Volgens Rigter worden leermiddelen verregaand gedigitaliseerd en multimediaal, waar dat meerwaarde heeft. De leermiddelen zullen passen bij de leerstijlen van individuele leerlingen, en inspelen op de behoeften van de maatschappij. Wat is daarvoor nodig? De belangrijkste schakel in het leermiddelenlandschap is en blijft de docent, vindt Rigter. “Die moet de regie pakken. Daarnaast heeft hij losse open leereenheden nodig van superkwaliteit: blokjes moeten mooie, afgeronde eenheden zijn die perfect op elkaar passen, zoals de thema's in de Stercollecties. In het tweede deel van de presentatie volgt het praktijkvoorbeeld van de AT-scholen. Rigter is directeur ICT bij de Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm in Hilversum en werkt daarnaast als adviseur bij Stichting VO-content.

1. Op weg naar meer differentiatie:
de inzet van innovatief leermiddelenbeleid
Presentatie op VO-congres
Herman Rigter & Eelke de Boer
Nieuwegein, 20 maart 2014

2. Inhoud
• Wat is VO-content en wat zijn de Stercollecties?
• Hoe kun je de Stercollecties op school inzetten?
• Een schoolvoorbeeld: de Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm
Hoe zien zij hun toekomstig leermiddelenlandschap?
Hoe realiseren zij deze visie?

3. Even voorstellen…….

4. Inleiding VO-content

5. Wat is VO-content?
Stichting VO-content zorgt namens de scholen in het
voortgezet onderwijs dat uitgevers open digitale
leermaterialen (de Stercollecties) ontwikkelen,
onderhouden en actualiseren.
Daarnaast worden er leermaterialen ontwikkeld,
beschikbaar voor scholen die zijn aangesloten bij de
stichting (bijv. Eindexamensite en de Rekengame)
Businessmodel

6. Wat zijn Stercollecties?
• Stercollecties zijn open digitale leerlijnen van actueel,
multimediaal en leerlinggericht materiaal.
• Elke school kan de Stercollecties flexibel inzetten en
gebruiken op elke computer, laptop of tablet en plaatsen
in de elektronische leeromgeving

7. AK BI DU
EN GS M&M
NE SK WI
Stercollecties

8. Stercollecties01-08-13

9. Extra collecties
• StudioRekenen
• Eindexamensite.nl
• Rekengame tot en met niveau 3F

10. Hoe kun je de Stercollecties inzetten?
• Aanvullend op de methode
• Vervangend voor de methode

11. Voorbeeld van aanvulling op
methode:
Waterkringloop
Huidige methode

12. Invulling met VO-content
Klik op het plaatje

13. Invulling met VO-content
Klik op het plaatje
Voorbeeld van vervangend
voor de methode:
Aardrijkskunde

14. Ondersteuning van gebruikers
• Website
• Helpdesk
• Trainingen en bijeenkomsten:
– Introductietraining, vaksectietraining
– Docentendagen
– Ondersteuning op maat
• Online materialen:
– Docentenmateriaal (handleidingen, toetsen, tips, etc.)
– Online training Stercollecties
– Instructiefilmpjes over gebruik van Stercollecties binnen Wikiwijs
– Online cursus ‘Zelf digitaal leermateriaal ontwikkelen’
• Receptenboek

15. Een schoolvoorbeeld:
De Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm

16. ICT op de AT-scholen
• Inzet van ICT is speerpunt van beleid
• Intensief gebruik van ICT op alle scholen
• Tweetal laptopscholen
• Innovatiefonds voor onderwijsvernieuwing met ICT
• Alberdingk Thijm Institute: opleidingen

17. Het leermiddelenlandschap in 2020

18. Leermiddelenlandschap in 2020

19. Leermiddelenlandschap in 2020

20. Leermiddelenlandschap in 2020

21. Kenmerken van de leermiddelen:
Afwisselend en uitdagend
Activerend
Rekening houdend met
de mogelijkheden van
de individuele leerling
Leermiddelenlandschap in 2020
In hoge mate
gedigitaliseerd
MultimediaalInspelend op de behoeften van de
toekomstige maatschappij

22. School en docenten bepalen hoe onderwijsprogramma eruit ziet
(regisseur over eigen onderwijsproces) en niet de methode.
Leermiddelenlandschap in 2020

23. Leermiddelenlandschap in 2020
Grote diversiteit aan devices

24. Leermiddelenlandschap in 2020
Alle programma’s en gegevens online bereikbaar

25. Wat is er nodig voor realisatie van dit
toekomstige leermiddelenlandschap?

26. Boek
Digiles
Excursie
Digiles
Excursie
Boek
Boek Digiles Boek Excursie
Docent is weer ‘regisseur’ van zijn onderwijsproces en geen
‘acteur onder regie van een methode’.
Invulling rol van de docent:
Methode Methode Methode Methode

27. Benodigdheden:
3. Handleidingen voor
gebruik
1. Losse leereenheden van ‘gouden’
kwaliteit
2. Leereenheden die volgens algemene
afspraken feilloos op elkaar aansluiten en
vindbaar zijn.

28. Vindplaatsen voor (digitale) vulling van
mijn leerlijn:
• Digitale materialen:
• VO-content
• Digischool
• Websites
• Video’s
• Eigen papieren materialen
• Digibordmaterialen
• Excursies
• Podcasts
• Etc.

29. Het opbouwen van een nieuw
curriculum (onderwijsprogramma)
start bij de leerlijn

30. Wat is een leerlijn?

31. Een leerlijn is een…
- … beredeneerde opbouw,
- van inhouden
- en tussendoelen,
- leidend naar een einddoel.
Centraal staat dus de vraag:
WAT wil ik dat de leerlingen leren?

32. Tussen
doel
Tussen
doel
Tussen
doel
Einddoel
Inhoud Inhoud Inhoud Inhoud
Beredeneerde opbouw

33. De leerling kan vlot
optellen
met de getallen
1 tm 10
De leerling kan vlot
aftrekken met de getallen
1 tm 10
Vlot optellen en
aftrekken
met getallen 1 tm 10
Optellen met getallen 1 tm 10
Aftrekken met getallen 1 tm 10
Optellen en aftrekken
met getallen 1 tm 10
Beredeneerde opbouw van de leerlijn
Ontwikkelen van de leerlijn

34. Praktijkvoorbeeld 2
Geschiedenis, Alberdingk Thijm College

35. Praktijkvoorbeeld 1
Nederlands, Laar en Berg

36. Praktijkvoorbeeld 3
Biologie, Alberdingk Thijm MAVO

37. Tussen
doel
Tussen
doel
Tussen
doel
Einddoel
Inhoud Inhoud Inhoud Inhoud
WATwil ik dat de leerlingen leren?

38. Na de vraag:
WAT wil ik dat de leerlingen leren?
Komt de vraag:
HOE wil ik dat de leerlingen leren?

39. HOE wil ik dat de leerlingen leren?
Randvoorwaarden:
- Tijd (hoeveel tijd is er beschikbaar voor het leren van deze stof door de
leerling, opgesplitst in tijd in de klas en tijd buiten de klas);
- Leeromgeving (wat zijn de kenmerken van de leeromgeving, zijn er bijvoorbeeld
computers beschikbaar of is er een digibord aanwezig);
- Visie van de school (welke afspraken zijn er over structuur en inhoud van de lessen
gemaakt op school- en sectieniveau);
- Groeperingsvorm (wilt u de leerlingen individueel aan het werk zetten of in groepjes);
- Toetsing (op welke wijze moeten de leerlingen aantonen dat zij de leerstof in
voldoende mate beheersen?);
- Algemene vaardigheden (zijn er algemene vaardigheden die de leerling moet
opdoen en waaraan u in deze les aandacht wilt gaan besteden, bijv.
samenwerken, presenteren, kritisch denken of reflecteren);
- Docentrol (hoe ziet u tenslotte uw eigen rol:
kennisoverdrager, procesbegeleider, beschouwer op afstand).

40. HOE wil ik dat de leerlingen leren?
Opslag van het curriculum:
1. In een document
2. Op de server van de school
3. Op de Electronische Leeromgeving (ELO) van de school
4. In Wikiwijs Maken
5. Wordpress
6. Etc.

41. Tussen
doel
Tussen
doel
Tussen
doel
Einddoel
Inhoud Inhoud Inhoud Inhoud
Leermiddelen Leermiddelen Leermiddelen
WAT + HOE?

42. Aanpak – stap 1
Op basis van:
• externe eisen (kerndoelen, etc.)
• interne wensen vanuit de eigen organisatie
(aansluitend bij de visie van de school)
• wensen vanuit de eigen vakgroep/sectie
• eigen inzichten
een leerlijn en curriculum voor een vak ontwikkelen en
beschrijven

43. Aanpak – stap 2
• Digitale materialen:
• VO-content
• Digischool
• Websites
• Video’s
• Eigen papieren materialen
• Digibordmaterialen
• Excursies
• Podcasts
• Etc.
Deze leerlijn vullen met leermaterialen:
Gebruik makend van moderne technieken en inzichten:
• 21st Century Skills
• Social media
• Etc.

44. Aanpak – stap 3
Curriculum beschrijven voor leerlingen, collega’s
ouders
- Wat doen we?
- Waarom doen we dat?
- Hoe doen we dat?
- Wat ligt vast en waar ligt de vrijheid?

45. Het invoeren van de leerlijn is
een…
- …continu proces,
- waarbij je samenwerkt,
en
- een aantal stappen doorloopt,
- om draagvlak te krijgen en
- om kwaliteit te waarborgen en te
verhogen

46. Visie
De docent is regisseur van het onderwijsproces
– Actieve houding
– Grote verantwoordelijkheid
– Grote vrijheid
– Grote uitdaging
Wanneer docent inzicht heeft in leerlijn en
curriculum wordt goed differentiëren eenvoudiger

47. Faciliteiten:
• Docenten krijgen tijd om leerlijn/ curriculum te
ontwikkelen
• Alle leerlingen een persoonlijk device
• Uitstekend netwerk
• Opleiding via intern opleidingsinstituut
• Veel gebruik van materialen van VO-content

48. Vragen?

49. Receptenboek Implementatie Stercollecties
(4 praktijkvoorbeelden)
Gesprek met collega schoolleider voor
Stercollectiegerecht naar smaak
Foto stand invoegen (Janneke vragen)