Bilginin bir güç olduğu uzun zamandır tekrar edilen bir slogan. Peki bilginin ne olduğunu ve nasıl yönetilebileceğini biliyor muyuz? Bu slayt bilgi konusunda özellikle işletme yönetimi ile uğraşanları bilinçlendirmeyi amaçlıyor.

1. BİLGİ YÖNETİMİ
Dr.Bozkurt Kağan AKTÜRK
Kagan.akturk@yahoo.com

2. Bu çalışma akademik eğitimlerde kullanılmak amacıyla
oluşturulmuştur. Bu nedenle kaynağı tespit edilen bazı
içeriklerin altına kaynağı yazmaktadır. Ancak içeriği
zenginleştirmek adına internetteki birçok bilgi, resim, şema
ve karikatürden de istifade edilmiştir. Bu kapsamda söz
konusu içeriklerin sahipleri tarafından kanıt gösterilmeleri
halinde içeriklerin altına kaynağı yazacağımı ve ücretsiz
kullanılması istenmiyorsa bu çalışmadan çıkaracağımı beyan
ederim. Bu çalışmalardan alıntı yapacak şahıslarında aynı
prensiplere uymasını beklerim.
kagan.akturk@yahoo.com
BEYAN

3. NEDEN?
Kaynak: Gülsade DEMİR https://www.emaze.com/@AOLIIFFFI

4. NEDEN BİLGİ YÖNETİMİ POPÜLER?

5. 5
0
2
4
6
8
10
12
14
2000 2004
KM Software
KM Services
Total KM Services
and Software
Source: "Document and Knowledge Management: After-hype: KM Enters Critical Phase,"
Computing Canada, April 14, 2000.
(In Billions of Dollars)
BİLGİ YÖNETİMİ İÇİN HARCANAN
PARA

6. BİLGİYE HARCANAN ZAMAN
Al JacobsonLaurence Prusak (2006) The Cost of Knowledge,
Harward Business Rewiev, Nowamber

7. BİLGİ NE DEMEK?
“1. İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünü, bili,
malumat.
2. Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek,
malumat, vukuf:
3. İnsan zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünü,
malumat, vukuf.
4. fel. Genel olarak ve ilk sezi durumunda zihnin kavradığı temel
düşünceler.
5. Bilim: Doğa bilgisi.
6. bl. Kurallardan yararlanarak kişinin veriye yönelttiği anlam”
Kaynak: TDK Sözlüğünde (2005: 267)

8. BİLGİ NE DEMEK?
Literatüre bakıldığında bilginin;
Bir konuya/olguya yakınlık, taktik, stratejik
probleme/duruma ilişkin bilinç, statüye ilgili anlayış,
hedeflere ulaşmada bir araç ya da bir üretime ilişkin
yaratılan patent, lisans ve formül örneklerinde olduğu
gibi ekstra “Know-How” olarak tek başına da ekonomik
bir değer olabileceği görülmektedir
(örneğin; De Brun, 2005; Barutçugil, 2002; Zaim, 2005:
69’ın çalışmaları).

9. BİLGİ ÖRNEKLERİ
• Coğrafya ders notları,
• Hava durumu,
• Patent,
• El becerisi, ustalık,
• Boya renk reçeteleri,
• Müşteri kraldır değeri,
• Tüketicinin İşletme kalite algısı,

10. ÇALIŞAN DEVİR MALİYETİ
21%
30%
15%
26%
8%
Dolduramama
Yenileme
Ayırma
Eğitim
Diğer
Kaynak : https://www.lendio.com/blog/small-business-tools/cost-turnover/

11. RENK KARTELASI

12. BİLGİNİN UNSURLARI
Bilginin yönetimi uygulamalarına yön veren dört
temel unsur;
• Bilginin hiyerarşik seviyesi,
• Bilginin açık ya da kapalı/örtük oluşu,
• Bilginin karmaşık ya da zengin oluşu,
• Bilginin kritik ya da alt seviyede oluşu.

13. BİLGİNİN HİYERARŞİK SEVİYELERİ

14. BİLGİNİN YÜKSELİŞİ

15. VERİ (DATA)
Bilginin ilk hali olan veri, TDK Sözlüğünde (2005: 2087)
aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır;
“1. Bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin
temeli olan ana öge, muta, done; İstatistiksel veriler, 2.
Bir sanat eserine veya bir ebedi esere temel olan ana
ilkeler; Bir romanın verileri, 3. mat. Bir problemde
bilinen, belirtilmiş anlatımlardan bilinmeyeni bulmaya
yarayan şey, 4. Bl. Olgu, kavram veya komutların,
iletişim, yorum ve işlem için elverişli biçimde
gösterimi”

16. VERİ ÖRNEKLERİ
• İstanbul’un nüfusu 15 milyondur.
• Yarın Antalya’ya yağış gelecek.
• Bijonlar sola doğru açılır.
• Dolar kuru xyz oldu.
• Bugün gelen müşteri yy kitabını sordu.
• X marka televizyon bozuldu.

17. MALUMAT (INFORMATION)
Genellenmiş, kanıtlanmış doğrular yada
öğrenilen bir şey/kişi, «Bilginin yaşamsal
parçası»
Belirli bir düzenleme ya da şey dizisi
tarafından aktarılan ya da temsil edilen şey.
«genetik olarak aktarılmış bilgi»

18. MALUMAT ÖRNEKLERİ
• İstanbul dünyanın sayıl kalabalık şehri.
• Antalya’daki seralara çok yağmur düşecek.
• Tekerleri çıkartmak için 5 bijonu da açmak lazım.
• Dolar çok yükseldi.
• YY kitabını herkes soruyor.
• X marka televizyonlar sık bozuluyor.

19. BİLGİ (KNOWLEDGE)
Deneyim veya eğitim yoluyla edindiği eylemler,
bilgiler ve beceriler; Bir konunun teorik veya
pratik anlayışı.
Bir olgunun veya durumun tecrübesi ile kazanılan
farkındalık veya aşinalık.

20. BİLGİ ÖRNEKLERİ
• İstanbul çok kalabalık burada oturmayalım.
• Antalya’da selden seralar zarar görebilir çevresine
çukur kazalım.
• Alyen anahtarı kullanmayı bilen tekerleği
değiştirebilir.
• Dolar tepe noktasında satma zamanı geldi.
• YY kitabı çok satar hemen sipariş verelim.
• X marka televizyonlar kalitesiz almayalım.

21. UZMANLIK/USTALIK (EKSPERTISE)
Belirli bir alanda başkalarına göre daha detaylı
sorunları çözebilecek ya da karar alabilecek beceri
veya bilgi..

22. UZMAN/USTA ÖRNEKLERİ
• Emlak uzmanı,
• Meteroloji uzmanı,
• Lastik ustası,
• Borsa simsarı,
• Kitap satıcısı,
• Tüketici hakları/kalite uzmanı.

23. YETENEK (CAPABİLİTY)
Belli bir görevin/misyonun yerine getirilmesi
amacı ile bir araya getirilmiş uzmanlık ve
kaynakların tümünün birleşimi.
Örneğin teknik servis için motor, kaporta,
elektrik ..vb ustaları ile gerekli donanım ve
kapalı alanın bir araya getirilmiş hali.

24. YETENEK ÖRNEKLERİ
• Emlak yatırım ortaklığı,
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü ,
• Lastikçi,
• Broker şirketi,
• Kitapçı,
• Müşteri/kullanıcı dernekleri, formları.

25. AÇIK/ÖRTÜK BİLGİ

26. AÇIK/ÖRTÜK BİLGİ DÖNÜŞÜM MODELİ
Kapalı/Üstü Örtülü Bilgi Açık Bilgi
Üstü Örtülü Bilgi Sosyalleşme
(Bilginin Paylaşılması)
Dışsallaşma
(Bilginin Depolanması ve
Dokümante Edilmesi)
Açık Bilgi İçselleşme
(Bilginin İçselleştirilmesi)
Birleştirme
(Bilginin Üretilmesi

27. KAPALI BİLGİNİN FORMATLI BİLGİYE DÖNÜŞÜ
Çalışan bireylerin beynindeki kapalı (örtük) bilginin açık kavram
ve modellere dönüştürülmesi;
Analojiler, metaforlar, kavramlar, modeller, indeksler, kurallar,
kullanım kılavuzları, yönergeler, imalat reçeteleri ve tarifeler,
ürün ağaçları, raporlar listeler, kontrol formları, süreç akış
diyagramları, ICT çıktıları (örneğin; Designer yazımları), uzman
pozisyonlaması, bilgi haritaları, mülakat notları, çalışma planları,
kıyaslama verileri, pazar bölümlemesi analizleri (Akgün, Keskin ve
Günsel, 2009: 33) gibi farklı yöntemler ile sembol, resim ya da
özel kodlar olarak (Takeuchi, 2013) fiziksel ya da elektronik
ortamlarda görünür hale getirilmesi sayesinde gerçekleşir (Wu,
Ming, Wang ve Wang, 2014; Macmillan ve Ihrig, 2015).

28. KAPALI BİLGİNİN FORMATLI BİLGİYE DÖNÜŞÜ
Kolektif bilginin işletme içinde kodlandırılmasında ise;
toplam kalite çemberleri, proje, odak, görev grupları,
beyin fırtınası, işletme anayasaları ve değer
deklarasyonları, raporlama gibi teknikler
kullanılmaktadır (Akgün, Keskin ve Günsel, 2008: 33).

29. KARMAŞIK /ZENGİN BİLGİ

30. KRİTİK/ALT SEVİYEDE BİLGİ
Koza (2008: 391)’nın ifadesi ile;
• Değerli,
• Rakiplerin arasında kıt,
• Mümkün olduğunca kolayca taklit ve ikame
edilemez

31. BİLGİ YÖNETİMİ UYGULAMALARI
• Bilginin elde edilmesi,
• Bilginin üretilmesi,
• Bilginin paylaşılması,
• Bilginin dokümantasyonu ve depolanması,
• Bilginin kullanılması/değerlendirilmesi
faaliyetlerinden oluşan bir süreç

32. SEKTÖRDEN ELDE EDİLEN BİLGİLER
• Pazardaki rakiplerin payları,
• Yeni pazar fırsatları,
• Pazardaki büyüme oranı,
• Olası çevresel riskler,
• Fiyatlardaki dalgalanma eğilimleri,
• Teknolojik gelişmeler ve ikame ürün bandındaki
genişleme,
• Global piyasalardaki değişim ve bunların faaliyet
gösterilen pazara etkisi,
• Müşteri tercihlerindeki değişim,
• Çevresel değişim,
• İşletmenin çevrede ve paydaşlardaki algısı.

33. BİLGİ ELDE ETME USULLERİ
• Çevresel inceleme/gözlem/araştırma/benchmarking ,
• Literatür taraması,
• Aktarım (eğitim/öğretim, konferans..vb),
• Satın alma,
• Kiralama/lisanlama ,
• İşe alma,
• Müttefik/stratejik ortaklık,

34. BİLGİ ELDE ETME KAYNAKLARI
• Sanayi kuruluşları/örgütleri
• Konferanslar, bilimsel yayımlar, internet, medya,
• Danışmanlar/üniversiteler
• Format, dizayn ve firma satışları
• Lisans anlaşmaları ,
• İK şirketleri,
• Müttefik/joint venture/tedarikçi/paydaşlar

35. BİLGİ KAYNAKLARI

36. İÇ BİLGİ ÜRETİM MEKANİZMALARI
• Bireysel;
Bilişsel, mekaniksel, ampirik.
• Sosyal (kollektif);
Kalite çemberleri, görev grupları, tekrar
mühendislik, risk/ SWOT ..vb analizleri.
• Operasyonel;
ERP, AR/GE, Deneme üretimleri.

37. Epistemologic
Boyut
Açık (Explicit)
Bilgi
Ontological
Boyut
Kapalı (Tacit)
Bilgi
Birey Grup Organizasyon Çoklu Yapı
Bilgi Seviyesil
Mevcut
Odak
Source: Adapted from Knowledge-Creating Company, p. 57.
BİLGİNİN ÜRETİMİ DÜZLEMİ

38. BİLGİNİN ÜRETİLMESİ
Bilginin
alt formu
Eylem
Mekanizmalar
Farklı seviyelerde bilgi
formları
Duygular
İnançlar,
Değerler
Hayaller vb
ÜrünEylemler
Olgular Operasyonel Sosyal
Bilişsel
Bilginin
daha üst
formu
Teknik
Bileşenler ve
Yordamlar

39. İÇ BİLGİ ÜRETİM ŞARTLARI
• Odaklanma,
• İşletme kültürü,
• Uygun personel,
• Altyapı (bilgi sistemi ..vb),
• Yatay organizasyon.

40. DIŞ BİLGİ ÜRETİMİ
İşletmenin ya da ürünlerinin kalitesine ilişkin tanınırlık,
pozitif imaj gibi bilgiler, işletmenin etkisi ile ancak
kontrolü dışında üretilen bilgilerdir. İşletmeler sosyal
sorumluluk projeleri, eğitim faaliyetleri, kullanıcı
grupları, reklam/tanıtım faaliyetleri, teknik destek
hizmetleri vb. gibi araçlar ile bu tür kolektif bilginin
olumlu üretilmesine müdahale etmeye çalışırlar.

41. BİLGİ PAYLAŞIMI
Kaynak
(Gönderici)
Hedef
(Alıcı)
Geri
Besleme
Araç
Gürültü
Gürültü Gürültü
Gürültü
Gürültü
Çevre
Ortam (Kanal)
Kaynak: Yılmaz (2003)’dan revize edilmiştir.

42. BİLGİ PAYLAŞIM ORTAMLARI
• İşletme içinde/dışında,
• Doğal/kurgu,
• Görevlendirme /gönüllülük esasına göre kurulan,
• Biçimsel/serbest yapıda,
• Eşzamanlı /ayrık zamanlı çalışan,
• Fizikken/ bilgisayar/telefon/belge geçer/ e-mail gibi
iletişim araçları ile sanal olarak bir araya getirilmiş

43. BİLGİ DEPOLARININ AMACI
Bilginin;
• Biriktirilmesi,
• Saklanması,
• Erişim sağlanması,
• Güncellenmesi.

44. BİLGİ DEPOLARI
• Fiziksel ortamlar,
• Dijital ortamlar,
• Hukuki ortamlar,
• Çalışanlar,
• İş süreçleri,
• İşletme organizasyonu, İklimi/kültürü,
• İşletme imajı
Kaynak: Walsh ve Ungson (1991)

45. BİLGİNİN KULLANILMASI
• İşletmenin stratejik ve operasyonel problemlerini
çözmek (Akgün ve Keskin, 2003),
• Yenilik yaratmak (Öğüt, 2001: 18),
• Var olan iş fırsatlarının kullanılmasını sağlamak (Von
Krogh, Ichijo, Nonaka, 2002: 93),
• Karar sürecinde kararsızlığa neden olan unsurları
sınırlayarak değeri en iyi olan alternatifi belirleyerek
riski azaltmak (Ayyıldız ve Cengiz, 2006)
• Daha üst seviye bilgi üretmek,

46. BİLGİNİN KULLANILMASI
• Stratejinin formüle edilmesi,
• Stratejinin uygulanması sırasında operasyonel
kararların alınması,
• Yeni ürün geliştirme,
• Stratejinin değerlendirilmesi.