Zorgplicht van ouderen vanuit een islamitisch perspectief. Wat is de kijk van de geestelijk verzorgers en theologen met een islamitisch achtergrond over het verzorgen van ouderen in Nederland.

1. 1
• «Allah is Degene Die jullie heeft geschapen uit een zwakte, daarna maakt
Hij na zwakte sterkte, waarop Hij van sterkte zwakte en ouderdom maakt.»
• Zorg voor het welbevinden van ouderen en hen voorzien
van een fatsoenlijk leven behoort tot de fundamenten van
de beschaving en tot de goede daden binnen de islam.
• Ouderen hebben zich in de kracht van hun leven grote
opofferingen getroost met het oog op een betere toekomst voor
de toekomstig generaties.
• Hun inzet in het verleden verplicht ons om hen niet in
eenzaamheid terecht te laten komen.

2. • Mag ik van mijn geloof mijn ouders in bejaardenhuis laten
opnemen?
Waar gaat het eigenlijk om?
• Betrokkenheid!
• Liefde en warmte!
• Sociale contacten!
• Waardig leven!
• Respect ervaren!
• Schade voorkomen of beperken!
• Morele rechtvaardiging,
wat goed is voor ouderen!
2

3. • » En jullie Heer heeft bepaald dat jullie niets dan Hem alleen aanbidden;
en betoont vriendelijkheid jegens de ouders. Indien een van hen of beiden bij u
een hoge leeftijd bereikt, zeg dan nimmer foei tegen hun, noch snauw hen niet
af en spreek tot hen een vriendelijk woord. En wees zachtmoedig voor beiden,
nederig en liefdevol. Zeg: O mijn Heer, schenk hen genade, zoals zij mij
opvoedden toen ik klein was«17/23,24.
• Haq al-walidayn (rechten van ouders)
• Birr al-walidayn (verzorgen van ouders)
• ‘oqouq al-walidayn (ouders in de steek laten)
3

4. • Niet alleen de religieuze teksten vormen richtlijnen voor
ouderenzorg ook de verschillende culturen zijn van invloed op
opvattingen met betrekking tot ouderenzorg.
• Islamitische fiqh onderscheidt twee soorten plichten:
• Individuele plicht (fard 'ayn) “het verzorgen van ouders”
• Collectieve plicht (fard kifaya) “het verzorgen van ouderen”
• Ouderdom wordt vaak geassocieerd met aftakeling,
afhankelijkheid en het besef van sterflijkheid.
• Hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze aspecten in het leven
van ouderen verlicht worden?
4

5. • Collectivistische samenleving
• Individualistische samenleving
• Ouderen met een m.a.g. hebben
hoge verwachtingen van jongere
generatie.
• Zorg voor ouderen wordt in de
islam niet alleen gezien als iets
wenselijks, maar vooral als een
morele en religieuze verplichting.
5

6. • “Wie goed doet, goed
ontmoet”.
• “Op de manier waarop je een
ander behandelt, zal je ook
zelf behandeld worden”.
• «Er is voor het verrichten van
het goede geen andere
beloning dan het goede»
55/60.
6

7. • Morele opvattingen van ouderen
(m.a.g.) met betrekking tot
ouderenzorg verschillen met de
hedendaagse normen.
• Kinderen van ouderen (m.a.g) zitten
tussen twee vuren.
• Enerzijds proberen ze aan de wens
van hun ouders te voldoen,
anderzijds worden ze beïnvloed
door de verplichtingen van de
heersende cultuur.
• Ouderenzorg uitbesteden kan als
schande bestempeld worden.
7

8. • Ouders met (m.a.g.) hebben
zelf niet te maken met de zorg
voor hun eigen ouders, al
hadden zij dat graag willen
doen.
• Dit leidt bij hen tot veel
vragen.
• Het zijn andere tijden: vroeger
woonden ouderen altijd
samen met hun kinderen,
maar nu niet meer.
8

9. • Sociaal isolement!
• Eenzaamheidsgevoelens!
• Gevoelens van nutteloosheid!
• Buitensporig schuldgevoel! Gefaald!
• Sombere stemming!
(Verhaal van een oude man) (Moge
Allah je altijd troost bieden)
9

10. • Hoe vaak moeten we dit beeld in
onze samenleving nog tegen
komen?
• Verwachtingen van ouderen (een
verhaal uit praktijk)
• Het is pijnlijk voor ouderen, wanneer
ze het gevoel van verlatenheid
krijgen!
• «Eerbied hebben voor een moslim met grijze
haren behoort tot de verheerlijking van
Allah» Aboe Daoud.
10

11. • Sluit het zorgaanbod aan bij
de zorgbehoeften van onze
ouderen met verschillende
culturele achtergronden?
• Wij zullen op onze oude dag
oogsten wat wij nu zaaien.
• Ouderen hebben behoefte
aan sociale contacten met
leeftijdsgenoten en dezelfde
culturele achtergrond.
11

12. • Zorgplicht voor de zwakkeren wordt bepaald door de
beginselen van de islam en door humanitaire
beginselen.
• Anas ibn Maalik zei: Een oude man kwam om de Profeet
v.z.m.h. te ontmoeten. De mensen lieten hem staande
wachten, waarop de Profeet zei: «Degene die geen rahmah
(genade) aan onze jongeren toont en geen respect aan onze
ouderen, die behoort niet tot ons» Tirmithi
12

13. • Het verzorgen van zwakke
mensen leidt tot Allah’s
zegen.
• «Door het verzorgen van de
zwakkeren onder jullie, dan zal
overwinning en welvaart jullie
deel zijn». Bochari.
13

14. • Smeekbeden van zwakke
mensen en die in nood
verkeren worden
verhoord.
• De gebeden van de
ouderen zijn krachtig.
14

15. • Nieuwe medische mogelijkheden rondom de levensverlenging
roepen vragen op over de kwaliteit van het leven en de
menselijke waardigheid.
• Naasten van patiënten worden vaak door hun emoties
beïnvloed. (verder behandelen ongeacht de nadelige gevolgen
daarvan).
• Veel familieleden weten niet altijd goed raad met het thema
‘Omgaan met medische beslissingen rondom het levenseinde’.
• Zorgverleners kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de
bewustwording van mensen zodat zij met de juiste medische
beslissing kunnen instemmen.
15

16. • Het Nederlandse systeem heeft toegang tot zorgvoorzieningen
voor ouderen onmogelijk gemaakt.
• Sluiten van publieke diensten zoals een baliemedewerker.
• Automatisering van diensten.
16

17. • Sommige familieleden vinden
geen berusting in het gegeven
dat de patiënt in de terminale
fase is beland.
• Voortdurend wordt vrijwel
aangedrongen op verder
onderzoek.
• De patiënt mag van sommige
familie geen hoge dosis
morfine toegediend krijgen.
• Stoppen met kunstmatig
toedienen van vocht en
voeding en afzien van een
behandeling zijn
problematisch.
17

18. • Men is gericht op curatieve
behandeling en wil niets horen over
de volgende termen:
• palliatieve zorg, ondraaglijk lijden,
palliatieve sedatie,
symptoombestrijding, kwaliteit van
leven en medisch zinloos handelen.
(de moedercultuur bepaalt het
gedrag van de betrokkenen)
• In kwetsbare situaties worden
mensen sneller en sterker
beïnvloed door bijgeloof, sociale en
religieuze factoren.
18