Potret keluarga nabi Muhammadﷺ adalah sebagai pelengkap, perinci dan penjelasan teknis dari potret keluarga lainnya dalam Al-Quran. Bagaimana menjadi seorang anak, suami, ayah, kakek saudara serta kerabat lainnya.
1. K E L U A R G A D A L A M A L - Q U R A N
K E LUA R G A N A B I M U H A M M A D S AW
﴿
ْدَقَل َو
َانۡلَس ۡ
رَأ
ٗ
لُسُر
نِّم
ِّلۡبَق
َك
َانۡلَعَج َو
ۡمُهَل
ٗ
ج ََٰو ۡ
زَأ
ا
َّٗةي ِّ
رُذ َو
..
﴾
[
عدالر
:
38
]
Dan sesungguhnya Kami telah mengutus beberapa Rasul sebelum kamu dan
Kami memberikan kepada mereka isteri-isteri dan keturunan .....[Ar Ra'd:38]
2. KETERKAITAN ANTARA
POTRET-POTRET KELUARGA
DALAM AL-QURAN DENGAN
KELUARGA NABI
MUHAMMAD ﷺ
P O T R E T K E L U A R G A N A B I M U H A M M A D ﷺ A D A L A H S E B A G A I P E L E N G K A P,
P E R I N C I D A N P E N J E L A S A N T E K N I S D A R I P O T R E T K E L U A R G A L A I N N YA D A L A M
A L - Q U R A N . B A G A I M A N A M E N J A D I S E O R A N G A N A K , S U A M I , AYA H , K A K E K
S A U D A R A S E R TA K E R A B AT L A I N N YA
3. مكريخ
مكريخ
هيلأل مكريخ انأأو ههلأل
Sebaik-baik kalian adalah yang terbaik bagi keluarganya. Dan
aku adalah yang terbaik di antara kalian terhadap keluargaku.
(HR. Ibnu Majah dan Tirmidzi: Hasan Shahih Ghorib)
Hadits ini mengandung 2 hal pokok:
1. Tolok ukur kebaikan seseorang adalah bagaimana sikap mereka terhadap keluarganya
2. Jaminan bahwa Rasulullah SAW adalah sebaik-baik contoh dalam membangun keluarga
4. N A B I M U H A M M A D S AW
S E B AG A I S E O R A N G A N A K
Diriwayatkan bahwa pernah Nabi Muhammad saw. berziarah ke lokasi
kuburan ibunya. Ia lalu beliau memperbaikinya dan menangis karena
teringat masa indah bersama sang ibunda tercinta. Melihat tangis
Rasulullah saw., para sahabat yang ikut bersamanya pun ikut menangis.
Ketika ditanya sebab tangisnya, Rasul menjawab:
فبكيت رحمتها أدركتني
Aku tersentuh oleh kasih sayang ibuku, maka aku menangis.
Dalam suatu riwayat lain dari Abdullah bin Mas’ud, diceritakan bahwa
Rasulullah berjalan bersama para sahabat sehingga tiba di pemakaman.
Rasulullah saw. meminta para sahabat untuk duduk, lalu beliau menuju
satu kubur dan duduk. Di kuburan tersebut, Nabi Muhammad saw
berbisik, kemudian menangis hingga terdengar suara tangisannya.
Para sahabat pun ikut menangis mendengar tangisan Nabi. Beberapa saat
kemudian, Nabi mendatangi para sahabat dan disambut oleh Umar bin
Khattab seraya bertanya: “Apa yang mengundang tangismu? Tangismu
menjadikan kami menangis dan takut.” Rasul saw. bertanya: “Apakah
tangisanku menakutkan kalian?” Umar pun menjawab, benar wahai Nabi.
Nabi pun menjawab:
زيار في ربي استأذنت وإني وهب بنت آمنة أمي قبر أناجيه رأيتموني الذي القبر إن
فأذن تها
لي
Kubur yang kalian lihat aku berbisik di sana adalah kuburan ibuku, Aminah
binti Wahab. Aku meminta izin kepada Allah Swt untuk menziarahinya,
dan aku diizinkan-Nya … (H.R Muslim).
َل َانَك ْدَقَّل
يِّف ْمُك
ِّ َّ
اّلل ِّلوُسَر
ٌة َوْسُأ
َمِّل ٌَةنَسَح
َانَك ن
َ َّ
اّلل وُج ْرَي
َم ْوَيْال َو
َ َّ
اّلل َرَكَذ َو َر ِّخ ْ
اْل
اًيرِّثَك
5. N A B I M U H A M M A D S AW
S E B AG A I S E O R A N G S UA M I
- Khitob dalam Al-Quran langsung mengarah kepada
Rasulullah ﷺ selaku suami dan juga kepada para istri-
istri beliau
- Allah ﷻ memberikan 3 surat yang sangat kental dengan
nuansa keluarga (An-Nur, Al-Ahzab dan At-Tahrim)
- Ada keterkaitan yang sangat erat antara nabi
Muhammad ﷺ dengan nabi Ibrahim AS, terutama
dalam hal membina keluarga
﴿
ۡدَقَّل
َانَك
ۡمُكَل
يِّف
ِّلوُسَر
ِّ َّ
ٱّلل
ٌة َوۡسُأ
َةنَسَح
نَمِّل
َانَك
ْاوُج ۡ
رَي
َ َّ
ٱّلل
َم ۡ
وَيۡٱل َو
أ ۡ
ٱل
َر ِّخ
َرَكَذ َو
َ َّ
ٱّلل
ا ٗ
يرِّثَك
﴾
[
الحزاب
:
21
]
﴿
ۡدَق
ۡ
َتناَك
ۡمُكَل
ٌة َوۡسُأ
َةنَسَح
أيِّف
َيمِّه ََٰرۡبِّإ
َو
َِّينذَّٱل
أۥُهَعَم
ۡذِّإ
ْاوُلاَق
ۡمِّهِّم ۡ
وَقِّل
ِّإ
اَّن
ْاُؤأََٰء َرُب
ۡمُكنِّم
اَّمِّم َو
َُوندُبَۡعت
نِّم
ُِّوند
ِّ َّ
ٱّلل
َان ۡ
رَفَك
ۡمُكِّب
اَدَب َو
ۡيَب
َانَن
ُمُكَنۡيَب َو
ُة َوََٰدَعۡٱل
َضۡغَبۡٱل َو
ُءأا
ًادَبَأ
َٰ
ىَّتَح
ْاوُنِّم ۡ
ؤُت
ِّ َّ
ٱّللِّب
أۥُهَد ۡ
ح َو
َّ
ّلِّإ
َل ۡ
وَق
َيمِّه ََٰرۡبِّإ
ِّهيِّبَ ِّ
ل
ِّفۡغَتۡسَ َ
ل
َّن َر
َكَل
أاَم َو
ُكِّل ۡ
مَأ
َكَل
َنِّم
ِّ َّ
ٱّلل
ِّم
ن
ء َۡيش
َانَّبَّر
َكۡيَلَع
َانۡلَّك َوَت
َكۡيَلِّإ َو
َانَۡبنَأ
َكۡيَلِّإ َو
ُير ِّ
صَمۡٱل
﴾
[
الـمـمـتـحنة
:
4
]
َل َانَك ْدَقَّل
يِّف ْمُك
ِّ َّ
اّلل ِّلوُسَر
ٌة َوْسُأ
َمِّل ٌَةنَسَح
َانَك ن
َ َّ
اّلل وُج ْرَي
َم ْوَيْال َو
َ َّ
اّلل َرَكَذ َو َر ِّخ ْ
اْل
اًيرِّثَك
6. N A B I M U H A M M A D S AW
S E B AG A I S E O R A N G S UA M I
•
َّنُتنُك نِّإ َك ِّاج َو ْزَ ِّ
ل لُق ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
ِّ
ز َو اَيْنُّدال َةاَيَحْال َنْد ِّ
رُت
َْنيَلاَعَتَف اَهَتَني
ً
يلِّمَج اًحا َرَس َّنُكْح ِّ
رَسُأ َو َّنُكْعِّتَمُأ
•
ِّتَانَب َو َك ِّاج َو ْزَ ِّ
ل لُق ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
َينِّنْدُي َينِّنِّمْؤُمْال ِّاءَسِّن َو َك
نِّم َّنِّهْيَلَع
َّنِّهِّبيِّب َ
لَج
•
اَي
اَهُّيَأ
ُّيِّبَّنال
اَذِّإ
ُمُتْقَّلَط
َءاَسِّالن
َف
َّنُهوُقِّلَط
َّنِّهِّتَّدِّعِّل
ُصْحَأ َو
وا
َةَّدِّعْال
واُقَّتا َو
َ َّ
اّلل
ْمُكَّب َر
•
ُ َّ
اّلل َّلَحَأ اَم ُم ِّ
رَحُت َمِّل ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
َو ْزَأ َاتَض ْرَم يِّغَتْبَت َكَل
ٌورُفَغ ُ َّ
اّلل َو ۚ َك ِّاج
ٌمي ِّحَّر
•
َش ِّاحَفِّب َّنُكنِّم ِّتْأَي نَم ِّيِّبَّنال َءاَسِّن اَي
ْال اَهَل ْ
فَعاَضُي ٍةَنِّيَبُّم ٍة
ۚ ِّْنيَفْع ِّ
ض ُابَذَع
َانَك َو
َكِّلََٰذ
اًيرِّسَي ِّ َّ
اّلل ىَلَع
•
اَي
َءاَسِّن
ِّيِّبَّنال
َّنُتْسَل
ٍدَحَأَك
َنِّم
ِّالن
ِّاءَس
ۚ
ِّنِّإ
َّنُتْيَقَّتا
َ
لَف
َت
َنْعَضْخ
ِّل ْوَقْالِّب
َعَمْطَيَف
ِّيذَّال
يِّف
ِّهِّبْلَق
ٌضَرَم
َنْلُق َو
ً
ّل ْوَق
ْعَّم
اًفوُر
َل َانَك ْدَقَّل
يِّف ْمُك
ِّ َّ
اّلل ِّلوُسَر
ٌة َوْسُأ
َمِّل ٌَةنَسَح
َانَك ن
َ َّ
اّلل وُج ْرَي
َم ْوَيْال َو
َ َّ
اّلل َرَكَذ َو َر ِّخ ْ
اْل
اًيرِّثَك
7. N A B I M U H A M M A D S AW
S E B AG A I S E O R A N G S UA M I
•
َّنُتنُك نِّإ َك ِّاج َو ْزَ ِّ
ل لُق ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
ِّ
ز َو اَيْنُّدال َةاَيَحْال َنْد ِّ
رُت
َْنيَلاَعَتَف اَهَتَني
ً
يلِّمَج اًحا َرَس َّنُكْح ِّ
رَسُأ َو َّنُكْعِّتَمُأ
•
ِّتَانَب َو َك ِّاج َو ْزَ ِّ
ل لُق ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
َينِّنْدُي َينِّنِّمْؤُمْال ِّاءَسِّن َو َك
نِّم َّنِّهْيَلَع
َّنِّهِّبيِّب َ
لَج
•
اَي
اَهُّيَأ
ُّيِّبَّنال
اَذِّإ
ُمُتْقَّلَط
َءاَسِّالن
َف
َّنُهوُقِّلَط
َّنِّهِّتَّدِّعِّل
ُصْحَأ َو
وا
َةَّدِّعْال
واُقَّتا َو
َ َّ
اّلل
ْمُكَّب َر
•
ُ َّ
اّلل َّلَحَأ اَم ُم ِّ
رَحُت َمِّل ُّيِّبَّنال اَهُّيَأ اَي
َو ْزَأ َاتَض ْرَم يِّغَتْبَت َكَل
ٌورُفَغ ُ َّ
اّلل َو ۚ َك ِّاج
ٌمي ِّحَّر
•
َش ِّاحَفِّب َّنُكنِّم ِّتْأَي نَم ِّيِّبَّنال َءاَسِّن اَي
ْال اَهَل ْ
فَعاَضُي ٍةَنِّيَبُّم ٍة
ۚ ِّْنيَفْع ِّ
ض ُابَذَع
َانَك َو
َكِّلََٰذ
اًيرِّسَي ِّ َّ
اّلل ىَلَع
•
اَي
َءاَسِّن
ِّيِّبَّنال
َّنُتْسَل
ٍدَحَأَك
َنِّم
ِّالن
ِّاءَس
ۚ
ِّنِّإ
َّنُتْيَقَّتا
َ
لَف
َت
َنْعَضْخ
ِّل ْوَقْالِّب
َعَمْطَيَف
ِّيذَّال
يِّف
ِّهِّبْلَق
ٌضَرَم
َنْلُق َو
ً
ّل ْوَق
ْعَّم
اًفوُر
َل َانَك ْدَقَّل
يِّف ْمُك
ِّ َّ
اّلل ِّلوُسَر
ٌة َوْسُأ
َمِّل ٌَةنَسَح
َانَك ن
َ َّ
اّلل وُج ْرَي
َم ْوَيْال َو
َ َّ
اّلل َرَكَذ َو َر ِّخ ْ
اْل
اًيرِّثَك
8. WUJUD KASIH, SAYANG DAN CINTA RASULULLAH SAW KEPADA KELUARGA
Pernyataan Cinta:
اَهَّبُح ُتْق ِ
زُر ْدَق يِنِإ
Sesungguhnya aku telah dianugerahi Cintanya
(HR. Muslim)
ُعائشة َّيَلِإ ِ
الناس ُّأحب
Orang yang paling aku cintai adalah Aisyah
(HR. Bukhari, Muslim, Tirmidzi dan Ibnu Majah)
Tulus meminta maaf:
أأ نا صفية اي يقولو صفية ىلا يعتذر وسمل عليه هللا صىل هللا رسول الز مفا قال معر بنا عن
العرب عيل لبأأ ابك
سهانف من ذكل ذهب حىت وفعل
Dari Ibnu Umar berkata: Rasul terus menerus meminta maaf kepada Shafiyah: Wahai Shafiyah!
Sesungguhnya ayahmu dulu menggerakkan Arab untuk menyerangku dan melakukan hal-hal lain,
hingga kemarahan itu hilang dari dirinya.
9. WUJUD KASIH, SAYANG DAN CINTA RASULULLAH SAW KEPADA KELUARGA
Tulus membantu istri:
ْيَلَع َُّ
اَّلل َّ
ىل َص ُّ ِ
ِبَّنال َن ََك اَم َة َشِئاَع ُ
تْلَأ َس َلاَق ِدَو ْسَ ْ
ال ْنَع
ََك ْ
تَلاَق ِهِتْيَب ِ
ِف ُعَن ْ
صَي ََّمل َسَو ِه
ُونُكَي َن
اَذ
ِ
اَف ِ ِ
ْهلهَأ َةَمْدِخ ِ
ِنْعَت ِ ِ
ْهلهَأ ِةَنْهِم ِ
ِف
ِة َ
َل َّ
الص َ
ىل
ِ
ا َجََرخ ُة َ
َل َّ
الص ْ
تَ َ
َضَح
Dari Aswad berkata: Aku bertanya kepada Aisyah: Apa yang dilakukan Nabi jika sedang di rumah?
Aisyah menjawab: Beliau membantu istrinya. Jika tiba waktu shalat beliau keluar untuk shalat (HR. Bukhari)
Memanfaatkan momen untuk tetap bersama:
ْ
تَلاَق اَ ْْنَع َُّ
اَّلل َ ِ
ِضَر َة َشِئاَع ْنَع
:
َُّ
اَّلل َّ
ىل َص ِ َّ
اَّلل ُول ُسَر َن ََك
َسِن َ ْ
ْيَب َعَرْقَأ اًرَف َس َداَرَأ اَذ
ِ
ا ََّمل َسَو ِهْيَلَع
ِهِِا
َّنُ ُُتَّيَأَف
َعَم اَ ِِب َجََرخ َاهُمْه َس َجََرخ
ُه
Dari Aisyah berkata: Rasulullah jika ingin safar mengundi di antara istri-istrinya. Siapa saja yang keluar namanya,
maka Nabi pergi bersamanya (HR. Bukhari dan Muslim)
10. KETIKA BADAI
MENERPA RUMAH
TANGGA
﴿
َّنِّإ
َِّينذَّٱل
وُءأاَج
ٱِّب
ِّكۡفِّ ۡ
ۡل
ةَب ۡصُع
ۚۡمُكنِّم
َ
ّل
ُهوُبَس ۡ
حَت
ا ٗ
َرش
ُكَّل
م
ۡ
لَب
َوُه
رَۡيخ
َّل
ۚۡمُك
ِّلُكِّل
ي ِّر ۡٱم
مُهۡنِّم
اَّم
َتۡٱك
َبَس
َنِّم
ۡثِّ ۡ
ٱۡل
ِّۚم
ِّيذَّٱل َو
َٰ
ىَّل َوَت
ۥُهَرۡبِّك
ُهۡنِّم
ۡم
ُۥهَل
ٌابَذَع
يِّظَع
م
﴾
Sesungguhnya orang-orang yang
membawa berita bohong itu adalah
dari golongan kamu juga. Janganlah
kamu kira bahwa berita bohong itu
buruk bagi kamu bahkan ia adalah
baik bagi kamu. Tiap-tiap seseorang
dari mereka mendapat balasan dari
dosa yang dikerjakannya. Dan siapa
di antara mereka yang mengambil
bahagian yang terbesar dalam
penyiaran berita bohong itu baginya
azab yang besar. [An Nur:11]
Kesabaran dan kematangan dalam
bertindak
Kepasrahan dan kekuatan harapan
hanya kepada Allah SWT