Prezentacja dotycząca roli rewitalizacji i odzyskiwania materiałów została przygootwana przez Krzysztofa Kalitko.
Rewitalizacja vs. recykling, czyli radość z odzyskania zupełnie jeszcze dobrych idei.
Materiał powstał w ramach projektu ElektroReKreacje przy dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
2. • Obok świata człowieka istnieje świat rzeczy
codziennych. Światy te przenikają się.
Podobnie jak świat ludzki świat rzeczy
podlega ciągłym przemianom.
4. • Rozbłyskujący na żółto neon Martina Creeda
jest wizualizacją jego piosenki "Lubię rzeczy"
(Praca nr 114, 1995) i jest kojarzony ze
stwierdzeniem Warhola, że sztuka polega na
"lubieniu rzeczy". Creed kieruje naszą uwagę
na zwykłe rzeczy, nie konkretyzując tego
pojęcia - wszak zwykłe rzeczy są wszędzie
dookoła nas.
5. • W "Rzecz jest tylko rzeczą", jednej z
absurdalnych makabresek Alberto Moravii
przedmioty stają się bardziej wymowne od
ludzi, którzy się z kolei uprzedmiotowiają, a w
konsekwencji
zostaje
im
odebrana
podstawowa władza nadawania znaczeń
rzeczom. Może rzecz jest tylko rzeczą, ale
przywilej nadawania znaczenia, które ją
wypełnia należy do człowieka i jego
społecznych interakcji.
7. Tradycyjne kultury i ich artefakty
• Tradycyjne kultury i ich artefakty – Kultura
pucharów lejkowatych, kultura pól popielicowych
etc. Poznajemy po wytworach, odmienność
wytworów odmienność kultur. Przedmioty
wskazują na odmienność kulturową, odmienność
tradycji, wierzeń, zachowań, przeświadczeń –
odmienne budowanie tożsamości.
• Importy przedmiotów – przedmioty dyslokowane
- dają wyobrażenie o dominacji ekonomicznej,
militarnej, kulturowej. Stanowią element
zagadkowej relacji, transkulturowych powiązań
9. • Przedmiot nie w swoim miejscu rodzi zawsze
pytania o jego nowe rolę i znaczenie w odmiennej
kulturze. Czy dalej ma on (przedmiot – rzecz)
charakter użytkowy, a może kultowy, dekoracyjny.
• Poprzez przedmioty kultury nawiązywały ze sobą
relacje. Przedmiot stawały się tym samym
namiastką języka, rodzajem kodu.
• Ciekawy
przykład
stanowią
przedmioty
asymilujące tradycje ikonograficzną innych kultur
nierzadko odległych
• Satrapia baktryjska - budda z heraklesem i król
Menander I widniejący na hinduskiej monecie
wraz z tekstem greckim.
12. Gromadzenie i kolekcjonowanie
• Pragnienie posiadania przedmiotów i ich gromadzenie i
kolekcjonowanie stawało się sposobem (obok
gromadzenia tekstów i wznoszenia bibliotek) na
kształtowanie bardziej świadomej relacji wobec
otaczającego nas świata stając się wehikułem pamięci
nad przeszłością i wyznacznikiem statusu społecznego.
Oznaczało symboliczne panowanie nad światem jego
historią i geografią.
• Pojawienie się mody na kunstkamery, wunderkamery –
gabinety osobliwości - tworzyło także podstawy
współczesnego katalogowania, taksonomii,
nowoczesnego budowania kolekcji i nowoczesnej
nauki.
14. • W tradycji europejskiej niektóre przedmioty
zyskiwały wyjątkowe znaczenie: określając,
definiując i stając się emblematem. Ich wyjątkowy
status sprawiał, że podobnie jak człowiek,
otrzymywały swoje imiona, na przykład miecz w
tradycji rycerskiej. Miecz Rolanda w „Pieśni o
Rolandzie” nazywał się Durandal.
• Te przekazywane z pokolenia na pokolenie
– obdarzane czcią przedmioty – możemy nazwać
transmiterami ciągłości kulturowej.
15.
16. Problemy etnologii z (własnym)
przedmiotem
• Współcześnie refleksja nad kulturą materialną
jest uprawiana albo według tradycyjnego
paradygmatu (tematycznie ogranicza się do
tzw. kultury ludowej) bądź jest milcząco
pomijana, a nawet traktowana z niechęcią.
Można nawet odnieść wrażenie, że im bardziej
świat, w którym żyjemy zapełnia się
przedmiotami, tym mniejsze jest
zainteresowanie nimi etnologów.
17.
18. Istotnym
powodem
braku
zainteresowania
przedmiotami – rzeczami wynika z „kryzysu” samej
etnologii. W przeszłości badania nad kulturą
materialną polegały na tworzeniu detalicznych
opisów artefaktów i technik bez uwzględniania ich
kontekstu społecznego i kulturowego. Takie zajęcie
wydaje się zarówno mało ekscytujące, ale również
jałowe w sensie poznawczym. W efekcie, próbą
wyjścia z tego impasu było odrzucenie problematyki
dotyczącej kultury materialnej. Takie podejście
metodologiczne odegrało istotną rolę w procesie
konstruowania się nowoczesnej antropologii.
19.
20. • Istotny przełom na gruncie polskiej antropologii
nastąpił w latach 80. XX. wieku, gdy pojawiły się nowe
ujęcia teoretyczne, a rozważania etnologów wyszły
poza obszar tradycyjnej kultury ludowej. Zmiana ta
dokonała się głownie na gruncie kultury symbolicznej,
w znaczący sposób ją dowartościowując nie dotyczyła
natomiast i nie objęła swym zasięgiem świata
przedmiotów.
• Kultura materialna była jako dziedzina faworyzowana
przez
metodologie
marksistowską
zniknęła
z horyzontów badawczych na kilkanaście lat.
21.
22. • Obecnie, we współczesnej humanistyce
obserwujemy ponowny zwrot, który skutkuje
szerszym zainteresowaniem przedmiotami
codziennego użytku, oraz wyznaczeniem im
nowych ról w kształtowaniu się współczesnego
podmiotu w sieci relacji społecznych.
• W ramach współczesnej refleksji nad
przedmiotem zderzają się dwie kluczowe
postawy badawcze
23.
24. • Pierwsza tradycyjna koncepcja uznaje, że nie ma
możliwości, by w danej kulturze pojawił się jakiś przedmiot,
jeśli nie pojawi się kulturowo wytworzona jego wizja.
Najpierw musi on zostać wymyślony. Kultura wyprzedza
świat przedmiotów i faktów oraz określa dane przedmioty.
I tak na przykład kontekst, a więc kultura, określa “ideę
roweru czy telefonu”. Nie jest ona jednak wpisana w sam w
sam rower, pisuar, czy telefon. W innej kulturze ów telefon
nie musiałby być narzędziem komunikacji, lecz na przykład
elementem biżuterii. Samo jego nazwanie niczego nie
zmienia. Najpierw misi się pojawić nieuświadomiona, lecz
rzeczywista, kulturowa możliwość zaistnienia takiego
przedmiotu, następnie sam przedmiot, a dopiero potem
stosowana nazwa i idea.
25.
26. •
•
•
•
W e współczesnym podejściu, proponowanym m.in. przez Bruno Latoura rzecz nie jest wobec
kultury pierwotna. Nie trudno znaleźć w historii kultury takie momenty, kiedy to rzeczy określały
charakter relacji międzyludzkich, daleko wykraczając poza to, co intencjonalnie zostało wpisane
w przedmiot przez człowieka na przykład książka, telefon, komputer. W takim ujęciu kultura
materialna nie jest już podrzędna wobec kultury duchowej czy symbolicznej, jako podrzędna,
czy wtórna.
Takie ujęcie dokonuje również głębokiej krytyki podejścia do przedmiotu nauk społecznych, które
bardzo długo ignorowano „przedmioty”, nie dostrzegając ich znaczenia i roli w codziennym
odtwarzaniu rzeczywistości. Od oświecenia podział był jasny: człowiek i świat idei należał do
humanistów, materię zaś badały nauki przyrodnicze, fizyka, czy chemia.
Wraz ze schyłkiem XX wieku, wraz powrotem do rzeczy, badacze zaczęli dostrzegać nie tylko ich
znaczenie, ale również… fizyczną obecność (sic!).
To ujęcie zbiegło się w czasie z reorganizacją badań nad cielesnością człowieka. Humaniści w końcu
przyznali, że ludzkie ciało to nie tylko tekst, z którego można wyczytać gender, czy status społeczny,
lecz również świadoma materia, która posiada własną historię, pamięć i wiedzę. Wyłaniające się
z tego zwrotu pojęcie ucieleśnienienia (embodiment) stopniowo staje się nowym paradygmatem
posthumanistyki, a relacje ciała ze światem materii – nowym obszarem badań. Ta nowa organizacja
zagadnień stwarza miejsce dla badaczy zajmujących się rolą i znaczeniem zmysłów w życiu
codziennym. Tak oto, człowiek jako „całość” staje przedmiotem badań również tych, którzy zajmują
się przedmiotami. W żadnym razie nie odbierając człowiekowi ważnej roli, przeciwnie,
dowartościowując przedmiot właśnie.
27. • Bruno Latour wskazuje na historyczne ukształtowanie się dwóch różnych
sfer:
• do jednej z nich należy człowiek, do drugiej byty nie-ludzkie (zwierzęta,
rośliny, przedmioty). Ten podział plasuje władzę, interesy i politykę ludzi na
szczycie jednego bieguna, podczas gdy wiedza na temat przedmiotów, oraz
bytów nie-ludzkich znajduje się na biegunie przeciwnym. Autor proponuje
nowe podejście do badań, które pozwala na przekroczenie tego
dualistycznego sposobu myślenia i mówienia o świecie.
• Buduje projekt socjologii symetrycznej, nie tyle jako nauki o tym, co
społeczne, co nauki, która śledzi różnego rodzaju związki i ich budowanie
między elementami, które przed ich powstaniem nie były społeczne.
• Wniosek jaki wypływa z jego rozważań jest prosty: nie tylko inni ludzie,
ale i przedmioty determinują nasze działania, same zaś reakcje jakie
zachodzą pomiędzy ludźmi i nieludźmi są tak złożone, że nie można ich od
siebie oddzielić i analizować osobno.
28.
29. •
•
Tim Edensor, na przykład, wskazuje, że sposoby korzystania z rzeczy są
charakterystycznym elementem tzw. „powszechnych umiejętności”, których
kształtowanie odbywa się we wczesnym dzieciństwie, kiedy to dzieci uczy się
odpowiednich zachowań, zgodnie z normami społecznymi. Ten proces nie kończy
się jednak w wieku dziecięcym, a korzystania z rzeczy, zrastania się z nimi uczymy
się przez całe życie. Taka sytuacja wymaga od nas stałego przystosowania się,
oswojenia nieznanych przedmiotów, nauczenia się, jak poprawnie z nich korzystać.
Nauka jazdy samochodem, czy rowerem na samym początku wymaga ona od nas
sporego zaangażowania, z czasem traktujemy te pojazdy, jak rozszerzenie własnego
ciała, coraz mniej poświęcamy świadomej uwagi na ich prowadzenie, dzięki czemu
odczuwamy tak dyskretne zmiany, które są niedostępne na przykład pasażerom.
Edensor wskazuje, że “nawykowa umiejętność posługiwania się rzeczami sprawia,
że rzecz i człowiek zlewają się w jedno”, stają się hybrydami. Taką hybrydą jestem
ja i mój komputer, jest nim fotograf i jego aparat, czy niemal każdy z nas zrośnięty
z własnym telefonem komórkowym.
Donna Haraway, mając na myśli podobne stopienie się człowieka i przedmiotu,
nazwała współczesnego człowieka cyborgiem.
30.
31. • Ewa Domańska ukazując dylematy tradycyjnej humanistyki w
artykule Humanistyka nie-antropologiczna a studia nad rzeczami
wskazuje, że owa „antropocentryczna” humanistyka niewiele może
powiedzieć o takiej hybrydycznej formie podmiotowości jak na
przykład człowiek z bionicznymi kończynami, osoba z przeszczepem
serca świni, transgeniczny, fluorescencyjny królik wyprodukowany
przez Eduarda Kaca, zrobiony z ludzkich prochów syntetyczny
diament (life-Gem) czy drzewo z wszczepionym ludzkim DNA
(Biopresence).
• Jak zatem analizować hybrydalne, chimeryczne podmioty, które nie
mieszczą się w ramach podmiotowości określonej za pomocą
popularnej w humanistyce triady: “rasa, klasa, płeć kulturowa” czy
w dualnym podziale na organiczne i nie-organiczne, ludzkie i nieludzkie?
33. •
•
Umiejętnościom, pospolitym zdolnościom posługiwania się przedmiotami
i narzędziami towarzyszy cielesne, zmysłowe doświadczenie używania
poszczególnych rzeczy., pisze cytowany wcześniej Edensor. Ta oparta na
doświadczeniu historia interakcji z rzeczami kształtuje się poprzez fizyczne
właściwości przedmiotów i sposoby ich pojmowania zmysłowego. Codzienna
cyrkulacja rzeczy między ludźmi, sposoby posługiwania się nimi oraz doświadczenie
ich formy i struktury stoją za zmysłowym poznaniem świata, jego sensualizacją.
Nasze sensorium i sensualizacja kształtują inny poziom nabywania wiedzy oprócz,
a może wraz z poznaniem kognitywnym. Uwzględniamy tu ów „intuicyjny”,,
nawykowy, bezrefleksyjny sposób poznania własnego miejsca i rzeczy, które do
niego przynależą.
Sarah Pink wskazuje na to, że rzeczy posiadają właściwości, które można poczuć
węchem i dotykiem, zważyć, usłyszeć i obejrzeć. Zatem pośrednictwo zmysłów jest
nie tylko uwarunkowane kulturowo, ulokowane w tradycji poznania zmysłowego,
kształtuje się też pod wpływem zapamiętywanej przez ciało nieustannej interakcji
ze znajomymi rzeczami. Te zaś nadają zmysłom strukturę i kształtują pamięć.
34.
35. • Nawet w tak nowatorskim ujęciu nie znajdujemy
odpowiedzi na pytania: co dzieje się z przedmiotem
w cywilizacji nadmiaru, kulturze w której świadomość
kształtuje zdolność do rozstania się z przedmiotem.
• Czas „życia” produktów, mierzony jako okres ich
kontaktu z człowiekiem, ulega skróceniu wraz z
rozwojem poziomu technologicznego społeczeństwa.
Na naszych oczach dokonała się w Polsce wielka
przemiana: oto ze społeczeństwa chomikującego
wszystko, co się ewentualnie może przydać, staliśmy się
społeczeństwem „wyrzucającym”.
38. • Sprzyja zjawisku wyrzucania charakter wytwarzanych
rzeczy: nie chodzi tu tylko o zalew tzw. przedmiotów
jednorazowego użytku (opakowań, chusteczek, pampersów,
naczyń, itp.). Czas użytkowania ubrań, mebli, telewizorów,
komputerów, telefonów, samochodów i niezliczonych
innych wyrobów, staje się coraz krótszy. Czasem
determinuje go umowa gwarancyjna, innym razem
strategie samych wytwórców przedmiotów. Planowane
starzenie (także: planowane postarzanie produktu
(planned obsolescence) – strategia producenta, mająca na
celu takie projektowanie towarów, aby miały one
ograniczony czas użytecznego życia, po tym zaś okresie
stawały się niesprawne, a często nieopłacalne w naprawie.
Towary te zwykle psują się zaraz po upływie gwarancji.
39.
40. • Innym paradoksem trwałości przedmiotu jest
zużycie moralne. Władysław Kopaliński tak
definiuje zużycie moralne w swoim Słowniku
wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych:
Moralne zużycie powstałe z powodu zmniejszenia
się wartości maszyn, narzędzi, urządzeń itd. w
wyniku postępu przemysłowo-technicznego,
który sprawia, że niezależnie od stopnia ich
zużycia urządzenia stają się przestarzałe,
produkują drożej albo gorzej niż inne,
doskonalsze, nowocześniejsze.
41.
42. • W którym momencie przedmiot, zjawisko staje się
śmieciem: kiedy się zepsuje, kiedy się znudzi, zabrudzi?
• Wraz z rozwojem współczesnej cywilizacji rośnie problem
pozbywania się tego, co niepotrzebne.
• Pojawia się potrzeba nabycia szczególnej umiejętności:
nazwania przedmiotu śmieciem, wyrzucenia i zastąpienia.
Nauczyliśmy się to robić i wychodzi nam to coraz lepiej.
Niezliczone góry śmieci, rzeczy – przedmiotów przemierzają
kontynenty niczym wielkie lodowce, albo podróżują w
ramach globalnego rynku zarządzania odpadami. Odpady
stają się pasażerami wielkich oceanicznych statków
• przejmują rolę smoka, ducha, istoty mrocznej
i przerażającej – zombi
43.
44.
45. • Recycling i rewitalizacja
• Dowartościowanie przedmiotów i nowe ich
role, kierują nas także do problemu
przetwarzania nadawania nowych sensów
i kształtowania nowych form. A zatem nie
tylko masowość wytwarzania, zalew, ale także
pytanie o ich życie po życiu, życie po zużyciu
najczęściej tylko moralnym.
46.
47.
48. • W dyskusji nad przedmiotem, rzeczą, oraz jej
przywróceniu
w
obszar
społecznego
funkcjonowania
proponują
współczesna
sztuka i architektura. W obu ujęciach problem
uchwytywany jest nieco inaczej, ale zarówno
sztuki plastyczne, jak i architektura dotykają
kluczowego problemu – chęci odrzucenia jako
potrzeby
zapominania
i
ponownego
przywołania, tego co, celowo bądź nie,
zapomniane.
49.
50. • Angażująca się problematykę rewitalizacji, szeroko
rozumiana, sztuka, staje się dyscypliną o charakterze
hybrydowym, rozpiętą między dziedzinami sztuki
i techniki. Jej zakres obejmuje wielość relacji i skal.
Operuje na pograniczu dwóch dziedzin: uniwersum
obiektów kulturowych rozumianych także jako
środowisko wybudowane i uniwersum środowiska
naturalnego, które nieuchronnie podlega procesom
denaturalizacji. Kształtowanie i funkcjonowanie
każdego takiego obiektu jest w większym zakresie
związana
z
zagadnieniami
ekonomicznymi
i społecznymi, niż czysto artystycznymi.
51.
52. • Jednym z jej kluczowych problemów jest zagadnienie
procesu funkcjonowania tego typu działań w odniesieniu do
czasu czyli ich trwania, które konstytuują zarówno trwałość
owych przedmiotów składowych („śmieci”), jak i nowych
form z nich powstających.
• Możemy wyodrębnić dwa podstawowe wzorce owego
procesu. Podstawą pierwszego jest pełnienie przez tę formę
sztuki roli ram pamięci społecznej i ram dla projekcji
pamięci w przyszłość. Zakłada ów wzorzec intencjonalną
trwałość dzieła. Zasadą drugiego wzorca jest pełnienie
przez dzieło roli nośnika innowacyjności. Jego założeniami
są: elastyczność, mobilność i swoista logika reprodukcji.
53.
54. • Zagadnienie pamięci i jej nośników, bądź miejsc pamięci
stało się jednym z istotnych przedmiotów badań nauk
humanistycznych. Głównymi przedstawicielami tego nurtu
badań są Maurice Halbwachs i Pierre Nora i oczywiście
Paul Ricoeur - autor dzieła „Pamięć, historia, zapomnienie”.
• Sztuka (w tym także architektura) są traktowanie jako
kluczowy „nośnik” pamięci społecznej. Można oddzielić
dwa mechanizmy podtrzymywania związków społeczeństwa
z przeszłością: jeden ma charakter materialny, fizyczny
i dotyczy po prostu trwania przedmiotów, drugi ma
charakter psychiczny i wiąże się z ludzka zdolnością do
pamiętania i przeżywania treści pamięci oraz jej
bezpośredniego, osobistego przekazywania.
55.
56. • Pierwszym typem jest pamięć autoteliczna związana
bezpośrednio z dziełem sztuki. Artysta kreując swój utwór
tworzył jednocześnie nośnik intencjonalnej/potencjalnej
pamięci o tymże utworze. Obiekty plastyczne, czy
architektoniczne były swego rodzaju projekcją pamięci
w przyszłość. Jako nośnik pamięci obiekty te, w założeniu
miały być wieczne, trwałe.
• Drugi typ pamięci można by zdefiniować ogólnie jako
pamięć instrumentalną. Sztuka staje się nośnikiem
określonych treści ideologicznych, politycznych, bądź
społecznych.
• Trzeci typ pamięci związany z przestrzenią nazwany czasem
uhistorycznieniem przestrzeni w przypadku architektury,
czy wpisaniu nowych narracji.
57.
58. •
•
Logika trwałości długowieczności charakterystyczna dla architektury dawno
funkcjonować w przypadku przedmiotów. Współczesne samochody, telefony
komórkowe, komputery i inne przedmioty wysoko zaawansowane technicznie
w przeciwieństwie do dzieł architektury ulegają stałej ewolucji technicznej
i w większym stopniu umożliwiają ekspresję indywidualizmu jednostek. W
podobny sposób zaczynają funkcjonować także niektóre dziedziny aktywności
artystycznej, proponując zdarzenie (event) jako ważny sposób wyrażenia
współczesności.
Współczesne przedmioty przestały być traktowane zgodnie z metaforą patyny
(określenie Mc Crackena). Koncepcja ta opisuje znaczenie rzeczy - przedmiotów
w tworzeniu transpokoleniowej tradycji rodowej. Patyna, znak zużycia,
długowieczności, trwałości przedmiotów świadczyła o ich szlachetności,
a jednocześnie potwierdzała wysoką pozycję społeczną właściciela. Współczesne
przedmioty są pozbawione patyny (z wyjątkiem antyków gromadzonych w celu
wykazania prawdziwej bądź dorabianej genealogii) Bądź, jak w przypadku działań
rewitalizacyjnych jest ona zjawiskiem wtórnym.
59.
60. • Przedmioty pozbawione patyny stają się czynnikiem wyzwalającym
i potęgującym społeczną mobilność. Właśnie rzeczy w ruchu oświetlają
ludzki i społeczny kontekst, w którym są osadzone pisze Arjun Appadurai.
Wątek mobilności przedmiotów rozwija także John Urry wskazując
na rosnące w niekontrolowany sposób mobilności składają się liczne
krzyżujące się procesy. Przede wszystkim i w sposób oczywisty przedmioty
podróżują często razem z poruszającymi się ludźmi. Oznacza to, że w
pewnym sensie kultury podróżują i nie są po prostu nieruchomymi
zbiorami przedmiotów, zakorzenionymi w pewnym miejscu. W
rzeczywistości przedmioty poruszają się po zróżnicowanych i złożonych
marszrutach. Osiadanie przedmiotów nie jest trwale czy dane - wydają się
one tyleż podróżować, co zadomawiać. Koncepcja rzeczy jako ekstensji
jednostek oznacza, że wykraczają poza możliwości naszego fizycznego
oddziaływania i wpływu, a jednak za ich pośrednictwem możemy mieć
rzeczywistą władzę nad otoczeniem czy innymi ludźmi.
61.
62. • Pod wpływem owych nowych nurtów intelektualnych, a także postaw
artystycznych odwołujących się do kategorii recyclingu, rewitalizacji
przedmiotu, przywracania i generowania pamięci zmianie ulega także
tzw. „główny nurt” zarówno w architekturze, jak i w postawach
konsumenckich. Warunkiem szerszego włączenia się sztuki kształtowania
przestrzeni w nurt innowacyjności jest jej transformacja nie zaś destrukcja
(wyburzanie, wyrzucanie. Pierwszym kierunkiem owej metamorfozy
powinien być wzorowany na logice odpatynowienia przedmiotów proces
uwolnienia architektury od firmitas - owej witruwiańskiej trwałości
i nadania jej charakteru elastycznego i mobilnego. Hipotetyczna tkanka
miast mogłaby się składać z elementów trzech rodzajów: po pierwsze
elementów stałych (swego rodzaju ostoje kulturowe, lub nośniki pamięci),
po drugie elementów elastycznych, wymiennych umiejscawianych
w swego rodzaju stałym szkielecie oraz po trzecie elementy w całości
wymienne - podlegające recyklingowi. Drugim kierunkiem jest
poszukiwanie formy integracji architektury z sieciami wirtualnymi.
66. • Architektura mobilna, jako ucieleśnienie współczesnych badań
i refleksji kulturowych nad przedmiotem, operująca wymiennymi
elementami,
pozornie
będąca
kwintesencją
sztuczności
funkcjonowałaby paradoksalnie w sposób zbliżony do przyrody
ożywionej. Zasada wymiany elementów odpowiadałaby, aczkolwiek
w odległym sensie, zasadzie reprodukcji i ewolucji. Z drugiej strony,
przy zastosowaniu odpowiednich materiałów mogłaby zostać
urzeczywistniona zasada powszechnego recyklingu.
• Kwestią dyskusji jest prawomocność porównywania nawet
z zastrzeżeniami logiki wymienności elementów architektury
(połączonej z zasadą recyklingu) z logiką reprodukcji i ewolucji
w przyrodzie. Z drugiej strony takie kształtowanie funkcjonowania
architektury jest bliższe świata natury niż tworzenie
powierzchownych
kompozycyjnych
imitacji
przyrody
w architekturze organicznej.
67.
68. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
W prezentacji zostały zacytowane:
Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003,
W cywilizacji konsumpcyjnej, pod red. M. Golka, Poznań 2004,
Polska Sztuka Ludowa. Konteksty, 1999, nr 1-2;
R. Sulima, Antropologia codzienności, Kraków 2000.
Valérie November, Eduardo Camacho-Hübner, Bruno Latour Wkraczając na
terytorium ryzyka. Przestrzeń w erze nawigacji cyfrowej, Kultura Popularna, 2-3,
2010
Krzysztof Kwiatkowski, Architektura – ramy pamięci społecznej, czy wehikuł
innowacyjności, http://suw.biblos.pk.edu.pl
Bruno Latour, Nigdy nie byliśmy nowocześni, tłum. Maciej Gdula, Warszawa 2011
Tim Edensor, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Kraków
2004
Ewa Domańska „Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami”.
Kultura Współczesna, nr 3, 2008
69. Lista zdjęć:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1. Naczynia Kultury pucharów lejkowych znalezione w Pełczyskach, eksponowane w Pałacu Wielopolskich w
Chrobrzu, za: wikipedia foto Jarosław Kruk
2. Kultura pól popielicowych, za wikipedia.
3. Budda z Heraklesem za wikipedia
4. Moneta przedstawia Profil satrapy baktryjskiego Menadera I, za: wikipedia
5. Domenico Remps, kunstkamera, za: wikipedia Miecz Rolanda bohatera „Pieśni o Rolandzie”
6. Durandal za wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Rocam_durandal_082005.jpg
7. Kostka do gry
8. Narzędzie tortur, gruszka do duszenia - Museum der Festung Salzburg
9. Tybetańska miotełka do odganiania much (Ngayab) przełom XIX/XX w National Museum Scotland
10. Mikrometr piękności Max Factor – urządzenie służące do makijażu lata 30-te XX w.
11. Rower U bicycle art, projekt Japońskiej firmy Vanguard, trudno powiedzieć czy to jeszcze rower, czy rzeźba?
12. 10 marca 1876 roku zostało wypowiedziane słynne zdanie – „Panie Watson, proszę tu przyjść".
13 Ulica Nowego Jorku około 1887 – kable telefoniczne
14. Eduardo Kac, Bunny. Praca została oficjalnie ogłoszona przez Eduardo Kaca w 1999 roku, podczas sympozjum
Life Science,
15. Folder reklamowy firmy Nokia prezentujący rozwój aparatów telefonicznych tej firmy, tu przede wszystkim
ukazuje tempo przyrostu tych urządzeń
16. Kadr z filmu Matrix, rok 1999, reż. Andy i Lana Wachowski.
17. Widok na półki sklepowe, za: www.goldenrecordrevisited.org
70. •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
18. Supermarket – widok na linię kas, zdjęcie własne
19. Kadr z filmu World War Z , 2013 rok reż. Marc Forster, za: http://impruvism.com/world-war-z/
20. Marcerl Duchamp – Fontanna, pisuar firmy Mutt, zaprezentowany wystawy w 1917 na wystawie "Społeczeństwa Zjednoczonych Artystów".
Uznany za jedno z najważniejszych dzieł XX wieku
21. Wodospad, instalacja współczesnego chińskiego artysty, http://www.recyclart.org/2010/08/toilet-seat-waterfall/
22. Ara Pacis Auguste 13-9 rok p.n.e., za wikipedia
23. Peter de Cupere, Garbage City Holiday Park, http://www.saatchionline.com/art/-Garbage-City-Holiday-Park/
24. Recycling w mieście Zhuzhou, w południowych Chinach, za Fox News wydanie internetowe, materiały prasowe,
http://www.foxnews.com/world/2013/10/03/china-drive-to-clean-up-thriving-but-dirty-recycling-business-jolts-global/
25. Tak zwane Garbage City, dzielnica Kairu, Egipt, zdjęcie udostępnione na forum, http://www.documentingreality.com/forum/f2
26. Moreno di Trapani, instalacja, Garbage City, Neapol, zdjęcie Gianpietro Malosio, http://www.pinkeyeblog.net/2009/04/03/trash-art/,
27. Zdjęcie przedstawia artystów inicjatorów eventu: Urban trash Ar, Rodrigo Machado i Padô, Brazylia, styczneń 2009,
http://www.urbantrashart.blogspot.com.br/
28. Scena z filmu Młody Frankenstein, reżyseria Mel Brooks, 1974,
29. Judith Braun, Diamond Dust, mural 2012, artystka nakłada palcami kurz, który jest podstawowym materiałem malarskim.
30. Oliver Bishop Young wraz grupą studentów Goldsmiths University, przygotowali akcję artystyczną Guerilla Instalation Art, czerwiec 2008 roku,
Londyn. W podobny sposób działa także hiszpański architekt Santiago Cirugeda, (zdjęcie lewe górne)
31. Santiago Cirugeda, Instalacja mobilna, Girona 2012
32. Robin Cook i Archigram, Walking City, project 1960
33. Badeschiff – projekt zakładał przekształcenie starego nabrzeża kontenerowego w kąpielisko, Susane Lorenz, Berlin 2004 rok.