Prezentacja mgr Agnieszki Gajdy podczas V konferencji ,,Gis w nauce" w Warszawie (8-10.06.2016).

1. Delimitacja obszaru zdegradowanego
i obszaru rewitalizacji na przykładzie
Bytomia
Agnieszka Gajda
Wojciech Jarczewski
Instytut Rozwoju Miast
W Krakowie

2. Obszary zdegradowane a rewitalizacja
• Ustawa z dnia 9 października 2015 o rewitalizacji
• Wytyczne dotyczące wyznaczania obszaru
rewitalizacji
• Pierwszy krok – obszar zdegradowany
• Brak wytycznych dotyczących metod obliczania
wskaźników definiujących obszar zdegradowany
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 2

3. Procedura
• Dobór pól podstawowych
– Jednostki urbanistyczne wyznaczone w Studium
– Heksagony
– Siatka kwadratów
– Autorskie jednostki urbanistyczne
• Określenie negatywnych zjawisk
• Wyznaczenie obszaru zdegradowanego
• Wyznaczenie obszaru rewitalizacji
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 3

4. Jednostki urbanistyczne wyznaczone w Studium
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 4

5. Heksagony
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 5

6. Siatka kwadratów
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 6

7. Autorskie jednostki urbanistyczne
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 7

8. Wyznaczanie jednostek
urbanistycznych
Czynnik
Źródło danych
Zakres wykorzystywanych
informacji
Przykładowe zestawy
danych
Granice
administracyjne
• Urząd Miejski w Bytomiu
• Centralny Ośrodek Dokumentacji
Geodezyjnej i Kartograficznej
• granice dzielnic
• granica miasta
inne granice
• Państwowy Rejestru Granic
i Powierzchni Jednostek
Podziałów Terytorialnych
Kraju
Historia
urbanizacji
• Biblioteki
• archiwa
• zasoby on-line
• obszar zabudowy
• użytkowanie terenu
• granice administracyjne
•
• Mapa topograficzna 50K,
lata 90. XX w
• Mapa Messtischblatt 25K,
lata 30.-40. XX w.
Morfologia
miasta
• Urząd Miejski w Bytomiu
• zasoby on-line
• użytkowanie gruntów
• budynki (wysokość, rok budowy,
funkcja)
• drogi
• zespoły urbanistyczne
• mapa ewidencyjna Bytomia
• Ewidencja Gruntów i
Budynków Miasta Bytomia
• ortofotomapą miasta
Bytomia
• Studium uwarunkowań i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego Gminy
Bytom
Przyrodnicze
• Urząd Miejski w Bytomiu
• Centralny Ośrodek Dokumentacji
geodezyjnej i Kartograficznej
• Inspektoraty Ochrony Środowiska
• Krajowy Zarząd Gospodarki
Wodnej
• cieki
• zbiorniki wodne
• przyrodnicze obszary chronione
• rzeźba terenu
• mapa ewidencyjna Bytomia
• Mapa Podziału
Hydrograficznego Polski
8

9. Określenie negatywnych zjawisk w
zamieszkałych jednostkach urbanistycznych –
analiza wskaźnikowa
Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji - obszar zdegradowany to taki teren,
który charakteryzuje się występowaniem negatywnych zjawisk
w sferze społecznej, a także w przynajmniej jednej ze sfer:
gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz
technicznej.
Do określenia kryzysu w wymienionych sferach wykorzystuje się
wskaźniki charakteryzujące negatywne zjawiska.
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 9

10. Sfera społeczna
Zjawisko Wskaźnik
Źródło
danych
Bezrobocie
Liczba długotrwale bezrobotnych (powyżej 1 roku) na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
Powiatowy
Urząd Pracy
w Bytomiu
Stopa bezrobocia
Liczba bezrobotnych w wieku powyżej 50 roku życia na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
Liczba bezrobotnych w wieku poniżej 30 roku życia na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
Udział bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i niższym w ogólnej liczbie bezrobotnych
Ubóstwo Liczba osób korzystających ze świadczeń socjalnych na 1000 mieszkańców
Miejski Ośrodek
Pomocy
Rodzinie
w Bytomiu
Problemy
społeczne
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego na
1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
Miejski Ośrodek
Pomocy
Rodzinie
w BytomiuPotrzeba ochrony macierzyństwa na 1000 kobiet w wieku produkcyjnym
Przestępczość
Liczba czynów zabronionych i interwencji policyjnych na 1000 mieszkańców na miesiąc
Komenda
Miejska Policji
w Bytomiu
Liczba niebieskich kart wydana na 1000 mieszkańców
Miejski Ośrodek
Pomocy
Rodzinie
w Bytomiu
Edukacja
Średni ogólny wynik sprawdzianu szóstoklasisty Okręgowa
Komisja
Egzaminacyjna
w Jaworznie
Średni ogólny wynik egzaminu gimnazjalnego
Aktywność
społeczna i
obywatelska
Frekwencja w wyborach parlamentarnych 2015
Państwowa
Komisja
Wyborcza
Demografia Obciążenie demograficzne
Urząd Miejski
w Bytomiu10

11. Sfera Zjawisko Wskaźnik
Źródło
danych
Gospodarcza
Aktywność
gospodarcza Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców
baza
BISNODE
Środowiskowa Zanieczyszczenie
hałasem
Odsetek mieszkańców narażona na przekroczone normy hałasu całodobowego
Urząd Miejski
w Bytomiu
Odsetek mieszkańców narażonych na przekroczone normy hałasu nocnego
Przestrzenno-
funkcjonalna
Przedszkola,
żłobki
Liczba miejsc w żłobkach na 1000 mieszkańców Urząd Miejski
w Bytomiu
Liczba miejsc w przedszkolach na 1000 mieszkańców
Podstawowa
opieka zdrowotna Średnia odległość od przychodni POZ
Narodowy
Fundusz
Zdrowia
Techniczna
Dostępność
komunikacyjna
Średnia odległość od przystanku komunikacji publicznej
Open Street
Map
KZK GOPLiczba kursów komunikacji publicznej na dobę w dniu roboczym na 100
mieszkańców
Warunki
mieszkaniowe Średni wiek budynków mieszkalnych
Urząd Miejski
w Bytomiu
11
Pozostałe sfery

12. • Dane wykorzystane w analizie reprezentowały trzy
rodzaje geometrii plików wektorowych, które
warunkowały przebieg analizy.
– punkty – np. bezrobocie, warunki mieszkaniowe, ubóstwo
– linie – przestępczość
– poligony – np. frekwencja wyborcza, wyniki w szkołach,
przekroczenia norm hałasu
Określenie negatywnych zjawisk
w zamieszkałych jednostkach urbanistycznych
– analiza wskaźnikowa
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 12

13. Analiza
punkty poligony
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 13

14. Analiza
Linie
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 14

15. Wyniki
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 15

16. Wyznaczenie obszaru
zdegradowanego
Porównywanie wskaźników charakteryzujących poszczególne
zjawiska jest utrudnione, z uwagi na duże zróżnicowanie wskaźników,
a także ich zapis w różnych jednostkach i przedziałach. Dodatkowym
problemem jest fakt, iż powyższe wskaźniki opisują niepowiązane ze
sobą zjawiska. W celu określenia, w której jednostce urbanistycznej
występuje najwięcej negatywnych zjawisk w każdej ze sfer, posłużyć
może wskaźnik syntetyczny obliczany według metody Perkala.
www.giersa.pl www.nettg.pl www.portalplock.pl
16

17. Wyniki - sfera społeczna
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 17

18. Wyniki – sfera przestrzenno-
funkcjonalna
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 18

19. Obszar zdegradowany
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 19

20. Pole
podstawowe
Autorskie jednostki
urbanistyczne
Jednostki
urbanistyczne wg
Studium
Heksagony Siatka kwadratów
Powierzchnia
zróżnicowana,
większość
o podobnym
rozmiarze
zróżnicowana,
bardzo duże różnice
2,5ha 4ha
Metoda
wyznaczania
w oparciu o dane
o charakterze
zabudowy, spójne
strukturalnie
podział według
głównych ulic
automat, heksagon
o boku 100m
automat, kwadrat
o boku 200m
Zasięg
Pola podstawowe
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 20

21. Pola podstawowe - wady
Pole
podstawowe
Autorskie jednostki
urbanistyczne
Jednostki
urbanistyczne wg
Studium
Heksagony Siatka kwadratów
Wady
• nie obejmuje wszystkich
mieszkańców
• pracochłonna procedura
wyznaczania po
granicach działek
ewidencyjnych
• możliwość utracenia
wewnętrznego
zróżnicowania jednostki
• możliwość
wprowadzenia
sztucznych granic,
nielogicznych dla
użytkowników
przestrzeni
• wyznaczone tylko dla
obszarów zamieszkałych
• subiektywna metoda
wyznaczania i podziału
• podział nie związany
z siecią osadniczą
• podział jednostek
utrwalonych w tradycji
miasta i świadomości
jego mieszkańców
• bardzo duże
zróżnicowanie
powierzchni oraz liczby
ludności
• wyznaczane niezgodnie
z działkami
ewidencyjnymi
• nie każda gmina ma
opracowane jednostki
urbanistyczne
• zawierają dużo
obszarów
niezamieszkałych
• rozmieszczenie zależne od punktu początkowego
• małe jednostki uniemożliwiają wyliczenie niektórych
wskaźników
• przy wskaźnikach społecznych, możliwość braku osób
spełniających kryteria
• skrajne wartości np. liczy kursów komunikacji
miejskiej na 100 osób w przypadku jednostek
zamieszkałych przez skrajnie małą liczbę
mieszkańców
• dyskusyjna kwestia ochrony danych osobowych w
przypadku małej liczby mieszkańców w jednostce
• wyznaczane niezgodnie z działkami ewidencyjnymi
• granice jednostek mogą przecinać np. budynki
• odnoszenie zjawisk tj. przestępczość do tak małych
jednostek jest mocno dyskusyjna (np. złodziej rzadko
okrada kilka razy ten sam dom)
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 21

22. Pola podstawowe - zalety
22
Pole
podstawowe
Autorskie jednostki
urbanistyczne
Jednostki
urbanistyczne wg
Studium
Heksagony Siatka kwadratów
Zalety
• Podział miasta
z uwzględnieniem
rodzajów zabudowy,
połączeń funkcjonalnych
• całość funkcjonalna
• tylko obszary
zamieszkałe i powiązane
z nimi innych obszary
- uniknięcie
przeszacowań
• brak jednostek
o skrajnie niskiej liczbie
mieszkańców
• analiza tylko obszaru
funkcjonalnego
wykorzystywanego
przez mieszkańców
• wyznaczane zgodnie
z działkami
ewidencyjnymi
• relatywnie obiektywna
metoda podziału
według z góry
przyjętych kryteriów
• obiektywna metoda podziału – relatywnie
najmniejsza możliwość manipulacji
• małe jednostki pokazują zróżnicowanie wewnętrzne
jednostek uznanych za jednolitą całość w innych
metodach
• analizie poddano tylko jednostki zamieszkałe – brak
problemu rozmycia np. odległości
• małe zróżnicowanie wewnętrzne w kwestiach
dostępności przestrzennej do usług, wartości brane
do uśrednienia są mniej zróżnicowane niż w
przypadku większych jednostek
• szybka i automatyczna metoda generowania
jednostek
22

23. Podobszar zdegradowany zamieszkały
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 23

24. Podobszar zdegradowany niezamieszkały
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 24

25. Obszar rewitalizacji
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 25

26. Efekt
Delimitacja obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na przykładzie Bytomia 26

27. Dziękuję za uwagę
agajda@irm.krakow.pl