1. Ana Basterra Cossío
Askotariko adimenak
eta curriculumeko
konpetentziak
Altzaga Ikastola (Erandio)
2016-01-13
Konpententziak
Haur eta Lehen Hezkuntza
3. Zer dakigu gaiari buruz?
Bideoa ikusi, eta gure ikasgelan zer
lantzen dugun azaldu
Askotariko adimenak
Askotariko adimenak eta
curriculumeko konpetentziak
Ikasle konpetenteak lortzeko aholku
batzuk
Ulermenerako proiektuak eta
ikas-proiektuak
Pentsamendurako ohiturak:
hausnarketarako eta plangintzarako
tresnak
Plangintzarako eta ebaluaziorako
tresnak
Gehiago jakiteko
Gure ibilaldia…
https://lh3.googleusercontent.com/
5. Recrea tu vida: la verdadera creatividad está en ti
[Birsortu zeure bizitza: zugan dago benetako sormena]
Bideoa ikusi, eta gure ikasgelan zer lantzen dugun azaldu.
11. Ikasleari adimenetatik zein dituen antzemateko: adierazleen
zerrendak
(Thomas Armstrong-en Multiple Intelligences in the Classroom liburutik egokitua)
Colegio del Sol (San Carlos de Bariloche)
12. Adimen linguistikoa
- Bere adinerako, oso ondo
idazten eta hitz egiten du.
- Ipuinak asmatzen ditu, txantxak
egin eta txisteak kontatu.
- Memoria ona du izenetarako.
- Hitz-jokoak gustatzen zaizkio.
- Gozatu egiten da liburuak
irakurtzen eta istorioak entzuten.
- Errimak eta aho-korapiloak
estimatzen ditu.
- Bere adinerako, aberatsa du
lexikoa.
13. Adimen logiko-matematikoa
- Gauzek nola funtzionatzen duten galdetzen du.
- Buruko kalkuluak oso arin egiten ditu.
- Kontatzea (zenbatzea) eta zenbakiekin jolasak
egitea gustatzen zaio.
- Gozatu egiten da xakean eta dametan jokatzen.
- Nahiago ditu logika erabiltzea dakarten jokoak eta
buru-hausgarriak.
- Erraz identifikatzen ditu kausak eta ondorioak.
- Logikarekin lotura duten istorioak gustatzen zaizkio.
14. Adimen espaziala
- Irudiak zehatz eta argi deskribatzen ditu.
- Ulertzen ditu mapak, grafikoak eta diagramak.
- Beste umeek baino fantasia handiagoa du.
- Gozatu egiten da arte-jardueretan.
- Marrazki koloretsuak eta zehaztasun handikoak egiten ditu.
- Irudiak ikustea gustatzen zaio: filmak, argazkiak eta bestelakoak.
- Hiru dimentsioko eraikinak sortzen ditu.
- Etengabe egiten ditu zirrimarrak, han eta hemen.
15. Adimen zinestesikoa
-Asko kostatzen zaio geldi egotea.
-Imitatu egiten ditu keinuak eta
mugimenduak.
-Izugarri gustatzen zaio gauzak armatzea eta
desarmatzea.
-Dena ikutu behar du.
-Eskuekin gauzak egitea gustatzen zaio.
-Hitz egiten duenean, keinuak egiten ditu.
-Kirolaria da.
-Dramatizatzea gustatzen zaio.
16. Adimen musikala
- Musikak soinu txarra duenean,
konturatu eta esan egiten du.
- Gogoratzen ditu melodiak.
- Kantatzea gustatzen zaio.
- Hitz egiteko edo mugitzeko modu
erritmikoa du.
- Ahapeka kantatzen ibiltzen da, konturatu
gabe.
- Inguruko zaratek eragina dute beragan.
- Musikak ere eragiten dio gogo-
aldartean.
17. Adimen naturalista
- Esploratzea gustazen zaio.
- Interes handia du animalien eta landareen
bizi-zikloetan.
- Bere maskota zaintzea gustatzen zaio.
- Denetariko objektuak aztertu, sailkatu eta
gordetzen ditu bildumatan.
- Ingurugunean gertatzen diren aldaketak
aztertu eta identifikatzen ditu.
- Gozatu egiten da naturarekin kontaktuan.
18. Adimen interpertsonala
- Gozatu egiten da beste haurrekin hitz egiten.
- Lider-ezaugarriak ditu.
- Aholkuak ematen dizkie arazoak dituzten
lagunei.
- Interesatzen zaio besteei zer gertatzen zaien.
- Bitartekari ona da.
- Talde baten parte izatea gustatzen zaio.
- Beste haurrek bilatu egiten dute.
- Nahiago du taldean lan egin.
19. Adimen intrapertsonala
- Gauzak bere gisa egiteko, bere erabakiak
aske hartzeko (independentzia zentzua)
joera dauka, eta borondate sendoa
agertzen du.
- Badaki zer ahulgune eta indargune
dituen.
- Bakarrik lan egiten duenean, etekin
handiagoa ateratzen du.
- Oso erritmo pertsonala eta estilo berezia
ditu.
- Bere sentimenduak oso ondo adierazten
ditu
- Buru-estimua agertzen du.
21. Adimen emozionala:
Daniel Goleman: Emotional Intelligence (1996)
1. Norberaren emozioak zein diren jakitea. Sentimendu bat
agertzen den une berean identifikatzeko ahalmena.
2. Emozioak kontrolatu ahal izatea. Sentimenduak kontrolatzeko
eta haiek une egokietan erabiltzeko trebetasuna.
3. Norbera motibatu ahal izatea. Emaitza hobezinak lortzeko eta
unean uneko egoerarekin ez konformatzeko norberaren
ahalmena (ezkutua zein agerikoa) erabiltzen
jakitea. Jendearen eraginkortasuna handitzen du, eta
ahalmena bera ere, atzeraelikatuta bezala.
4. Norberaren eta besteen emozioak identifikatzea. Besteen
larruan jartzen jakitea. Ahoz adierazi ez diren besteen
sentimenduak eta pentsamenduak hautematea.
5. Harremanak kudeatzen ikastea. Gainerakoekin harreman
egokiak izatea, gatazkak identifikatzea eta haiek konpontzen
jakitea.
25. “Ikastea elkarrizketa da:
elkarrizketa bat pertsonen artean,
elkarrizketa bat errealitatearekin, eta
elkarrizketa geure buruarekin "
Carme Barba eta Sebastià Capella
Gure ikasleek ikas dezatela
26. Kontuan hartzekoak (Howard Gardner)
Ez dago “adimen bat eta bakarra”.
Adimen-koefizientea neurtzeko testek irakurmenarekin,
aritmetikarekin, logikarekin… baino ez daukate zerikusia.
Pertsona baten adimen-koefizientea, 12 eta 20 urte
bitartean, aldatu egiten da.
Ikasle bakoitzari egokitutako prestakuntza eskaintzera jo
behar dugu: “Denek ez dute zertan modu berean ikasi”.
Irakaslea, jakintza-iturria: ideia hori gezurrezkoa da.
Ikasle bakoitzaren adimenak identifikatu behar dira, eta
haien bitartez ikasi dezan bultzatu behar dugu.
IKTak oso tresna egokiak dira askotariko adimenak gelan
lantzeko.
“Bizi guztian ikasten”.
30. OINARRIZKO KONPETENTZIAK
LOE HEZIBERRI
Hizkuntza-komunikaziorako
konpetentzia
-Komunikazio-konpetentzia eta konpetentzia digitala:
komunikatzen jakitea
-Komunikazio-, hizkuntza- eta literatura-konpetentzia:
hizkuntzak eta literatura
Matematikarako konpetentzia
-Matematikarako konpetentzia: Matematika
-Zientziarako konpetentzia: Naturaren Zientziak
-Teknologiarako konpetentzia: Teknologia
Zientzia-, teknologia- eta osasun-
kulturarako konpetentzia
Informazioa tratatzeko eta
teknologia digitala erabiltzeko
konpetentzia
-Komunikazio-konpetentzia eta Konpetentzia digitala:
komunikatzen jakitea
Gizarterako eta hiritartasunerako
konpetentzia
-Gizarterako konpetentzia: elkarrekin bizitzen jakitea
-Gizarterako konpetentzia: Gizarte-Zientziak
Ikasten ikasteko konpetentzia -Ikasten ikasteko konpetentzia: pentsatzen eta ikasten jakitea
Norberaren autonomiarako eta
ekimenerako konpetentzia
-Norberaren autonomiarako konpetentzia: norbera izaten
jakitea
-Norberaren ekimenerako konpetentzia: ekimenez jokatzen
jakitea
Kultura humanistiko eta
artistikorako konpetentzia
-Arterako konpetentzia: musika eta dantza
-Arterako konpetentzia: plastikaren eta ikusizkoen adierazpena
-Konpetentzia motorra: Gorputz-Hezkuntza
31. Oinarrizko konpetentziak eta adimenak (Montserrat ikastetxean landutakoak)
-Komunikazio-konpetentzia eta konpetentzia digitala:
komunikatzen jakitea
-Komunikazio-, hizkuntza- eta literatura-konpetentzia: hizkuntzak
eta literatura
-Matematikarako konpetentzia: Matematika
-Zientziarako konpetentzia: Naturaren Zientziak
-Teknologiarako konpetentzia: Teknologia
-Komunikazio-konpetentzia eta Konpetentzia digitala:
komunikatzen jakitea
-Gizarterako konpetentzia: elkarrekin bizitzen jakitea
-Gizarterako konpetentzia: Gizarte-Zientziak
-Ikasten ikasteko konpetentzia: pentsatzen eta ikasten jakitea
-Norberaren autonomiarako konpetentzia: norbera izaten jakitea
-Norberaren ekimenerako konpetentzia: ekimenez jokatzen jakitea
-Arterako konpetentzia: musika eta dantza
-Arterako konpetentzia: plastikaren eta ikusizkoen adierazpena
-Konpetentzia motriza: Gorputz-Hezkuntza
Adimen linguistikoa
Adimen logiko-matematikoa
Adimennaturalista
-Adimen linguistikoa
-Adimen espaziala
-Adimen logiko-matematikoa
-Adimen musikala
-Adimen interpertsonala
-Adimen intrapertsonala
-Adimen intrapertsonala
-Adimen espaziala
-Adimen zinestesikoa
-Adimen musikala
32. JARDUERA PERTSONALA ETA PROFESIONALA
JAKINTZA:
Ezaguera
EGITEN JAKITEA:
Trebetasunak,
prozedurak…
IZATEA, NAHI IZATEA…:
Jarrerak, balioak,
sinesmenak…
KONPETENTZIEN EGITURA
Hainbat elementuren konbinazioa da konpetentzia
33. Ikasle konpetentearen ezaugarriak
Irakasleak gelan
irakatsi behar du
Ulertzen ditu ematen diren jarraibideak
jarduera edo ataza egin behar duenean.
Idaztean edo publikoaren aurrean hitz
egitean, argi eta garbi idazten edo hitz egiten
du.
Badaki ikasten duena hainbat testuinguru
eta egoeratan aplikatzen.
Kontrolatzen du bere ikas-prozesua.
Gustatzen zaio taldean lan egitea.
Autonomoa da.
Autoestimua ona dauka.
Gustatzen zaio ikaskideei laguntzea.
34. Irakasleak gelan
irakatsi behar du
Ikasle konpetentearen
ezaugarriak
Ematen du bere iritzia.
Badaki beste pertsona
baten larruan jartzen.
Sortzailea da.
Badaki bere emozioak
kudeatzen eta
kontrolatzen.
…
35. GAITASUNAK GARATZEKO, IKAS-EGOERAK
ERREPIKATU EGIN BEHAR DIRA
Ikasturtean zehar
Etapan zehar
Diziplina guztietan
Internet-en ikerketa bat
egin
Ipuin bat idatzi
Ahozko aurkezpena egin
Istorio digitala sortu
Komiki bat sortu
…
36. ZER EGIN BEHAR DUT NIRE IKASLEAK KONPETENTEAK IZATEKO ETA HAIEN
ADIMENAK GARATZEKO?
Ikasgelan giro atsegina sortu
Ikasle bakoitza “bakarra” izango balitz bezala ikusi
Gela Ikasleen artean elkarreragina bultzatzeko antolatu
Protagonismoa ikasleei eman
Orientabideak eta eredu onak eskaini
Mosu askotako jarduera eta atazak proposatu
Gelan lan egiteko formak tartekatu (bakarka, binaka, talde txikian, talde handian…)
Sormena eta ikasteko grina bultzatu
Oinarrizko gaitasunak EAEko
Hezkuntza Sisteman
“Zugan konfidantza haundia daukat”, “Egin dezakezu”,
“Gero eta hobeto egiten duzu” esaldiekin adoretu
Jarduera batzuk sentimenduak lantzeko aprobetxatu
Eredutik balioak irakatsi (errespetua, laguntza, enpatia,
egoten jakitea…)
ASKOTARIKO
ADIMENAK
Oinarrizko konpetentziak Heziberrin
37. Eremu personala
(Bizitzan mugitzen jakitea)
Burua aurkeztu
Azaldu, iritziak eman,
argudiatu, laburtu
Eguneroko bizitzako
arazoak konpondu
Egoten jakitea
Balioak izatea
Enpatia
…
Eremu soziala
(Munduko herritarra
izatea)
Arazoak ezagutu eta
konpontzen saiatu
Eremu profesionala
(Etorkizunerako egiten
jakitea)
Gutun bat, email bat,
curriculum bat idatzi
Portfolio digitala sortu
Diapositiba-aurkezpena egin
Jendaurrean hitz egin
…
Eremu
akademikoa
Jakintzagaiarekin
erlazionatuta
dauden egoerak
edo problemak
konpontzea
38. Curriculumaren edukiak
prozedura eta abileziak lantzeko
aitzakiadira
“ Ulermenerako proiektuak”
“Ikas-proiektuak”
Maila guztietarakoDiziplinartekoak
39. Bilbea = Helburu orokorrak
zer lortu nahi
dut ikasleekin
ikasturte
honetan eta
hurrengoetan?
Esperientzia-
eremuen
bitartez…
40. Ulermen-helburuak = Helburu didaktikoak
Zer nahi dut nire ikasleek ikas
dezaten?
Kontzeptuak, prozedurak, balioak…
konpetentziak.
Helburuak definitzeko, kontuan
hartuko ditut…
• Ikasleek egingo dituzten ataza
edo atazak
• Ataza(k) egiteko ikasleek egin
behar dituzten jarduerak
• Landuko diren edukiak
41. Zer da ataza?
???
ATAZA = AZKEN EKOIZPENA
PROBLEMA BATEN EBAZPENA
EZAGUERAK, TREBETASUNAK ETA JARRERAK BATERA
MARTXAN JARRI BEHAR IZANGO DIRA
46. Adimenak
“Nor naiz ni?” proiektua (Haur Hezkuntza)
Adimen
linguistikoa
Ataza: Neure
burua aurkeztu
Adimen espaziala
Ataza: Marrazki bat
egin “Ni eta nire
familia” gaiarekin
Adimen musikala
Ataza: Gustatzen zaigun
abestia kantatu
Adimen zinestesikoa
Ataza: Gustatzen
zaigun musika
aukeratu eta dantzatu
Adimen naturalista
Ataza: Naturako
elementu bat edo
nire maskota
aurkeztu
Nire lanak beste
adiskideei aurkeztu
Adimen
intrapertsonala
-Pentsamendu-
ohiturak
-Ikas-egunerokoa
-Ebaluazio-
tresnak
Adimen emozionala
Ataza: Gaur, nola sentitzen naiz?
47. Proiektua “Siriak negar egiten du: Errefuxiatu bat naiz”
Adimenak
Adimen
linguistikoa
Ataza: ipuin bat
idatzi
Adimen espaziala
Ataza: Arte-lan bat
sortu
Adimen zinestesikoa
Ataza: Mimika-
erakustaldi bat edo
dantza bat egin
Adimen intrapertsonala
-Pentsamendurako
ohiturak
-Banakako ebaluazioak
-Ikas-egunkaria
-Ebaluazio-tresnak
…
Adimen
interpertsonala
Ataza:
Jai bat antolatuLehen Hezkuntza
Adimen naturalista
Ataza: ikerketa egin
(Gaia: Zer
baldintzatan
mugitzen dira
errefuxiatuak
Europan, negu
garaian?)
49. Ikasleak bere ataza (azken ekoizpena) ondo
egiteko, hainbat jarduera egingo ditu
Jarduera guztiak inportanteak eta beharrezkoak dira
ATAZA: Ipuin bat idatzi
1. jarduera
2. jarduera
3. jarduera
4. jarduera…
Ondo antolatutako
sekuentzia
didaktikoa
50. Sekuentzia didaktiko baten egitura
ATAZA: Abatar baten bitartez, abesti bat kantatuko dut
1. jarduera: “La Voz” programaren bideo batzuk ikusi. “Veo-Pienso-Me
pregunto”. Pentsamendu-ohitura erabili. Idatzitakoa komunean jarri.
2. jarduera: Gustatzen zaidan abesti bat aukeratu, eta Internet-en letra,
bideoren bat edo melodia bilatu musikarekin kantatzeko.
3. jarduera: Minutu baterako letra aukeratu edo beste letra idatzi.
4. jarduera: VOKI aplikazioan kontu bat ireki. Tutoriala
Ereduak ikusi
5. jarduera: Abatar bat egiten hasi. Tutoriala
6. jarduera: Hausnartzeko geldiunea. Gure ikas-prozesuaren
egunerokoan idatzi
7. jarduera: Proba batzuk egin abatarrari ahotsa jarri baino lehen.
8. jarduera: Abatarraren bitartez abestia kantatu. Ebaluaziorako tresna
9. jarduera: Gelakideei azaldu abestia nori oparituko diodan eta zergatik,
eta lana arbel digitala erabiliz aurkeztu.
52. Pentsamendu-ohiturak
“Ikasten ikasteko konpetentzia:
pentsatzen eta ikasten jakitea”
“Norberaren autonomiarako
konpetentzia: norbera izaten
jakitea”
“Norberaren ekimenerako
konpetentzia: ekimenez jokatzen
jakitea”
Adimen intrapertsonala:
norberaren burua ezagutzeko
eta kudeatzeko adimena
Konpetentziak
53. Arlo guztietan erabil daitezke.
Tresna egokiak dira hausnartzen eta pentsatzen irakasteko.
Pentsamendua ikusgai bihurtzen da.
Ikasleek beren pentsamendu-prozesuekin erlazionatzen dute egiten dutena.
Ikasleak ikasten ikasteko gaitasuna garatzeko eta bere
ikaskuntza eraikitzen joateko tresnak
Autonomia
54. Haur eta Lehen Hezkuntzarako antolatzaile grafikoak
Pixa egiteko, komunera
joatea
Hortzak garbitzea
Pertsonaren adinak
Pausoak: Lehen-Gero
Gizarteak eta
zibilizazioak
Pinturaren
historioa
Objektu bat
eraikitzeko pausoak
Irteera bat egin
baino lehen eta egin
eta gero bete
beharreko pausoak
…
55. Ikusten dut, pentsatzen dut eta egiten dut: Haur Hezkuntza
Ipuina: Lehenago-Bitartean-Gero
Ikasleek ipuinaren berri dute.
Irakasleak “Bitartean” zatian idazten duen bitartean,
ikasleek ipuina gogoratzen dute.
Ikasleek, irudimena askatu, eta ezagutzen duten ipuinaren
“Lehenago” eta “Gero” zatiak betetzen dituzte.
56. Seguiremos [Jarraituko
dugu]
Sant Joan de Déu y Macaco ospitalea
Ikusten dut-Pentsatzen
Neure burari galdetzen diot
Parque Colegio
Santa Ana
(Valentzia)
Bideoa
ikusi, eta
landu
egiten
dugu.
Lehen
Hezkuntza
57. Testu baten ideiarik
inportanteenak aukeratzeko eta
testuan sakontzeko “errutina”
erabilgarria
-Testu baten ideiak nagusiak eta
bigarren mailakoak bereiztea
-Gai bati buruz eskema bat egitea
-Proiektua hasi baino lehen, ideia-
jasa
Haur eta
Lehen Hezkuntza
58. Ikasleak pertsona, animalia edo objektu baten larruan
jarriko dira, eta haien pentsamenduak edo erreakzioak
izaten saiatuko dira.
Ikuspuntu desberdinak lantzeko.
Lehen
Hezkuntza
Enpatia
lantzeko
61. Antolatzaile grafikoa:
Semaforoa (Haur eta Lehen
Hezkuntzak)
Ulertu dute ikasleek zer egin
behar duten?
Nola egin dute lan ikasgelan?
Nola portatu dira?
Ulertu dute eman zaien testua?
- Ondo ulertu dute.
- Hala-hola ulertu dute
- Ez dute ulertu
Egia kontatzen du testuak?
62. Dokumentua
Testu bat irakurri ondoren, ikasleek honako hau idatziko dute:
- deigarri egin zaien hitz bat
- garrantzitsua iruditu zaien ideia bat
- testua ulertzen lagundu dien esaldi bat
Amaitzean, ikasle guztiek komunean jarriko dute idatzitakoa.
Azken 5 minutuetan, ikasi dutenari buruzko hausnarketa idatziko dute.
Lehen
Hezkuntza
65. • Zer ikasten dut?
• Zer baliabide erabiltzen
dut? Zertarako?
• Norekin ikasten dut?
• Badaukat arazorik?
• Nork lagundu diezadake?
• Nolakoa da nire inplikazioa
ataza egitean? Handia?
Erdikoa? Txikia? (Arrazoiak
eman)
Lehen
Hezkuntza
67. EGUNEROKOA PLANIFIKATZEKO ETA EBALUATZEKO TXANTILOIA
Ikaslea:
1 2 3
Informazio idatzia nahiz grafikoa ondo ordenatuta dago.
Lehen pertsonan idatzita dago.
Aditzak lehenaldian daude.
Lexikoa aberatsa eta egokia da.
Garaia eta lekua egoki deskribatuta daude.
Hizkera lagunartekoa eta adierazkorra erabiltzen du.
Badauka aurkibidea.
Azalaren diseinua egokia da.
1. Egokia
2. Nahikoa
3. Desegokia
68. TALDEKIDEAREN IZENA:
IKERKETAREN IZENBURUA:
1 2 3
Erabiltzen duen lexikoa aproposa da (ikaskideentzat ulergarria).
Emandako informazioa koherentea da eta forma egokian aurkeztu du.
Ez du “makulu-hitz”ik erabiltzen.
Ez du mozten elkarrizketaren haria.
Abiadura, ahotsaren tonua, jarrera, keinuak eta begirada era egokian erabiltzen ditu.
Segurtasun osoz hitz egiten du eta sinesgarritasuna transmititzen du.
AHOZKO AZALPENA
ANTOLATZEKO ETA EBALUATZEKO TXANTILOIA
1. Egokia
2. Nahikoa
3. Desegokia
69. Gelan lantzeko sekuentzia didaktikoen ereduak.
Pentsatzen jartzen gara: ikasleen lan batzuk aztertu, eta
erabakitzen duzu zer adimen eta konpetentzia landu dituzten.
Gehiago ikasteko, derrigor kontsultatu behar dugu…
GEHIAGO
JAKITEKO