Mia is een Limburgse dame op leeftijd. Ze woont sinds kort in een verzorgingshuis, maar is daar niet ‘thuis’. Gelukkig kan ze haar eigen dialect spreken, dat voelt als thuiskomen. ‘Mia’ is een theatrale vertaling van (taal)onderzoek dat aantoont dat dialect bijdraagt aan geluk.

1. © Copyright 2018 Dagblad De Limburger.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW,
wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Woensdag, 03 oktober 2018
Dialectspreken,is thuiskomen
Mia is een Limburgse
dame op leeftijd. Ze
woont sinds kort in een
verzorgingshuis, maar is
daar niet ‘thuis’. Gelukkig
kan ze haar eigen dialect
spreken, dat voelt als
thuiskomen. ‘Mia’ is een
theatrale vertaling van
(taal)onderzoek dat
aantoont dat dialect
bijdraagt aan geluk.
DOOR KIM NOACH
VV
oorzichtig, alsof er elk moment
iets uit kan vallen, opent Mia
Röling (85) de deur van de
buffetkast. Een vrouwenstem
(van stemactrice Mence Schoon-
broodt) vult de kamer. In onver-
valst Maastrichts dialect vertelt
ze haar verhaal. De anekdote over
het leven in het verzorgingshuis raakt een
gevoelige snaar bij de bezoekster, die
geëmotioneerd een traantje wegpinkt.
Prachtig vindt Mia Röling het. Ze is vandaag
eregast en dus ook een van de eerste
bezoekers van ‘Mia’: een levensgrote
klankkast die deze week in verzorgingshuis
Lenculenhof in Maastricht de première
beleeft. Speciaal hiervoor is een vergader-
ruimte in het zorgcentrum omgebouwd tot
tijdelijk theater.
Het is geen toeval dat Mia Mia heet, een deel
van de anekdotes is gebaseerd op verhalen
van de 85-jarige Maastrichtse. De klankkast
Mia komt uit de koker van Stichting Laudio,
van documentairemaker Lubert Priems die
hiervoor samenwerkte met onder anderen
theatermaker Jacqueline Kerkhof.
Mia is de theatrale vertaling van een
wetenschappelijk onderzoek van Jolien
Makkinga, een sociaal cultureel antropologe
die bij het Meertens Instituut werkt, en van
hoogleraar taalcultuur Leonie Cornips
(Universiteit Maastricht). Zij onderzochten
hoe het spreken van dialect van invloed kan
zijn op je gevoelens van welzijn in een
verzorgingshuis.
Dat idee komt van Cornips, die door haar
vader geïnspireerd werd. Het viel haar op
dat haar pa - die in het gezin altijd Neder-
lands sprak met zijn echtgenote en kinde-
ren - na het overlijden van haar moeder
steeds meer terugviel op zijn ‘moerstaal’,
het Maastrichts. „Mijn vader was een
rasechte Maastrichtenaar en na het overlij-
den van mijn moeder ging hij in het verzor-
gingshuis waar hij woonde meer en meer
dialect spreken. Ik was bij de laatste tien
minuten van zijn overlijden. Laot miech goon,
waren zijn laatste woorden. ‘Tuurlijk’, zei ik
en meteen daarna heeft hij zijn laatste adem
uitgeblazen.”
WelbevindenWelbevinden
Samen met sociaal cultureel antropoloog
Jolien Makkinga onderzocht Cornips welk
effect dialect heeft op het welbevinden van
ouderen in verzorgingshuizen. Hiervoor
dook - de Nederlands sprekende/‘Holland-
se’ - Makkinga twee jaar ‘onder’ in Lencu-
lenhof in Maastricht.
En wat blijkt? Het dialect roept een gevoel
van ‘thuis zijn’ op, maakt zeker gelukkig(er).
In een zorgcentrum wordt heel veel voor je
bepaald: wanneer je eet en met wie je om
tafel zit, wanneer personeel je komt verzor-
gen en wat je dagelijks aan activiteiten
voorgeschoteld krijgt.voorgeschoteld krijgt.
EmotieEmotie
In zo’n omgeving blijkt het kunnen spreken
van je eigen taal - veelal dialect - een verster-
king van je identiteit te zijn, van het gevoel
van zelfstandigheid, vertelt Makkinga.
Dialect is verbonden met emotie. „Mensen
begrijpen elkaar beter, maken makkelijker
contact als ze elkaars taal spreken. Aan de
andere kant zie je ook dat iemand die
Nederlands spreekt het gevoel kan krijgen
buitengesloten te worden. Het is voor
zorgpersoneel én management belangrijk te
weten hoe je bewoners moet benaderen.
Maatwerk is de sleutel hier.”
Zestien
‘Mia’ is niet alleen met Maastrichtse
Zestien
‘Mia’ is niet alleen met Maastrichtse
woorden gevuld. Als hommage aan het
Limburgs riepen de makers van Stichting
Laudio Limburgers op om zestien Neder-
landse woorden (zoals suikerbrood en gek)
in te spreken. „Binnen één week kregen we
1278 bruikbare woorden binnen uit heel
Limburg”, vertelt Priems. Die bijdragen zijn
ook in de klankkast verwerkt.
Mia blijft tot eind november in Maastricht
en reist daarna door naar Venlo (zie het
kader rechts). Hier wordt een Noord-Lim-
burgse versie ingesproken, zo is de bedoe-
ling.
Meer informatie via: www.stichtinglaudio.nl
Waar en
wanneer?
Mia is t/m 21 oktober
gratis te bezoeken in
zorgcentrum Lenculenhof,
Abtstraat 13, Maastricht
(dagelijks van 10-16 uur).
Van 26-10 t/m 30-11 gratis
in zorgcentrum La
Valence, Gronsvelderweg
140, Maastricht (dagelijks
van 10.30-16.30 uur).
En van 3-12 t/m 3-2-2019
in Limburgs Museum
Keulsepoort 5, Venlo
di t/m zon 11.-17 uur.
DIALECTVERSTERKT
HETGEVOELVAN
ZELFSTANDIGHEID.
JolienMakkinga
Mia Röling (85) uit Maastricht
ervaart ‘Mia’, een levensgrote
klankkast in verzorgingshuis
Lenculenhof. FOTO HARRY HEUTS