‘de Ouder’ Kenmerken kleine professor • Manipulatief bij uitstek, slim maar gebruikt intelligentie om mee te tellen • Manoeuvreert in het geheim om doel te bereiken (= het ontlopen van straf) • Inventief en leergierig, maakt gebruik van onduidelijke situaties en rekent anderen af • Gevoelig voor onrechtvaardig handelen van anderen
- 24. 24 Ik ben OK – jij bent niet OK Vier levensposities De ouder als uitgangspunt Geactiveerde zijnswijze Ouder, zowel de Kritische als de Beschermende Kenmerken • Creëren van win-verlies situaties • ‘Wij capabelen moeten het winnen van de sufferds’ • Verdeel en heerstechnieken - ‘vechten jullie het maar uit’ • Problemen ontkennen - ‘waar maak je je druk om’ • Macht naar zich toetrekken; patriarchaal en matriarchaal • Het woord voeren, de ander in de rede vallen, zinnen van de ander afmaken, denken voor en namens de ander • Overheersend en/of betuttelend gedrag, dominantie; dikwijls gaat het niet om de zaak, het probleem of conflict • Het gaat om de onderlinge gewenste posities te communiceren en te versterken, niet constructief voor de zaak of kwestie • Kan misbruik maken van de rol, beheersen en overheersen, agressief zijn.
- 25. 25 Ik ben niet OK – jij bent niet OK Vier levensposities Calimero’s aan het woord Geactiveerde zijnswijze Kindrollen onderling Kenmerken • Apathisch, het doet er toch niet toe mentaliteit • Terugtrekken, niets is de moeite waard, wisselvallig gedrag • Behoefte aan koestering, aandacht en erkenning zijn dominant • En worden natuurlijk nooit voldoende ingevuld • Elke teleurstelling of wijziging van planning, strategie wordt negatief ontvangen • Negatief steun zoeken bij elkaar (meehuilen) • Samen in gevoelens van hopeloosheid gaan zitten (misery loves company) • Neerwaartse spiraal, moeilijk te stoppen • Destructief voor zichzelf en anderen - ziekmakend Een ongezond patroon; hulpeloos , hopeloosheid
- 27. 27 Patronen herkennen en doorbreken Veranderen van je egogram • Wat is jouw favoriete levenspositie? • Zit jij ergens vast in een patroon? • In welke relatie ben jij de Ouder? • In welke relatie het Kind? Analyseer met je Ouder • Wat houdt jullie in het patroon? beschrijf wat er gebeurt; de trigger; de reacties Heroverweeg met je Volwassene • Wat is er voor nodig om hieruit te kunnen stappen? • Wat geef je op of laat je los? Aan het werk via je Kind • Verzamel tips om de Volwassene-rol te vergroten ook of juist ook in lastige situaties! Hoe doe je dat? Verhoog laag bezette ego-posities • De hoogst bezette positie neemt dan vanzelf af (communicerende vaten) Hoe? • Maak gebruik van de suggesties op de volgende pagina • Activiteiten die een veranderingsproces in gang zetten • Deel je voornemen en je activiteiten met anderen • Betrokkenheid van je omgeving helpt de verandering soepeler te maken Positieve en negatieve kanten • Elke egopositie heeft een negatieve en een positieve kant • Verhoging betekent: inzetten van de positieve delen van deze rol
- 28. 28 De beschermende ouder Veranderen van je egogram Positief Beschermen, verzorgen, troosten en ondersteunen als het nodig is , zorgt goed voor zichzelf en anderen. Negatief Ongevraagd hulp geven, betuttelen, versterkt zielig of onnozel gedrag van de ander en speelt graag redder. Vergroten van de positieve kant Door alerter te zijn op de behoeftes van anderen; bij twijfel overleggen of de ander dit wil. Activiteiten • Belangstelling tonen,‘er zijn’ voor de ander, tijd vrijmaken • Iets doen voor een ander wat belangrijk is voor hem/haar, verwennen, luisteren en trootsen • Knuffelen, het goede in de ander blijven zien, strelen, positieve strokes geven • Gastheer/gastvrouw zijn, koken voor een ander • Begrip hebben voor de ander • Omhelzen en de ander voeden Positief Zichzelf en anderen grenzen stellen (moreel en ethisch), reële eisen stellen, standpunten bepalen en zo nodig op rechten staan. Negatief Bekritiseren, de ander afbreken of onderdrukken, argumenten gebruiken die niet op realiteit berusten, aanklagen, sarcasme, verwijten, kleineren, straffen of daarmee dreigen. Vergroten van de positieve kant Door grenzen te stellen en de ander aan te spreken, door eerlijk te zijn of je de ander wilt pakken of niet (tijdig aankaarten) Activiteiten • Anderen confronteren, jezelf confronteren, positieve kritiek leveren, iemand iets leren • Overhoren, orde houden, achterdeurtjes sluiten, regels tot een systeem maken • Assertiviteitstraining volgen, discussie aangaan, feedback geven, de grens aangeven De kritische ouder
- 29. 29 De volwassene Veranderen van je egogram Positief Nadenken op een probleemoplossende manier, informatie opnemen, prio’s stellen, logische conclusies trekken en dienovereenkomstig handelen, consequenties zien. Negatief Denken in problemen, overanalyseren, struikelen over details en rationaliseren. Vergroten van positieve kant Door vragen te stellen, beschikken over alle informatie die nodig is om het probleem op te lossen. Activiteiten • Vragen stellen, navragen, doorvragen, luisteren, boeken lezen, theorie uitleggen • Conclusies trekken en overleggen, krant lezen, denkspelletjes doen, fantasie checken • Redenen vertellen, observeren, registreren, navertellen • Zeggen wat IK denk en voel; vragen wat de ander denkt en voelt • Opschrijven van informatie, rapporteren, evalueren, contracten sluiten • Conflicten aanpakken en oplossen • Iemand beschrijven en je eigen optreden bekijken/beluisteren (tape/video)
- 30. 30 Het aangepaste kind Veranderen van je egogram Positief Aanpassen aan de reële verwachtingen, eisen en regels, op je beurt wachten, rekening houden met anderen, aanpassen aan veranderingen, bereid zijn tot compromissen, gehoorzamen, je schuldig voelen als je dat niet doet. Negatief Overaangepast gedragen, zonder zelf na te denken, afhankelijk en passief opstellen, wraakzuchtig, competitief, een ‘geheime’ agenda of bijbedoelingen, slachtoffergedrag. Vergroten van de positieve kant Meedoen en jezelf aanpassen aan anderen zonder je eigen mening/wens te miskennen. Activiteiten • Meedoen en meedenken met anderen, samenwerken • In- en uitvechten, om positieve waardering vragen, vallen in een kring, gehoorzamen • Adequaat reageren op een confrontatie, iemand roepen die je nodig hebt, geduldig in de file staan • Iets weer goed maken, opgeven van onredelijke boosheid Positief Creatief, spontaan en plezierig reageren; bron van alle psychische energie, levendig, humor, nieuwsgierig, enthousiasme, motivatie, erkennen van basisbehoeften en basisgevoelens (boos, blij, bang en bedroefd). Negatief Destructief, storend of inadequaat, brutaal, eigengereid, slordig, wisselvallig, anderen reageren hier vaak kritisch op. Vergroten van de positieve kant Door activiteiten te ondernemen die afwisselend, speels, creatief, leuk en gezond zijn. Activiteiten • Je laten verwennen, samen muziek maken, zingen, dansen, neuriën, knipogen, bij iemand zitten, vastgehouden worden, over de toekomst fantaseren, slapen • Een vreemde persoon een vraag stellen, jezelf opdoffen/verwennen, basisbehoeften bevredigen, hard schreeuwen, stoeien, praten zonder woorden • Sporten, basisgevoelens uiten, een hand geven Het natuurlijk kind
- 31. 31 Transactionele Analyse in Nederland Literatuur M.Kouwenhoven info@phoenixopleidingen.nl Een handboek in 3 delen, in eigen beheer uitgegeven. Deel 1 geeft een algemene inleiding. Deel 3 verhaalt over de toepassingen van TA in management, organisatie en ontwikkeling. Deel 2 gaat in op psychotherapeutische toepassingen. Praktisch toepasbaar De boeken staan vol met mogelijkheden hoe de aangereikte theorie toe te passen in de praktijk. Oefeningen en vragenlijsten zijn zeer geschikt voor het ervaren van je eigen leerproces. Meer lezen? Thomas Harris • Ik ben OK – jij bent OK Eric Berne • Games people play • Intuition and ego states • Beyond games and script • Wat er allemaal speelt • Mens erger je niet Cel Cosijn • Zet je OK bril op Dit is slechts een greep uit interessante lectuur over Transactionele Analyse. Steeds meer komen we tot het bewustzijn dat we alleen nog goed voor onszelf kunnen zorgen als we tegelijkertijd verantwoordelijkheid nemen voor het grotere geheel. WIN/WIN of een heldere No Deal.