WuWA - Strategia rewitalizacji

Ogólna strategia rewitalizacji
zespołu WUWA we Wrocławiu
Urząd Miejski Wrocławia
Nowy Targ 10
50-138 Wrocław
www.wroclaw.pl
Zespół autorski:
Grażyna Adamczyk-Arns
Justyna Dudek
Grzegorz Szewczyk
Oszacowanie kosztów:
Piotr Niewadzi
W Wrocławska
Rewitalizacja
Wykonawca:
Wrocławska Rewitalizacja Sp. z o.o.
ul. Kuźnicza 56
50-138 Wrocław
www.w-r.com.pl
Wrocław, grudzień 2010
Zleceniodawca:

5
Spis treści
Wprowadzenie _ 7
Schemat opracowania _ 9
Wczoraj _ 11
Analiza i ocena stanu istniejącego _ 13
· Położenie w kontekście miasta _ 13
· Powiązania przestrzenno-funkcjonalne z bezpośrednim otoczeniem _ 15
· Układ urbanistyczny i struktury funkcjonalne _ 17
· Zapisy dokumentów strategicznych _ 18
· Ochrona zabytków i struktury własnościowe _ 19
· Zmiany po 1929 roku _ 20
· Stan obecny zabudowy _ 21
· Oznakowanie i rozpoznawalność _ 22
· Struktury przestrzenne _ 23
- Wejścia / dojścia _ 24
- Główne ciągi _ 25
- Zagospodarowanie parceli i rodzaje przestrzeni _ 26
- Elementy przestrzeniotwórcze _ 27
- Zieleń miejska _ 28
- Wystrój przestrzeni publicznych _ 29
- ul. Wróblewskiego / Tramwajowa _ 30
- ul. Tramwajowa _ 32
- ul. Dembowskiego _ 33
- ul. Zielonego Dębu _ 34
- ul. Kopernika _ 35
- przestrzenie wewnętrzne _ 36
Podsumowanie – 38
Analiza SWOT _ 40
Cele operacyjne _ 41
Oczekiwane oddziaływania _ 42
Możliwe scenariusze _ 43
· Scenariusz nr 1 _ 44
Wybór scenariusza i uzasadnienie _ 51
Możliwości współfinansowania ze środków UE _ 52
Zadania natychmiastowe i ich cele _ 53
Zadania długofalowe i ich cele _ 55
Harmonogram _ 56
źródła _ 58

7
Wprowadzenie
Osiedle WUWA jest jednym z ośmiu podobnych “ekspery-
mentów mieszkaniowych” powstałych w międzywojennej
Europie:
1. Weissenhof / Stuttgart / 1927
2. Nowy Dom / Brno / 1928
3. Dammerstock / Karlsruhe / 1929
4. WUWA / Wrocław / 1929
5. Eglisee / Bazylea / 1930
6. Neubühl / Zurych / 1931
7. Baba / Praga / 1932
8. Lainz / Wiedeń / 1932
Zespół urbanistyczny WUWA we Wrocławiu jest jed-
nym z ośmiu wzorcowych osiedli, które powstały w
Europie w końcu lat 20-tych i na początku lat 30-tych,
jako efekt poszukiwania nowej formy mieszkania i
pracy. Nowatorskie spojrzenie na procesy urbanizacji,
przeludnienie miast, oczekiwania społeczeństwa w
sferze jakości życia, możliwość stosowania w budow-
nictwie nowych technologii – wszystkie te aspekty sta-
nowiły wyzwanie dla urbanistów i architektów okresu
międzywojennego. Organizując i finansując wystawę
„Wohnen und Werkraum” władze ówczesnego Wro-
cławia stworzyły możliwość eksperymentu szczególnej
wagi, którego efekty przyczyniły się do rozwoju nowo-
czesnej architektury XX. wieku.
Sam ten fakt czyni z osiedla WUWY unikalny zespół
o niewymiernej wartości – tym bardziej, że jest ono
do dnia dzisiejszego stosunkowo dobrze zachowane,
mimo zaistniałych zniszczeń i postępującej degradacji.
Innym ważnym atutem jest lokalizacja osiedla, sąsia-
dującego z rejonem Hali Stulecia i ZOO, które obok
strefy Rynku i strefy Stadionu Miejskiego będzie jed-
nym z trzech najważniejszych miejsc we Wrocławiu
oferujących funkcje kulturalne, biznesowe, rozrywko-
we i rekreacyjne.
Również łatwa dostępność, bliskość Rynku czy Ostro-
wa Tumskiego oraz atrakcyjność oferty całego obszaru,
skierowanej do publiczności o zróżnicowanych zainte-
resowaniach i w różnych przedziałach wiekowych, jest
potencjałem, który powinien zostać wykorzystany dla
zespołu WUWY.
Długoletni zastój inwestycyjny spowodował daleko
posuniętą degradację zabudowy i przestrzeni publicz-
nych. Przeprowadzenie działań rewitalizacji zespołu
WUWY jest z wielu względów przedsięwzięciem pilnym
i koniecznym. Proces ten powinien być realizowany w
sposób skoordynowany i kompleksowy, aby zagwa-
rantować możliwie efektywne, lecz zarazem zgodne z
rzeczywistymi możliwościami prowadzenie zarówno
pojedynczych projektów, jak i postęp prac na terenie
całego zespołu.
Celem niniejszego opracowania jest stworzenie pod-
staw do wielopłaszczyznowej, skoordynowanej stra-
tegii postępowania, która w kolejnych latach będzie
realizowana przez Miasto Wrocław.

8
Ocena / Analiza SWOT
Podsumowanie
Wybór scenariusza z określeniem istotnych elementów
Koszty i źródła finansowaniaZadania natychmiastowe Zadania dlugofalowe
Harmonogram
Aktorzy i kompetencje Formy zarządzania
powiązania przestrzenno-
funkcjonalne w kontekście
otoczenia i miasta
istniejące struktury
przestrzenno-funkcjonalne
mapa własności istotne aspekty
urbanistyczne, architek-
toniczne i budowlane
ANALIZA
ochrona zabytków
dokumenty strategiczne
aktorzy
Cele nadrzędnie
Scenariusz I Scenariusz II Scenariusz II
Elementy każdego scenariusza:
a) określenie działań rewitalizacyjnych w sferach budowlanej, infrastrukturalnej,
środowiskowej i gospodarczej
b) formy zarządzania,
c) źródła finansowania,
d) uczestnicy (aktorzy) i kompetencje
Możliwe Scenariusze

9
Schemat opracowania
Zadaniem niniejszej strategii jest wskazanie pól działa-
nia, do realizowania których należy dążyć w założonej
perspektywie i w ramach możliwych do zaangażowa-
nia środków finansowych.
Ze względu na specyfikę tematu oraz uwarunkowa-
nia własnościowe, kulturowe i administracyjne, w ni-
niejszym opracowaniu skoncentrowano się na całym
zespole WUWY oraz na jego elementach przestrzen-
no-funkcjonalnych. Pominięto natomiast analizy hi-
storyczne i ocenę wartości kulturowej, jako że są one
udokumentowane i bezsprzeczne, podobnie jak anali-
zy poszczególnych obiektów, ponieważ tutaj konieczne
będzie uprzednie przeprowadzenie dogłębnych badań
specjalistycznych.
Zadaniem strategii jest określenie pól działania, nie de-
finiując konkretnych rozwiązań, co do których decyzje
podejmowane będą na poziomie tworzenia koncepcji
dla poszczególnych pól aktywności.
Celem jest stworzenie opracowania możliwie obiek-
tywnego, wyzbytego ocen na podłożu historycznym
czy estetycznym.
Punktem wyjścia niniejszego opracowania są analizy,
przy czym znaczenie ma zarówno kontekst lokalny (są-
siedztwo strefy rekreacji) jak też ponadlokalny (ogól-
nomiejski).
Przedmiotem analiz są przede wszystkim istotne aspek-
ty przestrzenno-funkcjonalne: istniejące struktury, ich
potencjały i deficyty. Analizy dotyczą zespołu jako cało-
ści, ale też wszystkich przestrzeni publicznych. Opraco-
wana lista elementów charakterystycznych i godnych
zachowania, jak też deficytów będzie podstawą do de-
finiowania celów późniejszych prac koncepcyjno-pro-
jektowych.
Analiza SWOT podsumowuje stan obecny obszaru,
wskazując jego potencjał własny czyli mocne i słabe
strony, ale również zewnętrzne szanse i zagrożenia.
Jest ona podstawą do sporządzenia bardzo istotnego
elementu strategii: zdefiniowania celów operacyjnych
i oczekiwanych efektów – a tym samym zdefiniowania
pól działań.
Kolejnym istotnym krokiem jest wybór scenariusza,
który w najlepszy sposób pozwoli osiągnąć zamierzo-
ne efekty. Aby objąć możliwie szeroki wachlarz zadań,
opracowano trzy różne scenariusze, analizując ich
wady i zalety według uprzednio określonych kryte-
riów.
Lista zadań natychmiastowych i długofalowych, orien-
tacyjny kosztorys i harmonogram dla wybranego sce-
nariusza będą podstawą do podjęcia dalszych, kon-
kretnych działań koncepcyjno-wykonawczych.

11
Wczoraj
Osiedle WUWA powstało w 1929 roku w ramach zor-
ganizowanej przez śląski oddział Werkbundu wystawy
„Mieszkanie i Miejsce Pracy” (Wohnung und Werk-
raum Ausstellung).
Podobnie jak w całej Europie, również we Wrocławiu
lat 20-tych panował niedobór mieszkań. Przeprowa-
dzone badania wykazały, iż ponad 130 tys. mieszkań-
ców miasta żyje w ciasnocie. WUWA była więc reakcją
na aktualne zapotrzebowanie rynku mieszkaniowego,
próbą stworzenia mieszkań odpowiadających aktu-
alnym oczekiwaniom społeczeństwa wobec standar-
dów mieszkaniowych – funkcjonalnych, wygodnych,
wyposażonych w wodę i ogrzewanie, a jednocześnie
dostępnych dla przeciętnego klienta. W ramach wysta-
wy pokazano więc rozwiązania nowatorskie nie tylko
w sferze architektonicznej, ale też funkcjonalnej i tech-
nologicznej.
Jednocześnie wystawa była okazją do skierowania
uwagi na śląsk i jego stolicę. W wystawie udział wzięli
tylko wrocławscy architekci, a całe przedsięwzięcie sfi-
nansowano ze środków wyłącznie miejskich.
Wystawa składała się z dwóch części – ekspozycji na te-
renach wystawowych Hali Stulecia i wzorcowego osie-
dla położonego nieopodal, wybudowanego zaledwie
w trzy miesiące.
Autorami koncepcji urbanistycznej są Adolf Rading i
Heinroch Lauterbach. W przygotowaniu koncepcji ar-
chitektonicznych i przy urządzaniu wnętrz udział brały
również przedstawicielki Związku Gospodyń Domo-
wych. Architekci zieleni zaprezentowali nie tylko zie-
leń publiczną, ale także propozycje zagospodarowania
ogrodów przydomowych.
Wzorcowe osiedle WUWA dostępne było dla zwiedza-
jących przez ponad trzy miesiące. Następnie wrocław-
skie Towarzystwo Budowy Osiedli wynajęło cały kom-
pleks, aby przez dwa lata badać jego funkcjonalność.
Po zamknięciu wystawy w domach tych zamieszkali
artyści, architekci, pisarze.
Po 1945 roku domy jednorodzinne i mniejsze budynki
wielorodzinne zostały oddane w wieczyste użytkowa-
nie osobom prywatnym.

12
Park Szczytnicki
Ogród Japoński
ZOO
Afrykanarium
WUWAPrzystań
Hala Stulecia
Centrum Kongresowe
Fontanna
Pawilon Czterech Kopuł
Strefa Rynku
Akademiki PWr
Stadion
Olimpijski
Most Wschodni /
obwodnica
Pl. Grunwaldzki
Ostrów Tumski
Nabrzeża Odry

13
Położenie w kontekście miasta
Granice zespołu wytyczone są ulicami M. Kopernika, E. Dem-
bowskiego, Tramwajową, Z. Wróblewskiego i Zielonego
Dębu.
Zespół urbanistyczny WUWA położony jest we wschod-
niej części Wrocławia, na obszarze tzw. Wielkiej Wyspy.
Administracyjnie obszar ten należy do osiedla Biskupin-
Sępolno-Dąbie-Bartoszowice, a według „Studium uwa-
runkowań i kierunków zagospodarowania przestrzen-
nego Wrocławia” jest częściowo przyporządkowany do
śródmiejskiego Zespołu Dzielnicowego (fragment pół-
nocny zespołu – do ul. Zielonego Dębu), a częściowo
do Oławskiego Zespołu Dzielnicowego.
Przestrzennie jest on elementem rejonu Hali Stulecia i
ZOO, który jako „strefa czasu wolnego” w skali całego
miasta, obok strefy Rynku i strefy stadionu na Maśli-
cach, będzie jednym z trzech najważniejszych miejsc
we Wrocławiu, przeznaczonych do organizacji imprez
masowych, a ponadto oferujących funkcje kulturalne,
biznesowe, rozrywkowe i rekreacyjne.
Łatwa dostępność i położenie niedaleko Rynku czy
Ostrowa Tumskiego, różnorodność i atrakcyjność zlo-
kalizowanych tu funkcji o ponadlokalnym znaczeniu,
skierowanych do publiczności o zróżnicowanych zain-
teresowaniach i w różnych przedziałach wiekowych,
przyciąga zarówno licznych mieszkańców Wrocławia
jak i turystów:
- Hala Stulecia
- Centrum Kongresowe
- Fontanna Multimedialna
- Ogród Zoologiczny
- Ogród Japoński i Park Szczytnicki
- Nabrzeża Odry (tereny rekreacyjne)
W fazie realizacji znajdują się Afrykanarium na tere-
nie ZOO i Pawilon Czterech Kopuł, w którym zostaną
umieszczone zbiory sztuki współczesnej wrocławskie-
go Muzeum Narodowego.
Bogata oferta funkcjonalna oraz lokalizacja domów
akademickich Politechniki Wrocławskiej i Uniwersyte-
tu Wrocławskiego zamieszkałych przez ok. 2500 stu-
dentów sprawiają, iż rejon Hali Stulecia i ZOO jest jed-
nym z ważniejszych generatorów ruchu w skali całego
miasta. Mimo dobrze rozbudowanej sieci komunikacji
publicznej i indywidualnej, w okresie letnim lub w cza-
sie imprez masowych system ten jest wyraźnie przecią-
żony. Dzisiaj osiągalność rejonu zapewniają:
- linie tramwajowe: 1, 2, 4, 10 (dojazd do centrum
miasta trwa ok. 20 minut)
- linie autobusowe: 145, 146, E (dojazd do dworca
PKP trwa ok. 16 minut)
- żegluga rzeczna (przystań koło Mostu Zwierzy-
nieckiego)
- taksówki: postój przy ul. Wittiga oraz przy ul. Wy-
stawowej
- ruch indywidualny kołowy: dojazd od ul. Wró-
blewskiego, Mickiewicza i Dembowskiego;
- ścieżki rowerowe: wzdłuż ul. Wróblewskiego,
Mickiewicza, Dembowskiego i Szlakiem Odry;
- drogi piesze: oprócz wymienionych ulic dojścia
ścieżkami Parku Szczytnickiego.
Dzięki planowanemu Mostowi Wschodniemu wraz z
południowo-wschodnim odcinkiem obwodnicy sko-
munikowanie tego obszaru znacznie się poprawi.
Uwarunkowania lokalizacji obszaru WUWY można
ocenić jako doskonałe – zarówno atrakcyjność otocze-
nia jak i bardzo dobra dostępność są niewątpliwie dla
WUWY atutami, które będą pomocne przy wszelkich
działaniach rewitalizacji tego obszaru.
Park Szczytnicki
Hala Stulecia
Stadion
na Maślicach
Strefa Rynku
Rejon Hali Stulecia i ZOO będzie – obok centrum i Stadionu
na Maślicach – w skali całego miasta jednym z trzech
najważniejszych ośrodków oferujących wydarzenia
kulturalno-rozrywkowo-rekreacyjne i imprezy masowe.

14 Akademiki
PWr
Autobus linia 145, 146, E
Parkingi naziemne
400 miejsc parkingowych
Postój
taksówek
Zajezdnia tramwajowa
Park Szczytnicki
Tramwaj linia 1, 2, 4 i 10
Park Szczytnicki
Państwowa Inspekcja Pracy
Ośrodek Szkoleniowy

15
Powiązania przestrzenno-funkcjonalne
z bezpośrednim otoczeniem
Obszar eksperymentalnego osiedla mieszkaniowego
był od początku częścią większej całości – wystawy pod
nazwą „Mieszkanie i miejsce pracy”, prezentowanej
w Hali Stulecia, głównym budynku terenów wystawo-
wych ówczesnego Wrocławia.
Również dla dzisiejszego osiedla jego lokalizacja wśród
różnorodnych funkcji o ponadlokalnym znaczeniu jest
niewątpliwie znaczącym atutem, również ze względu
na możliwość korzystania z infrastruktury otoczenia:
sieci komunikacji i parkowania, terenów rekreacyj-
nych, gastronomii.
Oprócz wymienionych już Hali Stulecia, ZOO i Parku
Szczytnickiego w bezpośrednim otoczeniu zespołu
przeważa funkcja mieszkaniowa, zlokalizowana w za-
budowie o charakterze willowym, z pojedynczymi lo-
kalami drobnej działalności gospodarczej. Wyjątki sta-
nowią:
- Zajezdnia Tramwajowa: zabudowa sprzed 1945
roku, teren otoczony murem z czerwonej cegły;
- Inspektorat Pracy: budynek powstały po 1990
roku
- Akademiki Politechniki Wrocławskiej u zbiegu
ulic Wittiga i Wróblewskiego: w pięciu 10-piętro-
wych budynkach mieszka ponad 2300 studentów.
Kompleks ten, zwany potocznie Wittigowem, jest
namiastką miasteczka studenckiego z własnym
zapleczem i terenem rekreacyjnym.
Poza pojedynczymi kioskami przy ul. Wróblewskiego
infrastruktury handlowo-usługowej brak.
WUWA i sąsiadujące z nią struktury funkcjonalne
budynki zespołu WUWA
zabudowa willowa z funkcją mieszkalną, częściowo
połączoną z działalnością gospodarczą
tereny parkowe / zielone
inne
Sieć komunikacji publicznej umożliwia dojazd z wszyst-
kich ważniejszych punktów Wrocławia – w tym bezpo-
średnimi liniami z okolic Rynku i dworca PKP, bądź też
z przesiadką na Placu Grunwaldzkim. Przystanki tram-
wajowe obsługujące linie 1, 2, 4 i 10 oraz autobuso-
we obsługujące linie 145, 146 i E znajdują się przy ul.
Wróblewskiego. Na rogu ul. Wróblewskiego / Wittiga
zlokalizowany jest postój taksówek.
Ruch indywidualny kołowy obsługiwany jest przez
wszystkie ulice: Wróblewskiego, Tramwajową, Dem-
bowskiego i Kopernika. ścieżki rowerowe i piesze pro-
wadzą wzdłuż tych ulic, a ponadto możliwe są dojścia
piesze z terenów Parku Szczytnickiego.
Miejsca parkingowe oferowane są w okolicy Hali Stu-
lecia: 100 bezpłatnych przy ul. Wystawowej i 300 na
płatnym parkingu po wschodniej stronie Hali Stulecia.
Ponadto korzystać można z parkingu przy ul. Mickiewi-
cza (przy skrzyżowaniu z ul. Kopernika). Kwestie par-
kowania zostaną w najbliższej przyszłości ponownie
rozważone i uporządkowane w związku z zamiarem
Przedsiębiorstwa Hala Ludowa Sp. z o.o. zbudowania
dwupoziomowego parkingu podziemnego z 600-800
miejscami dla samochodów osobowych i 20 dla auto-
busów.
Najważniejszą ulicą doprowadzającą i rozprowadza-
jącą ruch w ramach zespołów urbanistycznych Park
Szczytnicki i Sępolno-Biskupin jest ul. Zygmunta Wró-
blewskiego (ulica klasy Z). Dojazd od ul. Mickiewicza
jest niemożliwy, ponieważ ul. Kopernika jest na tym
odcinku jednokierunkowa.

16
WUWA i jej struktury funkcjonalne
obiekty mieszkaniowe jednorodzinne
obiekty mieszkaniowe wielorodzinne
obiekty usługowe: hotel
obiekty infrastruktury społecznej: przedszkole, akademik
obiekty pomocnicze (garaże, kioski)
1
3 – 6
7
9
10 – 20
21
22
26
27
28
29
30
31
35
36
37
Obiekty zespołu obecnie (numeracja z 1929 r.)
ul. Wróblewskiego / ul. Tramwajowa
1. galeriowiec projektu ;
3 – 6 wieloklatkowy dom 8-rodzinny;
7 dom wielorodzinny, dzisiejszy dom akademicki Uniwersy-
tetu Wrocławskiego „Pancernik”, zamieszkały przez 150
studentów;
ul. Tramwajowa:
9 dom wielorodzinny, 8 mieszkań;
10 – 22 domy szeregowe, 13 mieszkań;
dom jednorodzinny wybudowany po 1945 r
ul. Dembowskiego:
26 – 37 dwa rzędy domów jednorodzinnych;
na skrzyżowaniu ulic Dembowskiego i Kopernika:
31 dawny dom dla osób samotnych i bezdzietnych małżeństw,
niewątpliwie najbardziej spektakularny i znany obiekt ze-
społu, dzisiaj hotel;
wewnątrz zespołu:
przedszkole Politechniki Wrocławskiej wybudowane po
1945 r., dla 75 dzieci

17
Układ urbanistyczny i struktury funkcjonalne
Z dzisiejszego punktu widzenia zespół WUWY nie spra-
wia wrażenia klasycznego osiedla – brakuje jednolite-
go wystroju przestrzeni publicznych, dominant jak ak-
centy wejściowe, jednolitych elementów definiujących
przestrzeń jak mury i ogrodzenia.
Taki układ urbanistyczny nie tylko odpowiada kano-
nom ówczesnej myśli architektonicznej, lecz odzwier-
ciedla cel zamierzenia, podkreślając charakter obszaru
jako terenu wystawowego zaadopotowanego do prze-
prowadzenia eksperymentu mieszkaniowego czyli za-
prezentowania różnorodnych typów zabudowy miesz-
kaniowej. Poszczególne budynki stoją w przestrzeni
niezależnie od siebie, priorytetem jest obiekt jako taki,
jego konstrukcja, bryła i funkcja.
Wspólny charakter uwidacznia się przede wszystkim
dzięki jednolitemu wyrazowi architektonicznemu. Au-
torzy przewidzieli również elementy typowe dla ze-
społów mieszkaniowych: tereny zielone do wspólnego
użytku oraz przedszkole. Niestety przestrzenie zielone
uległy degradacji, a przedszkole po wojnie nie było wy-
korzystwane zgodnie z przeznaczeniem i spłonęło w
2006 roku.
Układ urbanistyczny pozostał do dnia dzisiejszego nie-
omal w całości zachowany i jest dopełnieniem istnie-
jących w trakcie planowania zespółu struktur między
ulicami Kopernika, Dembowskiego i Tramwajową. Uli-
ce te stanowią naturalną granicę między zabudową
WUWY a Parkiem Szczytnickim po zachodniej i północ-
nej stronie oraz zajezdnią tramwajową po wschodniej
stronie obszaru.
Między zespołem WUWY a istniejącą zabudową prze-
widziano tereny zielone do wspólnego użytku, które
są jednocześnie buforem rozdzielającym dwie różne
struktury przestrzenne. Zabudowa zespołu usytuowa-
na jest wzdłuż głównych ulic:
przy ul. Wróblewskiego – domy wielorodzinne:
- 3-piętrowy galeriowiec, 18 mieszkań;
- 2-piętrowy wieloklatkowy dom 8-rodzinny;
- 5-piętrowy dom wielorodzinny, dzisiejszy dom aka-
demicki Uniwersytetu Wrocławskiego „Pancernik”,
zamieszkały przez 150 studentów;
przy ul. Tramwajowej:
- 2-piętrowy dom wielorodzinny, 8 mieszkań;
- 2-piętrowe domy szeregowe, 13 mieszkań;
- 2-piętrowy dom jednorodzinny wybudowany po
1945 r.
przy ul. Dembowskiego:
- dwa rzędy domów jednorodzinnych;
na skrzyżowaniu ulic Dembowskiego i Kopernika:
- dawny dom dla osób samotnych i bezdzietnych mał-
żeństw, dzisiaj hotel;
wewnątrz zespołu:
- przedszkole Politechniki Wrocławskiej wybudowane
po 1945 r., dla 75 dzieci
Struktura zabudowy dzisiaj
obiekty z 1929 r.
przedszkole wybudowane po 1945 r.
dom jednorodzinny wybudowany po 1945 r.

18
Zapisy dokumentów strategicznych
Dokumentami strategicznymi z dziedziny rozwoju
miasta, które muszą zostać rozpatrzone w kontekście
wszelkich działań planowanych na terenie zespołu
WUWA, są „Studium uwarunkowań i kierunków zago-
spodarowania przestrzennego Wrocławia” (tekst jed-
nolity przyjęty Uchwałą nr L/1467/10 Rady Miejskiej
Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r.) oraz „Miejscowy
Plan Zagospodarowania Przestrzennego części Dąbia
we Wrocławiu” (Uchwała numer VI/121/07 Rady Miej-
skiej Wrocławia z dnia 15 marca 2007 r.).
„Studium” nie odnosi się bezpośrednio do obszaru
WUWY, lecz do całego rejonu, stwierdzając: „Planuje
się duży ośrodek kulturalno-rekreacyjny obejmujący
kompleks Hali Stulecia oraz rejon Ogrodu Zoologicz-
nego i Parku Szczytnickiego, który ma stanowić jedno-
cześnie atrakcję turystyczną”. Ponadto podkreśla się, iż
„istotne jest dążenie do stworzenia miejsc niezwykłych
oraz nasyconych symboliką, o specyficznym nastroju,
które przez to mogą mieć siłę inspirującą do przeżyć
kulturalnych.”
Dla ustanowionego w „Studium” zespołu urbanistycz-
nego kulturowego Park Szczytnicki w oddzielnym roz-
dziale zdefiniowano cele polityki przestrzennej i sfor-
mułowano odpowiednie wytyczne.
Konkretne reguły dla obszaru WUWY definiuje nato-
miast MPZP dla Dąbia, którego celem jest stworzenie
podstaw prawnych regulujących zasady zagospoda-
rowania przestrzennego obszaru opracowania, m.in.
“zasad zagospodarowania mających na celu ochronę
obiektów należących do wzorcowego osiedla powsta-
łego podczas wystawy „WUWA” z 1929 r.”.
Najważniejszym stwierdzeniem jest niewątpliwie, iż
na obszarze WUWY, zdefiniowanym jako Strefa „A”
pełnej ochrony konserwatorskiej, jako generalną za-
sadę konserwatorską należy przyjąć dążenie do pełnej
rewaloryzacji obiektów budowlanych i ich otoczenia.
Wszelkie zamierzenia inwestycyjne, rewaloryzacyjne,
zmiany przestrzenno-architektoniczne, zmiany funkcji
oraz prace ziemne wymagają uzgodnienia z organami i
służbami właściwymi w zakresie ochrony dóbr kultury.
Inwestycje nie mogą naruszać charakteru układu prze-
strzennego, a w przypadku obiektów wpisanych do
rejestru zabytków wszelkie działania inwestycyjne w
zakresie przebudowy i remontów, a także zmiany spo-
sobu użytkowania wymagają konsultacji i uzgodnień ze
służbami konserwatorskimi oraz uzyskania zezwolenia
od Miejskiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu.
W Strategii „Wrocław w perspektywie 2020 plus”
(uchwała Nr LIV/3250/06 Rady Miejskiej Wrocławia z
dnia 6 lipca 2006 roku) wyznaczono jako cele na przy-
szłość m.in. systemową ochronę miejsc z klasą przed
deklasacją oraz dbałość o historyczne budowle.
strefa „A” pełnej ochrony konserwatorskiej
tereny usług hotelarskich i administracji
tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej
tereny mieszkalnictwa zbiorowego
tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
tereny usług oświaty
tereny zieleni parkowej
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego czę-
ści Dąbia we Wrocławiu – fragment rysunku z obszarem
WUWY

19
Ochrona zabytków i struktury własnościowe
28 marca 2007 roku cały zespół urbanistyczny WUWA
wpisany został pod numerem A/1003 do Rejestru Za-
bytków Miasta Wrocławia, co oznacza objęcie pełną
ochroną konserwatorską (strefa „A”).
Tym samym jako generalną zasadę konserwatorską na
przedmiotowym obszarze należy przyjąć dążenie do
pełnej rewaloryzacji obiektów budowlanych i ich oto-
czenia – dotyczy to zarówno zachowania charakteru
układu przestrzennego dawnego terenu wystawowego
jak i poszczególnych obiektów.
Wszelkie działania wymagają uzgodnienia z organami
i służbami właściwymi w zakresie ochrony dóbr kultu-
ry. Szczegółowe zasady postępowania zapisano także
w „Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzen-
nego części Dąbia we Wrocławiu” (Uchwała numer
VI/121/07 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 15 marca
2007 r.).
Mapa własności
własność osób fizycznych
własność Gminy z wieczystym użytkowaniem
własność Gminy bez wieczystego użytkowania
własność innych osób prawnych
własność Skarbu Państwa bez wieczystego użytkowania
– w trwałym zarządzie
własność Gminy bez wieczystego użytkowania
– w trwałym zarządzie
strefa „A” pełnej ochrony konserwatorskiej
Na terenie WUWY występują następujące formy wła-
sności prawnej:
- podmioty prywatne
- podmioty publiczne: Gmina Wrocław , Skarb Pań-
stwa, Uniwersytet Wrocławski, Politechnika Wro-
cławska.
Dolnośląska Okręgowa Izba Architektów podjęła sta-
rania o przejęcie działki historycznego przedszkola w
celu rekonstrukcji tego obiektu.
O ile regulacje własnościowe obiektów budowlanych
nie budzą wątpliwości, o tyle godne analizy są częścio-
wo regulacje dotyczące poszczególnych parceli (np. w
wypadku domków szeregowych przy ulicy Tramwajo-
wej). Aspekt własności działek jest nadzwyczaj ważny,
jako że reguluje odpowiedzialność za zagospodarowa-
nie i pielęgnację terenu. Rozważając scenariusze przy-
szłości WUWY aspektowi temu należy poświęcić odpo-
wiednio dużo uwagi.
Mieszkańcy zagospodarowali teren przyległy do zabudowy
jako ogódki, mimo że właścicielem jest Gmina Wrocław
Domom jedno- i dwurodzinnym przyporządkowane są
odpowiednie parcele, zagospodarowane jako prywatne
ogrody

20
Zmiany w strukturze po 1929 roku
WUWA: Plan zagospodarowania 1927 WUWA: Stan zagospodarowania 2010
Mimo postępującej degradacji zabudowy WUWA jako
zespół jest stosunkowo dobrze zachowana. Wprowa-
dzone po 1929 roku zmiany przestrzenno-funkcjonal-
ne ingerują co prawda w historyczną stukturę, lecz jej
nie dominują. Ponadto część zmian można uznać za
odwracalne.
Parcelacja
Największe zmiany przeprowadzono w obszarze hote-
lu Scharouna: jego działkę połączoną z sąsiadującą na
południu, w miejsce zabudowy powstał parking samo-
chodowy. Przy ul. Tramwajowej zmieniono parcelację
ogródków przydomowych szeregowca.
Struktura zabudowy
- obiekty nr 8, 23, 24, 25 i 34 nie zostały zrealizowa-
ne;
- obiekty nr 32 i 33 zostały po wojnie rozebrane;
- obiekt nr 2 (przedszkole) spłonął w roku 2006;
- obiekt nr 7 odbudowano po 1945 roku w zmienionej
formie;
- na terenie zieleńca wybudowano nowe przedszkole i
włączono do niego znaczną część publicznego terenu
zielonego;
- na rogu ul. Tramwajowej i Dembowskiego wybudo-
wano dom jednorodzinny;
- przy ul. Wróblewskiego / Tramwajowej ustawiono
kioski
- wzdłuż drogi wewnętrznej wybudowano garaże, czę-
ściowo o prowizorycznym charakterze.
Przestrzeń publiczna / tereny zielone
Znaczne zmiany dotyczą przede wszystkim terenów
wewnątrz zespołu oraz ogródków przydomowych –
przez co uprzednie zamierzenia autorów straciły czy-
telność. Szczegółowe analizy patrz str. 23 – 29
1
2
3 – 6 7
8
9
10 – 20
21
22 23 – 25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
1
2
3 – 6 7
8
9
10 – 20
21
22
23 – 25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37

21
Stan obecny zabudowy
Większość budynków WUWY przetrwała do dzisiaj
w nieomal niezmienionym stanie. Wszystkie budynki
są zamieszkałe, a wprowadzone w pojedynczych wy-
padkach zmiany można określić jako nieznaczne lub
odwracalne.
Wyraźnychprzekształceńwbryleielewacjidokonanow
obiektach Adolfa Radinga (nr 7, uprzednio dom miesz-
kalny inspirowany amerykańskim apartment house,
dzisiaj dom akademicki Uniwersytetu Wrocławskiego
“Pancernik” dla 150 studentów) i Heinricha Lauterba-
cha (nr 35, uprzednio dom jednorodzinny, dzisiaj dwu-
rodzinny).
Jednak stan techniczny przeważającej części zabudowy
jest niepokojący: większość domów wymaga gruntow-
nego remontu. Jedynym odnowionym obiektem jest
dom dla osób samotnych i bezdzietnych małżeństw
Hansa Scharouna (nr 31, dzisiaj Park Hotel należący do
Państwowej Inspekcji Pracy).
Ze względu na szczególną wartość historyczną cały
zespół wpisany jest do rejestru zabytków – tym sa-
mym ochronie konserwatorskiej podlegają wszystkie
istotne elementy poszczególnych obiektów jak bryła,
konstrukcja i funkcja. Dopuszczalne zmiany ograniczają
się do działań służących osiągnięciu pierwotnej formy
obiektów.
Aby uchronić zabudowę przed dalszą degradacją ko-
nieczne będzie rozsądne ich dopasowanie do obecnych
standardów mieszkaniowych w ramach obowiązują-
cych regulacji konserwatorskich. Tym bardziej słuszne
będzie skrupulatne przeprowadzenie odpowiednich
analiz i ścisła współpraca z Konserwatorem Miejskim.

22
Oznakowanie i rozpoznawalność
Na tablicy przy wejściu do Parku Szczytnickiego zilustrowano
lokalizację okolicznych atrakcji. Zespołu WUWY brak...
Mimo iż osiedle WUWA należy do wybitnych dzieł
modernistycznej architektury i jest jednym z niewielu
zespołów tego typu w całej Europie, nie doczekało się
dotychczas adekwatnej pozycji wśród zabytków Wro-
cławia i znane jest przede wszystkim fachowej publicz-
ności. Na internetowej stronie Miasta wymienione jest
jedynie jako jedno z osiedli. Nie widnieje również w
popularnych przewodnikach.
O ile nie brak wskazówek dotyczących sąsiednich atrak-
cji jak ZOO i Hala Stulecia, o tyle WUWA w systemie
promocji i informacji praktycznie nie istnieje.
Podobnie rzecz ma się z orientacją w terenie. Brakuje
jakichkolwiek kierunkowskazów, brak też oznakowania
pojedynczych obiektów. Siłą rzeczy docierają tu jedynie
grupy zainteresowanych fachowców lub hobbystów, a i
ci mają trudności z odnalezieniem obszaru.
Biorąc pod uwagę atrakcyjność i potencjał całego rejo-
nu oraz jego infrastrukturalne wyposażenie, włączenie
WUWY w system promocji, zbudowanie w świadomo-
ści wizerunku adekwatnego do jej wartości kulturowej
wydaje się logicznym, koniecznym i stosunkowo pro-
stym działaniem.
Dojście od ulicy Wróblewskiego: tablica odstrasza potencjal-
nych zainteresowanych.

23
Struktury przestrzenne
Analizując plan zagospodarowania zespołu i jego oto-
czenia wydaje się, że WUWA bardzo dobrze wpisuje się
w otaczające ją struktury zabudowy i jest ich logicznym
dopełnieniem, jednocześnie będąc spójną całością.
Ulice Wróblewskiego, Tramwajowa, Dembowskiego i
Kopernika stanowią niejako naturalną granicę między
zabudową WUWY a Parkiem Szczytnickim po zachod-
niej i północnej stronie oraz zajezdnią tramwajową po
wschodniej stronie obszaru. Kubatura zabudowy har-
monizuje z sąsiadującą zabudową willową – nawet do-
minujące obiekty jak dzisiejszy hotel czy akademik nie
burzą przyjętej skali.
Zupełnie inaczej jednak kształtuje się wrażenie prze-
strzenne – obszar WUWY wydaje się składać z trzech
różnych części:
- część południowa z zabudową wielorodzinną, szere-
gowcami i nowym przedszkolem;
- część środkową z domami jednorodzinnymi;
- część północną z hotelem. Dzisiaj obiekt Scharouna
zdaje się być częścią kompleksu szkoleniowego Pań-
stwowej Inspekcji Pracy.
Według pierwotnego zamierzenia autorów teren
WUWYotoczonymiałbyćrzędemdrzew,natomiastzie-
leniec między nową a istniejącą zabudową funkcjono-
wał jako bufor rozdzielający dwie różne struktury prze-
strzenne. Dzisiaj pas zieleni wewnątrz zespołu oddziela
jego południową część od reszty. Według Studium pełni
on funkcję łącznika ekologicznego pomiędzy Parkiem
Szczytnickim a Groblą Szczytnicko-Bartoszowicką.
A – część południowa z zabudową wielorodzinną, szeregowcami i
nowym przedszkolem
B – część środkową z domami jednorodzinnymi
C – część północną z hotelem i parkingiem hotelowym
Struktura zabudowy w 2010 roku
obiekty z 1929 r.
obiekty wybudowane po 1945 r.
zabudowa otoczenia
C
A
B

24
Główne dojścia do obszaru WUWY oraz wejścia na jej teren
Wejścia / dojścia
Osiedle WUWA jest bardzo dobrze skomunikowane z
otoczeniem. Ze względu na uwarunkowanie funkcjo-
nalne jako główne dojścia piesze uznać należy ciągi
prowadzące z kierunku Hali Stulecia – przez Park Szczyt-
nicki albo ulicą Wróblewskiego – lub od przystanku na
rogu ulic Wróblewskiego/Tramwajowej.
Główny dojazd prowadzi dzisiaj od strony ul. Wróblew-
skiego ulicą Kopernika. Główne wejścia usytuowane
są od ul. Wróblewskiego (A) i na rogu ulic Tramwajo-
wej/Dembowskiego (C). Ponadto mieszkańcy zespołu
używają wejścia B jako dojazdu na parking. Pomiędzy
wejściem A i C przebiega zdefiniowany w Studium łącz-
A B
C
D
dojścia
wejścia nadrzędne
wejścia podrzędne
nik ekologiczny Park Szczytnicki / Grobla Szczytnicko-
Bartoszowicka.
Wszystkie dojścia do obszaru są przestrzennie czytel-
ne, jednak nieoznakowane. Brak jest też informacji dla
odwiedzających dotyczących możliwości parkowania.
Szczególnie problematyczna jest artykulacja wejść na
obszar WUWY – są one praktycznie nieczytelne, nie-
oznakowane, zaniedbane. Nic nie wskazuje na status
zabytku przedmiotowego terenu. W ramach koncep-
cji zagospodarowania przestrzeni publicznych sytuacje
wejściowe na obszar wymagać będą specjalnej troski.

25
System głównych ciągów jest spójny i logiczny. Jego
podstawowym mankamentem, wpływającym nie tyl-
ko na wizerunek przestrzeni publicznych, ale też całej
WUWY, jest bardzo zaawansowana degradacja oraz
brak czytelności, oznakowania, adekwatnego do roli
zagospodarowania poszczególnych odcinków i stref.
Brakuje zdefiniowanych stref parkowania dla pojaz-
dów, stąd mieszkańcy wykorzystują w tym celu wolne
przestrzenie. Brak jest również ścieżek i parkingów ro-
werowych.
Zagospodarowanie przestrzeni publicznych będzie
miało decydujące znaczenie przy wizualnym odbiorze
całego obszaru. Stworzenie odpowiedniej koncepcji
poruszania się po obszarze jako mieszkaniec czy od-
wiedzający, jako pieszy, rowerzysta czy kierowca jest
wobec tego zadaniem priorytetowym.
Główne ciągi
Główne wejścia, ciągi nadrzędne i podrzędne
ciągi nadrzędne
wewnętrzny ciąg nadrzędny
ciągi podrzędne
wejścia
Główne ciągi komunikacyjne – ulice Wróblewskiego,
Tramwajowa, Dembowskiego i Kopernika – wyzna-
czają zarazem granice obszaru WUWY. Ul. Wróblew-
skiego jest głównym ciągiem komunikacyjnym między
centrum miasta a Biskupinem. Pozostałe to ulice we-
wnętrzne, na których obowiązuje strefa uspokojone-
go ruchu – 30 km/h. Do tych ulic przyporządkowana
jest zabudowa. ścieżki rowerowe biegnące wzdłuż ulic
Dembowskiego i Wróblewskeigo nie dochodzą do te-
renu WUWY.
Nadrzędnym ciągiem wewnątrz obszaru jest droga
między przedszkolem a zabudową szeregową oraz
pas zieleni prowadzący od rogu ulic Dembowksiego /
Tramwajowej do ulicy Wróblewskigo. Pas ten jest jed-
nocześnie buforem pomiędzy zabudową WUWY a są-
siadującą zabudową willową. Fragment ulicy Zielonego
Dębu i wewnętrza droga doprowadzające do obiektów
36 i 37 uzupełniają ten system.

26
Zagospodarowanie parceli
i rodzaje przestrzeni
zabudowa), ciągi wewnętrzne (wąskie drogi służące
wewnętrznej komunikacji pieszej i jako dojazdy) oraz
tereny zielone (pomiędzy zabudową WUWY a dzielni-
cą willową).
W związku z planami Dolnośląskiej Okręgowej Izby
Architektów, która zamierza przejąć od Miasta działkę
historycznego przedszkola i zrekonstruować obiekt do
wykorzystania jako siedziba Izby, otwiera się szansa na
uporządkowanie istniejących struktur.
Zamieszczony tu plan obrazuje zagospodarowanie po-
szczególnych parceli obszaru WUWY. Przede wszystkim
widoczna jest dominacja terenów zielonych – w formie
zieleńców publicznych, półpublicznych terenów rekre-
acyjnych czy też ogrodów przydomowych. Jednocze-
śnie widoczne jest, jak dużego znaczenia nabrały funk-
cje związane z ruchem pojazdów: dojazdy i parkingi.
Na obszarze WUWY można wymienić trzy rodzaje
przestrzeni publicznych: ciągi pieszo-jezdne (główne
ciągi komunikacyjne wzdłuż których zlokalizowana jest
1
3 – 6 7
9
10–20
22
27
28
29
30
31
34
35
36 26
Zagospodarowanie parceli
jezdnia
chodnik
droga wewnętrzna
ciąg pieszy
dojazd / wjazd na prywatną parcelę / parking
zieleń publiczna / półpubliczna
zieleń prywatna
zabudowa

27
Elementy przestrzeniotwórcze
Elementy przestrzeniotwórcze
bryła obiektu
żywopłot
ogrodzenie (płot)
zieleniec wewnątrz obszaru
Przebieg i sposób artykulacji elementów przestrzenio-
twórczych są na obszarze WUWY precyzyjnie zdefinio-
wane – system jako taki nie wymaga ingerencji.
Wysoce problematyczny jest obecny stan techniczny
oraz wygląd ogrodzeń i elementów zieleni. W ramach
prac projektowych konieczne będzie opracowanie
spójnej koncepcji zagospodarowania przestrzeni pu-
blicznych i półpublicznych dla całego obszaru – jeden
z priorytetów powinien koncentrować się na sposo-
bach i formach artykulacji elementów przestrzenio-
twórczych.
Jasno zdefiniowane sytuacje przestrzenne ułatwiają
orientację i poruszanie się w strukturach. W przypad-
ku układów urbanistycznych takich jak WUWA, gdzie
priorytetem jest pojedynczy obiekt, oprócz samej za-
budowy elementami przestrzeniotwórczymi są zieleń
(drzewa, krzewy, żywopłoty) oraz ogrodzenia działek.
Bryły takich obiektów jak hotel czy galeriowiec tworzą
jasne sytuacje przestrzenne. Przebiegowi ulicy Tram-
wajowej towarzyszy zabudowa wraz z niskim żywopło-
tem, który jasno definiuje granicę między strefą pry-
watną a publiczną. W strefie zabudowy jednorodzinnej
rolę tą przejmują ogrodzenia.

28
Zieleń
Ideę urbanistyczną WUWY można w uproszczony spo-
sób opisać jako kompleks obiektów położonych wśród
zieleni. Istotną rolę odgrywa nie tylko sąsiadujący Park
Szczytnicki, ale przede wszystkim zielone otoczenie za-
budowy zespołu, zaprojektowane specjalnie na wysta-
wę przez architektów zieleni.
Jednym z głównych elementów założenia urbanistycz-
nego jest zieleniec, przewidziany dla mieszkańców jako
teren rekreacyjny do wspólnego użytkowania. Obszar
ten rozciąga się wzdłuż granicy z sąsiadującą zabudo-
wą willową. Obecnie posiada on również znaczenie
ponadlokalne, jako że wg Studium pełni rolę łącznika
ekologicznego Park Szczytnicki / Grobla Szczytnicko-
Bartoszowicka.
Znaczna część terenów zielonych zespołu WUWY to
ogrody przydomowe bądź zieleńce w obszarze ogro-
dzonych działek. Z okazji wystawy w 1929 r. pokazano
bowiem nie tylko nowe typy mieszkań, ale też propo-
zycje zagospodarowania zieleni przydomowej.
Ponadto w zamyśle autorów było otoczenie całego
kompleksu rzędem drzew, lecz pomysł ten nie został
zrealizowany.
Dzisiaj rola i znaczenie terenów zielonych WUWY są
nieczytelne. Wszystkie zielone tereny publiczne są
bardzo zaniedbane, częściowo wykorzystywane jako
miejsca do parkowania czy dojazdy. Nieomal całą
działkę przy hotelu zajmuje parking. Dzisiejsze prze-
dszkole, położone w centrum zespołu, zajmuje działkę
o bardzo dużej powierzchni – teren ten jest ogrodzo-
ny siatką. Ogródki przydomowe przy ul. Tramwajo-
wej są własnością Miasta, lecz niektóre z nich zagos-
podarowane zostały przez mieszkańców – podobnie
jak teren między kioskami przy ul. Tramwajowej, a
dwupiętrowym domem wielorodzinnym.
Wramachpracprojektowychkoniecznebędzieopraco-
wanie spójnej koncepcji zagospodarowania przestrze-
ni dla całego obszaru – jednym z celów nadrzędnych
powinna być koncepcja zagospodarowania terenów
zielonych, zarówno publicznych i półpublicznych, jak i
prywatnych. W związku z planowaną przez Dolnośląską
Okręgową Izbę Architektów rekonstrukcją historyczne-
go przedszkola zmienią się proporcje wykorzystania
obszaru na cele rekreacyjne – co jednocześnie otwiera
szansę na wprowadzenie nowych struktur.
Tereny zielone w 2010 roku
zieleń publiczna
zieleń towarzysząca lub prywatna
ciągi wewnętrzne

29
Wystrój przestrzeni publicznych
Przestrzeń publiczna zespołu WUWY ma charakter
przede wszystkim skromny i funkcjonalny – odpowia-
dający celowi eksperymentu wystawy, polegającemu
na stworzeniu nowoczesnego, ekonomicznego miejsca
zamieszkania i pracy.
W ciągu minionych lat przestrzeń publiczna uległa
degradacji, zarówno w obszarze ulic jak i terenów
wewnątrz zespołu. Brak jest spójnej koncepcji i odpo-
wiedniej hierarchii poszczególnych miejsc, która od-
zwierciedlałaby się w wystroju zewnętrznym.
Do głównych mankamentów należy bardzo zła jakość
nawierzchni i oświetlenia, brak jednolitych elementów
przestrzeniotwórczych, częściowo chaotyczne lokaliza-
cje obiektów o prowizorycznym charakterze, zła jakość
małej architektury. Brakuje kierunkowskazów oraz
oznakowania pojedynczych obiektów. Jakość wyposa-
żenia jest bardzo niska.
W ramach prac projektowych konieczne będzie opra-
cowanie spójnej koncepcji zagospodarowania prze-
strzeni dla całego obszaru – przy czym jej priorytety nie
powinny się ograniczyć do remontów i pielęgnacji.
Celem powinno być stworzenie otoczenia, które bę-
dzie stanowiło odpowiednie ramy dla historycznego
zespołu WUWY, w adekwatny sposób da wyraz charak-
terowi obszaru, a równocześnie zareaguje na dzisiejsze
mankamenty funkcjonalno-przestrzenne.
Obiekty o prowizorycznym charakterze – kioski przy ul.
Tramwajowej i garaże wewnątrz zespołu
Zdegradowana, zaniedbana przestrzeń publiczna: zniszczo-
ne nawierzchnie, przypadkowość wyposażenia, brak małej
architektury.

30
Ulice Wróblewskiego / Tramwajowa
Ulica Wróblewskiego wraz z południowym odcinkiem
ul. Tramwajowej stanowią południową granicę zespołu
WUWY.
Zewzględunanadrzędneznaczeniefunkcjonalno-prze-
strzenne obszar ten powinien być postrzegany jednak
nie tylko wzdłuż granicy, lecz wraz ze wszystkimi ele-
mentami tworzącymi jego wizerunek: tutaj zlokalizo-
wane są przystanki linii tramwajowych i autobusowych
oraz dwa ważne wejścia na teren WUWY.
Wzdłuż ul. Wróblewskiego pod względem przestrzen-
nym elementami dominującymi jest trasa tramwajo-
wa, szeroki pas pieszy i towarzyszący mu rząd wysokich
drzew, oddzielający ciąg pieszy od torowiska. Charak-
terystycznymi elementami południowego odcinka ul.
Tramwajowej są galeriowiec, dom akademicki „Pan-
cernik” i dom wielorodzinny usytuowany między nimi.
Południową granicę obszaru definiują fragment ul. Wró-
blewskiego i Tramwajowej
Odcinek ul. Wróblewskiego z widocznym zieleńcem, gale-
riowcem i akademikami przy ul. Wittiga.
Poprzez nawarstwienie różnych funkcji, częściowo za-
spakajanych obiektami o prowizorycznym charakterze,
cały obszar sprawia wrażenie chaotyczne i zaniedbane.
Przyczynia się do tego również stan techniczny wypo-
sażenia: kiosków, przystanków, małej architektury, ale
też nawierzchni i oświetlenia. Teren zielony między
galeriowcem a akademikiem „Pancernik” zagospoda-
rowany został przez mieszkańców w nieodpowiedniej
do miejsca formie.
Brak jest nadrzędnej koncepcji zagospodarowania,
która pozwoliłaby odczytać tą strefę jako całość z pod-
obszarami o różnych celach i wartościach przestrzen-
no-funkcjonalnych.

31
Elementy charakterystyczne i godne zachowania:
- szereg drzew wzdłuż ul. Wróblewskiego
oddzielający ciąg pieszy od trasy tramwajowej
- widok na zieleniec
- niska zieleń jako bufor pomiędzy zabudową a strefą
publiczną
Deficyty:
- chaotyczna organizacja i zagospodarowanie całej
przestrzeni z nawarstwieniem wielu funkcji:
przystanki komunikacji zbiorowej, prowizoryczne
kioski i budki na południowej granicy obszaru
- brak odpowiednio sformułowanych wejść do
obszaru
- zaniedbany, nieadekwatnie do miejsca
zagospodarowany teren pomiędzy przestrzenią
publiczną a zabudową wielorodzinną /
akademikiem
- bardzo zła jakość wystroju przestrzeni publicznych:
nawierzchni, oświetlenia, małej architektury
Ul. Tramwajowa: przystanki, kioski, parkujące pojazdy, wy-
posażenie techniczne – wizerunek tego odcinka sprawia cha-
otyczne, zaniedbane wrażenie.

32
Ulica Tramwajowa
Ulica Tramwajowa łączy ulice Wróblewskiego i Dem-
bowskiego, prowadzącą do dzielnic Sępolno i Biskupin.
Na odcinku tym kursują autobusy linii 145 i 146.
W części południowej ulicy przestrzennie istotnymi
elementami są dom akademicki „Pancernik” i zabudo-
wa wielorodzinna z przestronną strefą zieleni. W dal-
szym przebiegu od strony wschodniej ul. Tramwajowa
ograniczona jest ponad 2-metrowym murem zajezdni
tramwajowej Dąbie, po przeciwnej stronie zabudową
szeregową. Na skrzyżowaniu z ul. Dembowskiego znaj-
duje się dom jednorodzinny z okresu powojennego.
Jezdnia jest dwupasmowa, z jednym ciągiem pieszym
przebiegającym po stronie zabudowy szeregowej.
Wzdłuż muru zajezdni ciągnie się trawnik, na którym
rosną wysokie krzewy i drzewa – prawdopodobnie sa-
mosiejki. Ogródki przydomowe oddzielone są od chod-
nika niskim żywopłotem. Pojedyncze lampy masztowe
stoją po stronie zabudowy. Parkujące na chodnikach
samochody stanowią przeszkodę dla pieszych. W ob-
rębie skrzyżowania z ul. Dembowskiego, wzdłuż zabu-
dowy mieszkalnej po wschodniej stronie ulicy, ciągi
piesze znajdują się po obu stronach jezdni.
Elementy charakterystyczne i godne zachowania:
- niska zieleń / zieleń przydomowa jako bufor między
zabudową a strefą publiczną
- wąska ścieżka bezpośrednio przed zabudową szere-
gową
- mur zajezdni tramwajowej
Deficyty:
- nawierzchnie wymagające remontu
- brak adekwatnego oświetlenia
- prowizoryczne kioski na odcinku południowym
- brak jednolitych elementów wyposażenie technicz-
nego (przede wszystkim gromadzenie odpadów)
- parkujące na chodnikach samochody

33
Ulica Edwarda Dembowskiego
Ten fragment ulicy Dembowskiego łączy ul. Kopernika
i ul. Tramwajową.
Od strony północnej przestrzeń uliczna ograniczona
jest Parkiem Szczytnickim.
Na całym odcinku między ulicami Zielonego Dębu/
Kopernika przestrzeń uliczna zdefiniowana jest jasno
przez elewację dzisiejszego hotelu. Na odcinku między
ulicami Tramwajową a Zielonego Dębu pierzeję tworzą
elewacje domów jednorodzinnych i ogrodzenia dzia-
łek.
Charakterystyczne i godne zachowania:
- „zielona ściana” Parku Szczytnickiego z niskim żywo-
płotem i wąskim trawnikiem
- stosunkowo szeroki ciąg pieszy oddzielony od jezdni
wąskim trawnikiem
Deficyty:
- bardzo zły stan nawierzchni, częściowo niejednolite
materiały, niska jakość wyposażenia (polery)
- oświetlenie
- niejednolite ogrodzenia parceli
Jezdnia jest dwupasmowa, z jednym ciągiem pieszym
po południowej stronie, oddzielonym od jezdni wą-
skim trawnikiem lub polerami. Ogrodzenia parceli wy-
konane są z siatki, częściowo na niskiej podmurówce.
Tutaj też znajdują się dojazdy do garaży. Pojedyncze
lampy masztowe ustawiono wzdłuż parku po stronie
północnej. Nawierzchnia jezdni pokryta jest asfaltem,
ciągi piesze betonową kostką nowszej daty, lecz w stylu
nie pasującym do charakteru zabudowy. Pollery zapo-
biegające parkowaniu na chodnikach są niskiej jakości
estetycznej.

34
Ulica Zielonego Dębu
- podział przestrzeni na strefę zieleni, jezdnię i ciąg
pieszy
Deficyty:
- nawierzchnie
- brak oświetlenia
- niejednolite lub źle dobrane ogrodzenia parceli
- zagospodarowanie terenu parkingu
Do obszaru WUWY należy krótki odcinek ulicy Zielone-
go Dębu – pomiędzy ul. Dembowskiego a wewnętrz-
ną drogą obszaru. Fragment ten wyraźnie różni się od
całej ulicy z XIX-wieczną zabudową willową: po jednej
stronie znajdują się domy jednorodzinne, po przeciw-
nej położony jest zaprojektowany przez H. Scharouna
dom dla osób samotnych i małżeństw bezdzietnych,
otoczony dużą, ogrodzoną wysokim płotem parcelą,
wykorzystywaną jako parking.
Jezdnia jest dwupasmowa, a ciąg pieszy na tym odcin-
ku leży po stronie zabudowy jednorodzinnej, a wzdłuż
ogrodzenia po stronie północnej znajdują się tylko
trawnik i pojedyncze drzewa. Parcele ogrodzone są
siatką na niskiej podmurówce. Brak oświetlenia. Na-
wierzchnia jezdni pokryta jest asfaltem, ciągi piesze
betonową kostką w stylu nie pasującym do charakteru
zabudowy.

35
Ulica Mikołaja Kopernika
- sąsiedztwo Parku Szczytnickiego
- aleja prowadząca od ulicy Wróblewskiego
- wygodne ciągi piesze, częściowo oddzielone od
jezdni trawnikiem
Deficyty:
- nawierzchnie
- oświetlenie
- ogrodzenie parkingu
Przedmiotowy odcinek ulicy Kopernika leży między
skrzyżowaniem z ulicą Dembowskiego a granicą działki
dzisiejszego hotelu wykorzystywanej jako parking. Tu-
taj przebiegała kiedyś granica zespołu WUWY, lecz w
okresie powojennym działkę hotelu połączono z sąsia-
dującą od strony południowej parcelą. Obecnie ulica
Kopernika jest głównym dojazdem do obszaru WUWY
– przepiękną aleją prowadzącą od ul. Wróblewskiego.
Od strony północnej przestrzeń uliczna ograniczona
jest Parkiem Szczytnickim, od strony południowej par-
kingiem i jednym skrzydłem hotelu Scharouna.
Jezdnia jest dwupasmowa, z obustronnymi ciągami
pieszymi. Teren parkingu ogrodzony jest metalowym
płotem na niskiej podmurówce. Pojedyncze lampy
masztowe po stronie północnej. Nawierzchnia jezdni
asfaltowa, ciągi piesze z betonowej kostki.

36
Przestrzenie wewnętrzne
Mianem „przestrzeni wewnętrznych” określone zosta-
ły w niniejszym opracowaniu ciągi wewnątrz obszaru
WUWY: ciąg łączący ul. Zielonego Dębu i ul. Dembow-
skiego oraz droga pomiędzy ogrodami i garażami zabu-
dowy szeregowej a obecnym przedszkolem. Od ulicy
Zielonego Dąbu prowadzi ponadto dojazd do budynku
nr 34 i dojście do budynku nr 35. Ciągi te są wyłączone
z ruchu kołowego, ale służą mieszkańcom jako dojazdy
do ich parceli i garaży. Nawierzchnie są częściowo nie-
utwardzone, częściowo pokryte kostką betonową lub
asfaltem. Oświetlenia brak.
Odcinek między ulicami Zielonego Dębu i ul. Dembow-
skiego prowadzi pomiędzy zabudową jednorodzinną
WUWY a domami jednorodzinnymi z lat 60-tych. Przed
1945 rokiem ciąg ten był odcinkiem ulicy łączącej ul.
Dembowskiego i Kopernika. Obecnie służy on jedynie
wewnętrznej komunikacji.
Po obu stronach działki ogrodzone są siatką, częściowo
na podmurówce. Wszystkie elementy przestrzeni pu-
blicznej są w zaniedbanym, częściowo zupełnie znisz-
czonym stanie. Ciąg ten wymaga zagospodarowania w
ramach całościowej koncepcji.
- skromny charakter uliczki wewnęztrznej
Deficyty:
- zdegradowany stan wyposażenia przestrzeni
- brak oświetlenia

37
Ciąg prowadzący pomiędzy ogrodami zabudowy sze-
regowej a obecnym przedszkolem pełni ważną funkcję
jako dojazd do przedszkola oraz do garaży usytuowa-
nych z tyłu zabudowy szeregowej.
Pierzeja wschodnia zdefiniowana jest przez ogrodze-
nia ogródków przydomowych – na ogół płot z siatki na
podmurówce wraz z żywopłotem – oraz elewacji ga-
raży. Po stronie zachodniej leży działka wykorzystywa-
na przez przedszkole, z dużym dojazdem i parkingiem,
ogrodzona niskim płotem z siatki i żywopłotem.
W pobliżu zabudowy wielorodzinnej postawiono ga-
raże – zarówno funkcja jak i forma są nieadekwatne.
Niedobór miejsc parkingowych skutkuje parkowaniem
we wszystkich wolnych od zabudowy miejscach.
Aspekt przestrzeni wewnętrznych powinien być roz-
patrywany razem z koncepcją przestrzeni publicznych
i terenów zielonych.
- skromny charakter uliczki wewnętrznej
- żywopłoty po obu stronach
Deficyty:
- zdegradowany stan wyposażenia przestrzeni
- brak oświetlenia
- zniszczone bramy garaży
- dominujący parking i dojazd do przedszkola
- duża przestrzeń w użytkowaniu przedszkola

38
Podsumowanie
Położenie w kontekście miasta i powiązania
przestrzenno-funkcjonalne z bezpośrednim
otoczeniem:
· bardzo atrakcyjna lokalizacja
· łatwa dostępność / dobre skomunikowanie
· możliwość korzystania z istniejącej infrastruktury
· różnorodność i atrakcyjność zlokalizowanych tu
funkcji o ponadlokalnym znaczeniu
Układ urbanistyczny i struktury funkcjonalne
· dobrze zachowany układ urbanistyczny
· jednolity wyraz architektoniczny
· mankamenty: ingerencja poprzez obiekty
o prowizorycznym charakterze
Zapisy dokumentów strategicznych, ochrona
zabytków i struktury własnościowe
· w pełni uregulowane uwarunkowania poprzez
objęcie zespołu ochroną konserwatorską
(strefa „A”), obowiązujący Miejscowy Plan
Zagospodarowania Przestrzennego części
Dąbia we Wrocławiu oraz zapisy Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
rzestrzennego Wrocławia
· jasne struktury własnościowe
Zmiany po 1929 roku i dziesiejszy stan zabudowy
· stosunkowo dobrze zachowane struktury
· niewielkie zmiany w parcelacji
· daleko posunięte zmiany w zagospodarowaniu
terenów zielonych
Oznakowanie i rozpoznawalność
· brak oznakowania
· nieobecność w systemie promocji Miasta
Na podstawie analiz przestrzenno-funkcjonalnych
można stwierdzić, że zespół WUWY jako całość jest na-
dal bardzo dobrze zachowany. Mimo wieloletnich za-
niedbań i postępującego niszczenia substancji budow-
lanej, stan historycznej zabudowy wydaje się na tyle
dobry, iż jej rewaloryzacja i remont ocenić można jako
przedsięwzięcie wymierne i realistyczne.
Główne problemy koncentrują się w sferze przestrzeni
publicznych i półpublicznych: są one zdegradowane,
zaniedbane, niedostosowane do charakteru i nieade-
kwatne do wartości osiedla WUWY.
Ich rewitalizacja jest zadaniem pilnym i koniecznym,
również jako działanie podnoszące wartość całego ob-
szaru i zlokalizowanych tu nieruchomości a tym samym
impuls do nowych inwestycji i zangażowania podmio-
tów prywatnych.
Przeprowadzenie kompleksowych działań renowacji i
modernizacji przestrzeni publicznych i półpublicznych
przyczyni się w przewidywalnym okresie czasu do wy-
raźnej poprawy wizerunku zespołu i stworzy odpo-
wiednie uwarunkowania do rewaloryzacji poszczegól-
nych obiektów.

39
· spójny system
· strefy: strefa hotelu, strefa domów
jednorodzinnych, strefa zabudowy
wielorodzinnej
Wejścia / dojścia
· jasno sformułowane dojścia ze wszystkich stron
· brak kierunkowskazów
· nieczytelne wejścia
· poważne zaniedbania wizerunku sytuacji
wejściowych
Główne ciągi
· spójny system ciągów głównych i podrzędnych
· brak systemu parkowania / dojazdów / miejsc
postojowych
· brak ścieżek i parkingów rowerowych
· poważne zaniedbania zagospodarowania
przestrzeni, bardzo niska jakość wyposażenia
Zagospodarowanie parceli, rodzaje przestrzeni
i elementy przestrzeniotwórcze
· dobra czytelność poszczególnych stref
przestrzennych
· dominacja terenów zielonych
· duże zapotrzebowanie stworzenia nowego
systemu poruszania sie po obszarze / parkowania
/ dojazdów
· czytelny system elementów
przestrzeniotwórczych
· bardzo niska jakość wyposażenia
· daleko posunięta degradacja
Zieleń miejska
· zanik czytelności
· daleko posunięta degradacja i poważne
zaniedbania
Wystrój przestrzeni publicznych poszczególnych ulic
· daleko posunięta degradacja i poważne
zaniedbania
· bardzo zła jakość wyposażenia: nawierzchni,
oświetlenia, elementów małej architektury
· charakterystyczne dla ciągów głównych:
w obrębie WUWY ulice Tramwajowa,
Dembowskiego i Zielonego Dębu ciągi piesze po
jednej stronie ulicy
· zanik czytelności strefy wewnętrznej zespołu
· obiekty o nieodpowiednim charakterze lub
funkcji (kioski, garaże)
· częściowo chaotyczna organizacja i
zagospodarowanie przestrzeni
· niejednolite lub źle dobrane ogrodzenia parceli
1
3 – 6 7
9
10–20
22
27
28
29
30
31
34
35
36 26

40
Analiza SWOT
Mocne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia
• znaczenie kulturowe i historyczne
jako unikatowy zespół
urbanistyczny, reprezentujący
tendencje architektury i
mieszkalnictwa końca lat 20tych
• wyjątkowo atrakcyjna lokalizacja
w sąsiedztwie funkcji o
ponadlokalnym znaczeniu (Hala
Stulecia, ZOO, tereny parkowe)
• bardzo dobry wizerunek dzielnicy
• szansa stworzenia wyjątkowego
na skalę Polski i Europy produktu
turystycznego oraz możliwość
stworzenia modelowego
przedsięwzięcia rewitalizacji
• stosunkowo dobrze zachowana
struktura zespołu, nieznaczne /
odwracalne zmiany substancji
budowlanej
• bardzo dobre skomunikowanie z
otoczeniem, dobra dostępność do
środków komunikacji publicznej
• możliwość korzystania z istniejącej
infrastruktury otoczenia
• zamierzenia IA rekonstrukcji
historycznego przedszkola z
możliwością zlokalizowania tam
punktu informacyjnego
• identyfikacja mieszkańców z
miejscem zamieszkania, gotowość
do współpracy w procesie
rewitalizacji
• niewystarczające wykorzystanie
walorów miejsca w skali lokalnej
(w kontekście otaczających atrakcji)
oraz ponadlokalnej
• brak oznakowania
• niedostateczna postrzegalność
na liście atrakcyjnych lokalizacji
Wrocławia
• bardzo zły wystrój przestrzeni
publicznych
• przeważająco zły stan techniczny
zabudowy
• nadmierne obciążenie przez
indywidualny ruch kołowy, przede
wszystkim brak odpowiednich
regulacji dot. parkowania
• częściowo niekorzystne struktury
własnościowe parceli, hamujące
szybki proces odnowy
• znakomity wizerunek Wrocławia
jako miasta atrakcyjnego
• uczestnictwo Wrocławia w
związkach miast o podobnych
walorach kulturowych
• rosnąca oferta spędzania czasu
wolnego i rekreacji
• przekonanie władz Wrocławia o
znaczeniu kultury i turystyki dla
rozwoju miasta
• liczne odbywające się jak też
planowane imprezy o znaczeniu
ponadlokalnym (festiwale, targi,
wystawy, EURO 2012)
• szansa Wrocław Stolicą Kultury
2016
• rosnąca atrakcyjność całego
obszaru i jego pozytywny
wizerunek jako atrakcyjnego
miejsca we Wrocławiu
• szansa na przyznanie środków
unijnych
• rekonstrukcja przedszkola przez IA
• wpis na Listę światowego
Dziedzictwa
• ochrona i zachowanie dziedzictwa
kulturowego
• spadek zainteresowania turystyką
miast
• brak środków finansowych na
realizację działań
• wycofanie się potencjalnych
aktorów (IA, Uniwersytet)
• ryzyko utraty wartościowej,
unikalnej zabudowy na skutek
degradacji

41
Cele operacyjne
Stworzenie warunków dla przeprowadzenia procesu
rewitalizacji:
- opracowanie odpowiednich dokumentów
strategicznych i planistycznych
- stworzenie struktur efektywnego zarządzania
procesem
- stworzenie warunków administracyjno-prawnych
(regulacja własności itp.)
- pozyskanie środków finansowych
- ...
Zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego:
- zachowanie historycznego kompleksu WUWA jako
niepowtarzalnego na skalę światową przykładu
architektury i urbanistyki lat 20-tych XX w.
- spełnienie warunków w celu wpisania zespołu na
Listę UNESCO
- ...
Wzbogacenie oferty turystycznej:
- włączenie kompleksu WUWA do palety atrakcji
turystycznych Wrocławia, zarówno jako
unikatowego przykładu architektury lat 20-tych, jak
i w kontekście otaczających celów turystycznych
jak Hala Stulecia, Park Szczytnicki z Ogrodem
Japońskim, Ogrodem Zoologicznym itd., a co za tym
idzie zwiększenie liczby turystów
- ...
Rewitalizacja przestrzeni publicznych:
- kompleksowa rewitalizacja i modernizacja
przestrzeni publicznych w sposób adekwatny do
rangi obszaru oraz jego wartości historyczno-
kulturowych i funkcjonalno-przestrzennych
- ...
Usunięcie istotnych mankamentów natury
strukturalnej i funkcjonalnej:
- likwidacja kiosków, zbędnych garaży i innych
prowizorycznych obiektów
- stworzenie adekwatnego systemu parkowania dla
mieszkańców i odwiedzających
- ...
Poprawa jakości środowiska naturalnego:
- poprawa sytuacji środowiskowej poprzez
pielęgnację istniejących i zagospodarowanie
nowych terenów zielonych
- ...
Odnowa substancji budowlanej:
- zachowanie i odnowa substancji budowlanej
według obowązujących reguł konserwatorskich
- ...
Rozwój nauki i kultury:
- przykład i obiekt analiz i studiów dla instytucji
naukowych i badawczych (np. szkół wyższych)
- impuls służący dalszym badaniom naukowym
w dziedzinie historii architektury i sztuki oraz
pokrewnych;
- stworzenie miejsca organizacji sympozjów i prelekcji
o skali ponadlokalnej (również we współpracy z Izbą
Architektów)
Zarządzanie
- wykorzystanie indywidualnych inicjatyw przy
realizacji nadrzędnego przedsięwzięcia
- przetestowanie innowacyjnych metod realizacji
procesów rewitalizacji z aktywynym udziałem wielu
zaangażowanych podmiotów

42
Oczekiwane efekty
Kultura i ochrona zabytków
- zachowanie dziedzictwa kulturowego:
zachowanie historycznego kompleksu WUWA jako
niepowtarzalnego na skalę światową
- spełnienie warunków w celu wpisania na Listę
UNESCO
- impuls służący badaniom naukowym w dziedzinie
historii architektury
- ...
Turystyka
- włączenie kompleksu WUWY do palety atrakcji
turystycznych Wrocławia, zarówno jako
niepowtarzalnego kompleksu, jak i w kontekście
otaczających atrakcji jak Hala Stulecia, Park
Szczytnicki z Ogrodem Japońskim, Ogrodem
Zoologicznym itd., a co za tym idzie zwiększenie
liczby turystów
- ...
Infrastruktura / środowisko
- poprawa sytuacji środowiskowej poprzez
pielęgnację istniejących i stworzenie nowych
terenów zielonych
- ...
Gospodarka
- pozytywny impuls dzięki wzrostowi liczby turystów
- ...
Zagospodarowanie przestrzenne
- znaczna poprawa zagospodarowania terenu dzięki
usunięciu mankamentów natury infrastrukturalnej,
wprowadzeniu sprawnego systemu parkowania i
odpowiedniego wykorzystania terenu
- ...
Rewitalizacja
- realizacja modelowego przedsięwzięcia rewitalizacji
obszaru o szczególnym znaczeniu
Zarządzanie
- wykorzystanie indywidualnych inicjatyw (np.
rekonstrukcja przedszkola przez IA) przy realizacji
nadrzędnego przedsięwzięcia;
- tworzenie i pielęgnacja sieci współpracy, które
funkcjonować będą także po zakończeniu
projektu oraz będą służyć przykładem dla innych
przedsięwzięć.

43
Możliwe scenariusze
Nie ulega wątpliwości, iż przeprowadzenie działań
służących zachowaniu i ochronie zespołu WUWY jest
przedsięwzięciem pilnym i koniecznym. Proces ten po-
winien być realizowany według odpowiedniej strategii,
która zagwarantuje możliwie efektywne lecz zarazem
realistyczne prowadzenie zarówno pojedynczych pro-
jektów, jak i postęp prac na terenie całego zespołu.
Aby wybrać właściwą strategię, analizie poddane zo-
staną trzy różne scenariusze postępowania:
1. Przeprowadzenie kompleksowych działań prowa-
dzących do przywrócenia możliwie wiernego wy-
glądu i charakteru zespołu WUWY z 1929 roku.
2. Przeprowadzenie niezbędnych działań zapobiega-
jących postępującej degradacji obszaru i służących
poprawie jego wizerunku przy minimalnych nakła-
dach finansowych ze strony Miasta.
3. Przeprowadzenie kompleksowych działań rewi-
talizacji zapobiegających postępującej degrada-
cji obszaru i służących poprawie jego wizerunku
– wypracowanie charakteru obszaru wg wzorców
z 1929 roku przy jednoczesnym zastosowaniu no-
woczesnych instrumentów sterowania, zarządzania
i finansowania oraz zaangażowaniu podmiotów pu-
blicznych i prywatnych.
Każdy scenariusz rozpatrzony zostanie w kontekście
następujących aspektów:
• Potrzeby i pola działań: na podstawie przeprowa-
dzonych analiz zdefiniowane i opisane zostanie za-
potrzebowanie na działania rewitalizacji w sferach:
infrastrukturalnej/przestrzenno-funkcjonalnej, śro-
dowiskowej i gospodarczej. Tym samym sformuło-
wane zostaną pola działań dla danego scenariusza.
• Zadania: pola działań są podstawą do określenia
konkretnych zadań w poszczególnych sferach.
• Uczestnicy procesu, ich rola i kompetencje: w zależ-
ności od typu scenariusza zmieniają się rola i kom-
petencje poszczególnych aktorów.
• Zarządzanie procesem: decyzja dotycząca struktur
zarządzania zależeć będzie od wybranego scenariu-
sza
• źródła finansowania: określenie potencjalnych źró-
deł finansowania, z których możliwe byłoby finan-
sowanie procesu
• Ocena scenariusza: ocena według nadrzędnych em-
pirycznych kryteriów jak efektywność, długotrwa-
łość, złożoność zadań, realność zamierzeń.
Ogólne oszacowanie kosztów zostanie opracowane dla
scenariusza, który w fazie analiz okaże się najkorzyst-
niejszy merytorycznie.

44
Scenariusz nr 1
Celem jest przeprowadzenie kompleksowych działań prowadzących do przywrócenia możliwie wiernego
wyglądu i charakteru zespołu WUWY z 1929 roku.
Cel
• remont substancji budowlanej wg wzorców i zasad
konserwatorskich
• rekonstrukcja wyburzonych obiektów
• wyburzenie obiektów powstałych po 1929 roku
• rozwiązanie problemu miejsc parkingowych
• komunikacja publiczna
• system informacji i promocji obszaru
• ...
Potrzeby i pola działań
• sukcesywny wykup / przejęcie nieruchomości
przez Miasto
• remont i zagospodarowanie przestrzeni
publicznych wg oryginalnych wzorców
• zagospodarowanie przestrzeni zielonych wg
oryginalnych wzorców
• zagospodarowanie ogródków przydomowych wg
oryginalnych wzorców
Określenie zapotrzebowania na działania rewitalizacji według kategorii działań:
• powołanie w Urzędzie Miejskim komórki / zespołu
zadaniowego odpowiedzialnego za przygotowanie,
zarządzanie i realizację procesu rewitalizacji
• zapewnienie w budżecie Miasta środków
finansowych koniecznych do realizacji projektu
• przygotowanie wniosków i wymaganej
dokumentacji w celu starania się o zewnętrzne
środki wsparcia
• stworzenie uwarunkowań prawnych i
administracyjnych: sukcesywny wykup lub przejęcie
wszystkich nieruchomości obszaru
• znalezienie funkcji i sposobu zagospodarowania
Zadania
Sformułowanie konkretnych zadań według kategorii działań:
przejętych nieruchomości
• opracowanie szczegółowej strategii / masterplanu z
harmonogramem działań
• opracowanie dokumentacji projektowej i
wykonawczej w zakresie zagospodarowania i
wystroju przestrzeni publicznych,
wykonawczej w zakresie zagospodarowania
terenów zielonych (ogólnodostępnych i
przydomowych)
• realizacja prac budowlanych w zakresie przestrzeni
publicznych i terenów zielonych

45
• opracowanie i wprowadzenie systemu oznakowania
obszaru
• opracowanie analiz stanu technicznego zabudowy
wykonawczej dla wszystkich obiektów
• przeprowadzenie prac remontowo-budowlanych
poszczególnych obiektów
wykonawczej dla rekonstrukcji obiektów
wyburzonych po 1929 roku
• wyburzenie obiektów powstałych po 1929 roku
• promowanie rewitalizacji WUWY jako projektu
modelowego
• włączenie obszaru do miejskiego systemu promocji
/ w kontekście z otoczeniem
• stworzenie sieci współpracy z kołami naukowymi
• stworzenie sieci wymiany/współpracy na skalę
międzynarodową
• podjęcie starań o wpis na Listę UNESCO
• ...
zespół WUWY będzie własnością Miasta, przy
realizacji scenariusza wskazane jest przejęcie /
wykup wszystkich nieruchomości i samodzielne
przeprowadzenie wszelkich działań.
Uczestnicy procesu, ich rola i kompetencje
• Za przygotowanie i realizację wszelkich działań
odpowiedzialne jest Miasto, które w scenariuszu
tym pełni rolę zarządcy i głównego inwestora.
Ponieważ gwarancja na przywrócenie wizerunku
z 1929 roku istnieje tylko wówczas, gdy cały
Zarządzanie procesem
• Zarządcą Projektu we wszystkich fazach procesu
jest Miasto. Do jego zadań należy m.in.: określenie
zapotrzebowania i zdefiniowanie konkretnych
zadań, zabezpieczenie / pozyskanie środków
finansowych, stworzenie harmonogramu rzeczowo-
finansowego, koordynacja sieci współpracy,
zarządzanie procesami planistycznymi i realizacją,
promocja projektu oraz jego rozliczenie.
• budżet Miasta
• Program MKiDN Dziedzictwo Kulturowe /
Priorytet 1 „Ochrona zabytków”
• unijne programy wsparcia / RPO WD
Za potencjalne źródła finansowania procesu można
uznać:
źródła finansowania
Ocena scenariusza nr 1
Plusy
• całkowita kontrola nad wszystkimi
działaniami / możliwość absolutnego
sterowania procesem
• możliwość długofalowego planowania
inwestycji i zarządzania procesem
• ...
Minusy
• skomplikowane, długotrwałe procesy
(związane np. ze zmianami struktur
własnościowych)
• uzależnienie powodzenia realizacji
procesu od możliwości przejęcia
nieruchomości
• bardzo wysoki nakład pracy Urzędu
Miejskiego na wszystkich etapach
realizacji
• wysokie koszty, które muszą zostać
pokryte w większości z budżetu Miasta
• generalnie mało realny scenariusz

46
Scenariusz nr 2
Celem jest przeprowadzenie niezbędnych działań zapobiegających postępującej degradacji obszaru i służących
poprawie jego wizerunku przy minimalnych nakładach finansowych ze strony Miasta.
Cel
• ...
• remont i zagospodarowanie wybranych przestrzeni
publicznych
• zagospodarowanie wybranych przestrzeni zielonych
• stworzenie poradnika zagospodarowania
i pielęgnacji zieleni przydomowej
• rozwiązanie problemu miejsc parkingowych
• powołanie w Urzędzie Miejskim kierownika
projektu odpowiedzialnego za przygotowanie,
zarządzanie i realizację procesu rewitalizacji
• zapewnienie w budżecie Miasta środków
finansowych koniecznych do realizacji projektu
środki wsparcia
• opracowanie harmonogramu działań
wystroju wybranych przestrzeni publicznych,
wybranych terenów zielonych
Zadania
• opracowanie i wprowadzenie systemu oznakowania
dla obiektów w posiadaniu Gminy
• uzgodnienia z Izbą Architektów dokumentacji
projektowej i wykonawczej rekonstrukcji
historycznego przedszkola
• koordynacja i doradztwo w przypadku inwestycji
innych podmiotów / właścicieli i użytkowników
nieruchomości na obszarze
przestrzeni publicznych i zabudowy w posiadaniu
Gminy
• ...

47
• Uniwersytet Wrocławski (dom studencki
„Pancernik”), Politechnika Wrocławska (powojenne
przedszkole), Inspekcja Pracy (hotel), prywatni
właściciele domów mieszkalnych: bieżące remonty
obiektów lub ich części oraz zagospodarowanie
ogródków przydomowych w uzgodnieniu z
Miastem, lecz bez angażowania środków budżetu
Miasta
• Miasto: stworzenie struktur prawnych,
administracyjnych i rzeczowych dla realizacji
projektu, zapewnienie realizacji koniecznych
kroków (planistycznych, wykonawczych /
przetargi, konkursy), zapewnienie finansowania
dla kluczowych inwestycji (przestrzeń publiczna),
zapewnienia działań promocji, wsparcie w
tworzeniu sieci współpracy,
• Dolnośląska Okręgowa Izba Architektów:
rekonstrukcja historycznego przedszkola,
udostępnienie pomieszczeń na punkt informacyjny,
Określenie pól działania poszczególnych aktorów:
• w fazie przygotowawczej
· określenie zapotrzebowania / zdefiniowanie
zadań i kompetencji
· stworzenie harmonogramu rzeczowo-
finansowego
· tworzenie sieci współpracy
· ...
• w fazie realizacji
· organizacja procesów planistycznych /
koordynacja / nadzór nad działaniami
· organizacja procesów realizacji / koordynacja /
nadzór nad działaniami
· promocja projektu
• po zakończeniu projektu
· rozliczenie projektu
· ...
Zarządcą Projektu we wszystkich fazach procesu
jest Miasto. Jego zadania w poszczególnych fazach
procesu to m.in.:
Plusy
- stosunkowo mały wkład finasowy
- ...
Minusy
- wersja służąca jedynie zabezpieczeniu
obszaru przed dalszą degradacją, nie
wykorzystująca potencjału miejsca
- konieczność ograniczenia się do działań
na obiektach pozostających we własności
Miasta
- brak instrumentów sterujących całym
procesem
• budżet Miasta
Określenie potencjalnych źródeł finansowania
procesu:

48
Scenariusz nr 3
Celem jest przeprowadzenie kompleksowych działań rewitalizacji zapobiegających postępującej degradacji ob-
szaru i służących poprawie jego wizerunku – wypracowanie charakteru obszaru wg wzorców z 1929 roku przy
jednoczesnym zastosowaniu nowoczesnych instrumentów sterowania, zarządzania i finansowania oraz zaanga-
żowaniu podmiotów publicznych i prywatnych.
Cel
• badania naukowe, szkolenia
• doradztwo dla prywatnych właścicieli
• ...
• remont i zagospodarowanie przestrzeni publicznych
• zagospodarowanie przestrzeni zielonych
• zagospodarowanie ogródków przydomowych
• remont substancji budowlanej wg wzorców i zasad
konserwatorskich
• oferta miejsc parkingowych
• powołanie w UM osoby odpowiedzialnej za
zarządzanie procesem realizacji projektu
• zapewnienie środków finansowych w budżecie
Miasta koniecznych do realizacji projektu
środki wsparcia
• stworzenie uwarunkowań prawnych (regulacja
struktur własnościowych, stworzenie instrumentów
wsparcia)
• przeprowadzenie koniecznych działań
administracyjnych jak uchwalenie programu
wsparcia czy aktualizacja parcelacji,
Zadania
• opracowanie szczegółowej strategii / masterplanu
wraz z harmonogramem działań
wystroju przestrzeni publicznych,
terenów zielonych (ogólnodostępnych i
przydomowych)
• opracowanie systemu oznakowania obszaru i
poszczególnych obiektów
dla obiektów w posiadaniu Gminy

49
wykonawczej dla rekonstrukcji przedszkola (Izba
Architektów)
przestrzeni publicznych i zabudowy w posiadaniu
Gminy
• stworzenie systemu doradztwa
modelowego
• stworzenie sieci współpracy z kołami naukowymi
• stworzenie sieci wymiany/współpracy na skalę
międzynarodową
• ...
• Uniwersytet Wrocławski: renowacja elewacji domu
studenckiego „Pancernik” według wymogów
konserwatorskich, współudział w tworzeniu
wizerunku otoczenia
• Politechnika Wrocławska: współdziałanie przy
zagospodarowaniu terenów zielonych przedszkola,
• prywatni właściciele: remonty obiektów
lub ich części, zagospodarowanie ogródków
przydomowych
• Zarządca: patrz niżej
• Miasto: stworzenie struktur prawnych,
administracyjnych i rzeczowych dla realizacji
projektu, zapewnienie realizacji koniecznych
kroków (planistycznych, wykonawczych /
przetargi, konkursy), zapewnienie finansowania
dla kluczowych inwestycji (przestrzeń publiczna),
zapewnienia działań promocji, wsparcie
w tworzeniu sieci współpracy,
• Dolnośląska Okręgowa Izba Architektów:
rekonstrukcja historycznego przedszkola,
udostępnienie pomieszczeń na szkolenia/punkt
doradztwa, zaangażowanie w procesie doradztwa
mieszkańców i promocji,
Określenie pól działania poszczególnych aktorów:
• budżet Miasta
• Miejski Program Rewitalizacji WUWY
• instytucje działające na obszarze
• prywatni właściciele
Określenie potencjalnych źródeł finansowania procesu:

50
• w fazie realizacji
· organizacja procesów planistycznych /
koordynacja / nadzór nad działaniami
· organizacja procesów realizacji / koordynacja /
nadzór nad działaniami
· bieżące uzgodnienia ze wszystkimi uczestnikami
procesu
· starania o wpis na Listę UNESCO
· promocja projektu
• po zakończeniu projektu
· rozliczenie projektu
· bieżące doradztwo i informacja
· zarządzanie i nadzór nad obszarem
· promocja
• w fazie przygotowawczej
· określenie zapotrzebowania
· zdefiniowanie zadań i kompetencji
· stworzenie harmonogramu rzeczowo-
finansowego
· bieżące uzgodnienia ze wszystkimi uczestnikami
procesu
· tworzenie sieci współpracy
· ...
Ze względu na złożoność procesu proponowanego w scenariuszu nr 3 oraz stosunkowo licznych uczestników
zaleca się podział obowiązków zarządczych pomiędzy specjalnie w tym celu powołanego kierownika projektu
Urzędu Miejskiego a podmiot zewnętrzny. Do zadań Zarządcy należy m.in.:
Plusy
• możliwość zaangażowania środków
finansowych z różnych źródeł, nie tylko
miejskich
• szansa na stosunkowo szybką realizację
ze względu na dużą liczbę aktorów i
podział pól zadaniowych
• szansa na przeprowadzenie
kompleksowego procesu i osiągnięcie
pozytywnych efektów w stosunkowo
szybkim czasie i przy tylko częściowam
obciążeniu budżetu Miasta
• szansa na realizację przedsięwzięcia
modelowego i wypróbowanie
specyficznych rozwiązań
Minusy
• stosunkowo wysoki nakład pracy w sferze
zarządzenia
Koszty

51
Wybór scenariusza i uzasadnienie
Każdy z przedstawionych scenariuszy posiada nieza-
przeczalne zalety. Reasumując:
• Scenariusz nr 1 daje Miastu absolutną kontrolę nad
realizacją procesu – jedynie Miasto podejmuje sa-
modzielnie wszystkie decyzje dotyczące zakresu, ja-
kości i tempa prac. Jednocześnie byłby to scenariusz
najdroższy i najbardziej skomplikowany w realizacji
– wszelkie nakłady finansowe i personalne ponosić
musi Miasto, a możliwości wykupu czy przejęcia
nieruchomości są obecnie nieprzewidywalne. Po-
nadto nie wydaje się słuszne przywracanie WUWIE,
która była eksperymentem i nowatorskim przedsię-
wzięciem, wizerunku sprzed ponad 80-ciu lat.
2. Scenariusz nr 2 zakłada minimalne inwestycje ze
strony Miasta – zarówno finansowe jak i personal-
ne. Biorąc pod uwagę obciążoną sytuację budże-
tu miejskiego, jest to aspekt niewątpliwie bardzo
istotny. Mankamentem tego scenariusza jest fakt,
że nie wykorzystuje on potencjału miejsca, a skupia
się jedynie na zabezpieczeniu obszaru przed dalszą
degradacją – postępowanie to nie daje gwarancji
sukcesu, a ponadto jego efekty są krótkotrwałe.
3. Scenariusz nr 3 jest niewątpliwie najbardziej kom-
pleksowy i nowatorski. Zakłada on aktywne uczest-
nictwo wszystkich aktorów: Miasta, szkół wyższych,
Izby Architektów, Inspektoratu Pracy, prywatnych
właścicieli. Partycypacja dotyczy nie tylko sfery kon-
cepcyjno-decyzyjnej, ale również finansowej – dzię-
ki zaangażowaniu środków finansowych z różnych
źródeł wszyscy uczestnicy korzystają nie tylko z in-
westycji własnych, ale też z pozytywnych efektów
pozostałych projektów realizowanych na terenie
WUWY.
Wobec tego najkorzystniejszym scenariuszem wydaje
się być scenariusz nr 3.
Zakłada on pełnienie przez Miasto funkcji władczych –
zarządzania procesem, tworzenia uwarunkowań praw-
nych, administracyjnych i rzeczowych dla jego przepro-
wadzenia, tworzenia sieci współpracy i partycypacji
– oraz przeprowadzenia inwestycji na obiektach uży-
teczności publicznej (jak przestrzenie publiczne i tere-
ny zielone) i znajdujących się we własności Miasta (jak
domy mieszkalne).
Tym samym Miasto przejmuje stworzenie uwarun-
kowań do szeroko zakrojonych inwestycji wszystkich
uczestników procesu, których partycypacja i intensyw-
na współpraca stanowią drugi istotny element scena-
riusza nr 3:
- włączenie inicjatyw podmiotów trzecich (jak np. re-
konstrukcja historycznego przedszkola) pozytywnie
wpłynie na ekonomiczne efekty procesu;
- zagospodarowanie przestrzeni publicznych nie tylko
podniesie wartość rzeczową obszaru i zlokalizowa-
nych tu obiektów, ale jest impulsem dla rewaloryza-
cji historycznej zabudowy, również przez podmioty
prywatne;
- program wsparcia dla prywatnych właścicieli stano-
wić będzie nie tylko konkretną pomoc finansową,
ale zachętę do przeprowadzenia szerzej zakrojonych
działań odpowiedniej jakości.
Ze względu na stosunkowo wysokie nakłady w sferze
zarządzania konieczne będzie stworzenie przez Miasto
odpowiednich struktur dysponujących wymaganym
doświadczeniem i wiedzą.

52
Możliwości współfinansowania
ze środków UE
Projekty rewitalizacji obszarów zdegradowanych mogą
otrzymać dofinansowanie ze środków efrr w ramach
działania „9.1. Odnowa zdegradowanych obszarów
miejskich w miastach powyżej 10 tysięcy mieszkań-
ców“. Zgodnie z Uszczegółowieniem Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskie-
go 2007-2013 mogą być realizowane:
1. Projekty zgodne z priorytetami RPO WD 2007-13:
- Priorytet 2 „Społeczeństwo informacyjne”;
- Priorytet 3 „Transport” – z wyłączeniem projektów
dotyczących taboru miejskiego i kolejowego;
- Priorytet 4 „Środowisko i bezpieczeństwo ekolo-
giczne”;
- Priorytet 5 „Energetyka”;
- Priorytet 6 „Turystyka i Kultura”;
- Priorytet 7 ”Edukacja”
2. Przedsięwzięcia niezbędne do prawidłowego funk-
cjonowania obszaru wsparcia, w szczególności:
- budowa, remont i modernizacja drobnej infra-
struktury przestrzeni publicznej;
- wsparcie infrastruktury użytkowanej przez insty-
tucje i organizacje pełniące kluczowe funkcje spo-
łeczne na rzecz społeczności lokalnej.
3. Inwestycje w dziedzinie mieszkalnictwa dotyczące:
- renowacji części wspólnych wielorodzinnych bu-
dynków mieszkalnych;
- przygotowania do użytkowania nowoczesnych so-
cjalnych budynków mieszkalnych poprzez renowa-
cję i adaptację budynków istniejących, będących
własnością władz publicznych lub podmiotów dzia-
łających w celach niezarobkowych.
Ponadto planowane projekty powinny być zgodne z ce-
lem Priorytetu IX „Odnowa zdegradowanych obszarów
miejskich na terenie dolnego Śląska”, jakim jest prze-
ciwdziałanie marginalizacji obszarów miast wojewódz-
twa dolnośląskiego, na których nasilają się negatywne
zjawiska społeczne i ekonomiczne oraz ulega degrada-
cji stan fizyczny przestrzeni.
Kluczowym aspektem jest usytuowanie projektu na
Obszarze Wsparcia, dlatego wnioskowanie o dofinan-
sowanie wymaga włączenia terenu WUWY do Obszaru
Wsparcia wyznaczonego Uchwałą nr XXXVII/1185/09
Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 lipca 2009 r.
Zgodnie z „Wytycznymi dotyczącymi przygotowania Lo-
kalnego Programu Rewitalizacji” jako podstawy udzie-
laniawsparciazRPOWD2007-2013należyprzedstawić
czynniki warunkujące możliwość realizacji i efektyw-
ność prowadzenia interwencji. Szczególnie istotnymi
aspektami są efektywność energetyczna budynków i
potrzeby osób niepełnosprawnych, jak również współ-
udział partnerów społecznych i gospodarczych.
Zgodnie z przyjętą metodą za obszary kwalifikujące się
do wsparcia w zakresie mieszkalnictwa należy uznać
tylko te, dla których wartości wskaźników są większe
niż wartość referencyjna dla całego województwa. W
przypadku WUWY z uwagi na okres powstania nie moż-
na ująć wskaźnika wartości zasobu mieszkaniowego.
Wraz z wnioskiem składana jest pełna dokumentacja
wymagana regulacjami RPO, m.in. program funkcjo-
nalno-użytkowy, studium wykonalności, decyzja śro-
dowiskowa.

53
Zadania natychmiastowe i ich cele
Cele i reguły:
• zdefiniowanie hierarchii przestrzeni publicznych,
również w kontekście ponadlokalnym, z określeniem
ich funkcji i koniecznego wyposażenia (dojścia, wej-
ścia, dojazdy, parkingi, główne ciągi piesze, miejsca
do siedzenia itp.)
• stworzenie koncepcji wystroju przestrzeni publicz-
nych, która wyeksponuje hierarchię funkcjonalno-
przestrzenną i zdefiniuje jasno przestrzenie publicz-
ne, półpubliczne oraz prywatne (niezabudowane
– np. dojazdy). Koncepcja musi respektować i eks-
ponować charakter zespołu.
• opracowanie długoletniej koncepcji parkowania po-
jazdów należących do mieszkańców i odwiedzają-
cych. Wskazanie możliwości korzystania z parkigów
innych obiektów (Ośrodek Szkoleniowy Inspekcji
Pracy, Hala Stulecia itd.)
• opracowanie projektu zagospodarowania terenów
zielonych, zarówno publicznych, jak i przydomo-
wych – zarówno znajdujących się we własności Mia-
sta i prywatnych. Dla przestrzeni publicznych ocze-
kiwana jest konkretna koncepcja, dla przestrzeni
prywatnych katalog regulacji i zaleceń w zakresie za-
gospodarowania i pielęgnacji zieleni przydomowej
(cel: stworzenie reguł, którymi właściciele powinni
się kierować – rodzaje nasadzeń, nawierzchni, ma-
teriałów itp. oraz możliwości wsparcia)
• opracowanie systemu elementów przestrzeni takich
jak: ogrodzenia działek (również prywatnych), na-
wierzchnie (drogi jezdne, ścieżki piesze, rowerowe
– przebieg, materiały, kolorystyka, rodzaj), oświe-
tlenie adekwatne do rodzaju i ważności danej prze-
strzeni, mała architektura (ew. pollery, ławki, itp.),
elementy wyposażenia jak pojemniki na odpady
W dziedzinie planistycznej
Opracowanie Koncepcji zagospodarowania przestrzeni publicznych i półpublicznych
opracowanie szczegółowej strategii / masterplanu, który będzie podstawą do
dalszych działań oraz do formułowania SIWZ dla poszczególnych zadań
Cele i reguły:
• opracowanie masterplanu dla całości zadania z do-
kładnym określeniem:
· konkretnych zadań
· kompetencji
· finansowania
· harmonogramu
Zalecenia:
• masterplan powinien przewidzieć również warianty
w razie ewentualnych zagrożeń projektu
• masterplan może być opracowaniem wstępnym do
obligatoryjnych dokumentów jak Program Funkcjo-
nalno-Użytkowy i Studium wykonalności

54
• zintegrowanie systemu informacji i orientacji skła-
dającego się z elementów takich jak drogowskazy,
kierunkowskazy, tablice informacyjne (również dla
wszystkich nieruchomości). System ten powinien
być przedmiotem oddzielnego zlecenia / konkursu,
w ramach którego określone zostaną m.in. reguły
zastosowania materiałów, miejsc i sposobu umiesz-
czenia, typografii / czcionki, kolorystyki, zakresu in-
formacji na poszczególnych tablicach
• przy opracowaniu koncepcji konieczne jest włącze-
nie i wykorzystanie projektu rekonstrukcji przed-
szkola przez IA.
• do obszaru opracowania należy włączyć przestrzeń
publiczną przy ul. Wróblewskiego / Tramwajowej
wraz ze zlokalizowanymi tu kioskami, przystankami
i infrastrukturą komunikacji publicznej. Pożądane są
propozycje nowej organizacji przestrzeni.
• konieczne jest opracowanie harmonogramu prac /
etapowanie w zależności od aktywności poszczegól-
nych aktorów
Zalecenia:
• charakter przestrzeni publicznych powinien z jednej
strony oddać nastrój osiedla z 1929 roku, ale jedno-
cześnie odpowiadać dzisiejszym wymogom funkcjo-
nalno-estetycznym. Nie zaleca się stosowania ele-
mentów reprezentacyjnych lub typowo parkowych.
• szczególną uwagę należy skoncentrować na aspek-
tach takich jak:
· ogrodzenie działek: wskazanie wachlarza moż-
liwości dla całego zespołu, dokładne określenie
formy oraz materiałów. Konieczność zapewnienia
mieszkańcom prywatności, a jednocześnie umoż-
liwienie zwiedzania zespołu. Propozycje pono-
szenia kosztów inwestycji (właściciele działek wg
odpowiednich zasad, ewentualnie przy wsparciu
finansowym Miasta, Miasto w całości?)
· nawierzchnie: propozycje adekwatnie do zapo-
trzebowania, możliwie przyjazne środowisku
· parkingi dla rowerów: gdzie, w jakiej formie?
· oświetlenie: dostosowanie do rodzaju i zapotrze-
bowania danej przestrzeni publicznej i oczekiwa-
nych tam aktywności
· zieleńce o charakterze rekreacyjnym: czy prze-
widuje się osiedlowe zieleńce do wspólnego ko-
rzystania przez mieszkańców (określenie rodzaju,
zasad korzystania i odpowiedzialności za pielę-
gnację)
· zdefiniowanie lokalizacji i formy elementów ob-
sługi technicznej zespołu (miejsca gromadzenia
odpadów, urządzenia techniczne)
• Pożądana forma organizacyjna: konkurs dedykowa-
ny (np. 5 zaproszonych biur), nagrodą jest przyzna-
nie zlecenia na dokumentację projektową i wyko-
nawczą.
opracowanie dokumentów koniecznych
o aplikowanie o środki wsparcia
Cele i reguły:
• przygotowanie dokumentacji wymaganej przy wnio-
skowaniu o środki finansowe z innych źródeł niż bu-
dżet Miasta
Aktywny udział w procesie rekonstrukcji
historycznego przedszkola
Cele i reguły:
• powołany przez Miasto kierownik projektu i (o ile
zostanie wyznaczony) zarządca powinien na bieżąco
uczestniczyć w procesie rekonstrukcji historycznego
przedszkola, tak aby zawczasu móc reagować/stero-
wać w dziedzinach kompetencji Miasta

55
Opracowanie analiz zabudowy
dla obiektów w posiadaniu Miasta
Cele i reguły:
• dla obiektów, których właścicielem jest Miasto, po-
winny zostać jak najszybciej opracowane analizy hi-
storyczne, budowlane i techniczne oraz stworzona
dokumentacja projektowo-wykonawcza, aby speł-
nione były wszelkie warunki do przeprowadzenia
prac remontowo-rewaloryzacyjnych
Cele i reguły:
• opracowanie jednolitego systemu orientacyjnego
składającego się z elementów takich jak: drogowska-
zy, kierunkowskazy, tablice informacyjne (również
dla wszystkich nieruchomości)
Zalecenia:
• koncepcja powinna obejmować określenie odpo-
wiednich form, materiałów, miejsc i sposobu umiesz-
czenia oraz propozycji zastosowania odpowiedniej
typografii i kolorystyki.
• zakres informacji na poszczególnych tablicach powi-
nien zostać określony przez Miasto lub z nim skonsul-
towany
• możliwa forma organizacyjna: konkurs studencki lub
w ramach zajęć na wyższych uczelniach / konkurs de-
dykowany studentom, młodym absolwentom
Opracowanie systemu orientacyjnego
• opracowanie koncepcji promocji obszaru
• włączenie obszaru w istniejący system promocji
Miasta
• opracowanie systemu orientacyjnego
(oznakowanie, tablice informacyjne)
• stworzenie punktu informacyjnego
modelowego
• bieżący monitoring wydarzeń, przy których
promocja WUWY byłaby celowa
• ...
W dziedzinie promocji
opracowanie kompleksowego systemu
promocji dla zespołu wuwy
• likwidacja mankamentów przestrzennych
(prowizoryczne budy, ruiny)
• wycinka somosiejek
• przygotowanie terenu pod inwestycje
• ...
W dziedzinie budowlanej
Przeprowadzenie prac przygotowawczych
w celu stworzenia uwarunkowań do
dalszych inwestycji
• zabezpieczenie obiektów, którym grozi degradacja
• zagospodarowanie ogródków przydomowych
według opracowanych wzorców
• ...
REALIZACJA INWESTYCJI

56
• stworzenie uwarunkowań prawnych: regulacja
struktur własnościowych, stworzenie instrumentów
wsparcia dla prywatnych właścicieli;
• stworzenie struktur zarządzania procesem: w
zależności od obranego przez Miasto wariantu
albo powołanie kierownika projektu oraz zarządcy
/ operatora odpowiedzialnego za sterowanie
procesem realizacji albo powołanie kierownika
projektu, który będzie jednocześnie zarządcą
odpowiedzialnym za sterowanie procesem
realizacji;
W dziedzinie administracyjno-zarządczej
stworzenie uwarunkowań
administracyjnych i prawnych do
przeprowadzenia procesu
• stworzenie forum dialogu między wszystkimi
uczestnikami procesu;
• nawiązanie kontaktu z właścicielami i włączenie ich
do procesu / stworzenie systemu doradztwa;
• tworzenie sieci wymiany doświadczeń / współpracy
na skalę międzynarodową
• ...
• zapewnienie środków finansowych w budżecie
Gminy
• wnioskowanie o środki finansowe ze źródeł
krajowych i unijnych
• stworzenie programu wsparcia dla właścicieli
prywatnych i uchwalenie go przez Radę Miasta
ZAPEWNIENIE śRODKÓW FINANSOWYCH NA
REALIZACJę PROCESU I JEGO Poszczególnych
ETAPÓW
stworzenie pomyślnych warunków do
Partycypacji instytucji i podmiotów
prywatnych

57
Zadania długofalowe i ich cele
wykonawczej dla obiektów, które mogą być
remontowane ze środków publicznych
• ...
• bieżące doradztwo dla właścicieli
• pozyskiwanie środków finansowych
• zarządzanie procesem
• ...
• bieżąca promocja
• organizacja wystawy
• ...
• likwidacja mankamentów przestrzennych (kioski,
prowizoryczne budy, ruiny)
• budowa historycznego przedszkola / siedziby IA
• zagospodarowanie i remont przestrzeni publicznych
wg opracowanej dokumentacji i harmonogramu
• realizacja zagospodarowania przestrzeni zielonych
(publicznych i półpublicznych)
• remont obiektów
• zagospodarowanie zieleni przydomowej
• ...
W dziedzinie planistycznej
W dziedzinie administracyjno-zarządczej
W dziedzinie budowlanej
W dziedzinie promocji

58
Harmonogram
nazwa działania
2011
I kw. II kw III kw IV kw
Przygotowanie strategii / masterplanu wraz z harmonogramem działań
Opracowanie i uchwalenie Programu Wsparcia dla prywatnych właścicieli
Powołanie kierownika projektu / operatora
Przygotowanie procedur konkursowych na projekt przestrzeni publicznych
Przeprowadzenie procedur konkursowych na projekt przestrzeni publicznych
Przygotowanie PFU i SW
Przygotowanie dokumentacji i wniosków o współfinansowanie z innych źródeł
Tworzenie i pielęgnowanie sieci współpracy
Wybór wykonawcy usług projektowych
Wykonanie dokumentacji architektonicznych z uzyskaniem pozwolenia na budowę
Wybór wykonawcy robót budowlanych
Rekonstrukcja przedszkola / IA
Doradztwo
Remont obecnego przedszkola wraz z zagospodarowaniem działki
Opracowanie analiz stanu technicznego obiektów
Opracowanie systemu oznakowania
Przeprowadzenie działań porządkowych
Zagospodarowanie terenów zielonych i wyposażenie w małą architekturę
Zagospodarowanie przestrzeni publicznych
Wybór wykonawcy strategii promocji i promocja projektu
Rozliczenie i zamknięcie projektu

59
nazwa działania
2012 2013 2014
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw.
Przygotowanie strategii / masterplanu wraz z harmonogramem działań
Opracowanie i uchwalenie Programu Wsparcia dla prywatnych właścicieli
Powołanie kierownika projektu / operatora
Przygotowanie procedur konkursowych na projekt przestrzeni publicznych
Przeprowadzenie procedur konkursowych na projekt przestrzeni publicznych
Przygotowanie PFU i SW
Przygotowanie dokumentacji i wniosków o współfinansowanie z innych źródeł
Tworzenie i pielęgnowanie sieci współpracy
Wybór wykonawcy usług projektowych
Wykonanie dokumentacji architektonicznych z uzyskaniem pozwolenia
Wybór wykonawcy robót budowlanych
Rekonstrukcja przedszkola / IA
Doradztwo
Remont obecnego przedszkola wraz z zagospodarowaniem działki
Opracowanie analiz stanu technicznego obiektów
Opracowanie systemu oznakowania
Przeprowadzenie działań porządkowych
Zagospodarowanie terenów zielonych i wyposażenie w małą architekturę
Zagospodarowanie przestrzeni publicznych
Wybór wykonawcy strategii promocji i promocja projektu
Rozliczenie i zamknięcie projektu

60
źródła
Bibliografia
• Urbanik, Janina: WUWA 1929-2009,
Muzeum Architektury we Wrocławiu,
Wrocław 2009
źródła internetowe
• www.wroclaw.pl
• www.maps.google.pl
• www.wroclaw.hydral.com
Ustawy, wytyczne i akty prawne oraz inne
dokumenty
• Uszczegółowienie Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego 2007-
2013
• Wytyczne dotyczące przygotowania Lokalnego
Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania
wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego
dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-
2013
• Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2005-2007 i
2007-2013
• Program dla Obszaru Wsparcia –
Program przedsięwzięć rewitalizacyjnych
współfinansowanych w ramach Regionalnego
Programu Operacyjnego dla Województwa
Dolnośląskiego na lata 2007-2013
• Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Wrocławia
(tekst jednolity przyjęty Uchwałą nr L/1467/10
Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r.)
• Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego
części Dąbia we Wrocławiu (Uchwała numer
VI/121/07 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 15
marca 2007 r.)
• Rejestr Zabytków Miasta Wrocławia
Ilustracje
• opracowania własne
Zdjęcia
• zdjęcia z lotu ptaka: fotomapa Wrocławia
(www.wroclaw.pl/fotomapy,1.dhtml)
• pozostałe: archiwum własne

WuWA - Strategia rewitalizacji

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (9)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to WuWA - Strategia rewitalizacji

Similar to WuWA - Strategia rewitalizacji (20)

WuWA - Strategia rewitalizacji