2. INTRODUCIÓN
O divulgador científico da NASA Robert Jastrow propoñíanos unha
divertida comparación para facernos idea dos tamaños no noso Sistema
Solar:
Se o Sol fose unha laranxa, a Terra sería un gran de area situado a 9
metros de distancia. Xúpiter estaría a unha mazá (urbana, é dicir un
bloque de edificios) máis aló e tería o tamaño dun óso de cereixa e outra
mazá máis aló outro óso que representaría a Saturno. Por último a 3000
Km! outra laranxa, a estrela máis preto do noso Sol que é Próxima
Centauri.
E todo isto a pesares de que o Sol é unha estrela mediana tirando a
pequena.
OS TAMAÑOS NO UNIVERSO
3. INTRODUCIÓN
ÍMOS A DARLLE AO MIOLO:
1. Que conclusións sacas do que acabamos de ler e
de ver?
2. Pensas que o metro ou o quilómetro son útiles
neste caso?
3. Sabes que unidades empregamos?
4. 1. O UNIVERSO
Formado por galaxias moi separadas entre sí.
O espazo entre elas está baleiro.
5. As Galaxias
Son agrupacións de estrelas (cúmulos estelares) e nubes de
gas e po (nebulosas).
Nebulosa do Caranguexo Pléiades (Cúmulo estelar)
6. Galaxias
• As galaxias asócianse formando os
cúmulos e supercúmulos de
galaxias.
• A Vía Láctea é a nosa galaxia, e
forma parte do cúmulo do Grupo
local no supercúmulo de Virgo.
• No seu interior hai moitos sistemas
planetarios, formados por planetas
e satélites. O noso é o Sistema
Solar.
7.
8. Grupo Local (cúmulo de galaxias)
Supercúmulo de galaxias de Virgo
Vía Láctea (galaxia)
9. Estrelas
• Son esferas de gases e po a altas temperaturas que irradian luz
e calor.
• As estrelas non son eternas senón que nacen, evolucionan e
morren.
• Clasifícanse segundo a temperatura na súa superficie.
11. AS DISTANCIAS NO UNIVERSO
No Universo, as distancias son tan grandes que as nosas
unidades habituais non son suficientes para expresalas. Por iso
nos referimos a estas distancias co ano luz e a unidade
astronómica.
Un ano luz é a distancia que percorre a luz nun ano (equivalente
a 9,5 billóns de km, aproximadamente).
Unha unidade astronómica é a distancia entre a Terra e o Sol
(150 millóns de km, aproximadamente).
12. A ORIXE DO UNIVERSO
Explicámola mediante a teoría do Big-Bang ou Gran
explosión.
Segundo esta teoría hai 13700 millóns de anos o Universo
orixinóuse a partir dunha gran explosión.
Dende entón, o Universo está en expansión, é dicir, cada
momento que pasa as galaxias afástanse unhas doutras
cada vez máis.
13. Se as galaxias se afastan unhas doutras cabe pensar que,
ao principio, todas estiveron xuntas.
14.
15. 2. O SISTEMA SOLAR
O noso coñecemento sobre o Universo e o Sistema Solar foi variando ao
longo da nosa historia.
Modelo xeocéntrico: (Ptolomeo, s II)
1.- A Terra é esférica e atópase inmóbil
no centro do universo.
2.- As estrelas están fixas nunha
inmensa esfera moi afastada que vira ao
redor da Terra.
3.- O Sol, a Lúa e os planetas viran ao
redor da Terra seguindo traxectorias
circulares.
16. Modelo heliocéntrico: Nicolás
Copérnico (S XVI)
1.- O Sol está inmóbil no centro do
sistema.
2.- A Lúa vira ao redor da Terra
que vira sobre si mesma e ao redor
do Sol, do mesmo xeito que os
demais planetas a diferentes
distancias e velocidades.
17. O Sistema Solar orixinóuse hai 4600 millóns de anos a partir dunha
nebulosa cuxos compoñentes se comprimiron debido, probablemente,
ao estourido dunha supernova próxima.
É o sistema planetario formado
polo Sol e os astros que xiran ao
seu arredor.
Os astros son : planetas,
planetas ananos, satélites,
asteroides e cometas.
19. 3. O SOL
O Sol é unha estrela de tamaño medio
que xira sobre o seu propio eixe e arredor
do centro da galaxia.
Atópase a uns 150 millóns de Km da
Terra e ten un tamaño unhas 300.000
veces maior.
É unha bola de gases incandescentes ,
hidróxeno e helio fundamentalmente, que
na súa superficie atópase a uns 6000ºC.
Irradia luz e calor grazas as reaccións
nucleares que suceden no seu interior.
20. 4. OS PLANETAS
Características dos planetas
Os planetas non teñen luz propia.
Viran arredor das estrelas.
Son corpos celestes que conseguiron limpar a súa órbita
No Sistema Solar diferenzamos dous grupos con características distintas:
Os planetas interiores: os próximos ao Sol, atópanse entre a nosa
estrela e o cinto de asteroides. Teñen natureza rochosa e núcleo
metálico. Son: Mercurio, Venus, A Terra e Marte.
Os planetas exteriores: atópanse máis aló do cinto de asteroides. Son
os xigantes gasosos: grande tamaño e de natureza gasosa (sobre todo
hidróxeno e helio), pero posúen un núcleo sólido. Son: Xúpiter,
Saturno, Urano e Neptuno.
22. Planetas interiores:
Mercurio: o máis pequeno. Sen atmosfera. Sen satélites.
Venus: 82% do volume da Terra. Atmosfera densa cunha porcentaxe
elevada de CO2 (forte efecto invernadoiro). Sentido retrógrado. Sen
satélites
A Terra: o planeta da vida. Con auga líquida. Atmosfera de nitróxeno e
osíxeno. Con actividade xeolóxica. Temperatura: 15ºC en superficie
grazas ao efecto invernadoiro natural. Un satélite: a Lúa.
Marte: Dous satélites. Atmosfera escasa. Moi frío. Cor vermello por
depósitos de ferro oxidado.
23. Planetas exteriores:
Xúpiter: o maior planeta do Sistema Solar. Moitos satélites, entre eles
Europa que é considerado un dos mellores candidatos para albergar vida
pola posible existencia de auga debaixo da súa superficie conxelada.
Saturno: o segundo en tamaño do Sistema Solar, posúe aneis formados
por xeo, po e fragmentos rochosos. Moitos satélites, entre eles Titán,
outro candidato a albergar vida pola presenza de corpos líquidos en
superficie.
Urano: ten un eixe de rotación case horizontal. Atmosfera que contén
metano. Ten 27 satélites.
Neptuno: 14 satélites. Atmosfera cunha proporción importante de metano
que lle da cor azulada.
24. 5. OS PLANETAS ANANOS
Son corpos celestes que xiran arredor do Sol, que son de pequeno
tamaño e que non foron quen de limpar a súa órbita.
No Sistema Solar hai cinco.
25. 6. CORPOS MENORES
Hai varios tipos e todos orbitan arredor do sol: asteroides, cometas, estrelas
fugaces e meteoritos.
Asteroides: son fragmentos rochosos que orbiran arredor do Sol e
localízanse no cinto de asteroides e no cinto de Kuiper.
Cometas: fragmentos de xeo e po procedentes do cinto de Kuiper e da
nube de Oort. Cando se aproximan ao Sol os gases expándense e
adquiren cola.
Estrelas fugaces: fragmentos de cometas ou asteroides de pequeno
tamaño que se desistegran ao entrar en contacto coa atmosfera dun
planeta.
Meteoritos: fragmentos de cometas ou asteroides que teñen suficiente
tamaño para impactar coa superficie do planeta.
27. 8. CARACTERÍSTICAS QUE FAN DA TERRA UN PLANETA
HABITABLE
A distancia ao Sol e o efecto invernadoiro natural (non confundir co
artificial) que permiten unha temperatura media en superficie duns
15ºC.
É o planeta máis grande dos interiores permitíndolle reter unha
atmosfera que ten múltiples funcións (efecto invernadoiro natural, capa
de ozono, osíxeno ...)
Unha intensa actividade volcánica que inflúe e influíu na evolución do
planeta e da vida.
Un satélite relativamente grande que equilibra o eixe de rotación
(cambios no clima) e inflúe nas mareas.
Un campo magnético protector fronte as radiacións solares.
Os volcáns estimulan a vida?
28. 9. A TERRA, O NOSO PLANETA
A Terra está formada por catro capas ou compoñentes que interactúan
entre sí:
A Xeosfera: a parte rochosa e metálica do planeta.
A Hidrosfera: formada por toda a auga do planeta, tanto continental
como oceánica.
A Atmosfera: a capa gasosa que envolve a Terra.
A Biosfera: o conxunto de seres vivos que habitan no planeta.
29. CAPAS DA TERRA
A Terra
Xeosfera Atmosfera Hidrosfera Biosfera
Capas fluidas
30. • Eixe de rotación: liña imaxinaria
que pasa polos polos xeográficos.
• Plano ecuatorial: plano
imaxinario perpendicular ao eixe
de rotación que corta á Terra en
dúas metades iguais (hemisferio
N e S). O ecuador é a liña
imaxinaria que separa os dous
hemisferios.
• Plano da eclíptica: plano que
corta ao Sol pola metade e que
contén o movemento da Terra
arredor del.
Eixe de
rotación
Sentido da
rotación
Plano da
eclíptica
10. OS MOVEMENTOS DA TERRA
31. Rotación
• A Terra xira cara ao leste.
Por iso a Lúa e o Sol saen
polo leste.
• O xiro tarda 24 h (un día
terrestre).
• O seu eixe está inclinado
23,5°.
• A duración do día e da
noite durante o ano varía
debido á inclinación do eixe
de rotación.
32. Translación
• É o desprazamento da Terra
arredor do Sol seguindo unha
órbita lixeiramente elíptica
(case circular).
• Esta órbita está contida no
plano da eclíptica.
• Describe unha órbita cada
365 días (1 ano terrestre) e 6
horas (por iso temos anos
bisiestos cada 4 anos)
Rotación e Translación
Rotacion Translación II
33. As estacións
O movemento de translación xunto coa inclinación do eixo de
rotación da Terra ten dúas consecuencias: a sucesión das estacións
e a variación das horas de luz diarias ao longo do ano.
34. EQUINOCCIOS
O día do paso do verán ao
outono e do inverno a
primavera coñécense como
equinoccio de outono e de
primavera respectivamente.
Nesa data o día e a noite
teñen a mesma duración.
Outono: Paso de verán a
outono cara o 22 de
setembro.
Primavera: Paso de inverno a
primavera cara o 20 de
marzo.
As estacións
35. SOLSTICIOS
O día do paso do outono ao
inverno e da primavera ao
verán denomínase solsticio
de inverno e de verán
respectivamente.
Nesta data a diferenza na
duración do día e da noite é
máxima.
Inverno: paso de outono a
inverno cara o 22 de
decembro.
Verán: paso de primavera a
verán cara o 21 de xuño.
As estacións
36. Distribución dos raios solares
• No verán
– Os raios do sol chegan
máis perpendiculares.
– A zona asollada quéntase
máis.
– Hai máis horas de
insolación.
37. Distribución dos raios solares
• No inverno
– Os raios do sol inciden
oblicuos.
– A zona asollada
quéntase menos.
– Hai menos horas de
insolación.
Estaciones
Estaciones II
38. Movemento aparente do Sol
O Sol en latitudes medias, como España, describe no ceo un percorrido
que varía coas estacións e dura máis tempo no verán que no inverno.
Na primavera, o Sol, cada día
despraza o seu percorrido un pouco
máis cara o norte respecto a liña
EW. Vai alcanzando máis altitude
ao mediodía.
No outono o despraza cara o sur.
Vai tendo menor altitude ao
medidodía.
En verán posúe a posición máis
elevada e no inverno a máis baixa.
40. Fases da Lúa
A secuencia das distintas fases da Lúa son: Lúa chea, cuarto minguante,
Lúa nova e cuarto crecente. Débense ao seu movemento e en
consecuencia a como vemos a súa iluminación por parte do Sol.
41. Eclipses
Un eclipse é a ocultación total ou parcial dun astro por outro.
Desde a Terra hai dous tipos: eclipse de Sol e eclipse de Lúa.
Eclipse de Sol
A Lúa interponse entre a Terra e o
Sol
Eclipse de Lúa
A Terra interponse entre o Sol e a
Lúa