SlideShare a Scribd company logo
1 of 8
Download to read offline
Much ado about nothing?
Introductie
De evaluatie van de Wet Bestuur & Toezicht geeft aan dat belangrijke onderdelen van de wet ietwat achterhaald zijn.
Het gedeelte over de one tier board en nevenaspecten zoals taakverdeling, aansprakelijkheid en tegenstrijdige
belangen, zijn echter zeer nuttig voor de verdere doorontwikkeling van ons systeem van rechtspersonen.
Titel : Much ado about nothing?
Auteur : Joost Kramer
Verschenen in : Goed Bestuur & Toezicht (Goed Bestuur & Toezicht 1 2018)
Publicatiedatum : 26-02-2018
Tags : wet bestuur en toezicht
Geselecteerd door : (joost.kramer@jjk.nu) op 28-03-2022
Dit artikel/hoofdstuk is afkomstig uit Goed Bestuur & Toezicht. Het auteursrecht is voorbehouden. De publicatie is bestemd voor eigen gebruik. Het is
niet de bedoeling dit op commerciële basis verder te verspreiden. Neem in dat geval contact op met de uitgever, Mediawerf Uitgevers,
www.mediawerf.nl. E-mailadres: klazinus@mediawerf.nl.
18 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
De recente evaluatie van de Wet Bestuur & Toezicht geet aan dat belangrjke onderdelen
van de wet ietwat achterhaald zjn. Of je het nu wel of niet eens bent met de achtergrond
van het maximum van vjf commissariaten of de streefcjfers voor diversiteit, het is de
vraag wat de werkeljke relevantie van deze weteljke regelingen op dit moment nog is -
en zelfs al in 2012 was. Het gedeelte over de one tier board en nevenaspecten zoals
taakverdeling, aansprakeljkheid en tegenstrjdige belangen, zjn echter zeer nutig voor
de verdere doorontwikeling van ons systeem van rechtspersonen.
Joost Kramer
MUCH ADO ABOUT NOTHING?
De evaluatie van de Wet Bestuur en Toezicht
Het old boys network is inmiddels wel verdwenen
19
Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
Het rechtspersonenrecht is –gelukig- altjd in
beweging. Waar diverse Nederlandse rechtsperso-
nen een gescheiden ontwikeling kennen, hebben zj
sinds 1976 een gezamenljk thuis in het Burgerljk
Wetboek (BW2). De soms bjna eeneiige tweeling van
de naamloze vennootschap (NV) en de besloten
vennootschap met beperkte aansprakeljkheid (BV)
groeiden begin dit decennium enigszins uit elkaar
door de lexibilisering van de BV. Rond diezelfde tjd
zagen we ook enkele wjzigingen van BW2 in verband
met de aanpassing van regels over bestuur en toezicht,
de Wet Bestuur en Toezicht (WBT).1
Destjds gaf de
minister van Justitie aan dat hj met de WBT wil
bjdragen aan het vergroten van de bruikbaarheid van
de rechtsvorm van de NV en BV (gezamenljk “vennoot-
schap”) in nationale en internationale ondernemings-
verhoudingen.2
Daartoe introduceert de WBT de
weteljke grondslag van een monistisch bestuursmo-
del (one tier board). In het verlengde daarvan dient
tevens aandacht te worden gegeven aan de regeling
inzake tegenstrjdig belang en de taakverdeling (en
aansprakeljkheid) van bestuurders.
Tjdens de parlementaire behandeling van het
wetsvoorstel kwamen er twee belangrjke amendemen-
ten: (i) ter beperking van het aantal bestuurs- en
toezichtsfuncties (“puntensysteem”); en (ii) een
streefcjfer (30%) voor een evenwichtige verdeling van
mannen en vrouwen in raden van bestuur en commis-
sarissen (“streefcjfer”). Op 1 januari 2013 is de WBT in
werking getreden.
Tjdens de parlementaire behandeling in de Eerste
Kamer heet de Minister toegezegd dat de WBT na drie
jaar zal worden geëvalueerd.3
Aanleiding voor de
evaluatie is vooral de beperking van het aantal
bestuurs- en toezichtsfuncties.
De door de Rjksuniversiteit Groningen (RUG)4
–zeer
grondig- uitgevoerde evaluatie ziet met name op het
monistisch bestuursmodel, het puntensysteem en het
streefcjfer. Vanwege de omvangrjke evaluatie (621
pagina’s) zal dit artikel niet meer kunnen zjn dan een
eerste verkenning en signalering op hoofdljnen van
deze drie onderwerpen5
.
De evaluatie is ook van belang voor de Wet Bestuur
en Toezicht Rechtspersonen (“WBT-2”). Enkele
bepalingen inzake bestuur en toezicht “verhuizen” dan
immers van de titels inzake de NV en BV naar het
algemene gedeelte van het rechtspersonenrecht.
Daarmee gaan zj voor de meeste rechtspersonen6
gelden. De WBT-2 geet de wetgever dan ook een goede
gelegenheid eventuele aanbevelingen van de onder-
zoekscommissie te verwezenljken.7
Het monistisch bestuursmodel (one tier board
Het belangrjkste onderwerp in het oorspronkeljke8
wetsvoorstel is het monistisch bestuursmodel (in goed
Nederlands: “one tier board”). Bj de statuten van de
vennootschap kan worden bepaald dat de bestuursta-
ken worden verdeeld over één of meer niet uitvoerende
bestuurders (“nub’s”) en één of meer uitvoerende
bestuurders (“ub’s”). De taak om toezicht te houden op
de taakuitoefening door bestuurders kan niet door een
taakverdeling worden ontnomen aan niet uitvoerende
bestuurders. Hieruit volgt de tegensteling met het
dualistische bestuursmodel (“two tier board”). In dit
laatste geval is er een apart orgaan om toezicht te
houden op het beleid van het bestuur en de algemene
gang van zaken in de vennootschap, de Raad van
Commissarissen (RvC).
Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen
Hoewel het percentage vennootschappen met een
monistisch bestuursmodel binnen de totale populatie
                         
                      
IN 2012 DEED ZICH BIJ SLECHTS DERTIEN PERSONEN
EEN OVERSCHRIJDING VAN HET (FICTIEVE) MAXIMUMAANTAL
VAN VIJF TOEZICHTFUNCTIES VOOR
20 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
verwaarloosbaar is: 0,0005%9
, toont onderstaande
tabel10
een zekere populariteit (26%)11
bj Nederlandse
beursvennootschappen.
De onderzoekers concluderen: (i) dat het monistische
bestuursmodel de bruikbaarheid van de NV en de BV in
nationale en internationale ondernemingsverhoudin-
gen heet vergroot; (ii) dat vastlegging in de wet van de
verantwoordeljkheden en aansprakeljkheden van
bestuurders de rechtszekerheid heet vergroot; en (iii)
dat het monistische bestuursmodel in de praktjk
grotendeels werkt zoals beoogd volgens de wetstheorie.
Daar waar de praktjk afwjkt (bjvoorbeeld bj vennoot-
schappen waar er meer ub’s dan nub’s zjn), zien de
onderzoekers geen reden om te komen tot wjzigingen.
Een belangrjk gegeven daarbj is dat bj beursgeno-
teerde vennootschappen het monistische bestuursmo-
del wel werkt zoals beoogd in de wetstheorie.
Als voordelen van de one tier board wordt met name
genoemd de geïnformeerde en betroken positie van de
niet-uitvoerende bestuurders en het slagvaardig(er)
kunnen optreden van het monistische bestuur. Ook de
mogeljkheid dat een bestuurder (zelfstandig) beslui-
ten neemt, hetgeen bj een ‘gewone’ vennootschap niet
mogeljk is, voorziet in een behoete van de praktjk.12
Dat het monistische bestuursmodel niet openstaat
voor banken en verzekeraars13
is volgens de onderzoe-
kers zonder reden. Daarom geven zj in overweging dit
te veranderen. Deze constatering is interessant
aangezien de WBT-2 het monistische bestuursmodel
introduceert voor ale in BW2 genoemde rechtsperso-
nen. In de meeste semipublieke sectoren is er sectorale
wetgeving die aan een monistisch bestuursmodel in de
weg staat. In het kader van WBT-2 is al afgevraagd of
dit niet veranderd moet worden. Ik zie geen grond dit
bestuursmodel aan deze organisaties te onthouden.
Het is daarom ook winst dat deze regeling tegen het
licht is gehouden.
De beperking van het aantal bestuurs- en
toezichtsfuncties
Onderdeel van de WBT is een regeling die leidt tot een
beperking van het aantal bestuurs- en toezichtsfunc-
ties bj enkele grote14
rechtspersonen. De ‘functiecu-
mulatieregeling’. Deze regeling houdt in dat de
benoeming tot bestuurder of commissaris bj een
‘grote’ vennootschap en bj een ‘grote’ stichting
(gedrieën aangeduid als “rechtspersoon”) geen
doorgang vindt indien de persoon in kwestie reeds een
zodanig aantal commissariaten vervult, dat hj boven
een weteljk maximum15
uitkomt. Bjvoorbeeld:
personen die commissaris zjn bj vjf of meer andere
grote rechtspersonen kunnen niet worden benoemd
tot commissaris bj een zesde grote rechtspersoon.16
Deze functiecumulatieregeling vloeit voort uit het
amendement-Irrgang. Het amendement beoogt een
kwaliteitsverhoging van bestuur en toezicht.17
Daarnaast wordt beoogd het zogenoemde ‘old boys
network’ te doorbreken en tevens het voorkomen van
belangenverstrengeling.
Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen
Om met de deur in huis te valen een van de meer
opmerkeljke conclusies:
Op de peildatum in 2012 was nauweljks meer sprake van
een concentratie van grote aantalen toezichtfuncties; bj
slechts dertien personen deed zich een overschrjding van het
(ictieve) maximumaantal van vjf toezichtfuncties voor. In
Tabel 1. Beursvennootschappen met monistisch bestuursmodel
Totaal aantal
waarvan monistisch
% monistisch
Nederlandse vennootschappen met een
primaire officiële notering aan Euronext
Amsterdam
102
11
10,8%
Nederlandse vennootschappen met officiële en
niet-officiële notering buiten Nederland
66
33
50%
21
Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
de bjna vjf jaar na de invoering van de limiteringsregeling
is de kleine groep van personen met veel toezichtfuncties
verder gekrompen. Met andere woorden, de dichtheid van
het ‘old-boysnetwork’ was in 2012 al niet groot meer, en is in
de periode van 2012-2017 aleen maar verder afgenomen.
De vraag dringt zich dan ook op of de analyse vooraf-
gaande aan het amendement wel de juiste was.
Welicht is de invloed van het ‘old boys network’ op de
vele duizenden grote rechtspersonen schromeljk
overschat. Terugkjkend is het de vraag of er voldoende
over nut en noodzaak is nagedacht en of destjds nader
onderzoek en een pas-toe-of-leg uit regel niet vol-
stond.
Dat neemt niet weg dat de limiteringsfunctie een
duideljke signaalfunctie heet die zeker ook buiten de
reikwjdte van de regeling tot denken heet gezet. Zoals
de onderzoekers terecht opmerken wordt er “meer
nadruk gelegd op de grenzen van de mogeljkheden van de
individuele toezichthouder.”18
De onderzoekers zjn overigens “tot de conclusie
gekomen dat de limiteringsregeling algemeen geaccepteerd
ljkt te zjn. Er is sprake van een ontwikeling die past
binnen de bredere professionalisering van het toezicht die al
langer gaande is. Dat er een limiet wordt gesteld aan het
aantal door een persoon te vervulen toezichtfuncties wordt
algemeen erkend in ‘corporate governance-land’. De
limiteringsregeling wordt ook goed nageleefd, zodat het
aangewezen ljkt de weteljke regeling te handhaven en
indien daarvoor aanleiding bestaat op onderdelen te
wjzigen.”
Het ljkt echter wat arbitrair het puntensysteem niet
van toepassing te laten zjn op de overige Nederlandse
rechtspersonen.19
Het argument van de onderzoekers
van afwezigheid van een concentratie van toezicht-
functies bj de kleine groep toezichthouders bj de
overige rechtspersonen overtuigt niet. Er is door de
onderzoekers immers geconcludeerd dat er in
algemene zin een zeer beperkte concentratie van
toezichtsfuncties aanwezig is.
Een verduideljkte en versoepelde regeling (bjvoor-
beeld meer punten, een pas-toe-of-leg-uit regeling of
een –door de onderzoekers bepleite- wegingsfactor
van 1,5 voor de voorziter20
) zou dan in het algemene
gedeelte van BW2 opgenomen kunnen worden. De
komende WBT-2 biedt hiervoor gelegenheid. Verdere
discussie over dit onderwerp ljkt dan niet echt nodig.
Het streefcjfer evenwichtige verdeling
Onderdeel van de WBT is het streven naar een even-
wichtige verdeling van mannen en vrouwen in raden
van bestuur en commissarissen bj ‘grote’21
vennoot-
schapen. Bj een evenwichtige verdeling van de zetels
van de RvB en de RvC wordt ten minste 30% van de
zetels bezet door vrouwen en ten minste 30% door
mannen.22
Het streefcjfer vloeit voort uit het amendement-
Kalma23
en is een pas-toe-of-leg-uit bepaling.24
Tjdens
de parlementaire behandeling zag de minister
vooralsnog geen aanleiding voor uitbreiding van de
regeling tot andere rechtsvormen.
Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen
Ale cjfers (…) - laten zien dat het aandeel vrouwen veel
groter is in de raden van commissarissen dan in de besturen.
De algemene trend is dat de percentages zowel voor het
bestuur als de raad van commissarissen bljven toenemen,
maar dat de groei traag is.25
De onderzoekers wjzen er op dat de wet nog best wat
onduideljkheden bevat, zowel op het punt van
‘evenwichtige samensteling’, als ook bj het transpa-
                         
           
DAT HET MONISTISCHE BESTUURSMODEL NIET OPENSTAAT
VOOR BANKEN EN VERZEKERAARS IS VOLGENS
DE ONDERZOEKERS ZONDER REDEN.
DAAROM GEVEN ZIJ IN OVERWEGING DIT TE VERANDEREN
22 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
rantiegedeelte.26
De geopperde verduideljking via een
website –die zelf weer de nodige vragen zal oproepen-
ljkt mj niet verstandig. Vanwege de uitlegmogeljk-
heid binnen de regeling zjn door de onderzoekers
gesignaleerde onduideljkheden echter niet onoverko-
meljk. In 202027
zou de wetekst desgewenst verduide-
ljkt kunnen worden. Een nadruk –bjvoorbeeld door
de accountant- op de publicatieverplichting zet
waarschjnljk meer zoden aan de djk. Daar komt bj
dat de streefcjferregeling slechts een van de vele
diversiteits-richtljnen is. Grote beursvennootschap-
pen dienen bjvoorbeeld sinds 2016 in de verklaring
inzake corporate governance een beschrjving te geven
van het diversiteitsbeleid dat zj voeren met betreking
tot het bestuur en de raad van commissarissen.28
De onderzoekers wjzen op het verschil tussen de
private en semipublieke sector, waarbj in de laatste
sector met 34,49% vrouweljke toezichthouders
gemiddeld genomen de ‘grote’ stichtingen het
streefcjfer hebben gehaald. Toch pleiten de onderzoe-
kers voor een uitbreiding van het streefcjfer tot ‘grote’
stichtingen vanwege het niet bereiken van het
streefcjfer voor bestuurders. Daarbj gaan ze mjns
inziens voorbj aan het feit dat besturen in de semipu-
blieke sector veelal klein zjn (waarbj een of twee
personen niet ongebruikeljk is). Een dergeljke verbre-
ding van de regeling heet dan weinig zin.
De onderzoekers hebben twjfels bj het stringenter
maken van de regeling (bjvoorbeeld door het opleg-
gen van bindende quota). Met name vanwege de
weerstand die dit zal oproepen29
en vanwege de
mogeljke onverenigbaarheid met het Europese recht
op geljke behandeling van mannen en vrouwen. Die
twjfel deel ik. Net als bj de functiecumulatieregeling
zie je dat de –gewenste- bewegingen reeds gaande zjn.
Wat hiervoor over stichtingen is gezegd maakt dat des
te duideljker. Andere middelen zouden averechts
kunnen werken. Zo ook overigens de vorige minister
van OCW (verantwoordeljk voor emancipatie) die een
quota als een paardenmiddel zag.30
Een bredere kjk
met meer eigen verantwoordeljkheid zoals in
Duitsland ter hand genomen ljkt me een dan een
betere route.31
Much Ado About Nothing?
Wat begon als een verbetering van de internationale
bruikbaarheid van de NV en BV werd meer een
onderwerp over governance aan de top. Hoeveel
bestuurs-en toezichtsfuncties mag je vervulen en
welke rol speelt diversiteit daarbj?
Het puntensysteem ljkt gericht op een –bljkbaar
toch minder omvangrjk (welicht zelfs non existent?)-
old boys network en het streefcjfer is wel een hele
smale kjk op het brede en ingewikelde onderwerp
van diversiteit in de samenleving. Of je het nu wel of
niet eens bent met de achtergrond van het puntensys-
teem of het streefcjfer, het is toch wel de vraag wat de
werkeljke relevantie van deze weteljke regelingen op
dit moment nog is. En zelfs in 2012 was. Zj represente-
ren ontwikelingen in governance land die breed
gedragen worden. Toch zjn ze de aanjager van vele
publicaties, symposia, discussies en een evaluatie van
een wet inzake goed bestuur en toezicht. Much Ado
About Nothing?
Het gedeelte inzake de one tier board en nevenaspec-
ten (taakverdeling, aansprakeljkheid, tegenstrjdige
belangen) zjn desalnietemin zeer nutig voor de
verdere doorontwikeling van ons systeem van
rechtspersonen. Dit betret het vergroten van de
rechtszekerheid van one tier boards bj overige
rechtspersonen, maar bjvoorbeeld ook de mogeljk-
heid van besluitvorming door één bestuurder. In het
HET IS DE VRAAG WAT DE WERKELIJKE RELEVANTIE
VAN HET PUNTENSYSTEEM EN HET STREEFCIJFER
OP DIT MOMENT NOG IS - EN ZELFS IN 2012 WAS
                         
           
23
Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
verlengde daarvan zou nog eens aandacht geschonken
kunnen worden aan het leerstuk van vertegenwoordi-
ging: waarom valt juist deze taak van het bestuur –die
zich meer leent voor veralgemenisering dan de
taakopvating- buiten de algemene bepalingen?
De WBT-2 beoogt de nieuwe tegenstrjdig belang
(besluitvormings-)regeling voor ale rechtspersonen in
BW2 te doen laten gelden.32
Dat maakt de evaluatie van
dit onderwerp extra relevant. De onderzoekers komen
tot de conclusie dat de nieuwe regeling de door de
wetgever beoogde rechtszekerheid in het handelsver-
keer bevordert.33
Ook hebben de onderzoekers zich kunnen buigen
over de nieuwe regeling van taakverdeling en bestuur-
dersaansprakeljkheid en enkele aanbevelingen
gedaan. Aangezien deze regeling model staat voor een
nieuwe vergeljkbare regeling voor ale commissaris-
sen in de WBT-2, is dit een goede zaak.
Ik schrok van de ljvigheid van de evaluatie, maar al
met al is met deel twee in aantocht, een evaluatie van
deel één een goede zet geweest.
Noten
1 Voluit: Wet van 6 juni 2011 tot wjziging van boek 2 van het Bur-
gerljk Wetboek in verband met de aanpassing van regels over
bestuur en toezicht in naamloze en besloten vennootschappen
(Stb. 2011, nr. 275).
2 Tweede Kamer, vergaderjaar 2008–2009, 31 763, nr. 3.
3 Handelingen Eerste Kamer, Vergaderjaar 2010-2011, nr. 28, item
4 Vanuit het Instituut voor Ondernemingsrecht Faculteit
Rechtsgeleerdheid, alsmede het Institute for Governance and
Organizational Responsibility (iGor) is de evaluatie in de periode
van 15 september 2016 tot 1 september 2017 uitgevoerd door Prof.
mr. H.E. Boschma, Prof. mr. M.L. Lennarts, Prof. mr. J.N. Schute-
Veenstra en Dr. K. van Veen. Kenmerk WODC: 2730.
5 Overige onderwerpen betrefen: (i) de rechtsverhouding tussen
een bestuurder en een beursvennootschap; (ii) aanpassing van de
bindende voordracht voor benoeming van een bestuurder of com-
missaris van een NV. Deze onderwerpen worden niet besproken.
6 Voor de praktjk meest relevant: stichtingen, verenigingen en
coöperaties.
7 De Minister heet zjn voornemen hiertoe al aangekondigd.
8 De functiecumulatieregeling en het streefcjfer zjn immers
later per amendement in de Tweede Kamer aan het wetsvoorstel
toegevoegd.
9 “In maart 2017 waren volgens de door de KvK verstrekte data
3998 NV's en 896.613 BV's ingeschreven in het handelsregister.
Hiervan hadden in totaal 443 NV's en BV’s een monistisch
bestuursmodel, onderverdeeld in 58 NV's en 385 BV's.”, aldus de
evaluatie, pagina 41.
10 Evaluatie Pagina 52.
11 “In juli 2017 waren van de in totaal 168 Nederlandse vennootschap-
pen met een Nederlandse notering en/of buitenlandse notering er
44 vennootschappen uitgerust met een monistisch bestuursmodel.
Dit komt neer op een percentage van ruim 26% van het totale aantal
Nederlandse beursvennootschappen.”, aldus de evaluatie, pagina
555.
12 Ingevolge art. 2:129a/2:239a lid 3 BW kan worden bepaald dat
een bestuurder rechtsgeldig kan besluiten omtrent zaken die
tot zjn taak behoren.
13 Artikel 3:19 lid 1 Wt vereist dat zj een RvC instelen.
14 Een rechtspersoon is groot als wordt voldaan aan twee van de
volgende drie criteria: de activa (> € 20 mio), neto-omzet (>€ 40
mio) en het gemiddelde aantal werknemers over het boekjaar (>
250). Deze criteria zjn ontleend aan het jaarrekeningenrecht en
raakt uitsluitend rechtspersonen die een jaarrekening moeten
opmaken (of een inanciële verantwoording moeten maken die
daaraan geljkwaardig is).
15 Vergeljk de artikelen 2:132a, 2:142a, 2:242a, 2:252a, 2:297a en
2:297b BW.
16 Het voorziterschap van de RvC telt dubbel. Aan commis-
saris wordt zowel een niet-uitvoerend bestuurder als een
toezichthouder (RvT) geljkgesteld. Uitzonderingen gelden
voor groepsbenoemingen, de management-BV, benoemingen
bj overige rechtspersonen (bjvoorbeeld de grote coöperaties,
formele verenigingen en OWM’s), door de OK benoemde com-
missaris en buitenlandse rechtspersonen.
17 Het is de wens van een meerderheid in de Tweede Kamer dat
bestuurders en commissarissen van grote rechtspersonen
voldoende tjd moeten kunnen vrjmaken voor hun belang-
rjke functie en derhalve niet teveel dergeljke functies mogen
cumuleren.
18 Evaluatie, pagina 354.
19 Uit de wetsgeschiedenis wordt niet duideljk waarom het
puntensysteem is beperkt tot de drie genoemde rechtsper-
sonen. Een amendement dat strekte tot uitbreiding werd op
technische gronden verworpen.
20Zj zien overigens geen aanleiding voor een uitzondering op het
puntensysteem voor zogenoemde ‘beroepscommissarissen’.
21 Een rechtspersoon is groot als wordt voldaan aan dezelfde ver-
24 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018
eisten als hierboven bj de functiecumulatieregeling genoemd.
In de evaluatie wordt het aantal grote vennootschappen op
ruim 5.000 geraamd.
22 In een grote vennootschap wordt zoveel mogeljk rekening
gehouden met een evenwichtige verdeling bj: a. het benoemen
en het voordragen van bestuurders; b. het opstelen van een
proielschets voor de omvang en samensteling van de RvC, als-
mede bj het aanwjzen, benoemen, aanbevelen en voordragen
van commissarissen; c. het opstelen van een proielschets voor
de niet-uitvoerende bestuurders alsmede bj het voordragen,
benoemen en aanbevelen van niet-uitvoerende bestuurders.
Hetzelfde geldt voor de vennootschap die als rechtspersoon
bestuurder is.
23 Internationaal onderzoek zou hebben aangetoond dat een te
eenzjdige samensteling van RvBs en RvCs leidt tot slechtere
inanciële resultaten, maar ook tot een lagere economische
groei. Dus niet aleen vanuit emancipatoir oogpunt, maar ook
om economische redenen is deze (tjdeljke) overheidsmaatre-
gel wenseljk, aldus Kalma c.s.
24 In het geval de zetels niet evenwichtig zjn verdeeld wordt in
het jaarverslag uiteengezet: (i) waarom de zetels niet even-
wichtig zjn verdeeld; (ii) op welke wjze de vennootschap heet
getracht tot een evenwichtige verdeling van de zetels te komen;
en (iii) op welke wjze de vennootschap beoogt in de toekomst
een evenwichtige verdeling van de zetels te realiseren, aldus
artikel 2:391 lid 7 BW.
25 Evaluatie, pagina 574.
26 Bjvoorbeeld: (i) wat ’een evenwichtige verdeling’ precies be-
helst; (ii) in hoeverre een voorkeursbeleid is toegestaan; (iii) de
RvB of RvC bestaande uit 1 persoon; (iv) toepasseljkheid op de
one tier board; (v) afronden naar beneden of naar boven?
27 Het amendement had een zogenoemde horizonbepaling en
verviel automatisch per 01-01-2016. Sinds de invoering van het
streefcjfer is het aandeel vrouwen aanzienljk toegenomen.
Het is echter altjd de bedoeling geweest van de Minister om
de regeling voort te zeten en vanaf april 2017 is het streefcjfer
weer van kracht tot 01-01-2020. Daarmee is het anderhalf jaar
niet van toepassing geweest.
28 Besluit van 22-12-2016 tot wjziging van het ‘Besluit tot vast-
steling van nadere voorschriten omtrent de inhoud van het
jaarverslag’.
29 Bj vennootschappen met kleinere bestuurs- en toezichtsorga-
nen (die moeiljker aan het quotum kunnen voldoen).
30htps://www.bnr.nl/nieuws/politiek/10319536/vrouwenquotum-
als-ultiem-paardenmiddel.
31 “In Duitsland geldt voor de hoogste twee managementlagen onder het
bestuur een lexibele streefcjferregeling. Dat wil zeggen dat de onder
de regeling valende bedrjven hiervoor zelf een streefcjfer en streefda-
tum mogen vaststelen. Bovendien heet de wetgever aan de bedrjven
de nodige vrjheid gelaten om te bepalen welke functies onder de twee
hoogste managementlagen valen. Een dergeljke regeling zou ook
voor Nederland kunnen worden overwogen.”
32 Voor de vereniging, coöperatie en onderlinge waarborg-
maatschappj geldt immers nog steeds de vertegenwoordi-
gingsregel. Voor stichtingen kent de wet op dit moment geen
tegenstrjdig-belangregeling; het bestuur bljt bevoegd (aldus
de rechtspraak).
33 Evaluatie, hoofdstuk 6.4.
Over de auteur:
Joost Kramer is als jurist en bedrjfskundige gespecialiseerd in
het adviseren van de ondernemingsleiding. Zjn focus ligt op
het adviseren en ondersteunen van ondernemingen, raden van
bestuur en commissarissen/toezichthouders.

More Related Content

Similar to MUCH ADO ABOUT NOTHING? De evaluatie van de Wet Bestuur en Toezicht

Round Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomstRound Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomstInAudit BV
 
Governance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraarsGovernance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraarsInAudit BV
 
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdf
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdfcollege ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdf
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdfErik-Jan Kreuze
 
Finext tfocr 2015
Finext tfocr 2015Finext tfocr 2015
Finext tfocr 2015Finext
 
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015shareNL
 
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009SeederDeBoer Compliance Rapport 2009
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009gkilsdonk
 
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...S.J. Westra
 
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ers
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ersDAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ers
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ersDAS
 
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?Joost J. Kramer
 
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptx
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptxWebinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptx
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptxStork
 
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokken
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokkenArtikel Lokaal Externe audit in de startblokken
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokkenStevenVR321
 
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...Jeroen de Bruin
 
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apf
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apfReactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apf
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apfCNV Vakcentrale
 
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030Hays Netherlands
 
Accountancynieuwsdag 2007
Accountancynieuwsdag 2007Accountancynieuwsdag 2007
Accountancynieuwsdag 2007guestcf1814
 
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pn
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pnNulmeting taskforce personeelsbeheer vts pn
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pnFrank Smilda
 

Similar to MUCH ADO ABOUT NOTHING? De evaluatie van de Wet Bestuur en Toezicht (20)

E-Goverance
E-GoveranceE-Goverance
E-Goverance
 
Round Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomstRound Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomst
 
Governance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraarsGovernance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraars
 
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdf
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdfcollege ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdf
college ESG in het MKB 2 december 2022 v5 4.pdf
 
Finext tfocr 2015
Finext tfocr 2015Finext tfocr 2015
Finext tfocr 2015
 
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015
shareNL | onderzoek iov EZ | innoveren in de deeleconomie | 18 12 2015
 
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009SeederDeBoer Compliance Rapport 2009
SeederDeBoer Compliance Rapport 2009
 
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...
Finance & Control - Corporate Performance & Corporate Governance bijten elkaa...
 
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ers
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ersDAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ers
DAS Bedrijven Barometer 2013 - onderzoek onder 500 MKB'ers
 
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?
WIE IS AAN ZET? Governance in de zorg: een taak van RvT of de inspectie?
 
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptx
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptxWebinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptx
Webinar | Omgaan snel met veranderende wetgeving in duurzaamheid.pptx
 
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokken
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokkenArtikel Lokaal Externe audit in de startblokken
Artikel Lokaal Externe audit in de startblokken
 
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...
FD-interview met Frank Graaf over het Regulatory & Compliance Team van Cliffo...
 
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apf
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apfReactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apf
Reactie fnv, cnv en mhp op het voorontwerp van de wet apf
 
Jaarverslag 2011
Jaarverslag 2011Jaarverslag 2011
Jaarverslag 2011
 
Hays Heartbeat Finance
Hays Heartbeat FinanceHays Heartbeat Finance
Hays Heartbeat Finance
 
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030
Baan van de Toekomst de financiële sector in 2030
 
Accountancynieuwsdag 2007
Accountancynieuwsdag 2007Accountancynieuwsdag 2007
Accountancynieuwsdag 2007
 
Presentatie Theo Klarenbeek Belastingdienst Twinfield Masterclass #TWFMC
Presentatie Theo Klarenbeek Belastingdienst Twinfield Masterclass #TWFMCPresentatie Theo Klarenbeek Belastingdienst Twinfield Masterclass #TWFMC
Presentatie Theo Klarenbeek Belastingdienst Twinfield Masterclass #TWFMC
 
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pn
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pnNulmeting taskforce personeelsbeheer vts pn
Nulmeting taskforce personeelsbeheer vts pn
 

More from Joost J. Kramer

Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsproces
Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsprocesPaper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsproces
Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsprocesJoost J. Kramer
 
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.Interview in Goed Bestuur & Toezicht.
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.Joost J. Kramer
 
Goed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningGoed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningJoost J. Kramer
 
RvC due diligence TOP 2017 (5)
RvC due diligence TOP 2017 (5)RvC due diligence TOP 2017 (5)
RvC due diligence TOP 2017 (5)Joost J. Kramer
 
Goed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningGoed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningJoost J. Kramer
 
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’Joost J. Kramer
 
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...Joost J. Kramer
 
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteit
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteitEfficiëntie kan afbreuk doen aan integriteit
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteitJoost J. Kramer
 

More from Joost J. Kramer (10)

Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsproces
Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsprocesPaper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsproces
Paper trail als toe-gevoegde waarde in toezichtsproces
 
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.Interview in Goed Bestuur & Toezicht.
Interview in Goed Bestuur & Toezicht.
 
Goed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningGoed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuning
 
RvC due diligence TOP 2017 (5)
RvC due diligence TOP 2017 (5)RvC due diligence TOP 2017 (5)
RvC due diligence TOP 2017 (5)
 
Goed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuningGoed toezicht verdient ondersteuning
Goed toezicht verdient ondersteuning
 
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’
Met de burgeroorlog begon een vloedgolf aan ‘greenbacks’
 
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...
FD: 24-02-17: Tijd voor gepaste zorgvuldigheid bij toetreden tot raad van com...
 
RvC/RvT Due diligence
RvC/RvT Due diligenceRvC/RvT Due diligence
RvC/RvT Due diligence
 
To do or not to do
To do or not to doTo do or not to do
To do or not to do
 
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteit
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteitEfficiëntie kan afbreuk doen aan integriteit
Efficiëntie kan afbreuk doen aan integriteit
 

MUCH ADO ABOUT NOTHING? De evaluatie van de Wet Bestuur en Toezicht

  • 1. Much ado about nothing? Introductie De evaluatie van de Wet Bestuur & Toezicht geeft aan dat belangrijke onderdelen van de wet ietwat achterhaald zijn. Het gedeelte over de one tier board en nevenaspecten zoals taakverdeling, aansprakelijkheid en tegenstrijdige belangen, zijn echter zeer nuttig voor de verdere doorontwikkeling van ons systeem van rechtspersonen. Titel : Much ado about nothing? Auteur : Joost Kramer Verschenen in : Goed Bestuur & Toezicht (Goed Bestuur & Toezicht 1 2018) Publicatiedatum : 26-02-2018 Tags : wet bestuur en toezicht Geselecteerd door : (joost.kramer@jjk.nu) op 28-03-2022 Dit artikel/hoofdstuk is afkomstig uit Goed Bestuur & Toezicht. Het auteursrecht is voorbehouden. De publicatie is bestemd voor eigen gebruik. Het is niet de bedoeling dit op commerciële basis verder te verspreiden. Neem in dat geval contact op met de uitgever, Mediawerf Uitgevers, www.mediawerf.nl. E-mailadres: klazinus@mediawerf.nl.
  • 2. 18 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 De recente evaluatie van de Wet Bestuur & Toezicht geet aan dat belangrjke onderdelen van de wet ietwat achterhaald zjn. Of je het nu wel of niet eens bent met de achtergrond van het maximum van vjf commissariaten of de streefcjfers voor diversiteit, het is de vraag wat de werkeljke relevantie van deze weteljke regelingen op dit moment nog is - en zelfs al in 2012 was. Het gedeelte over de one tier board en nevenaspecten zoals taakverdeling, aansprakeljkheid en tegenstrjdige belangen, zjn echter zeer nutig voor de verdere doorontwikeling van ons systeem van rechtspersonen. Joost Kramer MUCH ADO ABOUT NOTHING? De evaluatie van de Wet Bestuur en Toezicht Het old boys network is inmiddels wel verdwenen
  • 3. 19 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 Het rechtspersonenrecht is –gelukig- altjd in beweging. Waar diverse Nederlandse rechtsperso- nen een gescheiden ontwikeling kennen, hebben zj sinds 1976 een gezamenljk thuis in het Burgerljk Wetboek (BW2). De soms bjna eeneiige tweeling van de naamloze vennootschap (NV) en de besloten vennootschap met beperkte aansprakeljkheid (BV) groeiden begin dit decennium enigszins uit elkaar door de lexibilisering van de BV. Rond diezelfde tjd zagen we ook enkele wjzigingen van BW2 in verband met de aanpassing van regels over bestuur en toezicht, de Wet Bestuur en Toezicht (WBT).1 Destjds gaf de minister van Justitie aan dat hj met de WBT wil bjdragen aan het vergroten van de bruikbaarheid van de rechtsvorm van de NV en BV (gezamenljk “vennoot- schap”) in nationale en internationale ondernemings- verhoudingen.2 Daartoe introduceert de WBT de weteljke grondslag van een monistisch bestuursmo- del (one tier board). In het verlengde daarvan dient tevens aandacht te worden gegeven aan de regeling inzake tegenstrjdig belang en de taakverdeling (en aansprakeljkheid) van bestuurders. Tjdens de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel kwamen er twee belangrjke amendemen- ten: (i) ter beperking van het aantal bestuurs- en toezichtsfuncties (“puntensysteem”); en (ii) een streefcjfer (30%) voor een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen in raden van bestuur en commis- sarissen (“streefcjfer”). Op 1 januari 2013 is de WBT in werking getreden. Tjdens de parlementaire behandeling in de Eerste Kamer heet de Minister toegezegd dat de WBT na drie jaar zal worden geëvalueerd.3 Aanleiding voor de evaluatie is vooral de beperking van het aantal bestuurs- en toezichtsfuncties. De door de Rjksuniversiteit Groningen (RUG)4 –zeer grondig- uitgevoerde evaluatie ziet met name op het monistisch bestuursmodel, het puntensysteem en het streefcjfer. Vanwege de omvangrjke evaluatie (621 pagina’s) zal dit artikel niet meer kunnen zjn dan een eerste verkenning en signalering op hoofdljnen van deze drie onderwerpen5 . De evaluatie is ook van belang voor de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (“WBT-2”). Enkele bepalingen inzake bestuur en toezicht “verhuizen” dan immers van de titels inzake de NV en BV naar het algemene gedeelte van het rechtspersonenrecht. Daarmee gaan zj voor de meeste rechtspersonen6 gelden. De WBT-2 geet de wetgever dan ook een goede gelegenheid eventuele aanbevelingen van de onder- zoekscommissie te verwezenljken.7 Het monistisch bestuursmodel (one tier board Het belangrjkste onderwerp in het oorspronkeljke8 wetsvoorstel is het monistisch bestuursmodel (in goed Nederlands: “one tier board”). Bj de statuten van de vennootschap kan worden bepaald dat de bestuursta- ken worden verdeeld over één of meer niet uitvoerende bestuurders (“nub’s”) en één of meer uitvoerende bestuurders (“ub’s”). De taak om toezicht te houden op de taakuitoefening door bestuurders kan niet door een taakverdeling worden ontnomen aan niet uitvoerende bestuurders. Hieruit volgt de tegensteling met het dualistische bestuursmodel (“two tier board”). In dit laatste geval is er een apart orgaan om toezicht te houden op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de vennootschap, de Raad van Commissarissen (RvC). Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen Hoewel het percentage vennootschappen met een monistisch bestuursmodel binnen de totale populatie                                                  IN 2012 DEED ZICH BIJ SLECHTS DERTIEN PERSONEN EEN OVERSCHRIJDING VAN HET (FICTIEVE) MAXIMUMAANTAL VAN VIJF TOEZICHTFUNCTIES VOOR
  • 4. 20 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 verwaarloosbaar is: 0,0005%9 , toont onderstaande tabel10 een zekere populariteit (26%)11 bj Nederlandse beursvennootschappen. De onderzoekers concluderen: (i) dat het monistische bestuursmodel de bruikbaarheid van de NV en de BV in nationale en internationale ondernemingsverhoudin- gen heet vergroot; (ii) dat vastlegging in de wet van de verantwoordeljkheden en aansprakeljkheden van bestuurders de rechtszekerheid heet vergroot; en (iii) dat het monistische bestuursmodel in de praktjk grotendeels werkt zoals beoogd volgens de wetstheorie. Daar waar de praktjk afwjkt (bjvoorbeeld bj vennoot- schappen waar er meer ub’s dan nub’s zjn), zien de onderzoekers geen reden om te komen tot wjzigingen. Een belangrjk gegeven daarbj is dat bj beursgeno- teerde vennootschappen het monistische bestuursmo- del wel werkt zoals beoogd in de wetstheorie. Als voordelen van de one tier board wordt met name genoemd de geïnformeerde en betroken positie van de niet-uitvoerende bestuurders en het slagvaardig(er) kunnen optreden van het monistische bestuur. Ook de mogeljkheid dat een bestuurder (zelfstandig) beslui- ten neemt, hetgeen bj een ‘gewone’ vennootschap niet mogeljk is, voorziet in een behoete van de praktjk.12 Dat het monistische bestuursmodel niet openstaat voor banken en verzekeraars13 is volgens de onderzoe- kers zonder reden. Daarom geven zj in overweging dit te veranderen. Deze constatering is interessant aangezien de WBT-2 het monistische bestuursmodel introduceert voor ale in BW2 genoemde rechtsperso- nen. In de meeste semipublieke sectoren is er sectorale wetgeving die aan een monistisch bestuursmodel in de weg staat. In het kader van WBT-2 is al afgevraagd of dit niet veranderd moet worden. Ik zie geen grond dit bestuursmodel aan deze organisaties te onthouden. Het is daarom ook winst dat deze regeling tegen het licht is gehouden. De beperking van het aantal bestuurs- en toezichtsfuncties Onderdeel van de WBT is een regeling die leidt tot een beperking van het aantal bestuurs- en toezichtsfunc- ties bj enkele grote14 rechtspersonen. De ‘functiecu- mulatieregeling’. Deze regeling houdt in dat de benoeming tot bestuurder of commissaris bj een ‘grote’ vennootschap en bj een ‘grote’ stichting (gedrieën aangeduid als “rechtspersoon”) geen doorgang vindt indien de persoon in kwestie reeds een zodanig aantal commissariaten vervult, dat hj boven een weteljk maximum15 uitkomt. Bjvoorbeeld: personen die commissaris zjn bj vjf of meer andere grote rechtspersonen kunnen niet worden benoemd tot commissaris bj een zesde grote rechtspersoon.16 Deze functiecumulatieregeling vloeit voort uit het amendement-Irrgang. Het amendement beoogt een kwaliteitsverhoging van bestuur en toezicht.17 Daarnaast wordt beoogd het zogenoemde ‘old boys network’ te doorbreken en tevens het voorkomen van belangenverstrengeling. Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen Om met de deur in huis te valen een van de meer opmerkeljke conclusies: Op de peildatum in 2012 was nauweljks meer sprake van een concentratie van grote aantalen toezichtfuncties; bj slechts dertien personen deed zich een overschrjding van het (ictieve) maximumaantal van vjf toezichtfuncties voor. In Tabel 1. Beursvennootschappen met monistisch bestuursmodel Totaal aantal waarvan monistisch % monistisch Nederlandse vennootschappen met een primaire officiële notering aan Euronext Amsterdam 102 11 10,8% Nederlandse vennootschappen met officiële en niet-officiële notering buiten Nederland 66 33 50%
  • 5. 21 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 de bjna vjf jaar na de invoering van de limiteringsregeling is de kleine groep van personen met veel toezichtfuncties verder gekrompen. Met andere woorden, de dichtheid van het ‘old-boysnetwork’ was in 2012 al niet groot meer, en is in de periode van 2012-2017 aleen maar verder afgenomen. De vraag dringt zich dan ook op of de analyse vooraf- gaande aan het amendement wel de juiste was. Welicht is de invloed van het ‘old boys network’ op de vele duizenden grote rechtspersonen schromeljk overschat. Terugkjkend is het de vraag of er voldoende over nut en noodzaak is nagedacht en of destjds nader onderzoek en een pas-toe-of-leg uit regel niet vol- stond. Dat neemt niet weg dat de limiteringsfunctie een duideljke signaalfunctie heet die zeker ook buiten de reikwjdte van de regeling tot denken heet gezet. Zoals de onderzoekers terecht opmerken wordt er “meer nadruk gelegd op de grenzen van de mogeljkheden van de individuele toezichthouder.”18 De onderzoekers zjn overigens “tot de conclusie gekomen dat de limiteringsregeling algemeen geaccepteerd ljkt te zjn. Er is sprake van een ontwikeling die past binnen de bredere professionalisering van het toezicht die al langer gaande is. Dat er een limiet wordt gesteld aan het aantal door een persoon te vervulen toezichtfuncties wordt algemeen erkend in ‘corporate governance-land’. De limiteringsregeling wordt ook goed nageleefd, zodat het aangewezen ljkt de weteljke regeling te handhaven en indien daarvoor aanleiding bestaat op onderdelen te wjzigen.” Het ljkt echter wat arbitrair het puntensysteem niet van toepassing te laten zjn op de overige Nederlandse rechtspersonen.19 Het argument van de onderzoekers van afwezigheid van een concentratie van toezicht- functies bj de kleine groep toezichthouders bj de overige rechtspersonen overtuigt niet. Er is door de onderzoekers immers geconcludeerd dat er in algemene zin een zeer beperkte concentratie van toezichtsfuncties aanwezig is. Een verduideljkte en versoepelde regeling (bjvoor- beeld meer punten, een pas-toe-of-leg-uit regeling of een –door de onderzoekers bepleite- wegingsfactor van 1,5 voor de voorziter20 ) zou dan in het algemene gedeelte van BW2 opgenomen kunnen worden. De komende WBT-2 biedt hiervoor gelegenheid. Verdere discussie over dit onderwerp ljkt dan niet echt nodig. Het streefcjfer evenwichtige verdeling Onderdeel van de WBT is het streven naar een even- wichtige verdeling van mannen en vrouwen in raden van bestuur en commissarissen bj ‘grote’21 vennoot- schapen. Bj een evenwichtige verdeling van de zetels van de RvB en de RvC wordt ten minste 30% van de zetels bezet door vrouwen en ten minste 30% door mannen.22 Het streefcjfer vloeit voort uit het amendement- Kalma23 en is een pas-toe-of-leg-uit bepaling.24 Tjdens de parlementaire behandeling zag de minister vooralsnog geen aanleiding voor uitbreiding van de regeling tot andere rechtsvormen. Conclusies uit de evaluatie en kanttekeningen Ale cjfers (…) - laten zien dat het aandeel vrouwen veel groter is in de raden van commissarissen dan in de besturen. De algemene trend is dat de percentages zowel voor het bestuur als de raad van commissarissen bljven toenemen, maar dat de groei traag is.25 De onderzoekers wjzen er op dat de wet nog best wat onduideljkheden bevat, zowel op het punt van ‘evenwichtige samensteling’, als ook bj het transpa-                                       DAT HET MONISTISCHE BESTUURSMODEL NIET OPENSTAAT VOOR BANKEN EN VERZEKERAARS IS VOLGENS DE ONDERZOEKERS ZONDER REDEN. DAAROM GEVEN ZIJ IN OVERWEGING DIT TE VERANDEREN
  • 6. 22 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 rantiegedeelte.26 De geopperde verduideljking via een website –die zelf weer de nodige vragen zal oproepen- ljkt mj niet verstandig. Vanwege de uitlegmogeljk- heid binnen de regeling zjn door de onderzoekers gesignaleerde onduideljkheden echter niet onoverko- meljk. In 202027 zou de wetekst desgewenst verduide- ljkt kunnen worden. Een nadruk –bjvoorbeeld door de accountant- op de publicatieverplichting zet waarschjnljk meer zoden aan de djk. Daar komt bj dat de streefcjferregeling slechts een van de vele diversiteits-richtljnen is. Grote beursvennootschap- pen dienen bjvoorbeeld sinds 2016 in de verklaring inzake corporate governance een beschrjving te geven van het diversiteitsbeleid dat zj voeren met betreking tot het bestuur en de raad van commissarissen.28 De onderzoekers wjzen op het verschil tussen de private en semipublieke sector, waarbj in de laatste sector met 34,49% vrouweljke toezichthouders gemiddeld genomen de ‘grote’ stichtingen het streefcjfer hebben gehaald. Toch pleiten de onderzoe- kers voor een uitbreiding van het streefcjfer tot ‘grote’ stichtingen vanwege het niet bereiken van het streefcjfer voor bestuurders. Daarbj gaan ze mjns inziens voorbj aan het feit dat besturen in de semipu- blieke sector veelal klein zjn (waarbj een of twee personen niet ongebruikeljk is). Een dergeljke verbre- ding van de regeling heet dan weinig zin. De onderzoekers hebben twjfels bj het stringenter maken van de regeling (bjvoorbeeld door het opleg- gen van bindende quota). Met name vanwege de weerstand die dit zal oproepen29 en vanwege de mogeljke onverenigbaarheid met het Europese recht op geljke behandeling van mannen en vrouwen. Die twjfel deel ik. Net als bj de functiecumulatieregeling zie je dat de –gewenste- bewegingen reeds gaande zjn. Wat hiervoor over stichtingen is gezegd maakt dat des te duideljker. Andere middelen zouden averechts kunnen werken. Zo ook overigens de vorige minister van OCW (verantwoordeljk voor emancipatie) die een quota als een paardenmiddel zag.30 Een bredere kjk met meer eigen verantwoordeljkheid zoals in Duitsland ter hand genomen ljkt me een dan een betere route.31 Much Ado About Nothing? Wat begon als een verbetering van de internationale bruikbaarheid van de NV en BV werd meer een onderwerp over governance aan de top. Hoeveel bestuurs-en toezichtsfuncties mag je vervulen en welke rol speelt diversiteit daarbj? Het puntensysteem ljkt gericht op een –bljkbaar toch minder omvangrjk (welicht zelfs non existent?)- old boys network en het streefcjfer is wel een hele smale kjk op het brede en ingewikelde onderwerp van diversiteit in de samenleving. Of je het nu wel of niet eens bent met de achtergrond van het puntensys- teem of het streefcjfer, het is toch wel de vraag wat de werkeljke relevantie van deze weteljke regelingen op dit moment nog is. En zelfs in 2012 was. Zj represente- ren ontwikelingen in governance land die breed gedragen worden. Toch zjn ze de aanjager van vele publicaties, symposia, discussies en een evaluatie van een wet inzake goed bestuur en toezicht. Much Ado About Nothing? Het gedeelte inzake de one tier board en nevenaspec- ten (taakverdeling, aansprakeljkheid, tegenstrjdige belangen) zjn desalnietemin zeer nutig voor de verdere doorontwikeling van ons systeem van rechtspersonen. Dit betret het vergroten van de rechtszekerheid van one tier boards bj overige rechtspersonen, maar bjvoorbeeld ook de mogeljk- heid van besluitvorming door één bestuurder. In het HET IS DE VRAAG WAT DE WERKELIJKE RELEVANTIE VAN HET PUNTENSYSTEEM EN HET STREEFCIJFER OP DIT MOMENT NOG IS - EN ZELFS IN 2012 WAS                                      
  • 7. 23 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 verlengde daarvan zou nog eens aandacht geschonken kunnen worden aan het leerstuk van vertegenwoordi- ging: waarom valt juist deze taak van het bestuur –die zich meer leent voor veralgemenisering dan de taakopvating- buiten de algemene bepalingen? De WBT-2 beoogt de nieuwe tegenstrjdig belang (besluitvormings-)regeling voor ale rechtspersonen in BW2 te doen laten gelden.32 Dat maakt de evaluatie van dit onderwerp extra relevant. De onderzoekers komen tot de conclusie dat de nieuwe regeling de door de wetgever beoogde rechtszekerheid in het handelsver- keer bevordert.33 Ook hebben de onderzoekers zich kunnen buigen over de nieuwe regeling van taakverdeling en bestuur- dersaansprakeljkheid en enkele aanbevelingen gedaan. Aangezien deze regeling model staat voor een nieuwe vergeljkbare regeling voor ale commissaris- sen in de WBT-2, is dit een goede zaak. Ik schrok van de ljvigheid van de evaluatie, maar al met al is met deel twee in aantocht, een evaluatie van deel één een goede zet geweest. Noten 1 Voluit: Wet van 6 juni 2011 tot wjziging van boek 2 van het Bur- gerljk Wetboek in verband met de aanpassing van regels over bestuur en toezicht in naamloze en besloten vennootschappen (Stb. 2011, nr. 275). 2 Tweede Kamer, vergaderjaar 2008–2009, 31 763, nr. 3. 3 Handelingen Eerste Kamer, Vergaderjaar 2010-2011, nr. 28, item 4 Vanuit het Instituut voor Ondernemingsrecht Faculteit Rechtsgeleerdheid, alsmede het Institute for Governance and Organizational Responsibility (iGor) is de evaluatie in de periode van 15 september 2016 tot 1 september 2017 uitgevoerd door Prof. mr. H.E. Boschma, Prof. mr. M.L. Lennarts, Prof. mr. J.N. Schute- Veenstra en Dr. K. van Veen. Kenmerk WODC: 2730. 5 Overige onderwerpen betrefen: (i) de rechtsverhouding tussen een bestuurder en een beursvennootschap; (ii) aanpassing van de bindende voordracht voor benoeming van een bestuurder of com- missaris van een NV. Deze onderwerpen worden niet besproken. 6 Voor de praktjk meest relevant: stichtingen, verenigingen en coöperaties. 7 De Minister heet zjn voornemen hiertoe al aangekondigd. 8 De functiecumulatieregeling en het streefcjfer zjn immers later per amendement in de Tweede Kamer aan het wetsvoorstel toegevoegd. 9 “In maart 2017 waren volgens de door de KvK verstrekte data 3998 NV's en 896.613 BV's ingeschreven in het handelsregister. Hiervan hadden in totaal 443 NV's en BV’s een monistisch bestuursmodel, onderverdeeld in 58 NV's en 385 BV's.”, aldus de evaluatie, pagina 41. 10 Evaluatie Pagina 52. 11 “In juli 2017 waren van de in totaal 168 Nederlandse vennootschap- pen met een Nederlandse notering en/of buitenlandse notering er 44 vennootschappen uitgerust met een monistisch bestuursmodel. Dit komt neer op een percentage van ruim 26% van het totale aantal Nederlandse beursvennootschappen.”, aldus de evaluatie, pagina 555. 12 Ingevolge art. 2:129a/2:239a lid 3 BW kan worden bepaald dat een bestuurder rechtsgeldig kan besluiten omtrent zaken die tot zjn taak behoren. 13 Artikel 3:19 lid 1 Wt vereist dat zj een RvC instelen. 14 Een rechtspersoon is groot als wordt voldaan aan twee van de volgende drie criteria: de activa (> € 20 mio), neto-omzet (>€ 40 mio) en het gemiddelde aantal werknemers over het boekjaar (> 250). Deze criteria zjn ontleend aan het jaarrekeningenrecht en raakt uitsluitend rechtspersonen die een jaarrekening moeten opmaken (of een inanciële verantwoording moeten maken die daaraan geljkwaardig is). 15 Vergeljk de artikelen 2:132a, 2:142a, 2:242a, 2:252a, 2:297a en 2:297b BW. 16 Het voorziterschap van de RvC telt dubbel. Aan commis- saris wordt zowel een niet-uitvoerend bestuurder als een toezichthouder (RvT) geljkgesteld. Uitzonderingen gelden voor groepsbenoemingen, de management-BV, benoemingen bj overige rechtspersonen (bjvoorbeeld de grote coöperaties, formele verenigingen en OWM’s), door de OK benoemde com- missaris en buitenlandse rechtspersonen. 17 Het is de wens van een meerderheid in de Tweede Kamer dat bestuurders en commissarissen van grote rechtspersonen voldoende tjd moeten kunnen vrjmaken voor hun belang- rjke functie en derhalve niet teveel dergeljke functies mogen cumuleren. 18 Evaluatie, pagina 354. 19 Uit de wetsgeschiedenis wordt niet duideljk waarom het puntensysteem is beperkt tot de drie genoemde rechtsper- sonen. Een amendement dat strekte tot uitbreiding werd op technische gronden verworpen. 20Zj zien overigens geen aanleiding voor een uitzondering op het puntensysteem voor zogenoemde ‘beroepscommissarissen’. 21 Een rechtspersoon is groot als wordt voldaan aan dezelfde ver-
  • 8. 24 Goed Bestuur &Toezicht 1 2018 eisten als hierboven bj de functiecumulatieregeling genoemd. In de evaluatie wordt het aantal grote vennootschappen op ruim 5.000 geraamd. 22 In een grote vennootschap wordt zoveel mogeljk rekening gehouden met een evenwichtige verdeling bj: a. het benoemen en het voordragen van bestuurders; b. het opstelen van een proielschets voor de omvang en samensteling van de RvC, als- mede bj het aanwjzen, benoemen, aanbevelen en voordragen van commissarissen; c. het opstelen van een proielschets voor de niet-uitvoerende bestuurders alsmede bj het voordragen, benoemen en aanbevelen van niet-uitvoerende bestuurders. Hetzelfde geldt voor de vennootschap die als rechtspersoon bestuurder is. 23 Internationaal onderzoek zou hebben aangetoond dat een te eenzjdige samensteling van RvBs en RvCs leidt tot slechtere inanciële resultaten, maar ook tot een lagere economische groei. Dus niet aleen vanuit emancipatoir oogpunt, maar ook om economische redenen is deze (tjdeljke) overheidsmaatre- gel wenseljk, aldus Kalma c.s. 24 In het geval de zetels niet evenwichtig zjn verdeeld wordt in het jaarverslag uiteengezet: (i) waarom de zetels niet even- wichtig zjn verdeeld; (ii) op welke wjze de vennootschap heet getracht tot een evenwichtige verdeling van de zetels te komen; en (iii) op welke wjze de vennootschap beoogt in de toekomst een evenwichtige verdeling van de zetels te realiseren, aldus artikel 2:391 lid 7 BW. 25 Evaluatie, pagina 574. 26 Bjvoorbeeld: (i) wat ’een evenwichtige verdeling’ precies be- helst; (ii) in hoeverre een voorkeursbeleid is toegestaan; (iii) de RvB of RvC bestaande uit 1 persoon; (iv) toepasseljkheid op de one tier board; (v) afronden naar beneden of naar boven? 27 Het amendement had een zogenoemde horizonbepaling en verviel automatisch per 01-01-2016. Sinds de invoering van het streefcjfer is het aandeel vrouwen aanzienljk toegenomen. Het is echter altjd de bedoeling geweest van de Minister om de regeling voort te zeten en vanaf april 2017 is het streefcjfer weer van kracht tot 01-01-2020. Daarmee is het anderhalf jaar niet van toepassing geweest. 28 Besluit van 22-12-2016 tot wjziging van het ‘Besluit tot vast- steling van nadere voorschriten omtrent de inhoud van het jaarverslag’. 29 Bj vennootschappen met kleinere bestuurs- en toezichtsorga- nen (die moeiljker aan het quotum kunnen voldoen). 30htps://www.bnr.nl/nieuws/politiek/10319536/vrouwenquotum- als-ultiem-paardenmiddel. 31 “In Duitsland geldt voor de hoogste twee managementlagen onder het bestuur een lexibele streefcjferregeling. Dat wil zeggen dat de onder de regeling valende bedrjven hiervoor zelf een streefcjfer en streefda- tum mogen vaststelen. Bovendien heet de wetgever aan de bedrjven de nodige vrjheid gelaten om te bepalen welke functies onder de twee hoogste managementlagen valen. Een dergeljke regeling zou ook voor Nederland kunnen worden overwogen.” 32 Voor de vereniging, coöperatie en onderlinge waarborg- maatschappj geldt immers nog steeds de vertegenwoordi- gingsregel. Voor stichtingen kent de wet op dit moment geen tegenstrjdig-belangregeling; het bestuur bljt bevoegd (aldus de rechtspraak). 33 Evaluatie, hoofdstuk 6.4. Over de auteur: Joost Kramer is als jurist en bedrjfskundige gespecialiseerd in het adviseren van de ondernemingsleiding. Zjn focus ligt op het adviseren en ondersteunen van ondernemingen, raden van bestuur en commissarissen/toezichthouders.