3. συμπεράσματα
Οι δασκαλοκεντρικές ιστοσελίδες δεν είναι «ανοιχτές»
• Ενώ οι «ανοιχτές» ιστοσελίδες
• δίνουν δυνατότητες δημιουργίας υλικού από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς
Δεν μας συνδέουν με την πραγματική ζωή
Ευνοούν την επικοινωνία με τους χρήστες τους
Είναι κοινωνιοκεντρικές
4. Επεκτείνοντας τον
προβληματισμό μας
• Ας κριτικάρουμε κάποιες ασκήσεις από σχολικά βιβλία
Παραδείγματα: Ψηφιακά κείμενα από το σχολικό βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’
Γυμνασίου με τις εργασίες που τα συνοδεύουν.
Σε ορισμένες ενότητες του σχολικού βιβλίου «Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου»
παρατίθενται ψηφιακά κείμενα και δραστηριότητες γύρω από αυτά. Δίνονται ενδεικτικά
παραδείγματα από 3 διαφορετικές ενότητες:
• Παράδειγμα 1: Ενότητα 2 Βλ. το «Kείμενο 7 [Iστοσελίδα «Άσπρη λέξη»],
συνδυαστικά με την παρακάτω προτεινόμενη δραστηριότητα του σχολικού εγχειριδίου:
Παράδειγμα 2: Ενότητα 3 Βλ. το Κείμενο 12 [Ένας λύκος… στον υπολογιστή σας], σε
συνδυασμό με τα παρακάτω ερωτήματα του σχολικού εγχειριδίου
5. Επεκτείνοντας τον
προβληματισμό
μας
• Παράδειγμα 3: Ενότητα 7 Βλ. το «Kείμενο 2
[Ψηφιακό ταξίδι στον πολιτισμό της αρχαίας
Ελλάδας» καθώς και ορισμένες δραστηριότητες που
σχετίζονται με αυτό όπως οι παρακάτω ερωτήσεις
κατανόησης
6. Μια προσπάθεια αναπλαισίωσης του 3ου
παραδείγματος
• Ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει στην Α΄ Γυμνασίου, θέλει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην κατάκτηση δεξιοτήτων ψηφιακού γραμματισμού, αξιοποιώντας στοιχεία
που υπάρχουν ήδη στο σχολικό βιβλίο (Ενότητα 7). Συγκεκριμένα, αποφασίζει να εστιάσει στο κειμενικό είδος της περιγραφής (ψηφιακή ξενάγηση), παράλληλα με την
αξιοποίηση ψηφιακών πηγών, περιβαλλόντων εικονικής πραγματικότητας αλλά και γνώσεων από το μάθημα της Ιστορίας. Πρόκειται να διαθέσει 2 συνεχόμενες
διδακτικές ώρες για την υλοποίηση αυτού του σεναρίου.
• Στο σχολείο του η κάθε τάξη διαθέτει διαδραστικό πίνακα και έναν φορητό υπολογιστή, ωστόσο είναι περιορισμένη η δυνατότητα αξιοποίησης του εργαστηρίου
υπολογιστών.
• Η σειρά των δραστηριοτήτων είναι η παρακάτω:
• 1) Σε επίπεδο ολομέλειας, προβάλλεται η ψηφιακή αναπαράσταση της Ακρόπολης από την ιστοσελίδα https://www.parthenonfrieze.gr/?sn=0 (με εστίαση στη Ζωφόρο)
ή https://artsandculture.google.com/partner/acropolis-museum. Ανακοινώνεται ο στόχος της δραστηριότητας, ότι δηλαδή θα γίνουν οι μαθητές ψηφιακοί ξεναγοί και
για την πραγματοποίηση της ξενάγησης θα πρέπει να αξιοποιήσουν ιστορικές πληροφορίες για τον Παρθενώνα καθώς και τις γνώσεις τους για την περιγραφή.
• 2) Σε επίπεδο ολομέλειας, προβάλλονται κείμενα από το διαδίκτυο με πληροφορίες για την Ακρόπολη (π.χ. http://repository.acropolis-education.gr/acr_edu/). Ο
εκπαιδευτικός διαβάζει το κείμενο και παράλληλα οι μαθητές, ατομικά, κρατάνε σημειώσεις στα τετράδιά τους με τις σημαντικότερες πληροφορίες. Εστίαση δίνεται
εδώ στην απομόνωση των σημαντικών πληροφοριών και στην λιτή καταγραφή των σημειώσεων, ώστε να αποφευχθεί η αντιγραφή.
• 3) Ζητείται από τους μαθητές, ατομικά ή σε δυάδες, να προετοιμάσουν την ξενάγησή τους, αξιοποιώντας τις σημειώσεις τους αλλά και πληροφορίες από το σχετικό
κεφάλαιο της Ιστορίας (http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A105/749/4885,22351/). Μπορούν είτε να συνθέσουν ένα πλήρες γραπτό κείμενο στο
τετράδιό τους είτε να προχωρήσουν στην παραγωγή προσχεδιασμένου προφορικού λόγου, βάσει των σημειώσεών τους. Ο εκπαιδευτικός κατευθύνει κατάλληλα τους
μαθητές.
• 4) Οι μαθητές σηκώνονται στον διαδραστικό πίνακα, πλοηγούνται ζωντανά στην ψηφιακή αναπαράσταση της ζωφόρου ή του μουσείου της Ακρόπολης
(https://www.parthenonfrieze.gr/?sn=0 ή https://artsandculture.google.com/partner/acropolis-museum αντίστοιχα) και κάνουν την ξενάγηση. Οι υπόλοιποι μαθητές, σε
ρόλο τουρίστα, θέτουν ερωτήσεις στον ξεναγό τους.
• Στην παραπάνω εκδοχή η εστίαση βρίσκεται στην αξιοποίηση πληροφοριών για τη δημιουργία της ψηφιακής ξενάγησης. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον και χρήσιμο.
Παράλληλα, βέβαια, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων που έχει ένα προφορικό ή ψηφιακό κείμενο. Είναι ένα κρίσιμο ζήτημα
με δεδομένο το γεγονός ότι όλο και περισσότερο τα παιδιά θα βρίσκονται σε περιστάσεις που θα πρέπει να αποφασίσουν τι είδους κείμενα θα γράψουν και τι είδους
χαρακτηριστικά θα έχουν τα κείμενα αυτά. Εδώ η βαρύτητα δίνεται στα ψηφιακά κείμενα, αλλά οι αρχές της ανάλυσης της κοινωνικής πραγματικότητας, όπου και θα
κατανοούνται τα κείμενα, ισχύουν γενικότερα.
7. συμπεράσματα
Παραγωγή λόγου συνδέοντας τους μαθητές με το
παρόν, με την κοινωνία, με τις πραγματικές
συνθήκες
Παραγωγή λόγου με πολυτροπικά μέσα (εικόνα,
ήχος κ.λπ.)
8. Αρνητικό παράδειγμα…
Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα παράδειγμα κοριτσιού Γ’ Γυμνασίου που παρουσιάζει σε συνέντευξη σε
ερευνήτρια πώς αξιοποιεί ΨΤ, προκειμένου να αναζητήσει πληροφορίες αλλά και να γράψει. Αναφέρεται σε
ένα μάθημα και περιγράφει τη διαδικασία που ακολούθησε για την αναζήτηση πληροφοριών και την
παραγωγή γραπτού λόγου στο Πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου [Κ = Κατερίνα, Ε = Ερευνήτρια].
Κ: Βασικά μας είχε δώσει ένα site [ο καθηγητής] που βλέπουνε….βλέπουνε διαφορετικά θέματα από την
πλευρά της Χημείας, χρησιμοποίησα αυτό. Χρησιμοποίησα αυτά τα site που μας έδωσε ο καθηγητής και
χρησιμοποίησα…εντάξει το google, που έβαλα κάποια…επειδή συνήθως έτσι μ’ αρέσει να δουλεύω, επειδή
έτσι τα site είναι έτσι λίγο περίεργα, δεν με βολεύουνε, συνήθως βάζω στο google συγκεκριμένους όρους που
με ενδιαφέρουνε, και βρίσκω από κει και πέρα τις πληροφορίες που θέλω.
Ε: Σ’ αυτή την περίπτωση όμως, Κατερίνα, όταν βάζουμε τη λέξη κλειδί στο google, μας κατεβάζει αρκετές
ιστοσελίδες. Εσύ πως διακρίνεις ποια είναι αυτή που θα σου χρησιμεύσει περισσότερο;
9. Αρνητικό παράδειγμα…
• Κ: Όταν εμφανίζονται οι σελίδες έχει πολλές φορές από κάτω κάποια έτσι στοιχεία και
κρίνω από κει πέρα…έτσι λίγο τις λέξεις και τους όρους, τι ύφος έχει το κείμενο, τι
είδους πληροφορίες έχει και συνήθως αυτά που βγάζει πρώτες, δεν ξέρω, συνήθως
έτσι…είναι πιο επίσημες. Βγάζει πρώτα τα official sites και μετά βγάζει έτσι τα πιο
ψαγμένα.
• Ε: Και συνηθίζεις να μπαίνεις σε δυο τρία; Και μετά τι κάνεις; Πώς μεταφέρεις τις
πληροφορίες σου;
• Κ: Είναι ανάλογα το κατά πόσο με καλύπτει κάθε site. Μπορεί δηλαδή ένα site να είναι
πλήρες και να μη χρειαστεί να πάω. Συνήθως μπαίνω σε περίπου πέντε. Μετά
παίρνω…επειδή δε μ‘ αρέσει να τις χειρίζομαι τις πληροφορίες στο ίντερνετ, δε με
βολεύει πάρα πολύ έτσι όπως είναι η σελίδα του ίντερνετ, παίρνω τις πληροφορίες απ’
το ίντερνετ μετά τις κάνω paste στο word, μετά παίρνω και άλλες πληροφορίες τις κάνω
όλες στο word και μετά τις επεξεργάζομαι, σβήνω, γράφω, ανοίγω τρία παράθυρα έτσι
δίπλα και συγκρίνω, μεταφράζω, όταν είναι στα ελληνικά και την έχω στα αγγλικά έτσι
μεταφράζω…βασικά κάπως έτσι. Διαβάζω, τις κάνω λίγο περίληψη, αλλάζω κάποιους
όρους που είναι λίγο πολύπλοκοι, ή ώρες ώρες εμπλουτίζω το κείμενο αν είναι πολύ
απλό, και συνήθως έτσι προσπαθώ με πολλά παράθυρα και επεξεργάζοντας το ένα…
10. Ας σχολιάσουμε
Πώς διδάσκει ο συγκεκριμένος εκπαιδευτικός; Δασκαλοκεντρικά ή
επιδιώκοντας τη διερεύνηση από την πλευρά των μαθητών;
Είναι η διδασκαλία κοινωνιοκεντρική ή τεχνοκεντρική;
Δημιουργεί η μαθήτρια ή αντιγράφει;
12. Νέες μορφές παραγωγής κειμένου
• Υπερκειμενικότητα, Πολυτροπικότητα
• Διαβάστε και αναδιηγηθείτε με δικά σας λόγια τα παρακάτω κεφάλαια της «Ζωής εν Τάφω». Δώστε ιδιαίτερη έμφαση στην
περιγραφή των ηρώων και του δράματος που ζει ο καθένας από αυτούς.
• Η Μ’χαγήλους
• Η νυστάλα του θανάτου
• Ο Μπαρμπαστυλιανός ο Αβτζής
• Στο δάσος (α’ μισό)
• Ο Έλληνας
• Στη συνέχεια, προσπαθήστε να συνθέσετε με τη βοήθεια της φαντασίας σας τη συνέχεια κάθε ιστορίας. Πιο συγκεκριμένα,
απαντήστε στα ερωτήματα:
• Τι να έγραφε η Κοντυλένια στο γράμμα της προς τον Μ’χαγήλου;
• Τι να απέγινε ο Γιγάντης;
• Πώς άραγε πέθανε ο Μπαρμπαστυλιανός ο Αβτζής;
• Γιατί επιτέθηκε στον Αγγελέτο ο Μπήλιος;
• Τι νομίζετε ότι συνέβη στον Ζαφειρίου;
• Όταν τελειώσετε τις εργασίες σας, διαβάστε τη συνέχεια που έδωσε ο ίδιος ο συγγραφέας στις ιστορίες του.
• Στο δάσος (β’ μισό)
• Πώς πέθανε ο Ζαφειρίου
• Τα κείμενά σας να τα γράψετε σε αρχείο Word. Μπορείτε να τα συνοδεύσετε από εικόνες και να τα μετατρέψετε έτσι σε
πολυτροπικά, ή να τα εμπλουτίσετε με υπερσυνδέσμους, όπου κρίνετε ότι χρειάζεται.
17. Στάδια σύνταξης κειμένου
• Ακροατήριο
• Σκοπός
• Είδος κειμένου
2ο στάδιο: ενεργοποίηση δηλωτικής γνώσης (τι θέλουμε να γράψουμε;
Πώς να το γράψουμε;)
• Ο μαθητής πρέπει να συνδυάζει το ρόλο του δημιουργού και του
γραμματέα.
Μας ενδιαφέρουν κάθε φορά που
πρόκειται να συντάξουμε ένα
κείμενο
