Jurrien Rood, filosoof en filmmaker, over politiegezag en hoe dit als voorbeeld kan dienen voor andere organisaties met een publieke taak tijdens de InBeeldbijeenkomst op 27 maart 2014 van expertisecentrum Veilige Publieke Taak. Hierbij stond de vraag centraal op welke manier het wel of niet hebben van gezag een rol speelt bij het ontstaan van en omgaan met agressie. De presentatie bevat niet de 3 films die hij tijdens de bijeenkomst liet zien.

1. 27 maart 2014
Jurriën Rood
U bent aangehouden, gaat u
samenwerken?
Politiegezag als voorbeeld

3. Filmer/filosoof bij de politie AA
Straatgezag politie
3

Film: Webdocs
‘De Onbekende Politie’
www.deonbekendepolitie.nl

2007-2011
Gezagsonderzoeken
Praktische filosofie, op basis van
politie-ervaringen
27 – 3 - 2014

4. Gezagsonderzoeken
4
Onderzoeksvragen:
- Heeft de politie AA een gezagsprobleem?
- Hoe ziet het politie(straat)gezag er precies uit?
Aanleiding: ‘het tanende politiegezag’ vlg. media
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

5. definitie Max Weber (Wirtschaft und Gesellschaft, 1922):
•Gezag (Autorität) = toegekende macht
Macht = vermogen om andermans gedrag te beïnvloeden ook
tegen diens wil
Gezag = bijzondere vorm van macht: kans om aan
bevelen te doen gehoorzamen met minimale instemming
Twee partijen in gezagsrelatie: uitoefening en toekenning.
P en B: Politie en Bevolking
5
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014
Wat is gezag ?

6. Wat is (straat)gezag ?
6
Agent: Wilt u doorlopen, alstublieft?
Burger: (beweegt niet)
Agent: Meneer, ik vraag u om door te lopen.
Burger: Je doet je best maar.
Agent: Nog één keer: loopt u verder.
Burger: Hoezo? Wie ben jij helemaal?
•
Gezag als mening; ‘aanzien’
•
Gezag als concreet gedrag; gehoorzaamheid
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

7. Gezagsonderzoeken
27 – 3 - 2014 7
Straatgezag politie AA
•
groot
•
bijzondere vorm
Veldonderzoek:
1.Ervaren agenten
2.Politiestudenten
3.Lastigste buurten
Straatgezag politie

8. De pratende politie
8
•
Praten als actief gezagsmiddel; ‘ons belangrijkste wapen is de
mond’; geen gezelligheidsmiddel
1 -11- 2013
Straatgezag, politie, & WEP
•
SOVA: sociale vaardigheden
•
Belangrijke rol voor methodes, oa ‘van der Steen’:
bekeuringsgesprekken volgens ABC – model
•
Kenmerken: gestructureerd, de-escalerend, verbaal. Basis:
gezag gaat uit van mondige burger, geeft ruimte en heeft
antwoord klaar

9. 9
• LICHAMELIJKE VAARDIGHEDEN; houding
• MOND; verbale en sociale vaardigheden
• WAPENS; geweldsmiddelen
• KENNIS; wetten, regelgeving
• UNIFORM; symbool van organisatie & systeem
Onderdelen van politiegezag
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

10. 10
• LICHAMELIJKE VAARDIGHEDEN; houding
• MOND; verbale en sociale vaardigheden
• WAPENS; geweldsmiddelen
• KENNIS; wetten, regelgeving
• UNIFORM; symbool van organisatie & systeem
Onderdelen van politiegezag
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014
Communicatief gezag; praten en handhaven

11. Gezagslastige buurten
11
Wat doet de burger als een politieagent hem/haar
iets vraagt of opdraagt?
a)Gevolg geven 76%
b)Gevolg geven onder protest 18%
c)Geen gevolg geven 6%
Totaal 134 contacten in 10 middagdiensten,
zomerse weekends
2 beledigingen, 1 incident
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

12. Vorm van het gezag
12
• Communicatief gezag
• Speciale aanpak: bejegeningsprofiel,
tweesporenbeleid, geen zero tolerance
Meer van beide: praten en handhaven
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

13. Paradigma’s van gezagsuitoefening
13
1) Traditioneel; gewelddadig, dwingend
2) Niet autoritair; vriendelijk, gedogend, pratend.
Politie als beste vriend
3) Communicatief; praten en handhaven
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

14. 14
●
Studenten in eerste kwartielen hebben al
(straat)gezag.
●
Belangrijke rol voor methoden.
●
Op basis hiervan een basis-gezagspakketje maken
voor andere overheidswerkers wier gezag onder
druk staat?
Politiegezag als exportproduct ?
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

15. 15
●
JA, veelvuldig geëxporteerd vanaf begin '90,
Stichting TOP en Politieacademie
●
Dagtrainingen, altijd met aangepaste vorm van
‘van der Steen’ en ABC-model
●
VdSteen zelf: training en e-learning bij diverse
beroepsgroepen. En politie buitenland:
Zuid-Afrika, Turkije, Oost-Europa.
Export toen en nu
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014
Anno 2014:
●
Toegenomen fysieke agressie, is verbale methode nog
afdoende voor politie?
●
D-gedrag toegevoegd aan model (Dreigend)

16. 16
●
Onderdelen van politiegezag geschikt als
exportproduct voor andere groepen
●
Communicatief gezag als basis: praten èn
handhaven
●
Basispakket gezag (incl. houdingstraining)
bestaat niet, elementen ervoor wel
Conclusie: gezagspakket?
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014
• Politiegezag grenst aan macht; verschil met gezag
van andere overheidsambtenaren
• Update nodig: VanderSteen 2.0
• Daderonderzoek nodig

17. 17
Meerdere wegen voor tegengas
Straatgezag politie
27 – 3 - 2014

18. Meer informatie
Deze presentatie is onderdeel van een key note op een InBeeldbijeenkomst
van het expertisecentrum Veilige Publieke Taak over Gezag anno 2014,
gehouden op 27 maart 2015 te Utrecht.
Op de presentatie rust copyright van Jurriën Rood. Neemt u contact met het
expertisecentrum op als u (een deel van) de presentatie wilt gebruiken. Of
bekijk de samenvatting van het expertisecentrum Veilige Publieke Taak van
deze bijeenkomst. Die samenvatting wordt via Creative Commons licentie
gedeeld.
Expertisecentrum Veilige Publieke Taak
www.evpt.nl
info@evpt.nl
070 – 376 5700
.