De Werelddag van de Stedenbouw gaat in op de kosten en baten van urban sprawl en verkent pistes voor een duurzame transformatie. Hoe gaan we om met verspreide bebouwing, linten, woonparken of verkavelingen? Waar ontwikkelen, renoveren, transformeren en verdichten we? Is sloop in sommige gevallen een optie? Welke ruimtelijke, sociale en financiële aspecten zijn aan de orde? Tijdens de Werelddag worden in primeur de resultaten van een VITO-onderzoek in opdracht van het Departement Omgeving over de graad van verspreide bebouwing in Vlaanderen en de daaraan verbonden maatschappelijke kosten en baten voorgesteld. Die inzichten zien we vervolgens als vertrekpunt om samen met enkele sprekers en deelnemers op zoek te gaan naar antwoorden om urban sprawl in Vlaanderen te keren.

1. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
VRP Werelddag van de Stedenbouw
Urban Sprawl - Deinze, 29 november 2018

2. WIM L’ECLUSE
Projectmedewerker Strategisch project
MOIRA CALLENS
Projectcoördinator Oost-Vlaanderen Energielandschap
GRIET JUWET
VUB - COSMOPOLIS
RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE

3. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
− ENKELE VOORBESCHOUWINGEN
− ENERGIELANDSCHAP DENDERLAND
− WARMTETRANSITIE ROESELARE
− AAN DE SLAG IN HET WAASLAND
− HOE BEGIN IK ER AAN? ROADMAP ENERGIELANDSCHAP 2050

4. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
− ENKELE VOORBESCHOUWINGEN
− ENERGIELANDSCHAP DENDERLAND
− WARMTETRANSITIE ROESELARE
− AAN DE SLAG IN HET WAASLAND
− HOE BEGIN IK ER AAN? ROADMAP ENERGIELANDSCHAP 2050
WIM L’ECLUSE
Provincie Oost-Vlaanderen

6. RUIMTELIJKE UITDAGINGEN
OP GEBIEDSNIVEAU
DOELSTELLINGEN
KERNGROEP
POUR UN VAL
DE DENDRE
ATTRACTIVE ET
AGRÉABLE
POUR UN PAYS
DE LA DENDRE
RÉSILIENT
POUR UN PAYS
DE LA DENDRE
ÉNERGIQUE
BILATERAAL OVERLEG
NAAR EEN
BELEEFBAAR
DENDERLAND
NAAR EEN
VEERKRACHTIG
DENDERLAND
NAAR EEN
ENERGIEK
DENDERLAND
10
2015
09
2018

7. NAAR EEN
BELEEFBAAR
DENDERLAND
NAAR EEN
VEERKRACHTIG
DENDERLAND
NAAR EEN
ENERGIEK
DENDERLAND
09
2018
SAMENWERKINGS-
AKKOORD
BELEEFBARE
DENDERVALLEI
SAMENWERKINGS-
AKKOORD
RUIMTE VOOR
WATER (DENDER)
FRAMES
STAR2CS
BRV-PROEFTUIN
CFR. BESLUITEN
DEPUTATIE &
PROVINCIERAAD
GEBIEDGERICHTE
ONTWIKKELING
VAN DE DENDERVALLEI
BRV-PROEFTUIN

9. Agenda
PERIMETER

10. Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Vlaams klimaat- en energiepact (2016)
Windkracht 2020 & Warmteplan 2020
Bestemmingsneutraliteit
CONTEXT
Burgemeestersconvenant
voor 2030 (2015)
Maak ruimte voor Oost-Vlaanderen 2050
Provinciaal beleidskader wind
Beleidslijn warmte
Naar een klimaatgezond Oost-Vlaanderen
Klimaatgezond Zuid-Oost-Vlaanderen
VLAAMSPROVINCIAALLOKAAL

11. CONTEXT
lokaal regionaal globaal

12. Agenda
TRAJECT
STARTEVENT WERKPLAATS 3WERKPLAATS 1 WERKPLAATS 2
6 juni 2017 18 oktober 2017 19 december 2017 1 februari 2018
STUURGOEP
6/11/2017
VLAAMS BOUWMEESTER
15/02/2018
STUURGOEP
3/05/2017
STUURGOEP
25/1/2017
STUURGOEP
1/3/2018
VLAAMS BOUWMEESTER
3/05/2018
PROJECTBUREAU (± maandelijks)

13. Agenda
AMBITIE
ENERGIENEUTRAAL
DENDERLAND
TEGEN 2050
AMBITIE & UITGANGSVRAGEN
Welke HE-
bronnen?
Wat betekent deze
ambitie voor het
Denderlandschap?
Is deze ambitie
haalbaar?

14. HUIDIG VERBRUIK
6 TWh/j

15. AANPAK
HUIDIG VERBRUIK

16. Agenda
AANPAK
UITGANGSPUNTEN
MEER DAN EEN ENERGIELANDSCHAP

17. AANPAK
UITGANGSPUNTEN

18. ZON
HUIDIGE WINDRESTRICTIES
WIND
BESTAANDE DAKEN /
RESTRUIMTES / INTEGRATIE
IN ONZE VLAAMSE
INFRASTRUCTUREN
BIOMASSA
OPTIMALISATIES BIOMASSA
uit huishouden, industrie en
natuur
WATER
MINIMALE OPBRENGST
MAAR BEPALEND VOOR
IDENTITEIT DENDERLAND
AANPAK
OPMAAK WERKKAARTEN PER ENERGIEBRON

19. RUIMTELIJKE PRINCIPES
- Nabijheid en bereikbaarheid
- Meervoudig intensief ruimtegebruik
(Kernversterking, verdichting)
- Ecosystemen versterken
- Maatschappelijke betaalbaarheid
AANPAK
RUIMTELIJKE PRINCIPES

20. Scenario 2030 Scenario 2050
Huidig ruimtelijke
structuur & regelgeving
Gewenste toekomstig
ruimtelijke structuur
AANPAK
RUIMTELIJKE PRINCIPES

21. Geraardsbergen
Ninove
Denderleeuw
Liedekerke
Aalst
Lierde
Roosdaal
Haaltert
Affligem

22. HUIDIGE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

23. INPLANTING WINDTURBINES

24. (HER)ONTWIKKELING LANDSCHAP & VALLEISYSTEMEN

25. HOUTKANTEN ALS BUFFER & BIOMASSA

26. ZONNEROUTES & WATERKRACHTCENTALES

27. VISIE 2030 – HUIDIGE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

28. VISIE 2050 – PRODUCTIEVE OPEN RUIMTE & EHUB

29. Geraardsbergen
Ninove
Denderleeuw
Liedekerke
Aalst
Lierde
Roosdaal
Haaltert
Affligem

30. CONCLUSIES

31. IS DE AMBITIE
ENERGIENEUTRAAL DENDERLAND HAALBAAR?

32. CONCLUSIE
RUIMTELIJK BELEID /
TRANSFORMATIE
ENERGIETRANSITIE
MEERWAARDEN
NATUUR- &
LANDSCHAPS-
ONTWIKKELING
Valleisystemen,
groene corridors, .. .
Versterken
ecosysteemdiensten
ECONOMIE
Landbouw,
voedselproductie,
Ontwikkelingskansen
bedrijventerreinen
Investeringen & jobs
MAATSCHAPPIJ
Duurzame mobiliteit
Duurzame planning
Investeringen en
opbrengsten uit
hernieuwbare energie
in eigen regio houden
LANDSCHAPS-
BEHEER & -
BELEVING
Systematisch beheer
Recreatieve
netwerken, Toerisme

33. VERVOLGTRAJECT

34. Agenda
BESLISSING PROVINCIERAAD
20/06/2018
Art. 1 De provincieraad neemt akte van het onderzoek.
Art. 2 De provincieraad zal de resultaten en conclusies uit het onderzoek op de
agenda plaatsen van andere beleidsdomeinen en bestuursniveaus
Art. 3 De provincieraad zal onderzoeken hoe ruimtelijke energieplanning
gebiedsgericht in andere regio’s van de provincie Oost-Vlaanderen kan
ingezet worden.
Art. 4 De provincieraad zal de resultaten en conclusies uit het onderzoek
meenemen tijdens de screening van het bestaand provinciaal ruimtelijk
structuurplan Oost-Vlaanderen (PRS) en de opmaak van het toekomstig
ruimtelijk beleid Oost-Vlaanderen.

42. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
− ENKELE VOORBESCHOUWINGEN
− ENERGIELANDSCHAP DENDERLAND
− WARMTETRANSITIE ROESELARE
− AAN DE SLAG IN HET WAASLAND
− HOE BEGIN IK ER AAN? ROADMAP ENERGIELANDSCHAP 2050
GRIET JUWET
VUB - COSMOPOLIS

43. Warmte-scenario’s voor Roeselare
GRIET JUWET (VUB - griet.juwet@vub.be)
VRP werelddag van de stedenbouw
Urban Sprawl - Deinze, 29 november 2018

44. Roeselare - proces
Temperature levels
Roeselare, Belgium. April 2018Energy strategy: Siebe Broersma MSc, Technical University, Delft.
30% High-T for DHN
25% Mid-T
25% Low-T
20% reduction
Heat Balance towards 2050
VAN KLIMAATPLAN
NAAR KLIMAATFLOW...
IDEEËNBOEK 24 UURSSESSIE
KICK-OFF KLIMAAT+PLAN ROESELARE
“EEN MOMENT VAN
REFLECTIE IS WELKOM
IN ONZE STAD VAN
DOENERS”
GEM
AAKTVOOR
SCHERM
LEZEN

45. PROCES-
WARMTE
INDUSTRIE
industrie
220
GWh
niet-wonen
180
GWh
ELEKTRICITEIT
wonen
95
GWh
VERWARMING
GEBOUWEN
ind.
100
GWh
niet-wonen
250
GWh
wonen
300
GWh
industrie
320
GWh
18%28% 37%
TRANSPORT
16%
290
GWh
Siebe Broersma, Citizen Roadshow,
elektriciteitsvraag en warmtevraag
in Roeselare, april 2018

46. Roeselare - renovatie-opgave
Building stock
Roeselare, Belgium. April 2018Energy strategy: Siebe Broersma MSc, Technical University, Delft.
57000 residential unit
equivalents of which:
26000 residential
31000 non-residential
Required energy renovations of building stock towards 2050

47. Roeselare - waaier van duurzame warmtebronnen
Heat Balance towards 2050

48. Stadscentrum Roeselare Woonbuurt lage densiteit (Biezenhof)
Roeselare - ruimtelijk selectieve warmte-toepassingen

49. < 1800 kWh/m
1800-3000 kWh/m
> 3000 kWh/m
Gas Use per Meter (Eandis, 2016)
Roeselare - bestaande lineaire warmtevraag

50. Warmte-sector - diversiteit van actoren

51. Toekomst voor het warmtenet?

52. Roeselare - typologie van buurten

53. Regionale warmte-structuur?

54. Workshop 1+ 2

55. bevolkingsgroei & landgebruik
62 000
66 000
70 000
2018 2025 2035
inwoners
Landgebruik
1983
Landgebruik
2015

56. groen-blauw netwerk & waterproblematiek
Wateroverlast Groenplan Roeselare

57. regionale landbouw & circulaire economie
Energielandschap Vlaanderen, LABO RUIMTE, 2015
Water
Afvalwater
Meststof
Biogas
Warmte
Elektriciteit
Organisch afval
Voedsel
Agrotopia project, INAGRO
Lokale economie

58. ZOOM
SPECIFIEKE BUURT
Workshop 3

59. Concept 1: strategische warmtenet-structuur

60. Concept 2: industrieterreinen als energiehubs

61. Concept 3: geplande projecten als hefboom

64. BEDANKT!
griet.juwet@vub.be

65. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
− ENKELE VOORBESCHOUWINGEN
− ENERGIELANDSCHAP DENDERLAND
− WARMTETRANSITIE ROESELARE
− AAN DE SLAG IN HET WAASLAND
− HOE BEGIN IK ER AAN? ROADMAP ENERGIELANDSCHAP 2050

67. Wáár én hoe krijgen hernieuwbare energiebronnen
(wind/zon/biomassa/water) plaats in een
verspreid verstedelijkt gebied?
Hoe kan energietransitie (wind/warmte) in deze
regio als hefboom worden ingezet voor duurzamer
ruimtegebruik?

70. RUIMTELIJK
STRUCTUREREND
VERMOGEN VAN
ENERGIE
− ENKELE VOORBESCHOUWINGEN
− ENERGIELANDSCHAP DENDERLAND
− WARMTETRANSITIE ROESELARE
− AAN DE SLAG IN HET WAASLAND
− HOE BEGIN IK ER AAN? ROADMAP ENERGIELANDSCHAP 2050
MOIRA CALLENS
Provincie Oost-Vlaanderen

71. NU … 2030 …
OPPORTUNITEITENSTRATEGISCHEPLEKKEN
BELEID
INSTRUMENTEN
ACTIES
HEFBOOMPROJECTEN
REGIOSTADWIJk
 Analyse energievraag &besparingspotentieel
 Potentie- en restrictiekaarten
energiebronnen
 Landschapslezing
 Ruimtelijke toets & zoeken naar synergiën
 Concepten: Winningsgebieden & EHub(t)s
 MER-analyse
 …
Ruimtelijke visie
Energielandschap 2050
GREP? (P)RUP?
Verordening? …?
 Masterplan : Verdichting & ontsnippering
 Analyse: warmtebehoefte en -aanbod
 Renovatiestrategie: besparing & efficiëntie…
 Socio-ruimtelijk lezing op wijkniveau:
--> Analyse energieprestatie patrimonium
--> Socio-demografische lezing
 Wijkgerichte oplossingen obv. wijktypologie
Transitievisie Energie
(Tijds/procespad)
Beleidsplan Ruimte
--> Beleidskader Warmte, incl. warmte-ruggengraat en
warmtezoneringskaart
--> Transitievisie Warmte (Tijdspad /procespad vast
wanneer welke wijk wordt verduurzaamd en welke
duurzame alternatieven er mogelijk zijn.
REGIOSTADWIJk
Faciliteren Windlandschappen (Fase 1)
Pilootproject Zonneoogst
Faciliteren Windlandschappen (Fase 2)
Biomassaparken
Bedrijventerreinen als Ehub + Energiemakelaar
 Initiatie wijk-energie & -renovatie
trajecten
 Eerste warmte-stapstenen
--> Pilootproject microgrid
--> Pilootproject warmte(net)straat
--> Pilootproject buren-BEO
 …
Faciliteren
Windlandschappen
(Fase 3)
 Initiatie warmtenet
 Rechtstreekse participatie (ICA
principes)
 Gedeelde/duurzame mobiliteit
 Zonnedelen & lokale houtige
biomassa
--> Bedrijven, scholen
 Wijk per wijk ‘Van het gas af’ ifv uitrol duurzame warmte-
alternatieven
 Warmtenetzones:
--> Gefaseerde uitrol warmtenet
 Niet-warmtenetzones:
--> Individuele en micro-collectieve ontzorging
--> Van ondersteunende en stimulerende maatregelen
naar verplichting en uitfasering fossiele brandstoffen
--> Microgrid , BEO-veld, mobihubs, … op wijkniveau
--> Individuele warmtepompen, zonneboilers, …