Workshop ondersteuning Open Science (FOSTER / OpenAIRE) (Gwen Franck)

1. Workshop
Open Science Training
Hoe hou je het interessant voor je publiek (en voor jezelf!)
Gwen Franck
@g_fra
www.gwenfranck.com

2. DOEL van deze workshop
• We onderzoeken hoe we (open science) training oprecht interessant
kunnen maken voor je doelpubliek (en dus ook voor jezelf):
• Hoe kan je de expertise van je collega’s (in real life of online) optimaal
benutten? Hoe zorg je ervoor dat je eigen training zo toegankelijk mogelijk is?
Welke bronnen kan je gebruiken?
• Concrete tips & tricks
• Hoe bereik je je publiek?
• Hoe benader je een volwassen publiek? Hoe pas je je training aan naargelang je publiek
en hun interesse?
• Welke technieken werken goed, en wat werkt helemaal niet?
• Vormgeving
• Troubleshooting

3. Ook al meegemaakt?
• Een hele middag verspild aan een training waar je niets aan hebt
gehad
• Moeilijkheden om je eigen passie/expertise over te dragen
• Onzekerheid over het beste format voor je eigen training
• Moeite om je training aan te passen aan het opgelegde format

4. Open Science Training

5. Wat gaan we doen?
• Zo kort mogelijke theoretische inleiding (45 min) + uitleg groepswerk (15
min)
• Groepswerk (1 uur):
• Maak groepjes van 5 of 6 personen (max 6 groepen in totaal)
• Kies een onderwerp waarover je wil trainen
• Bepaal de parameters van je training (grootte groep, type training, type publiek en
kennisniveau)
• Maak een ontwerp voor je training
• Presentatie groepswerk (1 uur)
• Elke groep presenteert kort (5 min!) het trainingsontwerp
• Feedback over de vorm en inhoud
• Onvoorziene omstandigheden! (dit is het leukste gedeelte)

6. Nuttige bronnen – hoe ze te vinden en verder
te bouwen op de ervaring van je collega’s
• Inhoudelijk: jij bent de expert!
• Projecten (bvb FOSTER, OpenAIRE, …)
• Workshops
• Wikipedia (echt!)
• Google (echt !)
• Massive Open Online Courses (MOOC)
• Open Educational Resources (OERs)
• Webinars, Slideshare, …
• Vraag je collega’s!
• Vorm en format: zie verder

7. Auteursrechten
• Binnen een ‘leeromgeving’ mag veel, maar let op als je gaat
publiceren of online verspreiden
• Maak gebruik van de enorme hoeveelheid ‘open’ materiaal dat
beschikbaar is onder een open licentie of in het publiek domein
• Give credit where credit is due – er kruipt vele werk in de creatie
van leermaterialen en een open licentie is geen invitatie tot plagiaat
• Maar laat het je niet verlammen: ‘geïnspireerd door’ is iets anders
dan ‘gekopieerd van’

8. Wat is de beste aanpak om volwassenen te trainen?
• Slecht nieuws: er is geen one size fits all 

9. Specifieke aanpak?
• Hou rekening met de expertise en ervaring van je
publiek
• Formuleer duidelijke doelen en link elk
trainingsonderdeel met een doel (al dan niet
expliciet)
• Voorzie ruimte voor input voor, tijdens en na de
training
• Bewijs je relevantie: probeer zoveel mogelijk te
linken aan de praktijk en de actualiteit, vraag om
voorbeelden en ervaringen van het publiek
• Onderschat de impact en mogelijkheden van
oefeningen en gamification niet

10. Afwisseling
• Wissel trainingstechnieken af (ex cathedra, oefeningen, video’s, …)
• Ga op zoek naar ‘nieuwe’ trainingsvormen – verras je publiek. Maar
verlies je boodschap niet uit het oog!
• Overdrijf niet in het variëren: hou rekening met het format en de
verwachtingen van je publiek

11. Wees paraat maar flexibel
• Communiceer duidelijk het doel van je training (bij voorkeur vooraf,
herhaal best nog eens aan de start)
• Hou je aan de agenda, maar zorg voor voldoende buffermomenten (er
loopt altijd iets mis)
• Wees niet bang om last minute iets te schrappen – dit is bijna altijd een
betere optie dan het snelsnel af te haspelen (zeker als het gaat om
oefeningen)
• Vijandige sfeer? Lastige ‘klanten’? Humor is de beste saus (en probeer
bondgenoten te vinden)
• Anderzijds: je traint volwassen met een eigen expertise. Geef gerust je
ongelijk toe als dat nodig is

12. “Read the room”
• Probeer vooraf zoveel mogelijk te weten te komen over de samenstelling
van de groep en hun verwachtingen (stel eventueel gerichte vragen bij
registratie)
• Pas je interactieve gedeeltes aan aan de grootte van de groep en de
opstelling van de ruimte
• Hou rekening met hiërarchische en culturele gevoeligheden (zeker bij
ijsbrekers en oefeningen)
• Betrek ook de niet-tafelspringers. Wees niet bang om de luidste sprekers af
te breken en het woord aan iemand anders te geven. Stuur eventueel de
groepssamenstelling bij oefeningen.
• Geef ruimte voor feedback tijdens je training. Virtuele tools zoals
mentimeter kunnen daarbij helpen.

13. Timing
• Beperk je aantal slides en (vooral) het aantal woorden per slide.
• Time jezelf!
• Time je oefeningen, voorzie de nodige tijd maar wees niet bang om ze
af te breken indien nodig.
• Wees realistisch en pas je programma aan aan de toegewezen tijd
• Wees niet bang om je publiek ‘af te kappen’ – zeker als steeds
dezelfde mensen het woord nemen of als de conversatie al te zeer off
topic gaat
• Zorg voor buffertijd (bijvoorbeeld door het strategisch inlassen van
koffiepauzes)

14. Bovenal: ken jezelf en wees jezelf!
• Chaotisch? Steek meer tijd in voorbereiding!
• Moeite met timing? Zet een klokje bij de hand!
• Stil stemmetje? Vraag een microfoon!
• Verlegen? Stem je oefeningen en presentaties af op waar jij je
comfortabel bij voelt!
• Vervelende collega? Overleg vooraf heel goed wie wat doet
• Controlefreak? Let it go … (maar let op je timing)

15. Vormgeving
• Het oog wil ook wat!
• Illustratiemateriaal
• Gebruik geen © materiaal zonder toestemming als je van plan bent de training te verspreiden
• Ideaal: materiaal in publiek domein of met een open licentie (Creative Commons)
• Voorzie desnoods twee versies van je presentatie – een visuele voor tijdens je
training en een voor distributie achteraf (met meer uitleg en links)
• Interessante bronnen voor ‘open’ materiaal: Creative Commons search,
Wikimedia Commons, the Noun project, Google advanced search, Unsplash,
Flickr, Open Culture, …
• Hoe opener het materiaal dat je hergebruikt, hoe makkelijker het voor anderen
wordt om je eigen creaties te hergebruiken
• PROTIP: geef credit aan de uitvoerder, niet aan de website waar je het materiaal
gevonden hebt (© wikimedia bestaat eigenlijk niet)

18. Maak je training toegankelijk!
• Denk na over hoe en waar je de training aankondigt
• Hoe minder accounts en log-ins nodig zijn, hoe opener …
• GDPR!
• Open formats zijn beter dan gesloten formats (dus: pptx is
toegankelijker dan ppt, pdf is niet herbruikbaar)
• Zorg voor een duidelijk © statement en/of CC licentie
• Denk aan offline alternatieven

19. Maak je training toegankelijk!
• Diversiteit op het ‘podium’ zorgt voor meer betrokkenheid bij het
publiek
• Stel gerichte vragen tijdens de registratie
• Denk na over waar en hoe je je eigen trainingsmateriaal gaat
verspreiden (via social media, website, interne server, mail, …)

20. Train-the-Trainer kaartspel
• Tot nu toe een 20tal keer gespeeld – tot in Brazilië, Ghana en
Myanmar toe
• Doel van het spel: design je eigen training, maar vooral: laat je
inspireren door collega’s
• Verlaat je comfortzone: onderwerp, format, collega’s beantwoorden
misschien niet helemaal aan je verwachtingen, maar laat dat de pret
niet bederven. Wees creatief – en laat je inspireren!

22. Hoe werkt het
• Eerst verdelen we onszelf in groepen (ongeveer 6 personen per
groep) en kiest elke groep een onderwerp
• Wees zo specifiek mogelijk. De oefening wordt interessanter als je
‘open access publishing in humanities’ kiest in plaats van ‘open
access’
• (TIP: hoewel deze training oorspronkelijk werd ontwikkeld voor open
science training, kan je deze middag gerust een ander onderwerp
behandelen, zolang je maar een aantal collega’s vindt die willen
meedoen)
• Eventueel: gebruik menti tekstballonnen

23. Menti: onderwerpen

24. Parameters
• Duid een afgevaardigde aan die de kaartjes komt trekken
• Audience type: bibliothecarissen, funders, beleidsmakers, onderzoekers, …
• Audience size: >100 pax, kleine groep van 5 personen, medium size groep, …
• Knowledge level: mixed, basiskennis, geavanceerd, …
• Training type: webinar, halve dag workshop, lezing van een uur …
• Per groep heb je ook 1 rapporteringsblaadje nodig
• Elk lid van je groep krijgt een ‘persona’ invulblad

26. Rapporteringsblad

27. Persona

28. Start!
• Elk lid van de groep vult het persona invulblad in. Gebruik je fantasie maar
hou rekening met de parameters (een doctoraatsstudent gaat geen training
voor funders bijwonen). 5 min
• PROTIP: verlies hier niet te veel tijd mee. Dit is een hulpmiddel, niet de kern van de
activiteit, en er moet ook niet over gerapporteerd worden 
• Maak een ontwerp voor je training. Verlies je niet in onnodige details, maar
let op het volgende 55 min
• Dekt de training het gekozen onderwerp?
• Beantwoordt de training aan de opgelegde parameters?
• Heb je voor elk trainingsonderdeel een informatiebron (of meerdere), een type
spreker, een oefening of activiteit in gedachten?
• Klopt je timing?
• Vul het rapporteringsblad in

30. Klaar?
• Elke groep duidt één presentator aan
• Deze krijgt 5 minuten (niet langer) om de training voor te stellen met
behulp van het rapporteringsblad
• Korte feedbackronde van het publiek
• EN DAN:
• Trouble! Audience mood!
• Sommige dingen kan je niet voorbereiden. Neem een kaartje van elke stapel en lees voor
wat er op staat.
• Hoe pas je de gepresenteerde training aan? Heb je dit zelf al meegemaakt? Heeft iemand
anders in het publiek hier ervaring mee?

31. CREDITS & CONTACT
• Deze presentatie is beschikbaar onder een CC BY licentie.
• Deze presentatie is deels gebaseerd op eigen werk en ervaringen,
maar voornamelijk op het werk gedaan gedurende het FOSTER Open
Science project, in het bijzonder door Helene Brinken (Universität
Goettingen) en Iryna Kuchma (EIFL). Ik maakte ook gebruik van
materiaal gecreëerd door Melanie Imming (Imming Impact).
• De cartoons zijn van Patrick Hochstenbach.
• Het train-the-trainer spel is beschikbaar onder een CC BY-SA licentie
via gwenfranck.com. Contacteer me gerust voor meer informatie over
training en workshops.